Awˬ lawn awˬ tanˇ hkʼa gaˬ hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ hkʼaˇ lonˉ maˬ teˇ hpaˍ cawˬ taˍ ve liꞈ mehˆ hpfuhˇ lo hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ Lawn 33

Daˍyeˍlaˆ htaꞈ henˇ yuˬ sheˍ

Daˍyeˍlaˆ htaꞈ henˇ yuˬ sheˍ

‘Gʼuiˬ sha nawˬ htaꞈ haꞈ jaˇ ve yoˬ.’—DAˍYEˍLAˆ 9:23.

KʼA MUIˬ HKAWˇ 73 Ngaˬ hui htaꞈ haꞈ hanˉ ve peꞈ laˇ˗oˆ

HENˇ TUˬ VE TEˇ HPAˍ a

1. Baˍluˍlonˍ chaw Daˍyeˍlaˆ htaꞈ dawˇ cawˇ jaˇ ve hkʼaˬ hkʼe hpawˇ le?

 Tcuh kaˍ paˍ Daˍyeˍlaˆ lehˬ yaˇ nehˬ htaˇ Baˍbuˍlonˍ chaw ve awˬ ceˬ te tuˬ shiˍ kʼai ve yoˬ. Yawˇ kʼai ve awˬ ti lehˬ vuiˇ jaˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, Baˍbuˍlonˍ hkʼaw ve a maꞈ lonˉ lehˬ Daˍyeˍlaˆ htaꞈ nyi ma cawˇ jaˇ ve yoˬ. Yawˇ hui “awˬ htaꞈ hpawˇ ve awˬ hkiˇ awˬ naˬ htaꞈ ceh nyi” leh Daˍyeˍlaˆ “awˬ hkiˇ awˬ naˬ daꞈ leh cuˇ yiˍ gehˬ ve” awˬ hkʼoˆ kaꞈ jawˇ mawˇ ve awˬ ceˬ awˬ hkʼaˇ kaꞈ hpehꞈ ve yoˬ. (1 Saˍmo˗eˍlaˆ 16:7) Chi htaꞈ pa taw, Baˍbuˍlonˍ hkʼaw ve chaw Daˍyeˍlaˆ htaꞈ a maꞈ lonˉ te tcuh tuˬ dawˇ teh taˍ ve yoˬ.—Daˍyeˍlaˆ 1:3, 4, 6.

2. Daˍyeˍlaˆ htaꞈ Yaˬhoˉvaˬ hkʼaˬ hkʼe dawˇ ve le? (Yeˍsaˍkeˍlaˆ 14:14)

2 Yaˬhoˉvaˬ Daˍyeˍlaˆ htaꞈ haꞈ ve lehˬ awˬ hkiˇ awˬ naˬ daꞈ leh awˬ meh bvuhˬ ve htaꞈ pa taw maˇ heˆ. Yawˇ leuˆ yuˬ ve awˬ ceuˬ htaꞈ pa taw yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ Noˉaꞈ leh Yawˇbaˆ htaꞈ kʼoˆ htaˇ Daˍyeˍlaˆ htaꞈ kaꞈ kʼoˆ ve yoˬ. Yawˇ hui 3 gʼaˇ hteˇ ve cawˇ ve yoˬ tehꞈ Gʼuiˬ sha kʼoˆ ve yoˬ. Dawˇ nyi sheˍ, oˇ ve teˇ yenˇ Daˍyeˍlaˆ lehˬ aˬ laˬ hkʼe 20 hkʼawꞈ ceh tiˉ sheˍ ve yoˬ. Noˉaꞈ leh Yawˇbaˆ Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ ka tiꞈ yeˬ ve hkʼaw laiˉ chi hkʼawꞈ te leh daꞈ ve awˬ meh cawˬ ve hkʼe, Daˍyeˍlaˆ kaꞈ hteˇ ve cawˇ ve chaw hpehꞈ ve tehꞈ Gʼuiˬ sha shawˍ ve yoˬ. (Awˬ hkuiˉ puiˍ 5:32; 6:9, 10; Yawˇbaˆ 42:16, 17; Yeˍsaˍkeˍlaˆ 14:14 gʼaw sheˍ.) Leh Daˍyeˍlaˆ a shaꞈ teꞈ chehˇ ve teˇ co˗e Yaˬhoˉvaˬ yawˇ htaꞈ haꞈ ve yoˬ.—Daˍyeˍlaˆ 10:11, 19.

3. Awˬ lawn chi ve hkʼaw ngaˬ hui aˬ htoꞈ ma htaꞈ henˇ tuˬ le?

3 Daˍyeˍlaˆ lehˬ Yaˬhoˉvaˬ awˬ hpfuhˇ hkʼaˆ jaˇ tehꞈ shawˍ tuˬ te piˇ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ 2 ceuˬ htaꞈ awˬ lawn chi ve hkʼaw teˇ geh henˇ tuˬ yoˬ. Awˉ lawˉ htaˇ te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ teˇ ceuˬ leh teˇ ceuˬ aˬ htoꞈ ma hpehꞈ ve leh Daˍyeˍlaˆ lehˬ te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ chi ve hkʼaˬ hkʼe htaˇ gʼa hpeuꞈ maw piˇ ve le, awˬ lawn chi ve hkʼaw teˇ geh henˇ tuˬ yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ chi ve yawˇ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe ga piˇ ve kaꞈ teˇ geh henˇ tuˬ yoˬ. Peuˬ leh ngaˬ hui Daˍyeˍlaˆ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe te henˇ yuˬ gʼa tuˬ le? Awˬ lawn chi yaˇ nehˬ awˬ pon bvuhꞈ taˍ ve htawˇ, ngaˬ hui teˇ gʼaˇ le le kaꞈ Daˍyeˍlaˆ ve awˬ lawn awˬ bon gʼa ve yoˬ.

