Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 52

Nobashali​—Amwiishe Bana Banu Kusuna Yehova

Nobashali​—Amwiishe Bana Banu Kusuna Yehova

“Baana ncipo kuswa kuli Yehova.”​—KULU. 127:3.

LWIIMBO 134 Baana Ncipo Kuswa Kuli Lesa

NSHESHI TWIIYE *

1. Ino ngumukuli nshi Yehova ngwaakapa bashali?

YEHOVA wakalenga musankwa amwanakashi wakutaanguna alusuno lwakuba abaana. Nceceeco Baibo ncoyaambila ayi: “Baana ncipo kuswa kuli Yehova.” (Kulu. 127:3) Ino ici cilaamba nshi? Amuyeeye ayi shicibusa wanu wamupa maali aanji ayi mumucatileeko. Ino inga mwalinyumfwa buyani? Cakutatoonsha, inga mwakondwa ceebo cakushiba ayi alamushoma. Ano mpashi inga mwalisukama ambweshi mulame maali aayo mukwiinga inga aluba. Yehova Shicibusa wesu ngotusuni abuumbi, wakapa bashali ayi bamusungileko cintu ciyandika abuumbi kwiinda maali. Wakabapa mukuli wakulama kabotu bana babo akubapa kwaamba ayi banooba basangaleete.

2. Ino njimiipusho nshi njeshi tubandike?

2 Ino ngani weelete kusala na beebene balyeelete kuba abaana andyebeelete kuba abaana? Alimwi ino bashali inga bacita buyani kwaamba ayi bana babo bacane lusangalalo mubuumi? Atubandike njiisho shicanika mu Baibo sheenga shacafwa Beneklistu beebene kusala kabotu.

MUTAPIKISHI BEEBENE NSHOBASALA

3. (a) Ino ngani weelete kusala kwaamba ayi beebene babe abaana? (b) Ino ni njiisho nshi yamu Baibo beshicibusa abeshikamukowa ba baabo bakeebana njobeelete kwiibaluka?

3 Mumisena imwi bantu na beebanabo balabalangila kutalika kuba abaana. Mpashi beshikamukowa na bantu bamwi inga batalika kubakakatisha kwaamba ayi babe abaana. Mukwesu Jethro waku Asia, wakaamba ayi, “Mulibungano, mikwashi imwi bacite baana balatalika kukakatisha beebene batacite baana kwaamba ayi batalike kuba abaana.” Mukwesu Jeffrey, alakwe waku Asia, wakaamba ayi, “Bamwi balalwiita beebene batacite baana ayi taakuwo eshi akabalaame na bakacembele.” Nacibi boobo, beebene balyeelete kulisalila beene na balisuni kuba abaana nabi sobwe. Taakuwo weelete kubasalila; uyu ngumukuli wabo. (Gala. 6:5) Ncakwiila kwaamba ayi beshikamukowa abeshicibusa balisuni kwaamba ayi bantu na beebana banooba alusangalalo, nacibi boobo, balyeelete kushiba kwaamba ayi beebene beene mbobeelete kulisalila na balisuni kuba abaana nabi sobwe.​—1 Tesa 4:11.

4-5. Ino ngamakani nshi obilo beebene ngobeelete kubandika, alimwi ndilili ndyeenga cabota kubandika makani ayo? Amusansulule.

4 Beebene batoyeeya makani akuba abaana, balyeelete kubandika miipusho yobilo iyandika abuumbi: Mwiipusho wakutaanguna, ino ndilili ndyebasuni kutalika kuba abaana? Wabili, ino balisuni kuba abaana bongaye? Ino ndilili ndyeenga babandika makani aya? Alimwi ino nceebonshi miipusho iyi yobilo ncoiyandikila?

5 Liinji cilaba kabotu kubandikila limwi makani akuba abaana bantu kabatana kweebana. Ino nceebonshi? Mukwiinga cintu ciyandika abuumbi nkwaanga muyeeyo womwi pamakani aya. Alimwi balyeelete kubona na balibambila kulama mukuli wakuba abaana. Beebene bamwi balasala kuba abaana pesule lya kukalako mwaaka womwi na yobilo mucikwati. Balasala kucita boobo ceebo cakwaamba ayi balisuni kutaanguna kushibila buumi bwamu cikwati kabatana kutalika kuba abaana. Ici cilabapa kushibana kabotu akuyumya bushicibusa bwabo kabatana kuba bashali, mukwiinga na batalikabo kuba abaana, balaakunoobikila maano kukubalama.​—Efe. 5:33.

