Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 37

“Ndaakutenkaanya Shishi Shoonse”

“Ndaakutenkaanya Shishi Shoonse”

“Ndaakutenkaanya shishi shoonse alimwi shintu shibotu sha mushishi shoonse shilaakuletwa momuno.”​—AGA. 2:7, NWT.

LWIIMBO 24 Amuse ku Kalundu Kakwe Yehova

NSHESHI TWIIYE *

1-2. Ino nkutenkaanishikwa kwa mushobo nshi kutoocitika munshiku shino mushinshimi Agayi nkwakaamba?

 “MUCIINDI ciniinibo, mashoopu alimwi amaanda amwi akale kale akatalika kuwa.” “Bantu boonse bakaloonda . . . Bantu baanji bakaamba ayi kutenkaana uku mpashi kwakatola mamineti obilo. Sombi nebo ndakabona ayi kwakatola ciindi cilaamfu.” Aya ngomaswi ngobakaamba bantu bamwi bakapuluka citentanshi cakacitika ku Nepal mu 2015. Na cintu ciloondesha mbuli ceeci camucitikila, mpashi inga tamucilubiiwo.

2 Nacibi boobo, pacecino ciindi kuli kutenkaana kupuseneko kutoocitika mushishi shoonse alimwi kwatolelela kwamyaaka iinji. Mushinshimi Agayi wakaambila limwi pakutenkaanishikwa uku. Wakalemba ayi: ‘Yehova wa makoto abashilumamba waamba ayi, paakwiinda ciindi ciniinibo ndaakutenkaanya liculu acishi capanshi, lweenge anshi iyumu nta.’​—Aga. 2:6.

3. Ino kutenkaana Agayi nkwakaambawo kulipusene buyani a citentanshi?

3 Kutenkaana Agayi nkwakaambawo, takubete anga ncitentanshi ico ciletabo bunyonyooshi. Sombi kutenkaana uku, kulalengesha kwaamba ayi shintu shibotu shinoocitika. Yehova alatulwiita ayi: “Ndaakutenkaanya shishi shoonse, alimwi shintu shibotu sha mushishi shoonse shilaakuletwa momuno. Lyalo ndaakususha ŋanda yangu abulemu.” (Aga. 2:7, NWT) Ino bushinshimi ubu bwakabakuma buyani bantu bamuciindi cakwe Agayi? Alimwi ino bulatukuma buyani munshiku shino? Tutocana shikumbulo kumiipusho iyi alimwi tutokwiiya mbweenga twaabanamo lubasu muncito yakutenkaanya shishi itoocitwa pacecino ciindi.

MAKANI AKAYUMINISHA BANTU MUCIINDI CAKWE AGAYI

4. Ino nceebonshi Yehova ncaakatumina mushinshimi Agayi kubantu bakwe?

4 Mushinshimi Agayi wakapekwa ncito iyandika abuumbi kuli Yehova. Amuyeeye shakacitika kaatana kupekwa ncito iyo. Agayi alyeelete wakalinga pabaabo bakaswa mubusha mu Babiloni kuboolela ku Jelusalemu mu 537 B.C.E. Ndipakeendabo ciindi ciniini pesule lya kushika ku Jelusalemu, bantu bashomeka aba bakatalika kuyaka ŋanda yakwe Yehova na tempele. (Esila 3:8, 10) Sombi ndyepakeendabo ciindi ciniini, kwakacitika shintu shibiibi. Bakalefuka akucileka kuyaka tempele mukwiinga bantu mbobakalinga kubambene abo bakalinga kubapikisha. (Esila 4:4; Aga. 1:1, 2) Aboobo mu 520 B.C.E., Yehova wakatuma Agayi kuya mukulwiita baJuda kwaamba ayi batalike alimwi kusebensa cankusu akumanisha kuyaka tempele. *Esila 6:14, 15.

