Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 8

Mutanooba Amunyono, Sombi Amucite Shintu Sheenga Shaleta Luumuno

Mutanooba Amunyono, Sombi Amucite Shintu Sheenga Shaleta Luumuno

‘Atucite shintu shileta luumuno alimwi shiyumya.’​—LOMA. 14:19.

LWIIMBO 113 Tuli Beshiluumuno

NSHESHI TWIIYE *

1. Ino nshiinshi shakacitika mumukwashi wakwe Josefu ceebo ca munyono?

JAKOBO wakalinga kubasuni bana bakwe boonse, nacibi boobo wakalinga kusuni bunene Josefu uyo wakalinga kucite myaaka 17. Ino ici cakapa bamakwabo Josefu kulinyumfwa buyani? Cakabapa kumufwita munyono, aboobo bakamupata. Nabi kwaamba ayi Josefu wakalinga kupatitwe kubamakwabo, wakalinga muntu utacite mulandu. Nacibi boobo, bakamuulisha mubusha akubeca beshiwabo ayi mwanaabo ngobakalinga kusuni abuumbi walikwa kucinyama ca muluundu. Munyono wakapa kwaamba ayi banyonyoole luumuno lwakalinga mumukwashi, akulengesha beshiwabo kuba abuumba abuumbi.​—Mata. 37:3, 4, 27-34.

2. Kweelana a Bene Galatiya 5:19-21, ino nceebonshi munyono ngubiibi?

2 Mu Baibo, munyono * uli pakati ka “micito ya buntu” yeenga yalengesha kwaamba ayi muntu atakenjili mu Bwaami bwakwe Lesa. (Amubelenge Bene Galatiya 5:19-21.) Munyono inga wapa muntu kutondesha shisepo shibiibi mbuli kupatana, kupikisha alimwi akulwana.

3. Ino nshiinshi nsheshi twiiye mumutwi uyu?

3 Shakacita bamakwabo Josefu shilatondesha kwaamba ayi munyono inga walengesha bantu kucileka kunyumfwana kabotu akumanisha luumuno mumukwashi. Nabi kwaamba ayi inga tatuciti shakacita bamakwabo Josefu, soonse tatumaninite alimwi myoyo yesu ilacenjeeka. (Jele. 17:9) Ici ncecipa kwaamba ayi cimwi ciindi tufwite bamwi munyono. Atubandike shakubonenaako shimwi shamu Baibo nshotuteelete kukonkela, kwaamba ayi tushibe ceenga capa munyono kumena miyaanda mukati ka myoyo yesu. Lyalo tutokwiiya ansheenga twaciita kwaamba ayi tukome munyono akuleta luumuno.

INO NSHIINSHI SHEENGA SHATUPA KUBA AMUNYONO?

4. Ino nciinshi cakapa bene Filisiti kufwita munyono Isaki?

4 Na muntu alicite buboni. Isaki wakalinga mubile, aboobo ici cakapa kwaamba ayi bene Filisiti batalike kumufwita munyono. (Mata. 26:12-14) Munyono wakapa kwaamba ayi bafukile mikalo yoonse Isaki njaakalinga kutekamo maanshi akunwa shifubwa shakwe. (Mata. 26:15, 16, 27) Bweenka mbuli bene Filisiti, bantu bamwi munshiku shino balafwita bamwi munyono ceebo cakwaamba ayi balicite buboni kubeendaawo. Tabakumbwibo shintu shicite bamwi, sombi tabasuniiwo akwaamba ayi bamwi batolelele kuba ashintu isho.

5. Ino nciinshi cakapa beendeleshi babupailishi kufwita munyono Yesu?

5 Na bantu baanji balimusuni muntu. Beendeleshi ba baJuda bakafwita munyono Yesu ceebo cakwaamba ayi bantu baanji bakalinga kumusuni. (Mate. 7:28, 29) Yesu wakalinga kwiimikaninaako Lesa, alimwi wakalinga kwiisha cancine. Nacibi boobo, beendeleshi bashibupailishi aba bakabekesha Yesu makani akubeca. (Maako 15:10; Joni 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Ino nshiinshi nsheenga tweeyawo pamakani aya? Tulyeelete kweelesha cankusu kuleya kufwita munyono bamakwesu abenankashi bamwi basunikwi abuumbi mulibungano ceebo ca mibo yabo ibotu. Muciindi cakubafwita munyono, tulyeelete kukonkela mibo yabo ibotu.​—1 Koli. 11:1; 3 Joni 11.