DAˍYEˍLAˆ HAꞈ HANˉ VE HTAꞈ HENˇ YUˬ SHEˍ

4. Daˍyeˍlaˆ haꞈ hanˉ ve hkʼaˬ hkʼe hpeuꞈ maw piˇ ve le? Tawˇ pa haˉ kʼoˆ maˍ laˇ sheˍ.

4 Haꞈ hanˉ ve chaw kaꞈ kawˆ la puiˉ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, yawˇ kawˆ ve chi cawˇ ve awˬ ceuˬ htaꞈ maˇ te tuˬ maˇ te laˇ tcuh. Daˍyeˍlaˆ yaˇ nehˬ hpehꞈ leh haꞈ hanˉ jaˇ ve yoˬ. Yawˇ haꞈ hanˉ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ ve 2 ceuˬ htaꞈ teˇ geh nyi sheˍ. Awˉ lawˉ teˇ ceuˬ lehˬ Baˍbuˍlonˍ chaw Yeˍruˆsaˍlehnˍ venˇ htaꞈ te luˬ ve aˬ laˬ hkʼe 2 hkʼawꞈ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ htaˇ hpehꞈ ve yoˬ. Baˍbuˍlonˍ ve jawˇ mawˇ Neˍbuˍhkaˍneˍzaˍ awˬ han lonˉ htaꞈ caˉ daꞈ ve yawˇ zuhꞈ maˆ mawˬ leh tawnˇ maˇ gʼa ve pa taw, yawˇ nyi ma maˇ sha ve yoˬ. Yawˇ aˬ htoꞈ ma ve awˬ lawn htaꞈ zuhꞈ maˆ mawˬ leh tcuhˉ kuiˬ kʼoˆ maˍ laˇ maˇ gʼa ve kʼo, cuˇ yiˍ cawˬ paˍ, mawˉ paˍ, leh Daˍyeˍlaˆ htaꞈ kaꞈ tiˇ pehˍ tuˬ yoˬ tehꞈ kawˆ ho piˇ ve yoˬ. (Daˍyeˍlaˆ 2:3-5) Hkʼe te leh, Daˍyeˍlaˆ teˇ ceuˬ ceuˬ laꞈ haˉ gʼa te cawˇ ve yoˬ. Maˇ te ve kʼo, laiˉ gʼaˇ gʼa suh˗e tuˬ yoˬ. Yawˇ “teˇ cawˬ haˉ jawˇ mawˇ geh kʼai leh, zuhꞈ maˆ ve tcuhˉ kuiˬ yuˬ tawˆ laˇ gʼa tuˬ, yawˇ htaꞈ awˬ yanˇ a ciˉ kʼawꞈ piˇ laˇ tuˬ, jawˇ mawˇ geh a hkaw˗anˬ ca lawˬ ve yoˬ.” (Daˍyeˍlaˆ 2:16) Chi hkʼe te ve lehˬ haꞈ hanˉ ve leh yonˍ ve gʼa cawˬ jaˇ ve yoˬ. Chi awˬ gʼuˇ suhˍ htaˇ Daˍyeˍlaˆ lehˬ zuhꞈ maˆ ve tcuhˉ kuiˬ yuˬ tawˆ gʼa ve tehꞈ Liꞈ hpu hkʼaw teˇ kaˬ˗ehˬ kaꞈ maˇ gʼa kʼoˆ laˇ taˍ ve yoˬ. Daˍyeˍlaˆ lehˬ yawˇ ve awˬ chawˇ Shaˆdraˆ, Meˍshehˆ leh Aˍbeˍdaˍneˍgoˍ b “Gʼuiˬ sha yawˇ hui htaꞈ ha kʼaˉ laˇ leh zuhꞈ maˆ oˇ ve Gʼuiˬ sha yawˇ hui htaꞈ hpeuꞈ maˍ laˇ tuˬ, Gʼuiˬ sha geh bon lawˬ˗oꞈ” tehꞈ kʼoˆ ve yoˬ. (Daˍyeˍlaˆ 2:18) Yaˬhoˉvaˬ yawˇ hui ve bon lawˬ hkawˇ htaꞈ hkʼawꞈ piˇ ve lehˬ Daˍyeˍlaˆ zuhꞈ maˆ ve tcuhˉ kuiˬ yuˬ tawˆ gʼa tuˬ ga piˇ ve yoˬ. Hkʼe te leh, Daˍyeˍlaˆ leh awˬ chawˇ kaꞈ maˇ gʼa suh˗o.

5. Daˍyeˍlaˆ gʼa haꞈ hanˉ cawˇ ve hkʼaˬ hkʼe htaˇ cawˬ sheˍ ve le?

5 Chaw awˬ han lonˉ htaꞈ caˉ daꞈ ve zuhꞈ maˆ Daˍyeˍlaˆ kʼoˆ maˍ piˇ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ yawˇ haꞈ hanˉ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ ve teˇ pawˆ cawˬ sheˍ ve yoˬ. Jawˇ mawˇ Neˍbuˍhkaˍneˍzaˍ zuhꞈ maˆ mawˬ ve chi teˇ pawˆ lehˬ yawˇ kawˆ jaˇ tuˬ te piˇ ve yoˬ. Zuhꞈ maˆ chi ve lehˬ suhˆ jehˬ lonˉ htaꞈ caˉ daꞈ ve yoˬ. Daˍyeˍlaˆ haꞈ hanˉ ve hkʼaw Neˍbuˍhkaˍneˍzaˍ zuhꞈ maˆ mawˬ ve tcuhˉ kuiˬ aˬ htoꞈ ma htaꞈ kʼoˆ gaˇ ve kʼoˆ maˍ piˇ ve yoˬ. Jawˇ mawˇ chaw gʼuˇ hpehꞈ kʼai leh mvuhˇ miˬ htaꞈ teˇ tcuhˉ teˇ yanˇ maˇ gʼa uˉ peunˍ ve kaꞈ kʼoˆ maˍ piˇ ve yoˬ. (Daˍyeˍlaˆ 4:25) Awˬ tehˬ kʼo, Neˍbuˍhkaˍneˍzaˍ lehˬ Daˍyeˍlaˆ yawˇ htaꞈ hpfuhˆ ve tehꞈ dawˇ leh tiˇ pehˍ piˇ kaꞈ gʼa ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, Daˍyeˍlaˆ haꞈ hanˉ ve hkʼaw zuhꞈ maˆ chi ve tcuhˉ kuiˬ jawˇ mawˇ htaꞈ kʼoˆ maˍ piˇ sheˍ ve yoˬ.

