Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 26

Mbweenga Twacafwa Baabo Balisukamite

Mbweenga Twacafwa Baabo Balisukamite

“Noonse amucatane amoyo womwi, akuba amyoyo ibombu, amusunane abashominyinaanu akunoonyumfwilana nkumbu, alimwi akuliceesha.”—1 PITA 3:8.

LWIIMBO 107 Citondesho Cakwe Lesa Calusuno

NSHESHI TWIIYE *

1. Ino cakubonenaako cakwe Yehova, Ishiwesu shilusuno inga twacikonkela buyani?

YEHOVA alitusuni abuumbi. (Joni 3:16) Tulisuni kukonkela cakubonenaako cakwe, mbuli Ishiwesu shilusuno. Aboobo tuleelesha ‘kuyeeyelako bamwi, kutondesha lusuno kubashominyineesu, akubanyumfwilako nkumbu’ “bunene bunene abo bali mulikoto lya bashomi.” (1 Pita 3:8; Gala. 6:10) Na bamakwesu abenankashi batokwiinda mumapensho, tulyeelete kubacafwa.

2. Ino tutobandika nshi mumutwi uyu?

2 Uli woonse usuni kuba mumukwashi wakwe Yehova alaakucana mapensho. (Maako 10:29, 30) Inga twalangila kwiinda mumeelesho aanji, bweende bwashintu ubu ndyebutooya kumamanino. Ino inga twacafwana buyani? Atubandike nsheenga tweeya kushakacitika mubuumi bwakwe Loti, Jobo, a Naomi. Lyalo tutobandika amapensho eendaamo bamakwesu abenankashi munshiku shino, akwiiya mbweenga twabacafwa kuliyumya.

AMUKALIKE MOYO

3. Ino nkusala kutabete kabotu kwa buyani Loti nkwaakacita kwaambwa palilembo lya 2 Pita 2:7, 8, alimwi ino nshiinshi shakaswaamo?

3 Loti taakwe kusala kabotu, mukwiinga ku Sodoma nkwakaya mukukala, kwakalinga bantu bakalinga kucita shintu shibiibi abuumbi. (Amubelenge 2 Pita 2:7, 8.) Nabi kwaamba ayi kwakalinga bubile abuumbi kumusena uku, Loti wakeenda mumapensho ceebo cakukala kumusena uku. (Mata. 13:8-13; 14:12) Muka Loti alyeelete wakalinga kusuniiko abuumbi kumusena uku abantu ba nkuko cakwaamba ayi wakaalilwa kunyumfwila Yehova. Aboobo wakafwa Lesa ndyakanyonyoola musena uyu. Ano amuyeeye bana bakwe Loti banakashi bobilo. Basankwa bakalinga kusuni kubeeba bakafwa mundabala ya Sodoma. Ŋanda abuboni bwakwe Loti boonse bwakanyonyooka alimwi cakeendawo kubica, mukaakwe alakwe wakafwa. (Mata. 19:12-14, 17, 26) Ano sa Yehova wakamukalikila moyo Loti ndyaakalinga kwiinda mumapensho oonse aya? Ee.

Yehova wakamunyumfwila nkumbu Loti akutuma baanjelo kwaamba ayi bamupulushe amukwashi wakwe (Amubone mutwi wakwiiya 26, palagilafu 4)

4. Ino Yehova wakatondesha buyani kukalika moyo kuli Loti? (Amubone cikope cili papeeji yakutaanguna.)

4 Nabi kwaamba ayi Loti wakasala eenka kuya mukukala mu Sodoma, Yehova wakamunyumfwila nkumbu akutuma baanjelo kwaamba ayi bamupulushe amukwashi wakwe. Nacibi boobo, muciindi cakwaamba ayi asweemo mundabala peenkapo kweelana abaanjelo mbobakamulwiita, Loti wakatalika“kuwayawaya.” Aboobo baanjelo bakacita kumucata kulyaansa akumukusha mundabala pomwi amukwashi wakwe. (Mata. 19:15, 16) Bakamulwiita ayi acicile kumusena watulundu. Ano muciindi cakwaamba ayi anyumfwile Yehova nshakaamba, Loti wakasenga ayi acicile kundabala yakalinga pafwiifwi. (Mata. 19:17-20) Yehova wakamukalikila moyo akumusuminisha ayi kooya. Mukuya kwaciindi Loti wakacicaako kumusena uko, akulongela kumusena watulundu, kweenka nkwakalinga akaka pakutaanguna Yehova ndyaakamulwiita. (Mata. 19:30) Yehova wakamukalikila moyo abuumbi! Ino cakubonenaako cakwe Yehova inga twacikonkela buyani?