6. Ino Diyotilefesi wakatondesha buyani ayi wakalinga kucite munyono?

6 Na muntu alicite mikuli mulibungano. Muciindi ca batumwi, Diyotilefesi wakalinga kufwita munyono bamatanjilili mulibungano lya Bwineklistu. Wakalinga kusuni “kuba panembo” lya bamwi mulibungano, ici cakapa kwaamba ayi anokwaamba shibiibi pa mutumwi Joni apa bamakwesu bamwi bakalinga kutanjilila, kwaamba ayi bamwi mulibungano babasuule. (3 Joni 9, 10) Nabi kwaamba ayi inga tatuciti shakacita Diyotilefesi, inga twatalika kufwita munyono Mwineklistunyineesu na wapekwa ncito njetwalinga kusuni abuumbi, bunene bunene na katubona ayi aswebo inga twasebensa kabotu ncito iyo.

Moyo wesu uli anga mbulongo, alimwi mibo yesu ibotu ili anga nga maluba abotu. Ano munyono walo uli anga ninsaku sheenga shapa cishango kutakula kabotu. Munyono inga watupa kwaalilwa kuba amibo ibotu mbuli lusuno, luse, alimwi ankuumbu (Amubone palagilafu 7)

7. Ino nshiinshi sheenga shacitika na tulicite munyono?

7 Munyono uli anga ninsaku sheenga shapa kwaamba ayi cishango citakuli kabotu. Na munyono wamena miyaanda mukati ka myoyo yesu, inga wayuma kuutumuna. Mibo ibiibi mbuli lunkumbwa lubiibi, kulinyumfwa, na kulisuna inga shapa munyono kukomena mukati kamoyo wesu. Bweenka mbuli nsaku mboshipa kwaamba ayi cishango citakuli kabotu, munyono awalo inga wapa kwaamba ayi twaalilwe kuba amibo ibotu mbuli lusuno, luse alimwi ankuumbu. Aboobo na twaboona ayi munyono watalika kumena miyaanda mukati kamoyo wesu, tulyeelete kuutumuna cakufwambaana. Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tuleye munyono?

AMULICEESHE AKUBA BAKWENE ANSHEMUCITE

Ino nciinshi ceenga catucafwa kukoma munyono uli nga ni nsaku? Mushimu usalashi wakwe Lesa inga watucafwa kutumuna munyono kuswa mukati kamoyo wesu, inga watucafwa kuliceesha akuba bakwene anshetucite (Amubone mapalagilafu 8 a 9)

8. Ino nshiinshi sheenga shatucafwa kuleya munyono?

8 Inga twaleya munyono na katuliceesha akuba bakwene anshetucite. Munyono inga toomeni miyaanda mukati kamoyo wesu na katucite mibo ibotu. Kuliceesha kulaakutucafwa kuleya kulinyumfwa abuumbi. Muntu uliceesha taaliboni ayi uleenda bamwi. (Gala. 6:3, 4) Alimwi muntu ukwene anciito njaasebensa ashintu nshaacite taalyelanyi kubamwi. (1 Timo. 6:7, 8) Muntu uliceesha na wabona ayi bamwi batambula shintu shibotu, alasangalala pomwi ambabo.