6. Daˍyeˍlaˆ haꞈ hanˉ ve cawˬ tuˬ aˬ htoꞈ ma ga piˇ ve le?

6 Daˍyeˍlaˆ a shaꞈ teꞈ chehˇ ve teˇ co˗e haꞈ hanˉ ve cawˬ tuˬ aˬ htoꞈ ma ga piˇ ve le? Yawˇ yaˇ ehˉ htaˇ, awˬ pa awˬ e te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ daꞈ ve htaꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ. Leh awˬ pa awˬ e yaˇ htaꞈ Yaˬhoˉvaˬ ve awˬ liˇ tawˇ hkawˇ maˍ piˇ kʼoˆ ve htaꞈ Daˍyeˍlaˆ ve awˬ pa awˬ e kaꞈ na yuˬ ve yoˬ. (Bon maˍ ve 6:6-9) Daˍyeˍlaˆ lehˬ Moˉseˍ ve awˬ liˇ tawˇ hkawˇ 10 hkawˇ awˬ lawn lonˉ ma htaꞈ ceh tiˉ shiˍ ve maˇ heˆ. Yaꞈ hkʼaˇ, Iˉsaˍreˍlaˆ chaw caˇ hpehꞈ ve awˬ ceuˬ leh, caˇ maˇ hpehꞈ ve awˬ ceuˬ htaꞈ kaꞈ yawˇ hkʼa dehꞈ shiˍ ve yoˬ. c (Oˉ kʼoˍ pui ve 11:4-8; Daˍyeˍlaˆ 1:8, 11-13) Chi hkʼoˆ kaꞈ, Daˍyeˍlaˆ Yaˬhoˉvaˬ ve chaw htaꞈ caˉ daꞈ ve awˬ lawn kaꞈ hkʼa dehꞈ shiˍ leh yawˇ hui maˇ na yuˬ htaˇ hkʼaˬ hkʼe hpehꞈ la ve htaꞈ kaꞈ hkʼa dehꞈ shiˍ ve yoˬ. (Daˍyeˍlaˆ 9:10, 11) Leh Daˍyeˍlaˆ a shaꞈ teꞈ chehˇ ve teˇ co˗e, Yaˬhoˉvaˬ leh mvuhˇ naw ma tcuh yaˇ yawˇ htaꞈ ga laˇ chehˇ ve htaꞈ kaꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ.—Daˍyeˍlaˆ 2:19-24; 10:12, 18, 19.

Daˍyeˍlaˆ haꞈ hanˉ ve cawˬ ve lehˬ, yawˇ Liꞈ hpu gʼaw ve, bon lawˬ ve, leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ gʼaˇ va ve pa taw yoˬ (Awˬ tawn 7 nyi sheˍ)

7. Daˍyeˍlaˆ haꞈ hanˉ ve cawˬ tuˬ aˬ htoꞈ ma ga piˇ sheˍ ve le? (Awˬ han htaꞈ nyi sheˍ.)

7 Daˍyeˍlaˆ lehˬ awˬ nu ve tcuh kaˍ paˍ ve awˬ lawn bvuhꞈ taˍ ve leh, Yeˍlaˍmiˆ ve tcuh kaˍ paˍ tawˇ hkawˇ kʼoˆ taˍ ve htaꞈ kaꞈ yawˇ gʼaw leh hkʼa dehꞈ dawˇ nyi ve yoˬ. Hkʼe te leh, maˇ mawˬ ve awˬ yanˇ hkʼaw Yuˇdaꞈ chaw Baˍbuˍlonˍ mvuhˇ miˬ lo awˬ ceˬ te chehˇ ve laiˉ chi hkʼawꞈ gaˬ˗oˬ ve htaꞈ pehˇ piˇ tuˬ yoˬ tehꞈ yawˇ gʼa shiˍ ve yoˬ. (Daˍyeˍlaˆ 9:2) Tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ awˬ tehˬ hpehꞈ la ve htaꞈ gʼa mawˬ ve lehˬ, Daˍyeˍlaˆ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ gʼaˇ hkʼa dehꞈ va tuˬ te piˇ ve yoˬ. Leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ nyi ma awˬ tawˬ hkʼa gaˬ gʼaˇ va ve chaw lehˬ haꞈ hanˉ ve cawˬ tuˬ yoˬ. (Roˉmaꞈ 8:31, 32, 37-39 htaꞈ tehˆ daꞈ sheˍ.) Daˍyeˍlaˆ Yaˬhoˉvaˬ geh bon teˇ hkui teˇ hkui lawˬ ve lehˬ a yeˇ uiˍ jaˇ ve awˬ ceuˬ hpehꞈ ve yoˬ. (Daˍyeˍlaˆ 6:10) Yawˇ te yaꞈ ve awˬ ceuˬ Yaˬhoˉvaˬ geh bon lawˬ ve, yawˇ nyi ma hkʼaw cawˬ ve awˬ ceuˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ kʼoˆ maˍ piˇ ve, leh yawˇ htaꞈ ga laˇ tuˬ kaꞈ lawˬ ve yoˬ. (Daˍyeˍlaˆ 9:4, 5, 19) Daˍyeˍlaˆ kaꞈ ngaˬ hui hkʼa shuˍ shuˍ, yawˇ paw la htaˇ kaꞈ haꞈ hanˉ ve cawˬ ve maˇ heˆ. Yaꞈ hkʼaˇ, yawˇ haꞈ hanˉ ve cawˬ tuˬ coˇ caˇ ve lehˬ, Liꞈ hpu gʼaw ve, bon lawˬ ve, leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ gʼaˇ va ve yoˬ.