5. Ino nceebonshi makani akwe Agayi alyeelete akayuminisha bantu bakwe Lesa?

5 Luyaando lwa makani akwe Agayi lwakalinga nkucafwa baJuda kuyumya lushomo lwabo muli Yehova. Cakutaloonda mushinshimi wakalwiita baJuda bakalinga kulefukite ayi: “‘Amuyume amwebo nobantu nobene cishi,’ mbwaamba Yehova. ‘Amusebense noonse ceebo nebo ndi amwebo,’ mbwaamba Yehova wa makoto abashilumamba.” (Aga. 2:4, NWT) Maswi akwaamba ayi “Yehova wa makoto abashilumamba” alyeelete akabayuminisha. Yehova ngoweendelesha likoto linene lya baanjelo abo bali anga mbashilumamba, aboobo baJuda bakalinga kweelete kushoma muli nguwe kwaamba ayi bacikoonshe kuswitilila.

6. Ino nshiinshi shakalinga kusa mukuswaamo mukutenkaana Agayi nkwakaamba?

6 Yehova wakatuma Agayi kuya mukulwiita baJuda ayi alaakutenkaanya shishi shoonse. Makani aya akayuminisha baJuda abo bakalinga balefuka akucileka kuyaka tempele. Alimwi akalinga kutondesha ayi Yehova alaakutenkaanya buleelo bwa Pesha ubo bwakalinga kucite nkusu abuumbi pacishi coonse paciindi cilya. Alimwi ino nshiinshi shakalinga kusa mukucitika ceebo cakutenkaana uku? Cakutaanguna, bantu bakwe Lesa bakalinga kusa mukumanisha kuyaka tempele. Lyalo bantu abo batakalinga baJuda bakalinga kusa mukutalika kulambila Yehova pomwi a baJuda pa tempele iyo yakayakululwa. Aya alyeelete akalinga makani ayuminisha abuumbi kubantu bakwe Lesa!​—Seka. 8:9.

INCITO ITOTENKAANYA CISHI ITOCITWA PACECINO CIINDI

Sa mutosebensa peela nkusu shanu muncito yakutenkaanya cishi itocitwa pacecino ciindi? (Amubone mapalagilafu 7-8) *

7. Ino nincito nshi yakutenkaanya njetutokwaabanamo lubasu munshiku shino? Amusansulule.

7 Ino bushinshimi Agayi mbwakaamba bulatukuma buyani? Yehova alimwi atotenkaanya shishi shoonse alimwi aswebo tutokwaabanaamo lubasu muncito iyi. Amuyeeye paceeci: Mu 1914, Yehova wakabika Yesu Klistu kuba Mwaami wa Bwaami bwakwe Lesa kwiculu. (Kulu. 2:6) Bwaami ubu ndyebwakatalika kweendelesha akalinga makani abiibi kubeendeleshi bashishi. Ici cakalinga kusansulula ayi “ciindi cabo” camana—nkokwaamba ayi ciindi ndyekwatakalinga buleelo bwakalinga kwiimikaninaako Yehova pacishi capanshi. (Luka 21:24) Paceebo ceeco, bunene bunene kutalika mu 1919, bantu bakwe Lesa bakatalika kulwiita bantu ayi Bwaami bwakwe Lesa bweenkabo mbweshi bukakusheewo mapensho bantu ngobatokwiindaamo pacishi capanshi. Incito iyi yakushimikila “makani abotu a Bwaami” yatenkaanya cishi coonse.​—Mate. 24:14.