9. Kweelana a Bene Galatiya 5:16 alimwi a Bene Filipi 2:3, 4, ino mushimu usalashi inga watucafwa buyani?

9 Tulayandika lucafwo lwa mushimu usalashi wakwe Lesa kwaamba ayi tucikoonshe kuleya munyono akuba bantu baliceesha alimwi bakwene ashintu nshetucite. (Amubelenge Bene Galatiya 5:16; Bene Filipi 2:3, 4.) Mushimu wakwe Yehova inga watucafwa kuyeeya bunene shili mukati kamoyo wesu. Kwiinda mulucafwo lwakwe Lesa, inga twacikonsha kucileka kuyeeya pashintu shibiibi, akutalika kuyeeya pashintu shibotu. (Kulu. 26:2; 51:10) Atubandike pali Mose a Paulo, basankwa bakacikonsha kuleya munyono.

Mwine Isilaeli wacanike wacicila kuli Mose a Joshuwa akubalwiita ayi kuli basankwa bobilo mu musumba batoocita anga mbalaluki. Joshuwa walwiita Mose ayi abakaashe basankwa abo, sombi Mose wakaka. Lyalo walwiita Joshuwa ayi wasangalala ceebo cakwaamba ayi Yehova wapa mushimu usalashi basankwa bobilo abo. (Amubone palagilafu 10)

10. Ino nshiinshi shakacitika shakalinga kweelete kupa Mose kuba amunyono? (Amubone cikope cili papeeji yakutaanguna.)

10 Mose wakalinga wapekwa nkusu shakutanjilila bantu bakwe Lesa, sombi taakalinga kufwa munyono na wanyumfwa ayi bamwi abalo bapekwa nkusu bweenka mbuli nshaakalinga kucite. Kucakubonenaako, paciindi cimwi Yehova wakakusha mushimu usalashi umwi pali Mose akupako bacinenenene bamwi mu Isilaeli bakalinga kwiimfwi pafwiifwi amusena wakukumaninaako. Ndyepakeendabo ciindi ciniini, Mose wakanyumfwa ayi bacinenenene bamwi bobilo abo batakalingaako kumusena uko, abalo bakatambula mushimu usalashi, lyalo bakatalika kucita anga mbalaluki. Ano ino Mose wakacita buyani Joshuwa ndyaakamulwiita ayi akashe bacinenenene abo kunoocita anga mbalaluki? Mose taakwe kubafwita munyono ceebo cakwaamba ayi Yehova wakabapa mushimu usalashi. Sombi wakaliceesha akusangalala pomwi ambabo pancito Yehova njaakabapa. (Shaku. 11:24-29) Ino nshiinshi nsheenga tweeya kuswa kuli Mose?

Ino bamanene balyeelete kucita nshi kwaamba ayi babe baliceesha bweenka mbuli Mose? (Amubone mapalagilafu 11 a 12) *

11. Ino bamanene inga bacikonkela buyani cakubonenaako cakwe Mose?

11 Na mutoosebensa mbuli munene, sa bakamulwiitawo kale ayi mwiisheko mukwesu umwi eshi akanoosebensa ncito njemusuni abuumbi njomutoosebensa mulibungano? Kucakubonenaako, mpashi mulanyumfwa kabotu abuumbi kutanjilila ciiyo ca Njashi Yamulindilishi nsondo ansondo. Ano na mulaliceesha bweenka mbuli Mose, teshi mukanyumfwe cibiibi na bakamulwiite ayi mwiisheko mukwesu weshi akatalike kusebensa ncito njomusebensa. Sombi mulaakumwiisha kwaamba ayi ashibe mbweenga wasebensa kabotu incito iyo alimwi mulaakunosangalala anguwe.

12. Ino Beneklistu baanji munshiku shino balatondesha buyani ayi balaliceesha alimwi balikwene anciito njobasebensa?

12 Atubandike ashicitikila bamakwesu baanji bacinene. Bamwi balasebensa mbuli shikubunganya likoto lya bamanene kwa myaaka iinji. Ano na bakwanisha myaaka 80, mukuliyandila balacileka kusebensa ncito iyi. Bamatanjilili ba lubasu abalo na bakwanisha myaaka 70, balacileka kusebensa mbuli bamatanjilili balubasu akutalika kusebensako ncito imwi njeenga bapekwa. Kwiilikaawo, myaaka iniini yaiinda, baanji bakalinga kusebensela ku Bethel nsengwe yoonse bakapekwa ncito shimwi sha Bwaami. Bamakwesu abenankashi aba bashomeka tabafwiti munyono bamakwesu abo bakatalika kusebensa ncito njobakalinga kusebensa kale kale.

