Capita Mudri Drini Iri

O’azu Geri Ayiko Fepi Munguni Risi

Mi eco eca Mungu ma agyi ru ngoni ngoni ya?

Geri Sitani ni inzamatararu ri bi mi indi ngoni ru ya?

Adriza Yehova ni ayiko fepi ku ’diyi ngoki ya?

Mi eco di o’a geri ayiko fepi Mungu ni ra risi ngoni ru ya?

’BA MINI eco pe mi agyiru ra ri ’ba ngole ri i ya? Tu tu nisi agu azi mi ma egata a’ipi ra, afa mini le ’diyi pie, azini afa mini orodriru ’diyi pie ri’i. Dika mi i ria, mi vini nga le eca agu azi adriza kililiru pie ekile asi ada le, azini asi anzu le ri ma agyi ru.

² E’dozu drio adi ma alea, Mungu ope ’ba azi ki ovuzu ima agyiru. Ecetasi, Yehova omve Iburahimu ni ima agyini. (Isaya 41:8; Yakobo 2:23) Mungu omve Daudi ni “’ba ma asini lele” ri a’dusikuni ’ye e’yo dria Yehovani lele ri ra. (’Yeta 13:22) Azini Yehova ’yo vini kini Danieli ni “ba lele turi’i.”—Danieli 9:23.

³ Asisile Yehova ni Iburahimu, Daudi, azini Danieli piki omvezu ima agyi niri ngoni ya? Adaru, ’yo Iburahimu ni ’dini: “Mini ma o’duko erile ’borisi.” (E’doza 22:18) Ani e’yo ’disi, Yehova ni i esi enyia ogogo ’ba e’yo erini leleri ’yepi ’diyi pi vu. Eri ’yo ’ba Israelini ’diyi pini kini, “Emi eri o’duko mani, ma nga ovu Mungu emini, emi vini nga ovu ’ba  mani beni.” (Yeremia 7:23) Mi ka Yehova ni ru ra, mi eco vini eca eri ma agyi ru ra!

YEHOVA NI OKPO FE ’BA IMA AGYI RU ’DIYI PINI

⁴ Mi ega ce nga ovuzu agyi Munguniri ma ifi ngoni’ari ma e’yo. Biblia ’yo kini Yehova ni geri nda “okpo ini e’dazu ’ba i lepi ’diyi pini.” (2 Suru ma E’yo 16:9, NW) Yehova eco di ima okpo e’da mi e’yo si ngoni ru ya? Geri aluzori ama ecoki ne Zaburi 32:8 lapi ’dini ri ma alea: “[Ma i Yehova’i] ma nga mi imba ra, ma nga vini mi dri ce geri mini ngazu muzu aleniaria. Ma nga mi dri ondua fe mani mi ndreria ma milesi.”

⁵ ’Diri adaru eceta azi kilili e’dapi kini Yehova asi ’ba ada ma e’yo si ra ri! Eri nga geri mini lele ri e’da azini eri nga mi aza ko ima vuti bizu. Mungu le mi aza ko e’yo ewaru ’diyi ma ti pizu azini obeta pie. (Zaburi 55:22) Mi ka Yehova ni inzi asi driasi, mi eco di ovu asi ’baza agu zaburi sipi rini ovuzu ’dile ri be ra: “Ma ’ba Yehovani ma drilia ’dani. Erini ovule ma dri ndiriarisi ma ngani aba ku.” (Zaburi 16:8; 63:8) Ada, Yehova eco azakoma fe mini o’azu geri ayiko fepi erini risi ra. Te, mini ni ’bo rile, ari’bo azi lepi mi fe ayiko Munguni ku ri ci.

