Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 42

Sa Mulilibambite Kunyumfwila?

Sa Mulilibambite Kunyumfwila?

‘Busongo buswa kwiculu . . . bulilibambite kunyumfwila.’ —JEMU. 3:17.

LWIIMBO 101 Kusebensela Pomwi Mulucatano

NSHESHI TWIIYE a

1. Ino nceebonshi cimwi ciindi inga catubeta ciyumu kunyumfwila?

 SA CIMWI ciindi cilamubeta ciyumu kunyumfwila? Ubu mbocakalinga ku Mwaami Defedi. Aboobo wakapaila kuli Lesa ayi: “Amuncaafwe kuba amoyo ulibambite kumunyumfwila.” (Kulu. 51:​12, NWT) Nabi kwaamba ayi Defedi wakalinga kumusuni Yehova, cimwi ciindi cakalinga kumubeta ciyumu kunyumfwila. Alimwi ubu mbocibete akulindiswe. Ino nceebonshi? Cakutaanguna, twakapyana bubi bwakutasuna kunyumfwila. Cabili, Satana aleelesha kutuyunga kwaamba ayi tupondokele Yehova bweenka lakwe mbwakacita. (2 Koli. 11:3) Catatu, tulekala abantu batanjililwa a “mushimu ubiibi uyo weendelesha bantu batanyumfwili Lesa.” (Efe. 2:2) Aboobo tulyeelete kusebensa cankusu kwaamba ayi tukome bubi mbotwakapyana, kuleya kuyungwa a Satana alimwi akukaka mushimu wacishi wakutanyumfwila. Tulyeelete kweelesha cankusu kunoonyumfwila Yehova alimwi abaabo mbwaakapa nkusu shakutanjilila.

2. Ino kuba ‘balibambite kunyumfwila’ cilaamba nshi? (Jemusi 3:17)

2 Amubelenge Jemusi 3:​17, NWT. Kwiinda mukutanjililwa amushimu usalashi, Jemusi wakalemba ayi bantu basongo ‘balilibambite kunyumfwila.’ Ino ici cilaamba nshi? Tulyeelete kusunishisha kunyumfwila baabo Yehova mbwaakapa nkusu shakutanjilila. Nacibi boobo, Yehova taatulangili kunyumfwila muntu na watulwiita kucita cintu citeendelani amilawo yakwe.—Milimo 4:​18-20.

3. Ino nceebonshi Yehova alisuni ayi tunoonyumfwila baabo mbwaakapa nkusu shakutanjilila?

3 Inga catubeta cuubu kunyumfwila Yehova kwiinda kunyumfwila bantu. Ino nceebonshi? Mukwiinga lyoonse Yehova alatupa butanjilishi buli kabotu. (Kulu. 19:7) Ano ubo teshi mbocibete kubantu bakapekwa nkusu shakutanjilila. Nacibi boobo, bashali, bacinenenene bamu mfulumeende alimwi abamanene mulibungano, boonse Ishiwesu wakwiculu wakabapako nkusu shakutanjilila bamwi. (Tus. 6:20; 1 Tesa. 5:12; 1 Pit. 2:​13, 14) Na katubanyumfwila nkokwaamba ayi tutoonyumfwila Yehova. Amuleke tubandike sheenga shatucafwa kunoonyumfwila baabo Yehova mbwaakapa nkusu shakutanjilila, nabi kwaamba ayi cimwi ciindi inga catubeta ciyumu kusumina akukonkela butanjilishi mbweenga batupa.

AMUNYUMFWILE BASHALI BANU

4. Ino nceebonshi baana baanji tabanyumfwili bashali babo?

4 Bacanike balaba pomwi ababyaabo bamwi abo “batanyumfwili bashali.” (2 Timo. 3:​1, 2) Ino nceebonshi baana baanji tabanyumfwili bashali babo? Bamwi balalinyumfwa ayi bashali babo balabalwiita kucita shintu balo nshebataciti. Bamwi nceebo cakulinyumfwa ayi mukwiinga shintu shaaluka abuumbi mucishi, bashali babo nshobabalwiita kucita inga tashibacafwiiwo na ayi shilabapa kutaba alwaanguluko lwakucita shintu shimwi. Na muli wacanike, sa amwebo cimwi ciindi mbomulinyumfwa? Bacanike baanji cilababeta ciyumu kukonkela mulawo wakwe Yehova waamba ayi: “Mulyeelete kunyumfwila bashali banu mukwiinga cililuleme kucita boobo.” (Efe. 6:1) Ino nshiinshi sheenga shamucafwa kunoonyumfwila bashali banu?