6. Ino beebene bamwi basala kucita nshi ceebo ca shiindi nshetutokalaamo?

6 Beneklistu bamwi balasala kukonkela cakubonenaako cakwe Nowa abana bakwe basankwa botatwe abamakaabo. Beebene botatwe aba tabakwe kutalika kuba abaana ndyebakeebanabo. (Mata. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pita 2:5) Yesu wakakoshanisha ciindi ncetutokalaamo ku “nshiku shakwe Nowa,” alimwi teshi cakutoonsha akutoonsha kwaamba ayi tutokala “munshiku shiyumu abuumbi.” (Mate. 24:37; 2 Timo. 3:1) Ici ncecipa kwaamba ayi beebene bamwi basale kutafwambaana kuba abaana kwaamba ayi bacikoonshe kucita shiinji muncito yakwe Yehova.

Ndyebatoosalawo kuba abaana na kufula kwa baana mbweshi bakabe abo, beebene balyeelete kutaanguna “kukala panshi akubona na inga bacikonsha” (Amubone palagilafu 7) *

7. Ino njiisho njetucana pa Luka 14:28, 29 a Tusimpi 21:5 inga yacafwa buyani beebene?

7 Ndyebatoosalawo kuba abaana na kufula kwa baana mbweshi bakabe abo, beebene balyeelete kutaanguna “kukala panshi akubona na inga bacikonsha.” (Amubelenge Luka 14:28, 29.) Bashali bakalelawo kale baana, balicishi kwaamba ayi kulela baana kulayandika maali. Alimwi kulayandika ciindi ankusu. Aboobo abo basuni kuba abaana balyeelete kuliipusha miipusho mbuli: ‘Sa soonse tulaakunoosebensa kwaamba ayi tukanookumanisha shiyandika sha mukwashi? Ino nshiinshi nsheshi tukabike mbuli shiyandika sha mukwashi wesu? Na soonse tulaakunooba kuncito, ino ngani eshi akanoolama baana? Sa balaakukula kabotu na katubashiya a muntu umwibo?’ Na beebene babandika pamiipusho iyi nkokwaamba ayi bakonkela maswi ali palilembo lya Tusimpi 21:5.​Amubelenge.

Musankwa usuni mukaakwe alamucafwa abuumbi kulama baana (Amubone palagilafu 8)

8. Ino ngamapensho nshi bashali Beneklistu ngobeelete kulangila, alimwi ino musankwa usuni mukaakwe alacita nshi?

8 Kwaamba ayi mwaana akule kabotu, bashali boonse bobilo balayandika kumulama kabotu akucana ciindi cakuba akwe pomwi. Aboobo na beebene bashala baana mukukonkanya, inga caba ciyumu kubikila maano kubaana boonse. Bashali bamwi bakakonkanya kuba abaana bakaamba ayi bakalinga kulema abuumbi. Mushali mwanakashi lakwe ngoolema abuumbi kwiindaawo. Alimwi ici inga calengesha kwaamba ayi cibe ciyumu kucana ciindi cakucita ciiyo capalwaakwe, kupaila akwaabanamo lubasu muncito yakushimikila. Kwiilikaawo inga caba ciyumu kukutika cakubikila maano ndyebali kumabungano, aboobo inga kabatafubilimo abuumbi. Musankwa usuni mukaakwe alamucafwa kulama baana, ndyebali kumabungano alimwi akuŋanda. Kucakubonenaako, inga kaacafwako mukaakwe anciito shapa lubaansa. Alimwi alyeelete kusebensa cankusu kwaamba ayi boonse bafubileemo Mukulambila Kwamukwashi nsondo ansondo. Alimwi liinji bashali basankwa Beneklistu balyeelete kusebensela pomwi amukwashi wabo muncito yakushimikila.

AMWIISHE BAANA KUSUNA YEHOVA

9-10. Ino bashali balyeelete kucita buyani kwaamba ayi balele kabotu bana babo?