INZAMATARA SITANI NIRI

⁶ Capita 11 buku ’di niri ece ndra amani geri Sitani ’ba ’Ba Obepi rini okpo Munguni driceza niri ma e’yo onzozu ri ra. Sitani li inzo Mungu ma dria kini Yehova ni ’ba onzini erini driwala fezu Adamu pini Eva be eyi ma dri cezu ceni ku risi. Adamu pini ezazu Eva be ’bo azini nyaku ’di ni e’dozu gazu tre ori eyinisi ’bo ri ma vutia, Sitani nga di vini e’do asisile ’ba ada ni Munguni inzizuri ma e’yo onzo ’dini: “’Ba inzikini Munguni eyini eri lezu risi ’dini ku,” Sitani nga ’yo ra. “’Ba ka ta mani driwala fe ma ta nga ’ba dria ma ti ja Mungu vurisi ra.” E’yo sile agu ’bani omve Yobu i ri ma dria ri e’da asisile  Sitani niri ’dini ri ni. Yobu ni ndra a’di i, dika Sitani ’ba ndra eri inzamatara ’di ma alea indi ngoni ru ya?

⁷ E’dozu sawa ndra nga ’Yobu ni ovuzu idriru ria risi kpere sawa ’disi eli ali di ogogo 3,600 ’bo. Eri ndra agu azi muke ni, ani Yehova ’yo ’dini: “’Ba azini erile nyaku ma driani yo, eri ’ba e’yo kokori, ’ba kililiruni, ’ba Mungu rupi, i onapi e’yo onzisiri’i.” (Yobu 1:8) Yobu fe ndra ayiko Mungu ni tu.

⁸ Sitani nga e’do asisile Yobu ni Munguni inzizuri ma e’yo onzo onzo. ’Ba ’ba Obepiri yo Yehovani ’dini: “Mi toni kali eri [Yobu] ma ageia kuru, jo erini pie, afa dria erini ovuzu yi be ’diyi pie dria ku ya? Mi fe asi ndriza azi eri ma drini ’yele ’diyi ma dria ’bo, lonyi erini ezu tre angua. Te di curu’do mi eju nga mi dri, mi elo afa dria erini ovuzu yi be ’diyi ma rua, eri nga ani mi o’da va mi milia ’dia.”—Yobu 1:10, 11.

⁹ Sitani nga di agata ga kini Yobu ni lu Mungu ni inzi afa erini isu ’diyi kisi. ’Ba ’ba Obepiri ’yo vini kini ’ba ka Yobu ni ku obeta ma alea, eri nga eca Mungu ma ari’bo ru. Yehova ni di nga inzamatara Sitani ni ’diri omvi ngoni ru ya? E’yo nde ’di ni ndra ovuzu Yobu ma ’yeza ma dria risi, Yehova ku Sitani ni Yobu ni o’bizu. ’Dini, leta Yobu ni Mungu ni lezu—kaniku erini eri lezu ku ri—di nga i e’da nditiri.

YOBU OVU O’BIZARU

¹⁰ Coti coti Sitani e’do Yobu ni o’bi geri ndundu ’diyi si. Oko risi Yobu ma anyapa oguo oguki, azini ’ba o’di azi ’diyi ki te. ’Ba oli vini eri ma ati’bo ma ndeni ki eliasi. ’Di nga di alio eji eri ma dria. O’bazu ’diyi ma dria akuku amboru ni nga emu o’di anzi Yobu ni mudri ’diyi ki dria. Te e’yo ewaru  ’diyi ma alea si dria, “Yobu ezani ku, ’yoni Mungu ’yeni kililiru ku, ’dinini ku.”—Yobu 1:22.

¹¹ Sitani kuni eri ku. Nga ega kini Yobu ni tro afa erini ’diyi avizu, ati’bo erini odrapi anzi erini pie ’diyi ma e’yo ma ti tazu ra ti, eri di nga Mungu ni ku ra azo ka eri bi ria. Yehova ku Sitani fe azo azi onzi supi tu ’dileni bi Yobu ni ra. Te kiriti ’di feni Yobu ni ima a’ita Mungu ma dria ri kuzu ku. Kani ra ria, nga ’yo ’dini: “De nga ma drani ku ma ngani e’yo kililiru maniri ku ku!”—Yobu 27:5.