5. Ino nceebonshi Yesu ncakubonenaako cibotu abuumbi ca wacanike wakalinga kunyumfwila bashali bakwe? (Luka 2:​46-52)

5 Cakubonenaako cibotu abuumbi ceenga camucafwa kunoonyumfwila bashali banu—ncakwe Yesu. (1 Pit. 2:​21-24) Wakalinga muntu umaninite, sombi bashali bakwe tabakalinga kumaninitewo. Nacibi boobo, Yesu wakalinga kunyumfwila bashali bakwe nabi kwaamba ayi cimwi ciindi bakalinga kucita shilubo alimwi tabakalinga kumunyumfwishisha. (Kulo. 20:12) Amuyeeye shakacitika Yesu ndyaakalinga kucite myaaka 12. (Amubelenge Luka 2:​46-52.) Yesu wakaya abashali bakwe ku Jelusalemu. Ano ndyebakalinga kuboolela, tabakwe kushiba ayi wacaala. Wakalinga ngumukuli wakwe Josefu a Maliya kushinisha ayi bana babo boonse mpobali, ndyebakalinga kuboolela kumishaabo pesule lya kusekelela. Josefu a Maliya ndyebakamucana, Maliya wakakalalila Yesu ceebo cakucaala mu Jelusalemu! Yesu naakwiinga wakabalwiita ayi tabakwe kucita kabotu kumukalalila. Muciindi cakucita boobo, wakakumbula bashali bakwe munshila yuubu alimwi cabulemu. Nacibi boobo, Josefu a Maliya ‘tabakwe kunyumfwishisha ncakaamba.’ Sombi Yesu “wakalinga kubanyumfwila.”

6-7. Ino nshiinshi sheenga shacafwa bacanike kunoonyumfwila bashali babo?

6 Nobacanike, sa cimwi ciindi cilamuyumina kunyumfwila bashali banu na bacita shilubo nabi na tabatoomunyumfwishisha? Ino nciinshi ceenga camucafwa kunoobanyumfwila? Cakutaanguna, amuyeeye Yehova mbwalinyumfwa. Baibo ilaamba ayi na mwanyumfwila bashali banu, Lesa alasangalala. (Kolo. 3:20) Yehova alashiba na bashali banu tabatoomunyumfwishisha nabi na bamupa milawo iyumu kukonkela. Sombi na mwasalawo kubanyumfwila nabi ndyecibete ciyumu kucita boobo, mulamusangalasha.

7 Cabili, amuyeeye bashali banu mbobalinyumfwa. Bashali banu balasangalala na kamubanyumfwila alimwi balatalika kunoomushoma abuumbi. (Tus. 23:​22-25) Alimwi inga mwatalika kunonyumfwana abuumbi ambabo. Alexandre ukala ku Belgium wakaamba ayi: “Ndyendakatalika kunoonyumfwila bashali bangu, twakatalika kunyumfwana abuumbi alimwi twakaba alusangalalo.” b Catatu, kwiiya kunyumfwila bashali banu pacecino ciindi, kulaakumucafwa kunembo. Paulo uyo ukala ku Brazil, wakaamba ayi, “Kwiiya kunyumfwila bashali bangu kwancafwa kunoonyumfwila Yehova abamwi bakapekwa nkusu shakutanjilila.” Maswi akwe Lesa alaamba ayi cilayandika abuumbi kunoonyumfwila bashali banu, mukwiinga na mwacita boobo ‘shintu shilaakunomwendela kabotu alimwi mulaakukala myaaka iinji mucishi.’—Efe. 6:​2, 3.

