Awˬ lawn awˬ tanˇ hkʼa gaˬ hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ hkʼaˇ lonˉ maˬ teˇ hpaˍ cawˬ taˍ ve liꞈ mehˆ hpfuhˇ lo hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

1923 hkʼawꞈ—Ponˬ laˬ ve 100 hkʼawꞈ htaˇ

1923 hkʼawꞈ—Ponˬ laˬ ve 100 hkʼawꞈ htaˇ

Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ 2023 hkʼawꞈ Ha pa 1 maˬ 1 nyi hkʼaw kʼoˆ ve, “1923 hkʼawꞈ lehˬ ha lehˬ jaˇ ve awˬ hkʼawꞈ hpehꞈ ve tehꞈ ngaˬ hui dawˇ taˍ ve yoˬ. Tuꞈ ve hkanˍ ve gʼa hpuˇ chehˇ ve chaw htaꞈ miˬ guiˬ awˬ suhˉ gaˬ la chehˇ˗oˬ ve tehꞈ gʼa kʼoˆ piˇ ve daꞈ jaˇ ve awˬ vuiˬ cawˬ ve yoˬ.” 1923 hkʼawꞈ htaˇ liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ pon laiˉ ceuˬ pa ve yoˬ. Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw hpawnˬ daꞈ ve, hpawnˬ daꞈ lonˉ leh hto toˇ ve, chi htaꞈ caˉ daꞈ ve awˬ hkʼaˇ pa ve yoˬ. Chi ve lehˬ yawˇ hui teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ tuˬ ga piˇ ve yoˬ. Teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ ve chi lehˬ chi beuꞈ teˇ co˗e hkʼa gaˬ awˬ tehꞈ ve Hkriꞈ yaˇ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ hpehꞈ ve yoˬ.

HPAWNˬ DAꞈ VE LEHˬ TEˇ MOˍ TIˉ HPEHꞈ TUˬ TE LAˇ VE

Liꞈ hpu awˬ tawn gʼaw tuˬ ve leh kʼa muiˬ liꞈ nanˍ baꞈ ha pa liꞈ hkʼaw cawˬ ve

1923 hkʼawꞈ htaˇ, Gʼuiˬ sha ve kanˉ hkʼaˇ liꞈ hpu henˇ yaˇ teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ tuˬ ga piˇ tuˬ awˬ hkʼaˇ teˇ ceuˬ ceuˬ pa ve yoˬ. Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ oˇ ve teˇ shinˉ hpawnˬ daꞈ kuiˬ hkʼaw yehˇ tuˬ awˬ pon Liꞈ hpu awˬ tawn yuˬ tawˆ ve yoˬ. Liꞈ kʼoˆ chi ve awˬ meh lehˬ, bon law tuˬ leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ chiˇ mvuh tuˬ tehꞈ kʼoˆ ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ teˇ shinˉ ve hkʼaw Liꞈ hpu awˬ tawn gʼaw tuˬ ha pa liꞈ kaꞈ yuˬ tawˆ ve yoˬ. Leh ha pa liꞈ teˇ nyi le le hkʼaw kʼa muiˬ liꞈ nanˍ baꞈ kaꞈ cawˬ ve yoˬ. Chi ve lehˬ a shu yawˇ hkʼaˇ yawˇ Liꞈ hpu henˇ ve leh yehˬ kʼa hkʼaw oˉ kʼoˍ pui htaˇ yehˇ tuˬ awˬ pon hpehꞈ ve yoˬ.