5-6. Kweelana a 1 Bene Tesalonika 5:14, ino cakubonenaako cakwe Lesa inga twacikonkela buyani?

5 Bweenka mbuli Loti, mukwesu na nankashi inga waliletela mapensho mwiine ceebo cakutasala kabotu. Ino inga twacita buyani na sha mushobo uyu shacitika? Mpashi inga twayeeya kumulwiita ayi, uku nkutebula nshowakashanga, alimwi ico ncakwiila. (Gala. 6:7) Ano ceenga cabota, nkumucafwa bweenka mbuli Yehova mbwakacafwa Loti. Munshila nshi?

6 Yehova wakatuma baanjelo kwaamba ayi bacenjeshe Loti, akumucafwa kwaamba ayi apuluke, ndabala ya Sodoma ndyeyakanyonyoolwa. Aswebo mpashi inga twayandika kumucenjesha mukwesu na twabona kwaamba ayi nshatoocita inga shamuletela mapensho. Alimwi inga twacitawo comwi kwaamba ayi tumucaafwe. Tulyeelete kumukalikila moyo na twabona kwaamba ayi atoowayawaya kukonkela lucafwo lwamu Baibo ndotwamupa. Tulyeelete kuba anga mbaanjelo bobilo Yehova mbwakatuma. Muciindi cakuboolela mwisule akucileka kumucafwa, atutolelele kumucafwa kwiinda mushintu nshetwaamba anshetucita. (1 Joni 3:18) Mpashi inga tweelesha kumucata kulyaansa munshila yacikoshanyo, nkokwaamba ayi kumucafwa kwaamba ayi akonkele lucafwo ndotwamupa.—Amubelenge 1 Bene Tesalonika 5:14.

7. Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tukonkele Yehova mbwaakalinga kubona Loti?

7 Yehova nakalinga kusuni, nakwiinga wakabikilabo maano kushilubo shakwe Loti. Muciindi cakucita boobo, Yehova wakatanjilila mutumwi Pita kusansulula ayi Loti wakalinga muntu ululeme. Ici cilatupa lusangalalo mukwiinga Yehova alatulekelela shilubo shesu! (Kulu. 130:3) Sa inga taciboti na aswebo katubona bantu bweenka mbuli Yehova mbwakabona Loti? Inga twacikonsha kukalikila moyo bamakwesu abenankashi na katubikila maano kumibo yabo ibotu. Alimwi kucita boobo inga kwapa kwaamba ayi bakonkele nsheenga twabalwita kucita.

AMUNYUMFWILEKO BAMWI INKUMBU

8. Ino nshiinshi nsheenga twaciita kwaamba ayi tutondeshe nkumbu kubamakwesu abenankashi?

8 Mubupusano a Loti, Jobo taakwe kucana mapensho ceebo cakutasala kabotu. Nacibi boobo, wakeenda mumapensho anene abuumbi, wakasowekelwa buboni, bantu bakamusuula, alimwi wakaciswa abuumbi. Kwiilikaawo, bana bakwe boonse bakafwa. Babye botatwe abalo bakatalika kumubekesha. Ino nceebonshi beshicibusa bakwe Jobo botatwe bakaalilwa kumunyumfwila nkumbu? Tabakwe kunyumfwisha cakapa kwaamba ayi Jobo apenge. Aboobo bakacicila kukuyeeya shintu shibiibi pali nguwe akumwaambila ayi waliletelabo mwiine mapensho ayo. Ino nshiinshi nsheenga twaciita kwaamba ayi tuleye kucita boobo? Tulyeelete kwiibaluka kwaamba ayi Yehova eenkabo ngooshi makani oonse pamapensho muntu ngwabeteemo. Amukutike cakubikila maano muntu ucite mapensho ndyaatomusansulwiita. Amweeleshe kuyeeya mbwaatoolinyumfwa, kuteshi kukutikabo maswi ngatokwaamba. Na mwacita boobo, ndyeenga mwacikonsha kunyumfwila nkumbu bamakwesu abenankashi.