8. Ino nceebonshi bacikula bwangu baanji balasalawo kunoonyumfwila bashali babo?

8 Bacanike baanji babona shibotu shiswaamo na kabanyumfwila bashali babo. Luiza alakwe ukala ku Brazil, pakutaanguna cakalinga kumuyumina kunyumfwishisha ncobakalinga kumukashila kuba a fooni ndyaakalinga mwanike. Wakalinga kuyeeya ayi bacanike bamwi babusela anguwe bakalinga kucite mafooni. Sombi wakesa mukushiba ayi bashali bakwe bakacita boobo mukwiinga bakalinga kusuni kumushitilisha. Pacecino ciindi alicishi ayi na wanyumfwila bashali bakwe taaelete kulinyumfwa ayi tabatoomupa lwaanguluko lwakucita shintu shimwi, mukwiinga balamulwiita kucita shintu sheenga shamucafwa. Nankashi wacanike waliina lya Elizabeth uyo ukala ku United States, cimwi ciindi cilamubeta ciyumu kunyumfwila bashali bakwe. Wakaamba ayi, “Na bashali bangu babika milawo imwi njentatonyumfwishisha kabotu, ndayeeya paciindi milawo njebabika ndyeyakanshitilisha.” Monica uyo ukala ku Armenia wakaamba ayi lyoonse wakalinga kuba alusangalalo na wasalawo kunyumfwila bashali bakwe, mubupusano a na wasalawo kutabanyumfwila.

AMUNYUMFWILE “BEENDELESHI BACISHI”

9. Ino baanji balalinyumfwa buyani pamakani akukonkela milawo ya mfulumeende?

9 Baibo ilaamba mfulumeende shabantu ayi “beendeleshi bacishi.” (Loma. 13:1) Bantu baanji balaamba ayi ncibotu kuba amfulumeende alimwi inga bakonkela milawo imwi ya mfulumeende. Sombi mpashi inga tabakonkeli milawo njebatasuni na njobabona ayi taibete kabotu. Kucakubonenaako, amuyeeye pamakani akulipila misonko. Mucishi cimwi caku Europe, bantu baanji bakalinga kuyeeya ayi “cilibo kabotu kutalipila misonko na koyeeya ayi kucita boobo takubete kabotu.” Aboobo bantu bakala mucishi ico tabalipili misonko yoonse njobeelete kulipila ku mfulumeende.

Ino nshiinshi nsheenga tweeya pamakani akunyumfwila kuswa kuli Josefu a Maliya? (Amubone mapalagilafu 10-12) c

10. Ino nceebonshi tulakonkela milawo ya mfulumeende nabi katulinyumfwa ayi taibete kabotu?

10 Baibo ilaamba ayi mfulumeende sha bantu shileendeleshekwa a Satana, shilapa kwaamba ayi bantu banopenga alimwi conoonobo shilaakunyonyoolwa. (Kulu. 110:​5, 6; Shiku. 8:9; Luka 4:​5, 6) Alimwi ilatulwiita ayi “uyo woonse utanyumfwili beendeleshi taatoonyumfwila Lesa.” Pacecino ciindi Yehova wakasuminisha mfulumeende sha bantu kweendelesha kwaamba ayi shintu shinokweenda kabotu, alimwi alatulangila kunooshinyumfwila. Aboobo tulyeelete kulipila misonko yoonse kubeendeleshi, kubalemeka akubanyumfwila. (Loma. 13:​1-7) Mpashi inga katubona ayi mulawo umwi wa mfulumeende nguyumu kukonkela, taubete kabotu na mpashi ayi tulayandika kulipila maali aanji kwaamba ayi tuukonkele. Sombi tulanyumfwila beendeleshi na batulwiita kucita shintu shitatopwaya milawo yakwe Lesa mukwiinga Yehova mbwaatulwiita kucita.—Milimo 5:29.

11-12. Ino nshiinshi Maliya a Josefu nshobakacita kwaamba ayi banyumfwile mulawo wa mfulumeende, alimwi ino nshiinshi shakaswaamo? (Luka 2:​1-6) (Amubone ashikope.)

