Awˬ lawn awˬ tanˇ hkʼa gaˬ hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ hkʼaˇ lonˉ maˬ teˇ hpaˍ cawˬ taˍ ve liꞈ mehˆ hpfuhˇ lo hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ lawn 03

Nawˬ Liꞈ hpu htaꞈ yonˍ gʼa˗aw laˇ?

Nawˬ Liꞈ hpu htaꞈ yonˍ gʼa˗aw laˇ?

Liꞈ hpu lehˬ ka tiꞈ te taˍ ve tawˇ hkawˇ leh beˆ maˍ laˇ hkawˇ laiˉ ceuˬ cawˬ ve yoˬ. Liꞈ hpu aˬ htoꞈ ma maˍ laˇ ve htaꞈ nawˬ shiˍ gaˇ ve htawˇ, Liꞈ hpu htaꞈ maˇ yonˍ haˆ sheˍ ve yoˬ hehˉ. Piˍ jaˇ ve liꞈ kʼoˆ chi hkʼaw ka tiꞈ te taˍ ve leh beˆ maˍ laˇ ve htaꞈ nawˬ yonˍ cawˇ˗aw laˇ? Chi beuꞈ teˇ co˗e Liꞈ hpu ngaˬ hui awˬ pon awˬ bon cawˬ˗aw laˇ? Awˬ gʼuˇ suhˍ hpawˇ ve awˬ lawn Liꞈ hpu kʼoˆ laˇ ve htaꞈ nawˬ yonˍ gʼa˗aw laˇ? Chaw laiˉ lanˬ gʼaˇ yonˍ ve yoˬ. Nawˬ kaꞈ yonˍ gʼa˗aw laˇ henˇ nyi sheˍ.

1. Liꞈ hpu hkʼaw cawˬ ve awˬ lawn awˬ tehˬ hpehꞈ jaw˗aw laˇ?

Liꞈ hpu hkʼaw “cawˇ ve tawˇ” teˇ hpaˍ bvuhꞈ keu taˍ ve yoˬ. (Cuˇ yiˍ piˇ ve 12:10) Liꞈ hpu hkʼaw ve awˬ lawn awˬ tehˬ hpehꞈ jaw leh Liꞈ hpu hkʼaw ve chaw awˬ tehˬ a shaꞈ teꞈ chehˇ jaw ve yoˬ. (Luˉkaꞈ 1:3; 3:1, 2 gʼaw sheˍ.) Hpehꞈ laˬ jaw ve awˬ lawn htaꞈ chaˬ nyi tehˆ nyi paˍ hui kʼoˆ ve, Liꞈ hpu hkʼaw ve awˬ nyi awˬ haˉ, chaw, awˬ ti leh awˬ lawn teˇ hpaˍ awˬ tehˬ awˬ na hpehꞈ laˬ jaw ve yoˬ.

2. Aˬ htoꞈ ma te Liꞈ hpu yehˇ gʼa sheˍ ve le?

Oˇ htaˇ teˇ co˗e ve chaw maˇ shiˍ ve awˬ ceuˬ htaꞈ Liꞈ hpu laiˉ lawn maˍ laˇ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, oˇ htaˇ teˇ co˗e ve chaw Liꞈ hpu hkʼaw kʼoˆ taˍ ve, mvuhˇ naw ma miˬ naˆ ma ve awˬ lawn hkʼa dehꞈ maˇ yonˍ. Yaꞈ hkʼaˇ, chi beuꞈ teˇ co˗e chaˬ nyi tehˆ nyi paˍ Liꞈ hpu hkʼaw maˍ laˇ ve cawˇ ve yoˬ tehꞈ kʼoˆ ve yoˬ. Liꞈ hpu lehˬ ‘ka tiꞈ yeˬ leh hteˇ ve cawˇ ve pa taw co co taiˍ taiˍ yeˬ chehˇ ve yoˬ.’Chiˇ mvuh ve 111:8.