9. Ino kutondesha nkumbu kulaakutucafwa kutacita buyani, alimwi ino nceebonshi?

9 Kutondesha nkumbu kubamakwesu kulaakutucafwa kutabafuya pamapensho ngobatokwiindaamo. Muntu shikufuya alaleta kupansaana mulibungano muciindi ca lucatano. (Tus. 20:19; Loma. 14:19) Taacitewo nkumbu alimwi alaambabo cakutayeeya, alimwi maswi ngaamba alapa muntu ucite mapensho kubeetako abuumba. (Tus. 12:18; Efe. 4:31, 32) Aboobo cintu cibotu nkubikila maano kumibo ibotu icite bamakwesu, akuyeeya mbweenga twabacafwa kuliyumya mumapensho ngobatokwiindaamo!

Amukutike cakubikila maano akumuyuminisha paciindi ceelete na mushominyineesu atokwaamba caambe aambe (Amubone mapalagilafu 10-11) *

10. Ino maswi ngotucana palilembo lyakwe Jobo 6:2, 3 alatwiisha nshi?

10 Amubelenge Jobo 6:2, 3. Cimwi ciindi Jobo wakalinga kwaamba “caambe aambe.” Nacibi boobo, kunembo mwiine wakesa mukusumina ayi shimwi nshaakalinga kwaamba tashakalinga kabotu. (Jobo 42:6) Bweenka mbuli Jobo, muntu utokwiinda mumapensho inga waamba caambe aambe, akusa mukusumina kunembo kwaamba ayi nshakaamba tashakalinga kabotu. Ano ino tulyeelete kucita buyani na muntu atokwaamba caambe aambe? Muciindi cakutalika kupikishanya akwe, tulyeelete kumutondesha nkumbu. Mutaluubi kwaamba ayi Yehova taakwe kutulenga ayi tunooba amapensho akulisukama nkotucana munshiku shino. Aboobo inga twanyumfwishisha cipa kwaamba ayi musebenshi wakwe Yehova ushomeka, aambe cakutayeeya na walisukama abuumbi. Na waamba shiteshi shancine pali Yehova nabi pali ndiswe, tatweelete kufwambaana kukalala nabi kutalika kwaamba shibiibi pali nguwe.—Tus. 19:11.

11. Ino bamanene inga bacikonkela buyani cakubonenaako cakwe Eliyu?

11 Cimwi ciindi, muntu utokwiinda mumapensho alayandika kumucafwa kwiinda mukumululika. (Gala. 6:1) Aboobo ino bamanene inga bamucafwa buyani? Balyeelete kukonkela cakubonenaako cakwe Eliyu, uyo wakakutika akumunyumfwila nkumbu Jobo. (Jobo 33:6, 7) Eliyu wakataanguna kunyumfwishisha Jobo mbwakalinga kuyeeya, kaatana kumululika. Bamanene bakonkela cakubonenaako cakwe Eliyu, balataanguna kukutika cakubikila maano, akweelesha kunyumfwishisha kabotu bukaalo muntu mbwabeteemo. Lyalo ndyeenga bamululika, alimwi kucita boobo inga kwapa kwaamba ayi bamushike pamoyo.

AMUYUMINISHE BAABO BAPENGETE MUMOYO

12. Ino Naomi wakalinyumfwa buyani beebaye abana bakwe basankwa bobilo ndyebakafwa?

12 Naomi wakalinga muntu ushomeka alimwi wakalinga kusuni Yehova. Ano beebaye abana bakwe basankwa bobilo ndyebakafwa, wakalinga kusuni ayi bantu bacileeke kumwiita ayi Naomi akutalika kumwiita ayi “Mara,” nkokwaamba ayi “Buumba.” (Lute 1:3, 5, 21) Lute mulokashi wakwe Naomi, wakatolelela kukala pomwi abapongoshi bakwe ndyebakalinga mumapensho. Lute wakalinga kucafwa Naomi ashintu shiyandika alimwi akumuyuminisha. Maswi aniinibo Lute ngakaamba kuswa panshi lya moyo, ngaakayuminisha Naomi abuumbi.—Lute 1:16, 17.