¹² Yobu ni ndra kini Sitani ni candi ’diyi ki fe ni ri ku. Erini e’yo nizu ’ba ’Ba Obepiri ma inzamatara okpo Yehovaniri ma dria ri ni ku risi, Yobu ega kini Mungu ni candi ’diyi ki feni. (Yobu 6:4, 16:11-14) Te kiriti, kuni a’ita ini Yehova ma dria ri ku. E’yo ndra Sitani ni yo Yobu ma dria kini eri Mungu ni inzi erini ovuzu afa be risi ri e’daru inzoru!

¹³ A’ita Yobu niri fe di Yehova ni Sitani ni omvizu inzamatara erini eji eri ma dria risi. Adaru Yobu ni ndra Yehova ma agyi ni, ani Mungu nga erini tusu coza fe a’ita erini ri ma e’yo si ra.—Yobu 42:12-17.

MI ALENIA INDI NGONI NGONI’ARI

¹⁴ E’yo a’ita tambazu Mungu ma dria Sitani ni ndra eji ri ovuni lu Yobu si a’dule ku. Mi ngulupi mi vini alenia indi. ’Di e’daru nditiri e’yo Yehova ni ’yo E’yo O’beza 27:11 ma alea risi: “Mva mani, mi ma ovu onduaru, mi fe di ma asi ma ovu ayikosi fo, ma ma omvi e’yo ’ba ma o’dapiri ma tia ani.” E’yo ’bani emu si eli turu turu drata Yobu ni ma vutia ria ’di e’da kini, Sitani ni nga kiri Munguni o’da azini inzo li ati’bo  Erini ’diyi ma dria. Akaki o’a geri ayiko fepi Yehova ni risi, ama adanisi eri ma aza ko omvita fezu inzo Sitani ni li eri ma dria ’diyi ki omvizu, azini geri ’disi ama ayiko fe Mungu ma asia. E’yo ’diri mini egata ngole ri fe ya? E’dazu kini Sitani ni inzo’ba niri ka tro le mi ma oja idri mini ra ti ovuni e’yo azi kilili ni ku ya?

¹⁵ Mi ne nga Sitani ’yo ’dini: ‘’Ba ada ni nga afa erini ovuzu yi be ’diyi ofe dria idri ini ma paria.’ (Yobu 2:4, NW) Erini ’yozu kini “’ba ada” risi Sitani e’da di nditiri kini inzamatara erini ’di ovuni lu Yobu ma rua a’dule ku te ’ba dria ma rua. ’Diri e’yo azi okporu tu ni. Sitani ni vini mima a’ita Mungu ma dria kililiri ma e’yo onzo indi. ’Ba ’ba obepiri le adanisi mi ma ru Munguni ku azini le vini mi ma ku e’yo kililiru ri ma ’yeza sawa ewaru ’di ma alea risi te. Sitani ni ’diri ’ye ngoni ru ya?

¹⁶ Amani ndra oni Capita 10 ma alea ’bo rile, Sitani ni geri ndu ndu ayu o’bizu ’ba yima ti ojazu Mungu vu risi. Adanisi “eri aci kamile, awu be ’ba ndazu nyazu.” (1 Petero 5:8) Ani e’yo ’disi ’ba mi agyi ru, ori’ba ru, kaniku ’ba azi ’diyi pie kaki vini okpo mini ’ba Biblia onizu azini e’yo alenia ’diyi ki ’yezu ri ngu onzi ’diri bani di ’yeta Sitani niri. * (Yohana 15:19, 20) Dika indi, “Sitani ma ngulupini adri i e’da inzosi malaika dizaniriru.” (2 ’Ba Korintoa ’Diyi 11:14) ’Ba ’ba obepiri eco geri lokiri ru ’diyi ki ayu mi dri cezu onzi azini mi sezu amve geri onyiru ayiko fepi Munguni ’diyi ma alea risi. Eco vini ava ako ayu, e’dazu mini kini mi ovuni muke ku ayiko fezu Mungu ni. (E’yo O’beza 24:10) Sitani ka tro aci “kami awu be rile,” kaniku ka tro i oja ekile “malaika diza niriru,”  inzamatara erini ri awi lu alu rile: ’Yo kini mi ka dri fu obeta eyi be kaniku o’bita be, mi nga azi ngaza Mungu niri ku ra. Mi eco di inzamatara erini ’di ma ti omvi ngoni ru azini mi a’ita Mungu ma dria kililiri e’da ekile ndra Yobu dririle ngoni ru ya?