3. Liꞈ hpu hkʼaw awˬ gʼuˇ suhˍ hpawˇ ve awˬ lawn maˍ laˇ ve htaꞈ aˬ htoꞈ ma te ngaˬ hui yonˍ gʼa ve le?

Liꞈ hpu hkʼaw tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ a “hpehꞈ la tuˬ ve awˬ lawn teˇ hpaˍ” kʼoˆ taˍ ve yoˬ. (Iˉsaˍyaˆ 46:10) Hpehꞈ la tuˬ ve awˬ lawn laiˉ ceuˬ Liꞈ hpu hkʼaw kʼoˆ taˍ ve hkʼe teˇ ceuˬ le le awˬ tehˬ hpehꞈ la ve yoˬ. Chi beuꞈ teˇ co˗e hkʼaˬ hkʼe hpehꞈ la tuˬ ve Liꞈ hpu hkʼaw hkʼa tawˍ lehˆ kʼoˆ maˍ laˇ taˍ ve yoˬ. Chi teˇ lawn hkʼaw tcuh kaˍ paˍ tawˇ hkawˇ teˇ ceuˬ ceuˬ teˇ geh chaˬ nyi sheˍ. Nawˬ kaꞈ anˇ jaˇ tuˬ yoˬ hehˉ!

Henˇ shiˍ maˇ la tuˬ

Chaˬ nyi tehˆ nyi hpawˇ ve cuˇ yiˍ leh Liꞈ hpu hkʼaˬ hkʼe hawˍ daꞈ ve le, leh tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ teˇ ceuˬ ceuˬ htaꞈ kaꞈ teˇ geh henˇ sheˍ.

4. Liꞈ hpu leh chaˬ nyi tehˆ nyi hpawˇ hawˍ daꞈ ve

Aˬ sho˗eˬ htaˇ ve chaw laiˉ gʼaˇ miˬ guiˬ chi htaꞈ aˬ htoꞈ ma teˇ ceuˬ ceuˬ nawˉ taˍ ve tehꞈ yonˍ ve yoˬ. VDO hpaw sheˍ.

Aˬ laˬ hkʼe 3,500 hkʼawꞈ Yawˇbaˆ liꞈ hkʼaw bvuhꞈ taˍ ve htaꞈ nyi sheˍ. Yawˇbaˆ liꞈ 26:7 gʼaw leh na hkawˇ chi htaꞈ tawˇ yaw daꞈ sheˍ:

  • Liꞈ hpu hkʼaw miˬ guiˬ chi “poˬ hpe poˬ laꞈ kaˍ lo kʼuˉ taˍ ve” htaꞈ maˍ laˇ ve nawˬ anˇ jaˇ laˇ? Aˬ htoꞈ ma pa taw le?

Iˉ kaˆ shaˉ taˆ˗e leh ce la ve awˬ lawn chaw yaˇ shiˍ la ve aˬ laˬ hkʼe 200 hkʼawꞈ ceh tiˉ sheˍ. Yaꞈ hkʼaˇ, peuˬ taˉ ve laiˉ hinˉ hkʼawꞈ htaˇ Liꞈ hpu hkʼaw hkʼaˬ hkʼe maˍ laˇ ve htaꞈ nyi sheˍ. Yawˇbaˆ liꞈ 36:27, 28 gʼaw leh na hkawˇ chi teˇ hpaˍ htaꞈ tawˇ yaw daꞈ sheˍ:

  • Peuˬ laˬ ve laiˉ hinˉ hkʼawꞈ htaˇ, Liꞈ hpu hkʼaw iˉ kaˆ shaˉ taˆ˗e leh ce la ve awˬ lawn kʼoˆ maˍ laˇ ve htaꞈ nawˬ hkʼaˬ hkʼe dawˇ ve le?