13. Ino nceebonshi ncotweelete kucafwa baabo bakafwitwa?

13 Na mukwesu nabi nankashi wafwitwa, alayandika lucafwo kuswa kulindiswe. Beebene inga twabakoshanisha kushisamu shobilo shibambeene. Pesule lya myaaka iinji, miyaanda ya shisamu isho ilapinkaana. Na mwatumunawo cisamu comwi, ico cacaala tacikuliiwo kabotu. Bweenka ubu mbocibete akumuntu na wafwitwa mubye wa mucikwati, inga waba abuumba kwaciindi cilaamfu. Nankashi Paula, * uyo wakafwitwa beebaye cakutengashila, wakaamba ayi: “Shintu shakacinja mubuumi bwangu, alimwi ndakamaninwa nkusu. Ndakasowekelwa shicibusa wangu wapa moyo. Beebaangu ngomuntu ngondakalinga kulwiita shintu shili shoonse. Twakalinga kusangalala pomwi alimwi ngomuntu wakalinga kuncafwa na ndacana mapensho. Ngomuntu wakalinga kukutika lyoonse na ntomusansulwiita mapensho ngooncite. Ndibakafwa ndakalinyumfwa anga bantimbula pakati.”

Ino abo bakafwitwa mubyaabo wa mucikwati inga twabacafwa buyani? (Amubone mapalagilafu 14-15) *

14-15. Ino muntu wakasowekelwa mubye wa mucikwati inga twamuyuminisha buyani?

14 Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tucafwe baabo bakafwitwa mubyaabo wa mucikwati? Cintu ciyandika ncotweelete kutaanguna kucita, nkubandikaakwe nabi tatucishi kabotu maswi ngeenga twasebensesha. Nankashi Paula, ngotwaambawo kale wakaamba ayi: “Ndishi kwaamba ayi lufu lulapa bantu kubula shakwaamba. Balalisukama ayi mpashi nsheshi baambe inga shapa wooyo wafwitwa kubeetako abuumba na kumukalasha. Ano ncibotu kwaambawo comwi kwiinda kuumunabo.” Muntu wafwitwa mpashi talangili ayi mwaambe shiinji shiinditewo. Nankashi Paula wakaamba ayi: “Ndakalumba abuumbi bamakwesu ndyebakalinga kwaambabo ayi, ‘Cabica abuumbi beebanu batushiya.’”

15 Peenda myaaka ano kuswa ciindi mukwesu William ndyakafwitwa mukaakwe, mukwesu uyu wakaamba ayi: “Ndanyumfwa kabotu na bantu kabaamba pashintu shibotu mukaangu nshaakalinga kucita. Mukwiinga shilampa kushoma kwaamba ayi ncakwiila bantu bakalinga kumusuni akumulemeka mukaangu. Maswi akalinga kwaamba bantu pamukaangu akalinga kunjuminisha abuumbi, mukwiinga ndakalinga kumusuni abuumbi alimwi wakalinga kuncafwa mushintu shiinji.” Bianca nankashi wakafwitwa wakaamba ayi: “Ndayuminishikwa na bamakwesu bambelengela lilembo akupaila andime. Cilancafwa abuumbi na baamba pa beebaangu, akunkutika ndyentobalwiita pa beebaangu.”

16. (a) Ino nshiinshi nshotweelete kunoocita kubaabo bakafwitwa? (b) Kweelana alilembo lyakwe Jemusi 1:27, ino ngumukuli nshi ngotucite?

16 Bweenka mbuli Lute mbwaakatolelela kuba pomwi a Naomi, tulyeelete kutolelela kuyuminisha bakasowekelwa bayandwa babo. Nankashi Paula, ngotwabandikawo kale, wakaamba ayi: “Beebaangu ndyebakafwa, bantu bakancafwa abuumbi. Ano mukuya kwaciindi, bakacileka ceebo cakutaatilwa ashakucita sha bushiku abushiku. Nacibi boobo, shintu shakaaluka abuumbi mubuumi bwangu. Cilayuminisha abuumbi na bantu beebaluka kwaamba ayi na muntu wafwitwa alayandika lucafwo kwaciindi cilaamfu, mpashi kwa myeenshi iinji nabibo kwa myaaka iinji.” Alimwi cimwi ncakwaamba ayi bantu bali pusenepusene. Bamwi na bafwitwa buumba bulafwambaana kumana. Ano bamwi na bacitabo cintu cimwi ncobakalinga kucitila pomwi abeebaabo na bakaabo, balaba abuumba abuumbi. Bantu balatola bulaamfu bupusenepusene kwaamba ayi bacileeke kuba abuumba na bafwitwa. Aboobo tutaluubi kwaamba ayi Yehova wakatupa coolwe amukuli wakulama baabo bakafwitwa.—Amubelenge Jemusi 1:27.