8. Kweelana a Kulumbaisha 2:1-3, ino bantu baanji balacita buyani na banyumfwa makani ngotushimikila?

8 Ino bantu balacita buyani na banyumfwa makani aya? Bantu baanji balakaka kukutika. (Amubelenge Kulumbaisha 2:1-3.) Shishi shilikalalite abuumbi. Shilakaka kusumina Mweendeleshi Yehova ngwakasala. Tashiboni makani a Bwaami ngotushimikila ayi ‘ngamakani abotu’ alimwi mfulumende shimwi shakakasha ncito yesu yakushimikila! Nabi kwaamba ayi beendeleshi bamwi balaamba ayi balasebensela Lesa, tabasuniiwo kucileka kweendelesha. Bweenka mbobakacita beendeleshi bamuciindi cakwe Yesu, beendeleshi bamunshiku shino balapikisha Usalitwe wakwe Yehova kwiinda mukupensha bashikwiiya bakwe bashomeka.​—Milimo 4:25-28.

9. Ino Yehova alacita buyani kushishi shikaka kukutika kumakani abotu a Bwaami?

9 Ino Yehova alacita buyani kushishi shikaka kukutika kumakani abotu a Bwaami? Kulumbaisha 2:10-12 ilaamba ayi: ‘Ono amukutike kucenjeshekwa uku mwebo nobamaami. Amwiilewo ciiyo apa noonse nobaleli ba mucishi ca panshi. Amusebensele Yehova cakumuloonda. Cakututuma, muliceeshe kunembo lyakwe. Amulemeke mwaana kwaamba ayi Lesa atakalali akwaamba ayi mutakalobeli munshila. Mukwiinga bukali bwakwe bulabuka cakufwambaana. Balicite coolwe abo boonse bayuba muli Nguwe.’ Yehova alicite nkumbu alimwi alapa bantu ciindi cakusala cakucita cili kabotu. Inga baaluka akusumina kuba kulubasu lwa Bwaami bwakwe Yehova. Nacibi boobo, ciindi cacaalaako caceya. Tutokala “munshiku shakweelaako” sha bweende bwa shintu buno. (2 Timo. 3:1; Isa. 61:2) Cino nceciindi bantu ndyebeelete kushiba cancine akusalaawo kusebensela Yehova.

BANTU BAMWI BALACITA SHIBOTU NA BANYUMFWA MAKANI AKUTENKAANA

10. Ino nshibotu nshi shicitika ceebo ca ncito yakutenkaanya yaambwa pa Agayi 2:7-9?

10 Makani akutenkaana kwa cikoshanyo Agayi ngakaambawo alakuma bantu bamwi munshila ili kabotu. Wakaamba ayi ceebo cakutenkaana uku, ‘shintu shibotu [bantu bacite myoyo yakusuna kwiiya cancine] sha mushishi shoonse shilaakusa’ mukulambila Yehova. * (Amubelenge Agayi 2:7-9.) Isaya a Mika abalo bakaambila limwi ayi ishi shilaakucitika ‘munshiku shakweelaako.’​—Isa. 2:2-4; Mika 4:1, 2.

11. Ino mukwesu umwi wakacita buyani ndyaakanyumfwa makani a Bwaami?

11 Amuyeeye nshaakacita mukwesu waliina lya Ken uyo usebensela kumaofesi esu anene ndyaakanyumfwa makani akutenkaanishikwa kwashishi. Mukwesu uyu aleebaluka mbwaakacita ndyaakanyumfwa makani a Bwaami mpashi myaaka 40 yainda. Ba Ken bakaamba ayi: “Ciindi cakutaanguna ndyendakanyumfwa cancine kuswa mu Maswi akwe Lesa, ndakasangalala abuumbi kwaamba ayi tutokala munshiku shakweelaako sha bweende bwa shintu buno. Ndakanyumfwisha ayi kwaamba ayi noocita shintu shisangalasha Lesa alimwi akwaamba ayi nkabe abuumi butamaani, ndyeelete kuba ushinishite kuba kulubasu lwakwe Yehova kuteshi kulubasu lwa cishi cino nceenga tatucinkimo manungo.”