8. Ngaˬ hui haꞈ hanˉ ve cawˬ tuˬ hkʼaˬ hkʼe gʼa te cawˇ ve le?

8 Ngaˬ hui haꞈ hanˉ ve hkʼaˬ hkʼe te cawˬ gʼa tuˬ le? Awˬ pa awˬ e lehˬ ngaˬ hui htaꞈ haꞈ hanˉ ve cawˬ tcuh gaˇ leh yawˇ hui haꞈ hanˉ ve cawˬ ve htawˇ, paw la htaˇ kaꞈ cawˬ ve tehꞈ kʼoˆ gaˇ ve maˇ heˆ. Haꞈ hanˉ ve cawˬ ve lehˬ ngaˬ hui maˇ te jaw ve awˬ ceuˬ htaꞈ shiˍ tuˬ henˇ ve hkʼe hpehꞈ ve yoˬ. Nawˬ te gʼa ve teˇ hkʼaˇ lehˬ saˍ laꞈ hkʼaˬ hkʼe te ve htaꞈ nyi leh yawˇ htaꞈ henˇ yuˬ sheˍ. Ngaˬ hui haꞈ hanˉ ve cawˬ gʼa tuˬ henˇ ve lehˬ, awˬ nu ve chaw haꞈ hanˉ ve hkʼaˬ hkʼe te cawˬ gʼa ve htaꞈ nyi leh yawˇ hui htaꞈ henˇ yuˬ sheˍ. Leh Daˍyeˍlaˆ ve awˬ lawn htaꞈ ngaˬ hui hkʼaˬ hkʼe te henˇ yuˬ gʼa tuˬ le? Ngaˬ hui Liꞈ hpu hkʼaw ve awˬ lawn hkʼa dehꞈ na gʼa tcuh ve yoˬ. Ngaˬ hui Yaˬhoˉvaˬ geh meuˆ daꞈ gʼa tuˬ hkʼaˬ htaˆ kaꞈ yawˇ geh bon gʼa lawˬ ve yoˬ. Ngaˬ hui hkʼaˬ hkʼe dawˇ ve kaꞈ yawˇ htaꞈ kʼoˆ piˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ gʼaˇ va leh yawˇ ngaˬ hui htaꞈ hkʼaˬ htaˆ kaꞈ ga laˇ chehˇ ve tehꞈ yonˍ ve yoˬ. Ngaˬ hui htaꞈ lawˇ nyi laˇ ve hkʼaˬ hkʼe htaˇ gʼa hpuˇ ve kʼo, ngaˬ hui kaꞈ Daˍyeˍlaˆ hkʼa shuˍ haꞈ hanˉ ve cawˬ gʼa ve yoˬ.

9. Ngaˬ hui haꞈ hanˉ ve chaw hpehꞈ ve lehˬ aˬ htoꞈ ma awˬ bon gʼa tuˬ te laˇ ve le?

9 Ngaˬ hui haꞈ hanˉ ve cawˬ htaˇ awˬ bon laiˉ ceuˬ gʼa tuˬ yoˬ. Jaˬmaˬniˬ mvuhˇ miˬ lo chehˇ ve Beh ve awˬ lawn htaꞈ teˇ geh nyi sheˍ. Beh liꞈ henˇ chehˇ kuiˬ lo ve chaw lehˬ a shaꞈ teꞈ ve yawˇ hkʼaˇ yawˇ cawˬ la gʼa ve htaꞈ yonˍ leh Liꞈ hpu hkʼaw Gʼuiˬ sha hpanˍ ve awˬ lawn lehˬ, yawˇ hui hkʼaˇ yawˇ hui kʼoˆ taˍ ve tehꞈ kʼoˆ ve yoˬ. Teˇ nyi htaˇ Beh lehˬ a shaꞈ teꞈ ve hpanˍ shehˍ hpaˇ cawˬ ve tehꞈ yawˇ liꞈ henˇ ve bawehˇ gʼuˇ suhˍ lo gʼa kʼoˆ maˍ piˇ ve yoˬ. Yawˇ ve yonˍ hkʼaˇ haꞈ hanˉ ve hkʼaw gʼa kʼoˆ maˍ piˇ ve pa taw, awˬ bon hkʼaˬ hkʼe gʼa ve le? Beh kʼoˆ ve, “saˍ laꞈ hkʼa dehꞈ na taˍ ve yoˬ. Yawˇ liꞈ henˇ kuiˬ bawehˇ gʼuˇ suhˍ lo kʼoˆ maˍ piˇ htaˇ ve awˬ lawn saˍ laꞈ liꞈ yuˬ tawˆ leh awˬ chawˇ teˇ gʼaˇ le le htaꞈ piˇ ve yoˬ.” Leh awˬ chawˇ teˇ hpaˍ hkʼaˬ hkʼe dawˇ ve le? Beh kʼawꞈ kʼoˆ ve, “laiˉ gʼaˇ na gaˇ ve yoˬ. Leh ngaˬ htaꞈ kaꞈ chiˇ mvuh laˇ ve yoˬ.” Beh ve awˬ lawn ngaˬ hui gʼa mawˬ ve hkʼa shuˍ, haꞈ hanˉ ve cawˬ ve chaw lehˬ awˬ nu ve chaw yawˆ yan laˇ ve htaꞈ gʼa ve yoˬ. Leh awˬ nu ve chaw teˇ hpaˍ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ shiˍ gaˇ tuˬ kaꞈ te piˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui haꞈ hanˉ ve chaw hpehꞈ gaˇ ve awˬ hkʼaˇ laiˉ hkʼaˇ cawˬ ve htaꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ.

DAˍYEˍLAˆ KA TIꞈ YEˬ VE HTAꞈ HENˇ YUˬ SHEˍ

10. Ka tiꞈ yeˬ ve aˬ htoꞈ ma htaꞈ kʼoˆ gaˇ ve le?

10 Liꞈ hpu hkʼaw Heˍbrehˇ hkawˇ “ka tiꞈ yeˬ ve” maˇ heˆ leh “ha kʼaˉ ve” tehꞈ kʼoˆ ve lehˬ nyi ma awˬ tawˬ hkʼa gaˬ haꞈ daꞈ ve htaꞈ kʼoˆ gaˇ ve yoˬ. Tawˇ hkawˇ chi ve lehˬ Yaˬhoˉvaˬ yawˇ ve kanˉ te ve chaw htaꞈ kʼoˆ htaˇ yehˇ ve yoˬ. Leh tawˇ hkawˇ chi ve kaꞈ Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve chaw teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ kʼoˆ htaˇ yehˇ ve yoˬ. (2 Saˍmo˗eˍlaˆ 9:6, 7) Ka tiꞈ yeˬ ve lehˬ awˬ yanˇ ponˬ kʼai ve htawˇ leuˉ leh cawˬ gʼa sheˍ ve yoˬ. Awˬ lawn chi ve Daˍyeˍlaˆ ve awˬ lawn htaꞈ teˇ geh nyi sheˍ.