  • Nawˬ gʼaw gehˇ sheˍ ve Liꞈ hpu awˬ tawn teˇ hpaˍ nawˬ Liꞈ hpu htaꞈ yonˍ gʼa tuˬ ga laˇ gʼa˗aw laˇ?

5. Liꞈ hpu hkʼaw a yeˇ uiˍ ve awˬ lawn hpehꞈ la tuˬ ve laiˉ lawn maˍ laˇ ve

Iˉsaˍyaˆ liꞈ 44:27–45:2 gʼaw leh na hkawˇ chi htaꞈ teˇ geh tawˇ yaw daꞈ sheˍ:

  • Baˍbuˍlonˍ venˇ maˇ te luˬ sheˍ gʼuˇ suhˍ 200 hkʼawꞈ htaˇ, Liꞈ hpu hkʼaw hkʼaˬ hkʼe kʼoˆ laˇ ve le?

VDO hpaw sheˍ.

Hpehꞈ laˬ jaw ve awˬ lawn htaꞈ chaˬ nyi tehˆ nyi paˍ hui kʼoˆ ve, 539 B.C.E. b htaˇ Paˇshaˇ mvuhˇ miˬ ve jawˇ mawˇ Kuˇruˆ maꞈ moˍ shiˍ veu laˇ leh Baˍbuˍlonˍ venˇ htaꞈ ca bawˆ˗e ve yoˬ. Venˇ chi htaꞈ caw hoˆ taˍ ve iˉ kaˆ teˇ hpawˇ lo shawˍ kʼai leh lanˇ venˇ ve yehˬ miˉ hpaw baˬ taˍ ve htaꞈ maꞈ yaˇ loꞈ˗e leh maꞈ maˇ te ve kaꞈ venˇ chi htaꞈ bawˆ gʼaˇ ve yoˬ. 2,500 hkʼawꞈ hpaˆ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ chi teˇ hkui Baˍbuˍlonˍ venˇ paˆ baˬ peuˬ ve yoˬ. Awˬ lawn chi htaꞈ caˉ daꞈ ve Liꞈ hpu hkʼaw hkʼaˬ hkʼe kʼoˆ taˍ ve htaꞈ teˇ geh nyi sheˍ.

Iˉsaˍyaˆ liꞈ 13:19, 20 gʼaw leh na hkawˇ chi htaꞈ tawˇ yaw daꞈ sheˍ:

  • Tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ chi Baˍbuˍlonˍ htaꞈ caˉ daꞈ ve awˬ tehˬ hkʼaˬ hkʼe hpehꞈ la ve le?

Chi beuꞈ teˇ co˗e Iˬraˆ mvuhˇ miˬ hkʼaw cawˬ ve Baˍbuˍlonˍ venˇ paˆ baˬ peuˬ ve

6. Chi beuꞈ teˇ co˗e hpehꞈ la chehˇ ve awˬ lawn Liꞈ hpu hkʼaw kʼoˆ laˇ ve

Liꞈ hpu hkʼaw kʼoˆ laˇ ve, chi beuꞈ teˇ co˗e “awˬ leh meuˇ ve awˬ nyi awˬ haˉ” hkʼaw chehˇ taˍ ve yoˬ. (2 Tiˆmoˉseˍ 3:1) Liꞈ hpu hkʼaw kʼoˆ taˍ ve htaꞈ teˇ geh nyi sheˍ.

Maꞈhtehˍ liꞈ 24:6, 7 gʼaw leh na hkawˇ chi htaꞈ tawˇ yaw daꞈ sheˍ:

  • Awˬ leh meuˇ ve awˬ nyi awˬ haˉ hkʼaw aˬ htoꞈ ma hpehꞈ la tuˬ ve Liꞈ hpu hkʼaw hkʼaˬ hkʼe kʼoˆ laˇ ve le?