9 Ino bashali inga bacita buyani kwaamba ayi bacafwe bana babo kusuna Yehova? Ino inga bacita buyani kwaamba ayi bashitilishe bana babo kushintu shibiibi sha mucishi cino? Atubandike shimwi nsheenga bacita.

10 Amusenge lucafwo kuli Yehova. Amuyeeye pasheesho shakacita Manowa amukaakwe, abo bakalinga bashali bakwe Samusoni. Manowa ndyaakashiba ayi balaakuba amwaana, lakwe amukaakwe bakasenga kuli Yehova ayi abalwiite mbweshi bakalele mwanaabo.

11. Kweelana a Boomboloshi 13:8, ino bashali inga bacikonkela buyani cakubonenaako cakwe Manowa?

11 Mukwesu Nihad amukaakwe Alma, baku Bosnia a Herzegovina, bakakonkela cakubonenaako cakwe Manowa. Bakaamba ayi: “Twakapaila kuli Yehova kwaamba ayi atucaafwe kuba bashali bali kabotu bweenka mbuli Manowa mbwaakacita. Alimwi Yehova wakakumbula mipailo yesu kwiinda mu Malembo apusenepusene, mabuku esu aamba shamu Baibo, nshetwakalinga kwiiya kumabungano, akukubungana kunene.”​—Amubelenge Boomboloshi 13:8.

12. Ino Josefu a Maliya bakatondesha buyani cakubonenaako cibotu kubana babo?

12 Amutondeshe cakubonenaako cibotu. Ncakwiila nshomwaamba shilayandika; nacibi boobo, baana baleeya bunene kusheesho nshemucita. Inga twashoma cakutatoonsha kwaamba ayi Josefu a Maliya bakalinga kucite cakubonenaako cibotu kubana babo, kwiilikaawo a Yesu. Josefu wakasebensa cankusu kwaamba ayi acafwe mukwashi wakwe. Kwiilikaawo, wakalinga kuba aciindi cakwiisha bana bakwe kusuna shintu shakumushimu. (Duto. 4:9, 10) “Mwaaka amwaaka” Josefu wakalinga kuya amukwashi wakwe kukusekelela kwa Pasika ku Jelusalemu, nabi kwaamba ayi taakalinga kulangilwa kucita boobo kweelana amulawo. (Luka 2:41, 42) Bashali bamwi bakalingaako paciindi ico, mpashi bakalinga kubona ayi nciyumu abuumbi kuya amukwashi woonse ku Jelusalemu, mukwiinga kwakalinga kulaale alimwi bakalinga kusowa maali aanji. Nacibi boobo, Josefu wakalinga kubikila maano abuumbi kushintu shakumushimu. Abana bakwe abalo mbwaakabaiisha kunoocita. Alimwi Maliya alakwe wakalinga kwaashi kabotu abuumbi Malembo. Aboobo nshaakalinga kwaamba anshaakalinga kucita shakapa kwaamba ayi bana bakwe basune Lesa.

13. Ino beebene bamwi bakacita buyani kwaamba ayi bakonkele cakubonenaako cakwe Josefu a Maliya?

13 Mukwesu Nihad a mukaakwe Alma, mbotwabandikawo kale, bakalinga kusuni kukonkela cakubonenaako cakwe Josefu a Maliya. Ino kucita boobo kwakabacafwa buyani kulela kabotu mwanaabo musankwa? Bakaamba ayi, “Twakalinga kucita shintu shakalinga kupa mwaneesu kubona kwaamba ayi ncibotu kukonkela njiisho shakwe Yehova mushintu shoonse nshaacita.” Mukwesu Nihad wakaamba ayi, “Mulyeelete kuba muntu mwanaanu ngomusuni ayi akabe.”

14. Ino nceebonshi bashali balyeelete kushiba beshicibusa ba bana babo?

14 Amucafwe bana banu kusala kabotu beshicibusa. Bashali boonse bobilo balyeelete kushiba beshicibusa ba bana baabo, anshebacita ndyebatosekana. Ici cileelikaawo akushiba baabo mbobabandikaabo pa intaneti apamafooni. Mukwiinga beshicibusa inga bayunga baana mbobayeeya ambobacita shintu.​—1 Koli. 15:33.