Daˍyeˍlaˆ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ ve pa taw Yaˬhoˉvaˬ mvuhˇ naw ma tcuh yaˇ htaꞈ peu piˇ leh laˇ caˬ shiˉ ve mawꞈ kʼaw htaꞈ hoˆ taˍ tcuh ve (Awˬ tawn 11 nyi sheˍ)

11. Daˍyeˍlaˆ a shaꞈ maˇ˗oˬ htaˇ yawˇ ka tiꞈ yeˬ ve htaꞈ lawˇ nyi piˇ ve aˬ htoꞈ ma cawˬ sheˍ ve le? (Awˬ htaꞈ hpawˇ ve awˬ han htaꞈ nyi sheˍ.)

11 Daˍyeˍlaˆ a shaꞈ teꞈ ve teˇ ce˗o, yawˇ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ sheˍ ve hehˉ laˇ tehꞈ lawˇ nyi piˇ ve laiˉ ceuˬ gʼa hpuˇ sheˍ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, lawˇ nyi piˇ hehnˇ jaˇ ve teˇ ceuˬ lehˬ, yawˇ a shaꞈ 90 hkʼawꞈ hpaˆ˗oˬ htaˇ ve awˬ lawn hpehꞈ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ Meˍdiˆ leh Paˇshaˇ Baˍbuˍlonˍ venˇ htaꞈ bawˆ gʼaˇ leh Baˍbuˍlonˍ mvuhˇ miˬ htaꞈ uˉ peunˍ chehˇ ve jawˇ mawˇ lehˬ Daˍriˆ meh ve yoˬ. A maꞈ lonˉ laiˉ gʼaˇ Daˍyeˍlaˆ htaꞈ maˇ dawˇ cawˇ leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ kaꞈ maˇ yawˆ yan ve pa taw, yawˇ hui Daˍyeˍlaˆ htaꞈ tiˇ pehˍ tuˬ awˬ hkʼaˇ ca ve yoˬ. Daˍyeˍlaˆ lehˬ jawˇ mawˇ maˇ heˆ leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ ve laˇ tehꞈ lawˇ nyi piˇ tuˬ, jawˇ mawˇ Daˍriˆ yawˇ htaꞈ teˇ ceuˬ ceuˬ te tcuh tuˬ lawˬ ve yoˬ. Daˍyeˍlaˆ awˬ nu ve chaw hkʼa shuˍ jawˇ mawˇ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ tuˬ, gʼa te cawˇ ve teˇ ceuˬ lehˬ 30 nyi hkʼa gaˬ yawˇ Yaˬhoˉvaˬ geh bon maˇ gʼa lawˬ tehꞈ kʼoˆ piˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, Daˍyeˍlaˆ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ chehˇ sheˍ ve pa taw, laˇ caˬ shiˉ hkawˆ hkʼaw baˬ keu piˇ ve yoˬ. Leh Yaˬhoˉvaˬ kaꞈ Daˍyeˍlaˆ htaꞈ ga piˇ ve yoˬ. (Daˍyeˍlaˆ 6:12-15, 20-22) Ngaˬ hui kaꞈ Daˍyeˍlaˆ hkʼa shuˍ hkʼaˬ hkʼe te Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ gʼa tuˬ le?

12. Daˍyeˍlaˆ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ leuˉ leh ka tiꞈ yeˬ tuˬ aˬ htoꞈ ma ga piˇ ve le?

12 Gʼa henˇ˗oˬ ve hkʼa shuˍ, ngaˬ hui Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ gʼa tuˬ, ngaˬ hui nyi ma awˬ tawˬ hkʼa gaˬ yawˇ htaꞈ gʼa haꞈ ve yoˬ. Daˍyeˍlaˆ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ haꞈ jaˇ ve pa taw, leuˉ leh yawˇ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ ve yoˬ. Chi hkʼe hpehꞈ ve lehˬ Daˍyeˍlaˆ Yaˬhoˉvaˬ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ teˇ hpaˍ htaꞈ dawˇ nyi leh chi ve teˇ hpaˍ hkʼaˬ hkʼe te tawˆ la ve htaꞈ kaꞈ dawˇ nyi ve yoˬ. (Daˍyeˍlaˆ 9:4) Chi hkʼoˆ kaꞈ, Daˍyeˍlaˆ lehˬ Yaˬhoˉvaˬ yawˇ awˬ pon leh yawˇ ve chaw awˬ pon te laˇ ve daꞈ ve awˬ ceuˬ htaꞈ kaꞈ dawˇ nyi leh awˬ bon uiˍ jaˇ tehꞈ kʼoˆ piˇ ve yoˬ.—Daˍyeˍlaˆ 2:20-23; 9:15, 16.

Nawˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ leuˉ leh haꞈ ve kʼo Daˍyeˍlaˆ hkʼa shuˍ hkʼaˬ htaˆ kaꞈ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ gʼa ve (Awˬ tawn 13 nyi sheˍ)

13. (a) Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw yaˇ nehˬ ka tiꞈ yeˬ ve awˬ lawn htaꞈ aˬ htoꞈ ma lawˇ nyi piˇ ve le? Tawˇ pa haˉ kʼoˆ maˍ laˇ sheˍ. (Awˬ han htaꞈ nyi sheˍ.) (b) VDO hkʼaw ngaˬ hui gʼa mawˬ ve hkʼe, Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw lehˬ hawˉ hkʼaˆ chawˇ hawˉ hkʼaˆ yaˇ miˇ chawˇ yaˇ miˇ teˇ geh zuhꞈ ve awˬ lawn awˬ nu ve chaw na laˇ ve kʼo, nawˬ hkʼaˬ hkʼe hkʼawꞈ piˇ tuˬ le?