11 Kuli nsheenga tweeya kuswa kucakubonenaako cakwe Josefu a Maliya, abo bakalinga kulibambite kunyumfwila beendeleshi nabi ndyecakalinga ciyumu kucita boobo. (Amubelenge Luka 2:​1-6.) Maliya ndyaakalinga kucite lifumo mpashi lya myeenshi 9, mfulumeende yakabika mulawo wakalinga uyumu kunyumfwila kuli Maliya a Josefu. Agasitasi mweendeleshi waku Loma wakabika mulawo wakwaamba ayi muntu uli woonse alyeelete kuya mukulembesha kundabala inemishaabo. Josefu a Maliya bakalinga kweelete kwiinda munshila yakalinga kucite tulundu kuya ku Betileemu. Mushinso uyu wakalinga wa makilomita ali 150. Lweendo ulu lwakalinga luyumu, bunene bunene kuli Maliya. Mpashi bakalinga kulisukama kuyeeya sheenga shacitika na Maliya watumbukila munshila kabatana kushika. Alimwi bakalinga kulisukama kuyeeya mbweenga bashitilisha mwaana uyo wakalinga kusa mukuba Mesiya wakashomeshekwa. Sa ishi shakapa kwaamba ayi basalewo kutanyumfwila mulawo wa mfulumeende?

12 Nabi kwaamba ayi kuli shimwi shakalinga kupa Josefu a Maliya kulisukama, bakanyumfwila mulawo wa mfulumeende. Ceebo cakwaamba ayi bakanyumfwila mfulumeende, Yehova wakasangalala alimwi wakabalama kabotu. Maliya wakashikabo kabotu ku Betileemu akutumbuka mwaana uli kabotu, alimwi wakaabanamo lubasu mukukumanisha bushinshimi bumwi bwamu Baibo!—Mika 5:2.

13. Ino bamakwesu inga bashitilishikwa buyani na katunyumfwila beendeleshi?

13 Kunyumfwila beendeleshi kulatucafwa akucafwa bamwi. Munshila nshi? Tulaleya kupekwa milandu mbuli bantu abo batakonkeli milawo. (Loma. 13:4) Alimwi na katunyumfwila beendeleshi, balatalika kubona ayi Bakamboni Bakwe Yehova mbantu banyumfwila. Kucakubonenaako, myaaka iinji yainda ku Nigeria, bamasoja bakenjila mu Ŋanda ya Bwaami paciindi camabungano, kabaya cilangoola bantu bakalinga kubusha shoongo abo batakalinga kusuniiwo kulipila misonko. Sombi munene wa bamasoja wakalwiita bamasoja ayi basweemo. Lyalo wakaamba ayi: “Bakamboni Bakwe Yehova lyoonsebo balalipila misonko.” Aboobo lyoonse na mwanyumfwila beendeleshi, mulapa kwaamba ayi Bakamboni Bakwe Yehova batolelele kuba ampuwo ibotu. Alimwi impuwo iyi inga yapa kwaamba ayi bushiku bumwi bamakwesu abenankashi bakashitilishikwe.—Mate. 5:16.

14. Ino nshiinshi shakacafwa nankashi umwi kuba ‘ulibambite kunyumfwila’ beendeleshi?

14 Nacibi boobo, teshi lyoonse ndyeenga katusuna kunoonyumfwila beendeleshi. Nankashi waliina lya Joanna uyo ukala ku United States wakaamba ayi: “Cakalinga ciyumu abuumbi kuli ndime kunyumfwila milawo ya mfulumeende, mukwiinga bamwi mumukwashi wangu bakacitilwa shintu shitaluleme ku beendeleshi.” Sombi Nankashi Joanna wakeelesha cankusu kwaalula mbwakalinga kuyeeya. Cakutaanguna, wakacileka kubelenga makani pa intaneti ayo akalinga kwaamba shibiibi pa beendeleshi. (Tus. 20:3) Cabili, wakapaila kuli Yehova kwaamba ayi amucaafwe kunoocinka manungo muli nguwe, muciindi cakunoyeeya ayi mpashi shintu inga shaba kabotu na pesa mfulumeende ya bantu imwi. (Kulu. 9:​9, 10) Catatu, wakabelenga makani acanika mumabuku esu ayo aamba pa kutaabanamo lubasu mushacishi. (Joni 17:16) Pacecino ciindi ba Joanna balikwene anshebacite alimwi balicite luumuno ceebo cakulemeka akunyumfwila beendeleshi.