15. Ino bashali inga beeya nshi kucakubonenaako cakwe Jessie?

15 Ino bashali inga bacita buyani na tabacishi kabotu bwakusebensesha makompyuta na mafooni? Jessie mushali musankwa waku Philippines wakaamba ayi: “Nabi kwaamba ayi tatucishiwo kabotu bwakusebensesha kompyuta, fooni na tabuleti, twakalinga kwiisha bana besu mbobeelete kucenjela ndyebatoosebensesha shisebensesho ishi.” Ba Jessie tabakwe kukasha bana babo kusebensesha shisebensesho ishi ceebo cakwaamba ayi balo tabakalinga kucishi bwakushisebensesha. Sombi bakaamba ayi: “Ndakalinga kuyuminisha bana bangu kusebensesha shisebensesho ishi ndyebatokwiiya mushobo umwi, ndyebatoolibambila mabungano, andyebatoobelenga Baibo bushiku abushiku.” Na muli bashali, sa mwakabelenga akubandika kale abana banu pamakani akutuminshanya shikope amakani pamafooni, ayo ngotucana pa jw.org® palubasu lulembetwe ayi “Bacanike?” Sa mwakeebela kale akubandika abana banu vidyo icite mutwi waamba ayi Sa Mulasuminisha Fooni Kumweendelesha na Ndimwe Muyeendelesha? alimwi a Amusebenseshe Intaneti Munshila Yeelete? * Ishi inga shamucafwa ndyemutookwiisha bana banu mbweenga basebensesha kabotu makompyuta, mafooni, na matabuleti.​—Tus. 13:20.

16. Ino bashali baanji balacita nshi, alimwi ino nshiinshi shaswaamo?

16 Bashali baanji balacita sheenga shalengesha bana babo kuba pomwi abamakwesu mbeenga baana bakoshaako. Kucakubonenaako, ba N’Déni abakaabo ba Bomine, baku Côte d’Ivoire, liinji bakalinga kutambula bamatanjilili balubasu kuŋanda yabo. Ba N’Déni bakaamba ayi: “Kucita boobu kwakamucafwa abuumbi mwaneesu musankwa. Wakatalika bupainiya alimwi pacecino ciindi atosebensa mbuli mutanjilili walubasu ucafwilisha.” Sa amwebo inga mwakonkela cakubonenaako caba N’Déni?

17-18. Ino bashali balyeelete kutalika lili kwiisha baana?

17 Amutalike kwiisha baana ndyebacili baniini. Cilacafwa abuumbi na bashali batalika kwiisha baana kabacili baniini. (Tus. 22:6) Amuyeeye cakubonenaako cakwe Timoti uyo wakesa mukutalika kusebensa a mutumwi Paulo. Timoti wakayiishikwa abanyina ba Yunisi alimwi abankambuyakwe banakashi ba Loisi kuswabo “kubwanike.”​—2 Timo. 1:5; 3:15.

18 Ba Jean-Claude abakaabo ba Peace baku Côte d’Ivoire, abalo bakaiisha bana babo boonse bali 6 kusuna Yehova akumusebensela. Ino nciinshi cakabacafwa? Bakakonkela cakubonenaako cakwe Yunisi a Loisi. Ba Jean-Claude abakaabo bakaamba ayi: “Twakaiisha bana besu Maswi akwe Lesa kuswabo ciindi ndyebakalinga baniini. Twakalinga kutalika kwiisha mwaana pesule lya nshiku shiniinibo kuswa ciindi ndyaakashalwa.”​—Duto. 6:6, 7.

19. Ino kwiisha baana Maswi akwe Lesa cilaamba nshi?

19 Ino ‘kwiisha’ baana Maswi akwe Yehova cilaamba nshi? Liswi lyamuci Ebulu ndyobakasansulula ayi ‘munookwiisha’ ilyo ndyetucana pa lilembo lya Dutolonomi 6:7, lilasansulula “kwiisha muntu cintu comwi comwi mankanda aanji kwaamba ayi anyumfwishishe.” Aboobo kwaamba ayi bashali banokwiisha kabotu baana, balyeelete kunooba abo ciindi cilaamfu. Cimwi ciindi bashali inga banyumfwa butolo kunokwiisha bana babo cintu comwi comwi. Nacibi boobo, balyeelete kushiba kwaamba ayi kucita boobo inga kwapa kwaamba ayi baana banyumfwishishe Maswi akwe Lesa akukonkela nshaamba.