13 Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw yaˇ nehˬ kaꞈ Daˍyeˍlaˆ hkʼa shuˍ hpehꞈ leh, yawˇ hui Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ maˇ yonˍ ve chaw geh gʼa chehˇ leh, Yaˬhoˉvaˬ ve awˬ liˇ awˬ hkʼaˇ htaꞈ a yeˇ maˇ yuˬ ve chaw geh kaꞈ gʼa chehˇ ve yoˬ. Chaw chi teˇ hpaˍ lehˬ Gʼuiˬ sha htaꞈ haꞈ ve chaw hui htaꞈ yawˇ hui maˇ dawˇ cawˇ ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi yaˇ nehˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ maˇ yeˬ tuˬ, chaw teˇ hpaˍ yawˇ hui htaꞈ kʼoˆ guiˇ gʼuiˬ guiˇ piˇ ve yoˬ. Awˆsaˍteˇriˇ˗aˇ mvuhˇ miˬ lo chehˇ ve awˬ viˉ awˬ nyi yaˇ nehˬ Keh meh ve awˬ lawn htaꞈ teˇ geh nyi sheˍ. Yawˇ liꞈ tanˇ mvuh ve henˇ chehˇ htaˇ yawˇ shoꞈ shaꞈ ve teˇ ceuˬ gʼa hpuˇ ve yoˬ. Teˇ nyi htaˇ liꞈ henˇ kuiˬ bawehˇ hkʼaw ve saˍ laꞈ liꞈ henˇ yaˇ htaꞈ na piˇ ve, ‘nawˬ ve awˬ chawˇ hawˉ hkʼaˆ chawˇ hawˉ hkʼaˆ, yaˇ miˇ chawˇ yaˇ miˇ dawˇ cawˇ ve tehꞈ kʼoˆ laˇ ve kʼo, nawˬ hui hkʼaˬ hkʼe dawˇ tuˬ le?’ Chi ve htaꞈ a shu haꞈ yuˬ gʼa ve kʼo, teˇ hpawˇ lo huˉ sheˍ tehꞈ saˍ laꞈ kʼoˆ ve yoˬ. A shu leh maˇ haꞈ yuˬ gʼa ve kʼo, awˬ nu ve teˇ hpawˇ lo huˉ sheˍ tehꞈ saˍ laꞈ kʼoˆ ve yoˬ. Keh kʼoˆ ve, “ngaˬ leh awˬ nu ve awˬ chawˇ teˇ gʼaˇ Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw hpehꞈ ve pa taw teˇ geh huˉ taˍ ve yoˬ. Awˬ nu ve liꞈ henˇ yaˇ kʼo teˇ hpawˇ lo huˉ taˍ ve yoˬ.” Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ Keh beˬ ve lawˇ ve gʼa kʼawꞈ hpuˇ sheˍ ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “liꞈ henˇ chehˇ ve awˬ yanˇ hkʼaw liꞈ henˇ yaˇ, saˍ laꞈ, ngaˬ htaꞈ deˇ laˇ ve, kʼoˆ guiˇ gʼuiˬ guiˇ laˇ ve, leh nyi cha laˇ ve yoˬ. Ngaˬ ve yonˍ hkʼaˇ htaꞈ haꞈ shaˉ tuˬ, nyi ma gawˬ lehˍ te leh awˬ hkʼaˇ ca ve hkʼaw kʼoˆ maˍ piˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, yawˇ hui ngaˬ kʼoˆ maˍ piˇ ve htaꞈ a ciˉ kaꞈ maˇ na ve yoˬ.” Chi ve Keh hkʼaˬ hkʼe dawˇ tuˬ te piˇ ve le? Yawˇ kʼoˆ ve, “chi hkʼe gʼa hpuˇ ve lehˬ nyi ma maˇ sha ve htawˇ, ngaˬ ve yonˍ hkʼaˇ htaꞈ haꞈ shaˉ gʼa leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ sheˍ ve ngaˬ ha lehˬ jaˇ ve yoˬ.” d

14. Ngaˬ hui Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ tuˬ ga laˇ gʼa ve teˇ hkʼaˇ lehˬ aˬ htoꞈ ma le?

14 Daˍyeˍlaˆ hkʼa shuˍ, ngaˬ hui Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ leuˉ leh haꞈ ve kʼo, ngaˬ hui yawˇ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ tuˬ dawˇ teh taˍ ve yoˬ. Ngaˬ hui Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ leuˉ leh haꞈ tuˬ, yawˇ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ htaꞈ caˉ daꞈ ve henˇ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, Yaˬhoˉvaˬ hpanˍ taˍ ve awˬ ceuˬ htaꞈ caˉ daꞈ ve ngaˬ hui hkʼa dehꞈ hpfuhˆ nyi ve yoˬ. (Roˉmaꞈ 1:20) Ngaˬ hui ve Vehˆsaiˉ hkʼaw “Shawehˇ laˇ paˍ cawˬ˗aw laˇ?” Liꞈ kʼoˆ hkʼaw nawˬ nyi gʼa ve yoˬ. Chi ve hkʼaw awˬ lawn leh VDO maˇ zuhˬ ve kaꞈ cawˬ ve yoˬ. Maˇ heˆ leh Awˬ hkuiˉ puiˍ ve a shaꞈ—na hkawˇ 5 maˬ hkʼaw A shaꞈ teꞈ ve awˬ ceuˬ te hpanˍ shehˍ hpaˇ cawˬ˗aw laˇ? Chi nawˬ gʼaw gʼa ve yoˬ. Dehˇmaˆ mvuhˇ miˬ lo chehˇ ve yaˇ nehˬ Hehˆhteu meh ve kʼoˆ ve, “liꞈ kʼoˆ chi ve 2 maˬ daꞈ jaˇ. Ngaˬ hui htaꞈ chi hkʼe yonˍ, oˇ hkʼe yonˍ tehꞈ kʼoˆ laˇ ve maˇ heˆ. Yaꞈ hkʼaˇ, awˬ tehˬ ve awˬ lawn kʼoˆ laˇ ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ ngaˬ hui hkʼaˇ ngaˬ hui dawˇ cheˆ tcuh laˇ ve yoˬ.” Beh kʼawꞈ kʼoˆ ve, “liꞈ kʼoˆ chi ve hkʼaw ngaˬ ve yonˍ hkʼaˇ yonˍ yeˬ maˇ la tuˬ ga laˇ ve yoˬ. Gʼuiˬ sha teˇ ceuˬ le le hpanˍ taˍ ve tehꞈ ngaˬ yonˍ tuˬ kaꞈ te laˇ ve yoˬ.” Nawˬ liꞈ kʼoˆ chi ve gʼaw leh henˇ nyi ve kʼo, Liꞈ hpu hkʼaw kʼoˆ taˍ ve hkʼe nawˬ mawˬ tuˬ yoˬ. Oˇ kaˬ lo kʼoˆ ve, “ngaˬ hui ve Jawˇ mawˇ Gʼuiˬ sha˗oˬ, nawˬ lehˬ awˬ meꞈ awˬ hponˇ teˇ ceuˬ, yawˆ yan ve teˇ ceuˬ leh kanˇ paˆ teˇ ceuˬ htaꞈ gʼa keunˍ ve yoˬ. Awˬ lawn kʼo, awˬ ceuˬ hkʼa peu˗eˬ htaꞈ nawˬ hpanˍ taˍ ceˍ taˍ” ve yoˬ.—Hpeuꞈ maˍ ve 4:11. e

15. Ngaˬ hui Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ haꞈ leh yawˇ geh hkʼa dehꞈ meuˆ daꞈ gʼa tuˬ ve teˇ hkʼaˇ lehˬ aˬ htoꞈ ma le?