13. Ino nciinshi cakalinga kweelete kupa Paulo kufwita munyono batumwi 12?

13 Mutumwi Paulo alakwe wakalinga muntu ukwene anciito njaakalinga kusebensa alimwi ashintu nshaakalinga kucite, alimwi wakalinga muntu uliceesha. Paulo wakaleya munyono. Nabi kwaamba ayi wakalinga kusebensa cankusu muncito yakushimikila, wakaliceesha akwaamba ayi: “Nshiindi mutumwi nabi womwi, alimwi nsheeleteewo akwiitwa ayi mutumwi.” (1 Koli. 15:9, 10) Batumwi 12 bakalinga kusebensa pomwi a Yesu muncito yakushimikila ndyaakalinga pacishi capanshi, ano Paulo wakesa mukuba Mwineklistu Yesu kaali wabushikwa kale. Nabi kwaamba ayi mukuya kwaciindi wakasalwa kuba “mutumwi kubakunsengwe,” Paulo taakalinga kuciteewo coolwe cakuba pa batumwi 12. (Loma. 11:13; Milimo 1:21-26) Paulo taakwe kufwita munyono batumwi 12 pancito njobakasebensa pomwi a Yesu, sombi wakalinga kukwene anciito njaakalinga kusebensa.

14. Ino kuba bakwene anciito njetusebensa alimwi akuliceesha shilaakutupa kucita nshi?

14 Na katuliceesha akuba bakwene anciito njetusebensa, tulaakuba bweenka mbuli Paulo alimwi tulaakunoolemeka baabo Yehova mbwaakasala ayi banootanjilila. (Milimo 21:20-26) Wakabikako bamanene kwaamba ayi banootanjilila mulibungano lya Bwineklistu. Nabi kwaamba ayi tabamaninite, Yehova alabona ayi “nshipo kubantu.” (Efe. 4:8, 11) Na katulemeka basankwa aba bakasalwa alimwi katuliceesha kwiinda mukukonkela nshobatulwiita, tulaakuba beshicibusa bakwe Yehova alimwi tulaakuba muluumuno a Beneklistunyineesu.

‘TUNOOCITA SHINTU SHILETA LUUMUNO’

15. Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tunoonyumfwana kabotu abamwi?

15 Na katunyumfwila bamwi munyono nabi na bamwi kabatunyumfwila munyono, inga catupa kwaamba ayi tucileeke kunyumfwana abamwi. Aboobo tulyeelete kutumuna munyono mukati kamoyo wesu akuleya kucita shintu sheenga shapa bamwi kutufwita munyono. Tulyeelete kukonkela sheeshi nshetwabandikawo kwaamba ayi tucikoonshe kukonkela mulawo wakwe Yehova wakwaamba ayi ‘tunoocita shintu shileta luumuno akutuyumya.’ (Loma. 14:19) Ino nshiinshi shimwi nsheenga twaciita kwaamba ayi tucafwe bamwi kutaba amunyono, alimwi ino nshiinshi nsheenga twaciita kwaamba ayi mulibungano amumukwashi mube luumuno?

16. Ino nshiinshi nsheenga twaciita kwaamba ayi tucafwe bamwi kuleya munyono?

16 Mibo ibotu anshetucita shilakuma bamwi. Bantu bamucishi balisuni kwaamba ayi ‘tunoolilumbaisha’ pashintu nshetucite. (1 Joni 2:16) Ano kucita boobo inga kwapa kwaamba ayi bamwi banootufwita munyono. Inga twacafwa bamwi kutaba amunyono na katuleya kwaamba bunene pashintu nshetucite na nshetusuni kuula. Nshila imwi mbweenga twacafwa bamwi kutaba amunyono, nkuba muntu uliceesha nabi kwaamba ayi tulicite mikuli imwi mulibungano. Na katwaamba bunene pancito nshetusebensa, inga twapa kwaamba ayi munyono umene miyaanda mukati kamyoyo ya bamwi. Aboobo tulyeelete kunoobikila maano kubantu bamwi akubalumba pashibotu nshebacita. Kucita boobo kulaakupa kwaamba ayi banooba bakwene anciito njobasebensa alimwi ashintu nshebacite, alimwi ici cilaakupa kwaamba ayi mulibungano mube lucatano aluumuno.