YEHOVA MA AZITA TAMBAZU

¹⁷ Mi eco Sitani ma e’yo inzoru ’diri e’da geri mini ayiko fezu Mungu ni risi. ’Di ma ifi ngoni ya? Biblia omvi ’dini: “Mi ma le Yehova Mungu miniri mi asi driasi, mi orindi driasi, mi okpo driasi indi.” (Azita Amvizu 6:5) Mima leta Munguni rini zoria, asisile miniri di nga ovu lezu ’yeta erini lele mima ’ye riki ’yezu. “Leta amani Mungu lezuri ’di” ’ba ti pele Yohana ’yo ni, “amani azita erini ma ta mbazuri’i.” Mi ka Yehovani le mi ma asi driasi, mi nga isu ne kini “azita erini ovuni nzizaru ku.”—1 Yohana 5:3.

¹⁸ Azita Yehovani ’diyi ngoki ya? Azita ’diyi ma azi amani adriza onzi ’diyi ki kuzu ja ri i. Ecetasi, mi ne nga sanduku peji 122 ma alea e’yo dri kulu be “Mi ku Afa Yehovani Ngu Onzi diyi ki ja” ri. ’Daa mi nga adriza onzi Biblia ni leku ’diyi ki isu. Okorisi, adriza ’bani si ’diyi ma azi ecoki e’da onzi tu ku. Te mi ka asisile dro e’yo siza ’bani si ’diyi pi ma dria, mi ecodi nga ondua azita Yehovani ’diyi pi ma alea riki ndre ra. Mini idri mini ri ojazu ri ecodi nga ovu afa azi ewaru ndepi ra mini isu idri mini ma alea ni. Te kiri ti, o’azu geri ayiko fepi Munguni ’diyi siri nga vini mini ayiko fe azini apita fe idri mini ma alea. (Isaya 48:17, 18) ’Diri bani di afa azi mini eco ’ye ra ni. Ama ’diri ni ngoni ru ya?

¹⁹ Yehova zini ama afa amani eco ’yeku ’diyi ki si ku. (Azita Amvizu 30:11-14) Ni okpo amani azini okpoako amani  ’diyi ki aga ama ra. (Zaburi 103:14) Adanisi, Yehova eco amani okpo fe eri ruzu ra. ’Ba ti pele Paulo si ’dini: “Te Munguni adaru, eri ngani ku obeta emi okpo agapi rarini emi obezu ku, te obeta nde be tualu eri nga geri emini fuzuri ede, eco emini eri agazaru asi tezasi ani.” (1 ’Ba Korintoa ’Diyi 10:13) Mi aza kozu ovuzu asi teza be, Yehova eco vini mini “okpo agapi turi” fe ra. (2 ’Ba Korintoa ’Diyi 4:7) Obeta kakau tre ’diyi ma ti ndezu asi teza si ’bori ma vutia, Paulo nga ’yo ’dini: “Ma eco e’yo dria ’yezaru ’ba okpo fepi ma dririsi.” –’Ba Filipia ’Diyi 4:13.