12. Ino tempele yakwe Yehova yakumushimu yasula buyani abulemu munshiku shino shakweelaako?

12 Cilibwenekete patuba kwaamba ayi Yehova atoopa shoolwe bantu bakwe. Munshiku shino shakweelaako, bantu baanji batalika kumulambila. Mu 1914 twakalingabo baniini. Ano pacecino ciindi tutokwiindilila 8 miliyoni, alimwi bantu baanji balesa mukubungana andiswe Paciibalusho. Aboobo mulubaansa lwa tempele yakwe Yehova yakumushimu—nkokwaamba ayi bubaambo bwakwe bwakulambila kusalalite—mwasula ‘shintu shibotu kuswa mushishi shoonse.’ Alimwi liina lyakwe Lesa lilalumbaishikwa na bantu abo baalula buumi bwabo akufwala buntu bupya.​—Efe. 4:22-24.

Bantu bakwe Lesa nsengwe yoonse balasangalala kushimikilako bamwi makani a Bwaami bwakwe Lesa (Amubone palagilafu 13)

13. Ino mbushinshimi nshi bumwi bwakumanishikwa ceebo cakuya panembo kwa namba yabaabo batolambila Yehova? (Amubone cikope cili papeeji yakutaanguna.)

13 Shintu ishi shisangalasha shitoocitika, shapa kwaamba ayi bushinshimi bumwi bukumanishikwe mbuli bushinshimi mbotucana mu Isaya 60. Isaya 60:22 ilaamba ayi: ‘Muniini alaakuba cuulu abalo baniini balaakuba cishi cicite nkusu. Nebo ne Yehova ndaakupa kwaamba ayi ici cikacitike cakufwambaana paciindi ceelete.’ Mukwiinga bantu baanji balatalika kulambila Yehova, kuli shintu shimwi shibotu shicitika. ‘Shintu shibotu’ ishi na bantu, balesa alushibo lupusenepusene alimwi balalyaaba kwaabanamo lubasu muncito yakushimikila “makani abotu a Bwaami.” Aboobo, bantu bakwe Lesa inga basebensesha lushibo ulo Isaya ndwakaamba ayi, ‘meleki ya shishi.’ (Isa. 60:5, 16) Kwiinda mulucafwo lwa basankwa abanakashi aba bayandika, incito yakushimikila itoocitwa mushishi shili 240 alimwi kutosansululwa mabuku mumishobo iindilila 1,000.

CIINDI CAKUSALAAWO CAKUCITA

14. Ino nciinshi bantu ncobeelete kusalaawo pacecino ciindi?

14 Munshiku shino shakweelaako, incito yakushimikila makani atotenkaanya shishi itookakatisha bantu kusalaawo cakucita. Sa balaakuba kulubasu lwa Bwaami bwakwe Lesa na balaakushoma mumfulumeende shamucishi cino? Ici ncintu ciyandika muntu uli woonse ncaeelete kusalaawo. Nabi kwaamba ayi Bakamboni Bakwe Yehova balakonkela milawo ya mfulumeende mucishi mobakala, tabaabanimo lubasu nabi paniini mumapolitiki amucishi cino. (Loma. 13:1-7) Balicishi kwaamba ayi Bwaami bwakwe Lesa bweenkabo mbweshi bukakusheewo mapensho oonse bantu ngobatokwiindaamo. Bwaami ubu teshi bwa pacishi capanshi pano.​—Joni 18:36, 37.

15. Ino libuku lya Ciyubululo lilatondesha buyani ayi kushomeka kwabantu bakwe Lesa kulaakweeleshekwa?

15 Libuku lya Ciyubululo lilaamba pakweeleshekwa kwa lushomo lwa bantu bakwe Lesa munshiku shakweelaako. Kweeleshekwa uku kulaakutolelela kupa kwaamba ayi tukanoopikishikwa akupenshekwa abuumbi. Mfulumeende shilaakusuna kwaamba ayi tukanooshinyumfwila mushintu shoonse alimwi shilaakunopensha baabo bakaka kuba kulubasu lwa nshisho. (Ciyu. 13:12, 15) Shilaakukakatisha “bantu boonse, bantubo abalemekwa, babile abakandu, basha alimwi abaangulukite kwaamba ayi babikwe keshibilo kumaansa alulyo nabi pankumo.” (Ciyu. 13:16) Kale kale basha bakalinga kubikwa keshibilo kutondesha wakalinga mwaami wabo. Amunshiku shino bantu balaakunolangila muntu uli woonse kutondesha kulubasu nkwaabete. Balaakusuna kwaamba ayi muntu uli woonse akatondeshe ayi ali kulubasu lwa mfulumeende sha cishi kwiinda mushintu nshayeeya anshaacita.