17. Ino bamakwabo Josefu bakacita buyani kwaamba ayi mumukwashi wabo mube luumuno alimwi?

17 Inga twacikonsha kukoma munyono! Amuyeeye pa bamakwabo Josefu alimwi. Ndipakeenda myaaka iinji kuswa ciindi ndyebakoolisha Josefu mubusha, bakakumanaakwe ku Ijipiti. Ano Josefu kaatana kuliyubulula ayi ngobakoolisha mubusha, wakabeelesha kwaamba ayi abone na bakaaluka. Wakababambila shakulya, lyalo wakapa Benjameni wakalinga mwanike paboonse, shakulya shiinji kwiinda nshaakapa bamakwabo bamwi. (Mata. 43:33, 34) Nacibi boobo, bamakwabo tabana kucitawo cili coonse cakatondesha ayi bakafwita munyono Benjameni. Sombi bakatondesha kwaamba ayi bakalinga kumusuni abuumbi abeshiwabo, ba Jakobo. (Mata. 44:30-34) Bamakwabo Josefu ndyebakacileka kuba amunyono bakapa kwaamba ayi mumukwashi wabo mube luumuno alimwi. (Mata. 45:4, 15) Anu aswebo na twatumuna munyono mukati kamyoyo yesu, tulaakupa kwaamba ayi mumukwashi wesu amulibungano mube luumuno.

18. Kweelana a Jemusi 3:17, 18 , ino nshiinshi sheshi shikacitike na tunoocita shintu shileta luumuno?

18 Yehova alisuni kwaamba ayi tuleye munyono akucita shintu sheenga shaleta luumuno. Tulyeelete kusebensa cankusu kwaamba ayi tucikoonshe kucita shintu shobilo nshetwaambawo. Bweenka mbuli mbotwaambawo kale, soonse inga twaba amunyono ceebo tatumaninite. (Jemu. 4:5) Kwiilikaawo, tulekala abantu bacita shintu shipa bamwi kuba amunyono. Ano na katuliceesha, akuba bakwene anshetucite, alimwi akulumba, teshi tukabe amunyono. Tulaakunoocita shintu shileta luumuno, alimwi kucita boobo kulaakutupa kuba amibo ibotu.​—Amubelenge Jemusi 3:17, 18.

LWIIMBO 130 Amube Bantu Balekelelana

^ par. 5 Mulibunga lyakwe Yehova muli luumuno. Ano na twaba amunyono kubamwi, luumuno inga lwamana. Mumutwi uyu tutokwiiya sheenga shapa kwaamba ayi tube amunyono. Tutokwiiya ambweenga twakoma mubo uyu, alimwi ansheenga twaciita kwaamba ayi mulibungano mube luumuno.

^ par. 2 KUSANSULULA MASWI: Bweenka mbuli Baibo mboyaamba, munyono taulengeshibo muntu kusuna kuba ashintu shicite bamwi, sombi ulapa muntu kusuna kwaamba ayi bamwi batatoleleli kuba ashintu nshebacite.

^ par. 61 BUSANSULUSHI BWASHIKOPE: Pakubungana kwa bamanene, mukwesu wacinene utanjilila ciiyo ca Njashi Yamulindilishi bamulwiita kwiisha munene wacanike kwaamba ayi atolelele kutanjilila. Nabi kwaamba ayi mukwesu uyu alanyumfwa kabotu abuumbi kusebensa ncito iyi, wasuminisha kuswa panshi lya moyo shaamba bamanene, alimwi walwiita mukwesu wacanike mbweenga wasebensa kabotu mukuli uyu ngwaapekwa, akumulumba kuswa panshi lya moyo.