2 Tiˆmoˉseˍ liꞈ 3:1-5 gʼaw leh na hkawˇ chi teˇ hpaˍ htaꞈ tawˇ yaw daꞈ sheˍ:

  • Liꞈ hpu hkʼaw kʼoˆ laˇ ve awˬ leh meuˇ ve awˬ nyi awˬ haˉ hkʼaw chaw yaˇ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ hkʼaˬ hkʼe cawˬ ve le?

  • Chi beuꞈ teˇ co˗e chaw yaˇ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ Liꞈ hpu chi teˇ tawn hkʼaw kʼoˆ taˍ ve hkʼe nawˬ aˬ htoꞈ ma gʼa mawˬ ve le?

Chaw teˇ hpaˍ kʼoˆ ve: “Liꞈ hpu lehˬ a ponˬ hpehꞈ ve yoˬ.”

  • Nawˬ dawˇ kʼo, aˬ htoꞈ ma pa taw ngaˬ hui Liꞈ hpu htaꞈ yonˍ gʼa ve le?

A yeˇ uiˍ ve awˬ lawn

Hpehꞈ laˬ jaw ve awˬ lawn, chaˬ nyi tehˆ nyi hpawˇ ve awˬ lawn leh tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ lehˬ, ngaˬ hui Liꞈ hpu htaꞈ hkʼa dehꞈ yonˍ gʼa tuˬ te laˇ ve yoˬ.

Kʼawꞈ gʼaꞈ na ve

  • Liꞈ hpu hkʼaw ve awˬ lawn awˬ tehˬ ve awˬ lawn hpehꞈ ve laˇ?

  • Liꞈ hpu leh chaˬ nyi tehˆ nyi hpawˇ hawˍ daꞈ ve aˬ htoꞈ ma ve awˬ lawn cawˬ ve le?

  • Nawˬ dawˇ kʼo, awˬ gʼuˇ suhˍ hpawˇ ve awˬ lawn Liꞈ hpu kʼoˆ laˇ gʼa˗aw laˇ? Aˬ htoꞈ ma pa taw le?

Dawˇ teh taˍ ve

Kʼawꞈ caˉ nyi gʼa ve

Liꞈ hpu lehˬ chaˬ nyi tehˆ nyi hpawˇ ve cuˇ yiˍ htaꞈ hawˍ daꞈ˗aw laˇ?

“Chaˬ nyi tehˆ nyi hpawˇ ve awˬ lawn lehˬ Liꞈ hpu htaꞈ hawˍ daꞈ˗aw laˇ?” (Vehˆ saiˉ hkʼaw ve awˬ lawn)

Heˍraˍshaˆ ve mvuhˇ miˬ htaꞈ caˉ daꞈ ve Liꞈ hpu hkʼaw tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ awˬ tehˬ hkʼaˬ hkʼe hpehꞈ la ve henˇ sheˍ.

‘Tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ’ htaꞈ pa taw awˬ gʼaˇ uiˍ la mvuh la ve (5:22)

Liꞈ hpu hkʼaw ve tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ hawˉ hkʼaˆ teˇ gʼaˇ ve dawˇ hkʼaˇ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe pa piˇ ve htaꞈ nyi sheˍ.

“Oˇ htaˇ Gʼuiˬ sha cawˬ ve tehꞈ ngaˬ maˇ yonˍ” (Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ 2017 hkʼawꞈ 5 kʼoˆ teˇ kʼoˆ)

a Tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ lehˬ Gʼuiˬ sha kʼoˆ taˍ ve awˬ gʼuˇ suhˍ hpawˇ hpehꞈ la tuˬ ve awˬ lawn htaꞈ kʼoˆ gaˇ ve yoˬ.

b B.C.E. kʼoˆ ve tcuhˉ kuiˬ lehˬ Yeˍsuˆ maˇ paw la sheˍ htaˇ ve awˬ yanˇ leh C.E. kʼoˆ ve tcuhˉ kuiˬ lehˬ Yeˍsuˆ paw la peuˬ hkʼawꞈ nawˉ ve awˬ yanˇ kʼoˆ gaˇ ve yoˬ.