Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

mustafahacalaki/DigitalVision Vectors via Getty Images

AMUTOLELELE KUBA BALIBAMBITE!

Shintu Sha Makompyuta Bantu Nshobatopanga Shitootucafwa na Shitootulela Mapensho?​—Ino Nshiinshi Baibo Nshoyaamba?

Shintu Sha Makompyuta Bantu Nshobatopanga Shitootucafwa na Shitootulela Mapensho?​—Ino Nshiinshi Baibo Nshoyaamba?

 Conoono, beendeleshi, beshisayansi alimwi abapanga shakupangapanga, bakaamba nsheenga makompyuta acita ayo apangwa munshila yakwaamba ayi kaacita shintu anga mbantu. Bakaamba ayi shintu shitoopangwa inga shatucafwa. Sombi bakeelikaawo akwaamba ayi inga shatuletela mapensho na shabula kusebenseshekwa kabotu.

  •   “Shintu sha makompyuta bantu nshebatopanga inga shapa kwaamba ayi bantu bekale kabotu . . . Nacibi boobo, shintu ishi inga shapa kwaamba ayi tutanoolinyumfwa kushitilishikwa, kutaba alwaanguluko lwakucita shintu shimwi akupa kwaamba ayi cituyumine kunooshoma mfulumeende.”​—Ba Kamala Harris, ba vice pulesidenti baku United States, May 4, 2023.

  •   Likoto limwi lya bamadokota bamushishi shipusenepusene abaabo bakeeya shiinji pamakani akushilika abo bakatanjililwa aba Dr. Frederik Federspiel, bakaamba makani amwi mumakani ngobakalemba mu BMJ Global Health, a ayo akaswa pa 9 May 2023. Bakaamba ayi: “Nabi kwaamba ayi shintu sha makompyuta bantu nshebatonga inga shapa kwaamba ayi bantu banooshilikwa kabotu, inga shaleta mapensho amwi kubuumi bwesu.”

  •   “Bantu bakatalika kale kusebensesha shintu sha makompyuta shitopangwa, kwaamba makani akubeca. Shintu isho inga shapa kwaamba ayi conoono bantu incito shikamaane. Bantu bamwi bapanga shakupangapanga batolisukama abuumbi ayi shintu ishi inga shaleta mapensho kubantu mukuya kwaciindi.”​—The New York Times, May 1, 2023.

 Mukuya kwaciindi, cilaakubonekela patuba na bantu balaakusebensesha shakupangapanga ishi kucafwa bamwi nabi kubaletela mapensho. Ino nshiinshi Baibo nshoyaamba?

Cilengesha kwaamba ayi shintu bantu nshobacita shitupe kulinyumfwa kutashitilishikwa

 Baibo ilaamba cilengesha kwaamba ayi shintu bantu nshebatopanga shitasebenseshekwi munshila ili kabotu.

  1.  1. Nabi kwaamba ayi bantu inga kabacite luyaando luli kabotu, inga tabashibiiwo ayi nshebatoocita inga shaleta mapensho kubantu.

    •   “Kuli nshila bantu njebabona ayi ililuleme, sombi kumeelelesho ilatola kulufu.”​—Tushimpi 14:12.

  2.  2. Muntu taakuwo nsheenga wacita kwaamba ayi akashe bamwi kutacisebensesha kabotu cintu ncaakapanga.

    •   “Nshendakasebensela . . . ndaakushishiilabo wooyo weshi akese pesule lyangu. Ino ngani ushi na muntu uyo ulaakunooli musongo nabi muluya? Nakubi boobo, ulaakubwesa shintu shoonse nshendakayuwila pacishi ca panshi alimwi shakaswa mubusongo bwangu.”​—Shikushimikila 2:18, 19.

 Kulinyumfwa munshila ya mushobo uyu kulatondesha kuyandika kwa kutanjililwa a Mulengi wesu.

Ngweenga twashooma

 Mulengi wesu wakatushomesha ayi teshi akasuminishe bantu nabi shintu nshebapanga kunyonyoola cishi na bantu.

  •   ‘Cishi capanshi cilaakunoolikobo kwa lyoonse alyoonse.’​—Shikushimikila 1:4.

  •   ‘Baluleme balaakukala mucishi, alimwi balaakukalaamo kwamuyayaya.’​—Kulumbaisha 37:29.

 Kwiinda mu Baibo, Mulengi wesu alatupa butanjilishi bweshi bukape kwaamba ayi kunembo tukekale muluumuno akulinyumfwa kushitilishikwa. Kwaamba ayi mushibe shiinji Baibo nshoyaamba, amubelenge mutwi wamu Chitonga waamba ayi “Ncinzi Cikonzya Kutugwasya Kuyooba Abuumi Bubotu Kumbele?” awaamba ayi “Bulangizi Bwini-bwini Bwabuumi Bubotu Kumbele.”

a Kuswa mumutwi waamba ayi “Threats by Artificial Intelligence to Human Health and Human Existence,” uyo wakalembwa aba Frederik Federspiel, ba Ruth Mitchell, ba Asha Asokan, ba Carlos Umana, aba David McCoy.