15 Ngaˬ hui Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ hkʼa dehꞈ haꞈ gʼa tuˬ ve teˇ hkʼaˇ lehˬ, yawˇ ve Yaˇ paˍ Yeˍsuˆ ve awˬ lawn gʼa henˇ ve yoˬ. Jaˬmaˬniˬ mvuhˇ miˬ lo chehˇ ve yaˇ nehˬ teˇ gʼaˇ Sa˗mi˗laˇ meh ve kʼoˆ ve, “ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ hkʼa dehꞈ shiˍ daꞈ gʼa ve lehˬ, Yeˍsuˆ htaꞈ pa taw yoˬ.” Sa˗mi˗laˇ yaˇ ehˉ htaˇ Liꞈ hpu hkʼaw Yaˬhoˉvaˬ hkʼaˬ hkʼe dawˇ ve, yawˇ ngaˬ hui htaꞈ haꞈ leh hkʼaˬ hkʼe te awˬ chawˇ te laˇ gʼa ve le, Sa˗mi˗laˇ Liꞈ hpu hkʼaw hkʼa dehꞈ maˇ na gʼa ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, Yeˍsuˆ hkʼaˬ hkʼe dawˇ ve htaꞈ yawˇ shiˍ ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “Yeˍsuˆ nyi ma daꞈ leh yaˇ ehˉ htaꞈ haꞈ ve pa taw ngaˬ dawˇ cawˇ jaˇ.” Yawˇ Yeˍsuˆ ve awˬ lawn leuˉ leh henˇ htaˇ, yawˇ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ leuˉ leh shiˍ daꞈ la leh haꞈ maˇ la ve yoˬ. Aˬ htoꞈ ma pa taw chi hkʼe hpehꞈ gʼa ve le? Yawˇ kʼoˆ ve, “Yeˍsuˆ lehˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ hkʼa dehꞈ henˇ yuˬ gʼa ve tehꞈ ngaˬ awˬ meu˗eˇ awˬ meu˗eˇ na gʼa la ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ leh Yeˍsuˆ shuˍ daꞈ jaˇ. Leh Yaˬhoˉvaˬ aˬ htoꞈ ma pa taw Yeˍsuˆ htaꞈ miˬ guiˬ hkʼoˆ lo peu laˇ ve kaꞈ ngaˬ na gʼa la ve yoˬ. Awˬ hkʼaˇ teˇ hkʼaˇ lehˬ chaw yaˇ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ hkʼa dehꞈ shiˍ daꞈ gʼa tuˬ awˬ pon yoˬ.” (Yoˇhanˬ 14:9) Nawˬ Yaˬhoˉvaˬ geh leuˉ leh meuˆ daꞈ gaˇ ve kʼo, nawˬ Yeˍsuˆ ve awˬ lawn hpfuhˆ nyi leh awˬ yanˇ ca leh henˇ nyi sheˍ. Nawˬ chi hkʼe te ve kʼo, nawˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ gʼa leh yawˇ htaꞈ leuˉ leh haꞈ tuˬ hkʼa dehꞈ yonˍ gʼa ve yoˬ.

16. Ngaˬ hui ka tiꞈ yeˬ ve chaw hpehꞈ ve kʼo aˬ htoꞈ ma awˬ bon gʼa tuˬ le? (Chiˇ mvuh ve 18:25; Miˆhkaˍ 6:8)

16 Nawˬ awˬ chawˇ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ ve kʼo, meuˆ daꞈ tuˬ yoˬ. (Ruˉhtaˆ 1:14-17) Yaꞈ hkʼaˇ, Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ ve chaw lehˬ, chi aꞈ kehˉ awˬ bon gʼa tuˬ yoˬ. Yawˇ ha lehˬ ve leh nyi na gawˬ lehˍ ve kaꞈ cawˬ tuˬ yoˬ. Awˬ lawn kʼo, Yaˬhoˉvaˬ ka tiꞈ te taˍ laˇ ve, a shu teˇ gʼaˇ Gʼuiˬ sha htaꞈ ka tiꞈ yeˬ ve kʼo, Gʼuiˬ sha yawˇ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ tuˬ yoˬ. (Chiˇ mvuh ve 18:25; Miˆhkaˍ 6:8 gʼaw sheˍ.) Ngaˬ hui chaw yaˇ hpeuꞈ leh Yaˬhoˉvaˬ lehˬ uiˍ jaˇ mvuh jaˇ leh hpanˍ shehˍ hpaˇ hpehꞈ ve htawˇ, ngaˬ hui htaꞈ awˬ chawˇ te leh haꞈ jaˇ tuˬ ve htaꞈ dawˇ nyi sheˍ. Leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ a shu teˇ gʼaˇ awˬ chawˇ te˗oˬ ve kʼo, shoꞈ shaꞈ ve, tawˍ ve tsuhˇ ve, suh ve, aˬ htoꞈ ma gʼa hpuˇ ve htawˇ maˇ kʼoˆ, ngaˬ hui yawˇ htaꞈ yuˬ hpaˆ laˇ tuˬ te laˇ maˇ gʼa. (Daˍyeˍlaˆ 12:13; Luˉkaꞈ 20:37, 38; Roˉmaꞈ 8:38, 39) Ngaˬ hui Daˍyeˍlaˆ htaꞈ henˇ yuˬ leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ hkʼaˬ htaˆ kaꞈ ka tiꞈ yeˬ ve a yeˇ uiˍ jaˇ ve awˬ ceuˬ hpehꞈ ve tehꞈ nawˬ mawˬ˗aw laˇ?