AMUKONKELE BUTANJILISHI KUSWA KU LIBUNGA LYAKWE YEHOVA

15. Ino nceebonshi cimwi ciindi inga catuyumina kukonkela butanjilishi mbotutambula kuswa ku libunga lyakwe Yehova?

15 Yehova alatulwiita ayi ‘tunonyumfwila baabo batutanjilila’ mulibungano. (Ebu. 13:17) Nabi kwaamba ayi Yesu Mutanjilili wesu alimaninite, bamakwesu mbaakasala kututanjilila pano pacishi tabamaninite. Mpashi inga catuyumina kubanyumfwila, bunene bunene na batulwiita kucita cintu ncotutasuni kucita. Paciindi cimwi mutumwi Pita alakwe cakamuyuminaako kukonkela butanjilishi mbwaakapekwa. Munjelo ndyaakamulwiita ayi alye shinyama shatakalinga kusalalite kweelana a Milawo yakwe Mose, Pita wakakaka mankanda otatwe! (Milimo 10:​9-16) Ino nceebonshi? Mukwiinga wakalinga kubona ayi butanjilishi mbwaakapekwa tabubete kabotu. Wakalinga washibila kucita shintu munshila ipuseneeko. Na Pita cakamuyumina kukonkela butanjilishi mbwaakapekwa kuswa ku munjelo umaninite, inga tatukankamani kwaamba ayi aswebo cimwi ciindi inga catuyumina kukonkela butanjilishi kuswa kubamakwesu batamaninite abo batutanjilila!

16. Ino nciinshi Paulo ncaakacita ndyaakapekwa butanjilishi mpashi mbwaakalinga kuyeeya ayi tabubete kabotu? (Milimo 21:​23, 24, 26)

16 Mutumwi Paulo wakalinga ‘kulibambite kunyumfwila’ nabi ndyaakapekwa butanjilishi mpashi mbwaakalinga kuyeeya ayi tabubete kabotu. Beneklistu baJuda bakanyumfwa makani akubeca pali Paulo ayi “uleeisha baJuda boonse ayi bacileeke kukonkela Milawo yakwe Mose.” (Milimo 21:21) Bamanene ku Jelusalemu bakalwiita Paulo kuya abasankwa bone ku tempele akulisalasha kweelana amulawo, kutondesha ayi wakalinga kukonkela Milawo yakwe Mose. Sombi Paulo wakalinga kucishi ayi Beneklistu tabakalinga kukonkela Milawo yakwe Mose. Nabi kwaamba ayi taakuwo cibiibi Paulo ncaakacita, peenkaapo wakakonkela butanjilishi mbwaakapekwa. Bushiku bwakakonkelaawo “Paulo wakaya abasankwa bone abo akulisalasha pantu pomwi ambabo.” (Amubelenge Milimo 21:​23, 24, 26.) Ceebo cakwaamba ayi Paulo wakakonkela butanjilishi mbwaakapekwa, cakapa kwaamba ayi bashominyina babe bacatene.—Loma. 14:​19, 21.