16. Ino nceebonshi tutoyandika kucitawo comwi kwaamba ayi tuyumye kushomeka kwesu kuli Yehova pacecino ciindi?

16 Sa tulaakusumina kubikwa keshibilo aka akuba kulubasu lwa mfulumeende shamucishi? Abo beshi bakakake kubikwa keshibilo, balaakwiinda mumapensho alimwi amushintu shiloondesha. Libuku lya Ciyubululo lilaamba ayi: ‘Taaku muntu weenga woola nabi kuulisha kaatacite keshibilo ako.’ (Ciyu. 13:17) Sombi bantu bakwe Lesa, balicishi Lesa nsheshi akacite kubaabo bacite keshibilo. (Ciyu. 14:9, 10) Muciindi cakusumina kubikwa keshibilo ako, cilaakuba anga balemba palyaansa lyabo ayi, ‘Ndiwakwe Yehova.’ (Isa. 44:5, NWT) Cino nceciindi ncotweelete kuba bashinishite kuyumya kushomeka kwesu kuli Yehova. Na tukacite boobo, Yehova alaakusangalala kwaamba ayi tuli kulubasu lwakwe!

KUTENKAANISHIKWA KWAKWEELAAKO

17. Ino nciinshi ncotweelete kwiibaluka pakukalika moyo kwakwe Yehova?

17 Yehova wakalika moyo abuumbi munshiku shino shakweelaako. Taasuniiwo kwaamba ayi muntu uli woonse akanyonyoolwe. (2 Pit. 3:9) Wapa bantu boonse coolwe cakwaana akusalaawo kumusebensela. Sombi teshi akatolelele kukalika moyo. Abo bakaka kuba kulubasu lwa Bwaami bwakwe Lesa, balaakulicana mubukaalo mbuli bwakalicanaamo Falawo uyo wakalingaako muciindi cakwe Mose. Yehova wakalwiita Falawo ayi: ‘Nindakamupa mulandu kwiinda mukuleta mwaalu wa bulwashi pali ndiwe alimwi abantu bako bamucishi. Naakwiinga noonse mwakanyonyoolwabo kale kale. Sombi kwaamba ayi nkuboneshe nkusu shangu alimwi ayi liina lyangu linyumfwike pacishi coonse capanshi, ndakuleka ayi unoocili muumi.’ (Kulo. 9:15, 16) Shishi shoonse shilaakushiba ayi Yehova ngo Lesa wancine eenkabo. (Ese. 38:23) Ino ici cilaakucitika buyani?

18. (a) Ino nkutenkaana kwa buyani kwaambwa pa Agayi 2:6, 20-22? (b) Ino tulishi buyani ayi bushinshimi Agayi mbwaakaamba bulaakukumanishikwa kunembo?

18 Ndipakeenda myaaka iinji pesule lyakwaamba ayi Agayi wafwa, mutumwi Paulo wakalembela Beneklistu bene Ebulu ayi makani ngotucana pa Agayi 2:6, 20-22 alaakukumanishikwa kunembo. (Amubelenge.) Wakalemba ayi: “Wakashomesha ayi: ‘Ndaakutenkaanya cishi alimwi. Ono kuteshi cishi ceenka, sombi a liculu alyalo.’ Aboobo liswi lyakwaamba ayi ‘alimwi’ lilabonesha patuba kwaamba ayi shilengwa shoonse shilaakutenkanishikwa alimwi akukushikwa kwaamba ayi kukacaale sheesho shitatenkaanishikwi.” (Ebu. 12:26, 27) Mubupusano akutenkaanishikwa nkotucana pa Agayi 2:7, kutenkaanishikwa uku kulaakupa kwaamba ayi abo boonse bakaka nkusu shakweendelesha shakwe Yehova bweenka mbuli Falawo, bakanyonyoolwe cakumaninina.