DAˍYEˍLAˆ HTAꞈ CAˉ LEH HENˇ YUˬ SHEˍ

17-18. Ngaˬ hui Daˍyeˍlaˆ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe te henˇ yuˬ gʼa sheˍ ve le?

17 Awˬ lawn chi ve hkʼaw Daˍyeˍlaˆ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ 2 ceuˬ htaꞈ ngaˬ hui gʼa henˇ˗oˬ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, yawˇ htaꞈ henˇ yuˬ gʼa ve laiˉ ceuˬ cawˬ sheˍ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, Yaˬhoˉvaˬ Daˍyeˍlaˆ htaꞈ zuhꞈ maˆ laiˉ lawn mawˬ tcuh ve yoˬ. Leh Gʼuiˬ sha Daˍyeˍlaˆ htaꞈ tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ kʼoˆ tcuh leh tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ tcuhˉ kuiˬ kaꞈ kʼoˆ gʼa tcuh ve yoˬ. Tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ chi laiˉ lawn kʼo awˬ tehˬ hpehꞈ la peuˬ˗oˬ ve yoˬ. Leh laiˉ lawn kʼo awˬ gʼuˇ suhˍ hpawˇ miˬ guiˬ hkʼoˆ lo chehˇ ve chaw teˇ gʼaˇ le le htaꞈ caˉ daꞈ ve awˬ lawn hpehꞈ ve yoˬ.

18 Gʼuˇ suhˍ teˇ lawn hkʼaw Daˍyeˍlaˆ ve tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ 2 lawn htaꞈ teˇ geh henˇ tuˬ yoˬ. Tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ chi 2 lawn htaꞈ na gʼa ve lehˬ, a shaꞈ maˇ ve, maˇ heˆ leh a shaꞈ i ve chaw, chi teˇ hkui kaꞈ cuˇ yiˍ cawˬ ve hkʼaw dawˇ cheˆ gʼa tuˬ ga laˇ ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ chi ngaˬ hui ka tiꞈ yeˬ ve leh haꞈ hanˉ ve cawˬ tuˬ kaꞈ ga laˇ sheˍ ve yoˬ. Awˬ gʼuˇ suhˍ hpawˇ maˇ maw ve awˬ yanˇ hkʼaw ngaˬ hui beˬ ve lawˇ ve gʼa hpuˇ htaˇ gu henhˇ taˍ gʼa tuˬ kaꞈ ga laˇ ve yoˬ.

KʼA MUIˬ HKAWˇ 119 Ngaˬ hui yonˍ ve gʼa cawˬ ve

a Chi beuꞈ teˇ co˗e Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ te ve yaˇ nehˬ haꞈ hanˉ ve cawˬ leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ ka tiꞈ yeˬ gʼa tuˬ shoꞈ shaꞈ ve laiˉ ceuˬ gʼa hpuˇ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, hpanˍ shehˍ hpaˇ cawˬ ve tehꞈ yawˇ hui yonˍ ve htaꞈ awˬ chawˇ kʼoˆ guiˇ gʼuiˬ guiˇ piˇ ve yoˬ. Leh chaw kʼaˍ ceh tiˉ Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve, a shaꞈ teꞈ kuiˬ hkʼaw Gʼuiˬ sha ve awˬ liˇ awˬ hkʼaˇ htaꞈ gʼaꞈ te ve tehꞈ, dawˇ tuˬ kaꞈ te piˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, awˬ lawn chi ve hkʼaw gʼa mawˬ ve hkʼe tcuh kaˍ paˍ Daˍyeˍlaˆ htaꞈ henˇ yuˬ ve chaw leh Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ haꞈ hanˉ ve hkʼaw te leh ka tiꞈ yeˬ ve chaw lehˬ cuˇ yiˍ cawˬ jaˇ ve yoˬ.

b Awˬ meh chi ve teˇ hpaˍ lehˬ Baˍbuˍlonˍ chaw meh piˇ taˍ ve yoˬ.

c Baˍbuˍlonˍ chaw ve caˇ tuˬ Daˍyeˍlaˆ maˇ caˇ ve awˬ hkʼaˇ 3 hkʼaˇ cawˬ ve yoˬ. (1) To nuˇ to shaˆ ve awˬ shaˍ awˍ chiˇ te ve lehˬ Moˉseˍ ve awˬ liˇ tawˇ hkawˇ maˇ caˇ tcuh taˍ ve awˬ ceuˬ hpehꞈ ve yoˬ hehˉ. (Bon maˍ ve 14:7, 8) (2) To nuˇ to shaˆ chi awˬ suhˍ yuˬ tawˆ ve awˬ hkʼaˇ maˇ cawˇ ve pa taw yoˬ hehˉ. (Oˉ kʼoˍ pui ve 17:10-12) (3) Baˍbuˍlonˍ chaw lehˬ yawˇ hui ve shaˉ hoꞈ htaꞈ tuˉ tanˇ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ caˇ ve yoˬ hehˉ. Caˇ tuˬ chi ve teˇ hpaˍ htaꞈ caˇ ve lehˬ yawˇ maˇ heˆ heˆ ve gʼuiˬ sha htaꞈ oˉ kʼoˍ pui ve tehꞈ awˬ nu ve chaw dawˇ tuˬ te piˇ ve yoˬ.—Oˉ kʼoˍ pui ve 7:15 leh 1 Kawˇrenˍhtuˆ 10:18, 21, 22 htaꞈ tehˆ daꞈ sheˍ.

d Vehˆsaiˉ jw.org hkʼaw Hteˇ ve cawˇ ve lehˬ dawˇ sha gawˬ lehˍ cawˬ tuˬ te laˇ ve VDO hkʼaw nyi sheˍ.

e Nawˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ leuˉ leh haꞈ tuˬ, Yaˬhoˉvaˬ geh meuˆ daꞈ˗oꞈ tehꞈ kʼoˆ ve liꞈ kʼoˆ htaꞈ nawˬ gʼaw leh henˇ gʼa ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ hkʼaˬ hkʼe ve Gʼuiˬ sha hpehꞈ leh yawˇ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ htaꞈ nawˬ shiˍ tuˬ liꞈ kʼoˆ chi ve hkʼaw ga laˇ gʼa ve yoˬ.