17. Ino nceebonshi abo bakalekwa ambobakalinga kweebeneabo ncobayandikila lucafwo?

17 Beebene bamwi balaba abuumba abuumbi bwakulisukama na mubyaabo wa mucikwati wabashiya. Nankashi Joyce, ngobakaleka kubeebaye akuya mukweeba mwanakashi umwi, wakaamba ayi: “Cakancisa abuumbi ndyetwakalekana abeebaangu cakwaamba ayi ndakalinyumfwabo anga ndafwiitwa. Nicakalinga cakwaamba ayi beebaangu bakaciswa akufwa, nakwiinga ndakanyumfwisha ayi tabakwe kulisalila kwaamba ayi shicitike boobo. Ano bakalisalila beene kunshiya. Ndakalinyumfwa kusebaanishikwa abuumbi.”

18. Ino nshiinshi nsheenga twaciita kwaamba ayi tucafwe baabo bakafwitwa na kulekwa angobakalinga kweebeneakwe?

18 Na katutondesha nkumbu nabi mutuntu tuniini kubaabo bakafwitwa na bakalekwa angobakalinga kweebeneakwe, inga twabacafwa kushoma ayi ncakwiila tulibasuni. Ici nceciindi ncebayandika abuumbi kuba abeshicibusa beenga babayuminisha. (Tus. 17:17) Ino nshiinshi nsheenga mwaciita kwaamba ayi mutondeshe ayi muli shicibusa uli kabotu? Inga mwabeetako kucakulya kumishaanu. Alimwi mpashi inga mwabeeta mukubandika nabi kusebensaabo muncito yakushimikila. Cimwi ciindi inga mwabeeta kukulambila kwanu kwamukwashi. Na mwacita boobo, mulaakusangalasha Yehova, mukwiinga “ali pafwiifwi abaabo bapengete mumoyo” alimwi “ngumushali ulama bana banshiwa alimwi wiimikanina bamukalubinje.”—Kulu. 34:18; 68:5.

19. Ino lilembo lya 1 Pita 3:8 lilatuyuminisha kucita nshi?

19 Conoonobo, Bwaami bakwe Lesa bulaakutalika kweendelesha pacishi ca panshi, aboobo “mapensho oonse alaakulubwa.” Alimwi tutolangila kunembo ciindi ndyeshi ‘shintu shikulukulu shikabule kwiibalukwaawo napaceyi.’ (Isa. 65:16, 17) Ano kushikila ciindi ico cikashike, atutolelele kucafwana akutondesha kwaamba ayi tulisunene mbuli mukwashi wakumushimu, kwiinda mushintu nshetwaamba akucita.—Amubelenge 1 Pita 3:8.

LWIIMBO 111 Shintu Shitupa Kusangalala

^ par. 5 Loti, Jobo, a Naomi bakalinga kusebensela Yehova cakushomeka, nacibi boobo bakeenda mumapensho apusenepusene. Mumutwi uyu tutobandika nsheenga tweeya kubuumi mbobakeendaamo. Tutobandika ancotuyandikila kukalika moyo akutondesha nkumbu kubamakwesu abenankashi batokwiinda mumapensho.

^ par. 13 Meena ngotwaambawo mumutwi uyu akaalulwa.

^ par. 57 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Mukwesu wakalala abuumbi aboobo atokwaamba “caambe aambe” lyalo munene atookutika cakukalika moyo. Pesule, mukwesu uyo wakalika moyo, lyalo munene atoomululika cankumbu.

^ par. 59 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Beebene bacanike batoofwakashisha mukwesu wakafwitwa mukaakwe conoono. Batokwaamba pashintu shibotu pamukaakwe.