17. Ino nshiinshi nshomweeya kuswa kushakacitikila ba Stephanie?

17 Nankashi waliina lya Stephanie, cakamuyumina kukonkela butanjilishi bwakaswa ku ofesi yamusampi. Lakwe abeebaye bakalinga kusangalete kusebensela mukakoto kakalinga kusebensesha mushobo umwi. Mukuya kwaciindi baku ofesi yamusampi bakeemika kakoto ako lyalo beebene aba bakababoosha kulibungano lyakalinga kusebensesha mushobo winemishaabo. Ba Stephanie bakaamba ayi: “Ndakalinyumfwa cibiibi abuumbi. Nshindakalinga kuyeeyawo ayi libungano lyakalinga kusebensesha mushobo winemisheesu lyakalinga kubulishite beshikushimikila.” Nacibi boobo, wakasalawo kukonkela butanjilishi mbobakapekwa. Wakaamba ayi: “Mukuya kwaciindi, ndakesa mukunyumfwishisha ayi bamakwesu bakasala cabusongo. Mulibungano lipya motubete, baanji balibo beenka mbuli Bakamboni mumukwashi wabo. Aboobo twakaba anga ngumukwashi kuli mbabo alimwi tulabayuminisha. Pacecino ciindi ntokwiisha Baibo nankashi umwi wakalinga waboolela pesule. Alimwi ndaba aciindi cinene cakucita ciiyo capalwaangu.” Wakeelikaawo akwaamba ayi, “Ndicite njeelacaamba isalalite ceebo cakushiba ayi ndakacita nsheenga ndacikonsha kwaamba ayi nkonkele butanjilishi mbotwakapekwa.”

18. Ino kuba bantu banyumfwila kulatucafwa buyani?

18 Inga tweeya kuba bantu banyumfwila. Yesu wakeeya kunyumfwila “kwiinda mukupenshekwa kwakwe.” (Ebu. 5:8) Bweenka mbocakalinga kuli Yesu, liinji tuleeya kuba bantu banyumfwila na tuli mubukaalo buyumu. Kucakubonenaako, paciindi bulwashi bwa COVID-19 ndyebwakatalikabo, bakatulwiita ayi tucileeke kubunganina mu Maanda a Bwaami akushimikila kuŋanda aŋanda. Sa cakamuyumina kukonkela butanjilishi ubu? Ceebo cakwaamba ayi mwakanyumfwila, mwakalishitilisha, kutolelela kuba bacatene abashominyinaanu alimwi mwakasangalasha Yehova. Aboobo soonse tulilibambite kukonkela butanjilishi buli boonse mbweshi tukapekwe paciindi ca mapensho anene. Kukonkela butanjilishi mbweshi tukapekwe, kulaakutupulusha!—Jobo 36:11.

19. Ino nceebonshi mulisuni kuba muntu unyumfwila?

19 Tweeya kwaamba ayi tulacana shoolwe shiinji na katunyumfwila baabo Lesa mbwaakapa nkusu shakutanjilila. Sombi cinene citupa kusalawo kunyumfwila Yehova, nceebo cakwaamba ayi tulimusuni alimwi tulisuni kumusangalasha. (1 Joni 5:3) Taakuwo nsheenga twabooshesha Yehova pashintu shoonse nshaakatucitila. (Kulu. 116:12) Sombi inga twasalawo kunoomunyumfwila akunyumfwila baabo mbwaakapa nkusu shakututanjilila. Na katunyumfwila tulatondesha ayi tuli basongo. Alimwi basongo balasangalasha Yehova.—Tus. 27:11.

LWIIMBO 89 Amunyumfwile Akucana Shoolwe

a Nabi kwaamba ayi muntu uyo watulwiita shakucita alicite nkusu shakucita boobo, cimwi ciindi soonse cilatubeta ciyumu kunyumfwila ceebo cakwaamba ayi tatumaninite. Mumutwi uyu tutobandika pa shibotu shiswaamo na katunyumfwila bashali besu, “beendeleshi bacishi” alimwi abamakwesu bakapekwa nkusu shakutanjilila mulibungano.

b Kwaamba ayi mushibe mbweenga mwabandika abashali banu pamilawo imwi njobamupa imuyumina kukonkela, amubelenge mutwi ucanika pa jw.org waamba ayi Mbuti Mbondikonzya Kubandika Abazyali Bangu Kujatikizya Milawo Njobandibikkila?

c BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Josefu a Maliya bakanyumfwila mulawo wakwe Sisa wakuya mukulembesha ku Betileemu. Munshiku shino, Beneklistu balakonkela milawo yaamba pa bwakusebensesha nshila, kulipila misonko alimwi akukonkela milawo yaamba pamakani akulishitilisha iswa ku mfulumeende.