19. Ino nciinshi ceshi cikabule kutenkaanishikwa, alimwi ino tulishi buyani?

19 Ino nciinshi ceshi cikabule kutenkaanishikwa nabi kukushikwaawo? Paulo wakatolelela akwaamba ayi: “Alimwi ceebo tulatambula Bwaami ubo butatenkaanishikwi, tulyeelete kulumba Lesa, kumulambila munshila imukondelesha alimwi akumulemeka abuumbi.” (Ebu. 12:28) Na kutenkaanishikwa uku kwakweelaako kukamaane, Bwaami bwakwe Lesa bweenkabo mbweshi bukacaaleewo. Bulaakutolelela kubaako!​—Kulu. 110:5, 6; Danye. 2:44.

20. Ino nciinshi bantu ncobeelete kusalawo kucita alimwi ino inga twabacafwa buyani?

20 Ciindi cacaalaako caceya! Bantu balyeelete kusalawo. Na basalawo kuba kulubasu lwa cishi balaakunyonyoolwa. Na basalawo kusebensela Yehova akwaalula buumi bwabo kwaamba ayi bacite kuyanda kwakwe balaakutambula buumi butamaani. (Ebu. 12:25) Kwiinda mukwaabanamo lubasu muncito yakushimikila, inga twacaafwa bantu kusalawo cakucita ici ciyandika abuumbi. Atucafwe bantu baanji bacite myoyo ibotu kusalawo kuba kulubasu lwa Bwaami bwakwe Lesa. Alimwi lyoonse tunokwiibaluka maswi akaamba Mwaami wesu Yesu ayi: ‘Makani abotu a Bwaami aya alaakushimikilwa mucishi coonse kwaamba ayi akabe mbobukamboni kushishi shoonse, lyalo mamanino alaakushika.’​—Mate. 24:14.

LWIIMBO 40 Ino Tuli Bakwe Ani?

^ par. 5 Mutwi uyu utokwaamba pakwaaluka kwa mbotunyumfwisha makani aambwa palilembo lya Agayi 2:7. Mumutwi uyu tutokwiiya mbweenga twaabanamo lubasu muncito isangalasha itotenkaanya shishi shoonse. Alimwi tutokwiiya akwaamba ayi bantu bamwi balakaka na kusumina kukutika kumakani akutenkaanishikwa kwa shishi.

^ par. 4 Tulicishi kwaamba ayi Agayi wakakumanisha ncito Yehova njaakamupa mukwiinga tempele yakamana kuyakwa cakuma 515 B.C.E.

^ par. 10 Uku nkwaaluka kwa mbotunyumfwishisha makani aya. Kale kale twakalinga kwaamba ayi bantu bacite myoyo yakusuna kwiiya cancine tabakalinga kutalika kusebensela Yehova ceebo cakutenkaanishikwa kwashishi shoonse. Amubone lubasu lwa “Miipusho Kuswa Kubeshikubelenga” mu Njashi Yamulindilishi yamu Cibemba ya May 15, 2006.

^ par. 63 BUSANSULUSHI BWASHIKOPE: Agayi wakayuminisha bantu bakwe Lesa kusebensa cankusu kuyakulula tempele; munshiku shino bantu bakwe Lesa balasebensa cankusu kwaambilisha makani akwe Lesa. Beebene batokwaabanamo lubasu muncito yakushimikila makani akutenkaanishikwa kwacishi kwakweelaako.