 ADRIZA MUNGUNI ’DIYI KI SIZU RI

²⁰ Ada, amani ecozu ayiko fezu Yehova niri aga afa erini lele ku ’diyi ki ’yezu kuri ra. Le vini mi ma le afa erini lele ’diyi ki indi. (’Ba Rumia ’Diyi 12:9) Mi o’ani ’ba e’yo mini lepi, egata mini pie, azini adriza mini lepi ri be ayikosi ku ya? Yehova ni vini ’dile indi. Ani e’yo ’disi le mi o’bi afa Yehovani ayiko fepi ’diyi ki le asi driasi indi. Zaburi 15:1-5 ma alea, ama e’yo la afa le ’ba Munguni omve i ma agyi ru ’diyi ma ’yeki ri ma dria. ’Ba Yehova ma  agyi ru ’diyi ki adriza Biblia ni omve “efi Orindi ni ’yaleri” riki ’ya. Alenia indi ri ki “leta avasiri pi, ayiko pi, asi anzuru pi, asi teza e’yereri pi, asi ndriza pi, onyi pi, a’ita pi, asi e’yereri pi, asi teza e’yo ruani gazuri pie.”—’Ba Galatiaa ’Diyi 5:22, 23.

²¹ Biblia lazu azini onizu o’du dria siri nga mi aza ko adriza Munguni lele ’diyi ki sizo ra. E’yo onizu afa Mungu ni lele ’diyi pi ma dria ri nga egata mini ri fe ovu tro tro Mungu niri be. (Isaya 30:20, 21) Mi ka leta mini Yehovani lezu ri ’ba okporu, ava mini lezu ayiko fezu erini ri nga zo okporu drile.

²² Ecozu o’azu geri Yehovani lele risi ri le okpo ’baza ma ovu ci. Biblia o’bi mini mi adriza ojazu ri mini afa suza oku ri truzu azini di mini o’di ri suzu ri be. (’Ba Kolosaia ’Diyi 3:9, 10) Azita Yehovani ’diyi ma dria ria, ’ba Zaburi sipi ri ’yo ’dini: “’Ba ka yi ma ta mba ra, yi nga ani orodri isu amboru.” (Zaburi 19:11) Mi ngulupi ni vini nga isu ne kini o’azu geri ayiko fepi Munguni ’diyi siri nga mini orodri eji angiri tu. Mi ka ’ye ’dini, mi di nga omvita fe inzamatara Sitani ni ma dria azini mi nga ayiko eji Yehova ma asia!

[E’yo sile eleleru ri]

E’YO BIBLIA NI IMBARI

▪ Mi eco eca Mungu ma agyi ru mini eri ruzu risi.—Yakobo 2:23.

▪ Inzamatara Sitani niri e’da kini ’ba azi eco pa so kirikiri Mungu ni inzizu obeta ma aleasi ku.—Yobu 1:8, 10, 11; 2:4; E’yo O’beza 27:11.

▪ Le ama ma kuki adriza Munguni ayiko fepi ku ’diyi ki ja. —1 ’Ba Korintoa ’Diyi 6:9, 10.

▪ Ama ecoki Yehovani ayiko fe ra akaki afa erini ngule onzi ’diyi ki ngu onzi risi azini afa erini lele ’diyi ki le risi.—’Ba Rumia ’Diyi 12:9.

[Zita e’yo onizu ’diyi]

1, 2. Mi fe eceta ’ba azi Mungu ni omve ima agyi ru ’diyi pini.

3. Yehova ni ’ba azi ki ope ecazu i ma agyi ru a’du ma e’yo si ya?

4, 5. Yehovani ima okpo e’da ba erini ’diyi ki si ngoni ru ya?

6. E’yo Sitani ni ndra li ’ba ada ma dria ri ngoni ya?

7, 8. (a) Afa ndra fepi Yobu ni ovuzu ndu ’ba ewu eri ngari ri pi ma eselea ri a’du afa ni ya? (b) Sitani nga ndra asisile Yobu ni Munguni inzizuri ma e’yo onzo ngoni ru ya?