Bashali balyeelete kushiba kabotu bwakwiisha mwaana womwi awomwi (Amubone palagilafu 20) *

20. Amusansulule Kulumbaisha 127:4 mbweenga yacafwa bashali kwiisha kabotu baana.

20 Amubashibe kabotu bana banu. Kulumbaisha 127 ilakoshanisha baana ku mifwi. (Amubelenge Kulumbaisha 127:4.) Bweenka mbuli mbobasebensesha shintu shipusenepusene kupanga mifwi, alimwi a bweenka mbuli imwi mboiba inene alimwi imwi iniini, abaana abalo mbobabete kupusana. Aboobo bashali balyeelete kushiba kabotu bwakwiisha mwaana womwi awomwi. Beebene bamwi baku Israel bakaamba ayi cakabacafwa kwiisha kabotu bana babo nkucita ciiyo ca Baibo a mwaana womwi awomwi. Ncakwiila mutwi wamukwashi ngoweelete kusala na inga cakonsheka kwiiya amwaana womwi awomwi.

YEHOVA ALAAKUMUCAFWA

21. Ino Yehova inga wabacafwa buyani bashali?

21 Cimwi ciindi bashali inga kababona anga nciyumu abuumbi kwiisha baana, nacibi boobo, balyeelete kunokwiibaluka kwaamba ayi baana ncipo Yehova ncakabapa alimwi alilibambite kubacafwa kwaamba ayi babalele kabotu. Alakutika kumipailo ya bashali, alimwi akukumbula mipailo iyo kwiinda mu Baibo, mabuku esu, akwiinda mushakubonenaako sha bashali bamwi bashimpite lwakumushimu.

22. Ino nshintu nshi shibotu abuumbi nsheenga bashali bacitila bana babo?

22 Bamwi balaamba ayi cilatola myaaka 20 kwaamba ayi mwaana akule, nacibi boobo, ici tacaambi ayi na baana bakulabo nkokwaamba ayi bushali bwamana. Pashintu shibotu abuumbi bashali nshobeelete kucitila baana, nkubatondesha lusuno, kucana ciindi cikwene cakubaabo alimwi akubaiisha Baibo. Kwalo, baana balipusenepusene mbobacita asheesho nshobeeya. Sombi, baanji baiishikwa kuswa kubashali babo basuni Yehova, balalinyumfwa bweenka mbuli nankashi Joanna Mae waku Asia mbwaalinyumfwa uyo wakaamba ayi: “Ndalumba abuumbi ceebo ca bashali bangu mbobakalinga kundulika akunjiisha kusuna Yehova. Bakasebensa cankusu kunjiisha kwaamba ayi ncane lusangalalo mubuumi bwangu.” (Tus. 23:24, 25) Ubu mbobalinyumfwa bamakwesu abenankashi baanji.

LWIIMBO 59 Amulumbaishe Yehova

^ par. 5 Sa beebene balyeelete kuba abaana? Na basala kuba abaana, ino balyeelete kuba abongaye? Alimwi ino inga bacita buyani kwaamba ayi baiishe bana babo kusuna Yehova akumusebensela? Kwaamba ayi tukumbule miipusho iyi, tutobandika shakubonenaako sha bashali bamwi munshiku shino mbobalela kabotu bana babo, anjiisho shamu Baibo shabacafwa.

^ par. 15 Amubone mutwi 36 mulibuku lyamu Cibemba lya Ifipusho Abacaice Bepusha, ne Fyasuko Ifingabafwa mulibuku 1, a mutwi 11 mulibuku 2.

^ par. 60 BUSANSULUSHI BWASHIKOPE: Beneklistu beebene batobandika pamakani akuba abaana, batoolanga langa akuyeeya lusangalalo amukuli usa ceebo cakuba abaana.

^ par. 64 BUSANSULUSHI BWASHIKOPE: Bashali batokwiisha mwaana womwi awomwi kweelana aciimo alimwi ambweenga wanyumfwishisha.