9. Yehova omvi inzamatara Sitani niri ma ti ngoni ru ya, azini a’du ma e’yo si?

10. Obeta ewaru ngole ’diyi ecaki Yobu ma dria ni, dika nga di e’yo ega yi ma dria ngoni ya?

11. (a) Tota irizu Sitani ni eji Yobu ma driari ngoi, azini Yehova nga di eri omvi ngoni ya? (b) Azo Yobu ni bipi suza ru ’di fe ega e’yo ngoni ya?

12. Yobu omvi ndra obeta ’ba ’Ba Obepi rini ri ma ti ngoni ya?

13. A’ita Yobu ni Mungu ma dria risi a’du afa ’ye i ni ya?

14, 15. Ama ecoki ’yo kini inzamatara Sitani ni Yobu ni inzazuri obi ’ba woro indi ngoni ru ya?

16. (a) Geri Sitani ni o’bizu ’ba yima ti ojazu Mungu vurisi te ’diyi ngoki ya? (b) Sitani ecodi geri ’dile ’diyi ki ayu mi rua ngoni ngoni?

17. Asisile amboru ndepi ni amani azita Yehovani ma vuti obizu ri ngoi ya?

18, 19. (a) Azita Yehovani ’diyi ma azi ki ngoki ya? (Mi ndre sanduku peji 122 ma alea ri.) (b) Mungu zini ama afa amani ecoku riki si ku ri ama ni ngoni ru ya?

20. Adriza Munguni muke le mi ma si ri ngoki, dika ’diri e’yo azi okporu ni a’du ma e’yo si ya?

21. Afa ngapi mi aza kopi adriza Mungu ni lele ’diyi ki sizo ri a’du afa ki ya?

22. Mi ka o’a geri ayiko fepi Munguni risi, afa ngapi ecapi alenia ri a’du afa ni ya?

[Sanduku/​E’da peji ma alea ’diyi 122, 123]

MI KU AFA YEHOVANI NGU ONZI ’DIYI KI JA

’Ba ’diza.—Efuza 20:13; 21:22, 23.

Ali ’baza.—’Ba Levini 20:10, 13, 15, 16; ’Ba Rumia ’Diyi 1:24, 26, 27, 32; 1 ’Ba Korintoa ’Diyi 6:9, 10.

Acife Ndriza.—Azita Amvizu 18:9-13; 1 ’Ba Korintoa ’Diyi 10:21, 22; ’Ba Galatiaa ’Diyi 5:20, 21.

Wura inzizu.—1 ’Ba Korintoa ’Diyi 10:14.

Atizu Ewa si.—1 ’Ba Korintoa ’Diyi 5:11.

Ogu.—’Ba Levini 6:2, 4; ’Ba Efesoa ’Diyi 4:28.

Inzo liza.—E’yo O’beza 6:16, 19; ’Ba Kolosaia ’Diyi 3:9; E’yo Eceza 22, 15.

Anyamgbolo.— ’Ba Korintoa ’Diyi 5:11.

Adra.—Zaburi 11:5; E’yo O’beza 22:24, 25; Malaki 2:16; ’Ba Galatiaa ’Diyi 5:20, 21.

Ti onzi.—’Ba Levini 19:16; ’Ba Efesoa ’Diyi 5:4; ’Ba Kolosaia ’Diyi 3:8.

Ari ayuza geri onzisi ri.—E’doza 9:4; ’Yeta 15:20, 28, 29.

Afa fezu ’ba akua ’diyi ni ku ri.—1 Timoteo 5:8.

Muzu a’di ’dizu kaniku fizu e’yo opi nyaza nyakua ’diyi pini ma alea.—Isaya 2:4; Yohana 6:15; 17:16.

Taba sezu kaniku aro azi ’diyi ki ayuza atizu beni ri.—Marako 15:23; 2 ’Ba Korintoa ’Diyi 7:1.

 [E’da peji ma alea ’diyi 118]

Yobu ma asi adaru fe erini orodri isuzu ni