Hpawnˬ daꞈ ve chi hkʼaw Liꞈ hpu henˇ yaˇ Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve hkʼaw gʼa hpuˇ ve awˬ lawn kʼoˆ maˍ laˇ tuˬ yoˬ. Chi Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ awˬ bon uiˍ jaˇ kʼoˆ piˇ tuˬ kʼa muiˬ hkawˇ kʼa leh bon kaꞈ lawˬ ve yoˬ. 1923 hkʼawꞈ awˬ viˉ awˬ nyi Eˇvaꞈ Ba˗neˇ yawˇ 15 hkʼawꞈ htaˇ Baˆtiˆsaˬ haꞈ yuˬ ve kʼoˆ ve, “a shu teˇ gʼaˇ awˬ gʼaˇ piˇ daꞈ gaˇ ve kʼo tu huˉ leh kʼoˆ ve, ‘chi ngaˬ awˬ pon te laˇ ve teˇ ceuˬ le le htaꞈ awˬ bon uiˍ jaˇ tehꞈ kʼoˆ piˇ gaˇ ve yoˬ.’” Awˬ viˉ awˬ nyi teˇ hpaˍ kʼo hkʼawꞈ gaˇ jaˇ. Awˬ viˉ awˬ nyi Eˇvaꞈ Ba˗neˇ kʼawꞈ kʼoˆ ve, “awˬ viˉ awˬ nyi Kawnˆvin chaw mawˇ hpehꞈ ve htawˇ Gʼuiˬ sha htaꞈ awˬ bon uiˍ jaˇ tehꞈ kʼoˆ piˇ gaˇ tuˬ laiˉ ceuˬ cawˬ ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi Kawnˆvin hpawnˬ daꞈ kuiˬ hkʼaw hkʼawꞈ maw jaˇ ve pa taw, sheh kʼai paˍ mehˆ hpfuhˇ teˇ ceuˬ kʼai ve htaꞈ yawˇ ve awˬ miˇ ma gʼa mawˬ htaˇ, yawˇ maˇ kʼawꞈ caˉ kʼoˆ leh mui tuˬ yawˇ ve awˬ miˇ ma aˉ poꞈ htaꞈ tsuhˆ piˇ ve yoˬ.”

Teˇ ha pa teˇ pawˆ Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ teˇ moˍ leh teˇ moˍ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ bon lawˬ leh chiˇ mvuh tuˬ hpawnˬ daꞈ ve yoˬ. Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ 1923 hkʼawꞈ Ha pa 4 maˬ 1 hkʼaw hpawnˬ daꞈ ve chi htaꞈ kʼoˆ ve, “hpawnˬ daꞈ ve chi ve hkʼaw Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve, hpehꞈ laˬ jaw ve, leh hto toˇ ve chaw htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ ve kʼoˆ maˍ laˇ ve yoˬ. . . . Hpawnˬ daꞈ ve chi hkʼe ve lehˬ awˬ viˉ awˬ nyi teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ tuˬ ga piˇ leh Yaˬhoˉvaˬ geh meuˆ daꞈ maˇ la tuˬ kaꞈ ga piˇ ve tehꞈ ngaˬ hui yonˍ gʼa ve yoˬ.”

Kaˬneˬdaˬ mvuhˇ miˬ Veh˗hko˗vui venˇ awˬ moˍ hkʼaw chehˇ ve awˬ viˉ awˬ nyi Chao Ma˗tiˆ 19 hkʼawꞈ ve hpawnˬ daꞈ ve chi ve hkʼaw yawˇ awˬ bon gʼa jaˇ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ yawˇ kʼoˆ maˍ laˇ ve, “hpawnˬ daꞈ ve chi ve hkʼaw teˇ yehˬ peuˬ teˇ yehˬ hto toˇ ve hkʼaˬ hkʼe kʼoˆ cawˇ ve ngaˬ gʼa henˇ ve awˉ lawˉ teˇ pawˆ hpehꞈ ve yoˬ. Teˇ pawˆ pawˆ kʼo, awˬ viˉ awˬ nyi hto toˇ kuiˬ lo gʼa hpuˇ ve awˬ lawn kʼoˆ maˍ laˇ ve yoˬ. Chi hkʼe maˇ dawˇ ve chaw htaꞈ mawˬ daꞈ ve kʼo, ngaˬ hkʼaˬ hkʼe kʼoˆ piˇ tuˬ leh hkʼaˬ hkʼe hkʼawꞈ piˇ tuˬ shiˍ tuˬ te laˇ ve yoˬ.”

HTO TOˇ VE LEHˬ TEˇ MOˍ TIˉ HPEHꞈ TUˬ TE LAˇ VE

1923 hkʼawꞈ Ha pa 5 maˬ 1 nyi liꞈ sha tanˇ

Awˬ viˉ awˬ nyi teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ tuˬ ga piˇ gʼa jaˇ ve awˬ ceuˬ lehˬ, “Gʼuiˬ sha ve kanˉ te” ve yoˬ. Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ 1923 hkʼawꞈ Ha pa 4 maˬ 1 nyi hkʼaw kʼoˆ ve, “ngaˬ hui teˇ gʼaˇ le le teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ tuˬ . . . 1923 hkʼawꞈ Ha pa 5 maˬ 1 nyi shinˉ peuˬ 2 nyi htaˇ Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve awˬ nyi hpehꞈ ve tehꞈ tinˍ taˍ ve yoˬ. . . Leh peuˬ hkʼawꞈ nawˉ teˇ ha pa le le awˉ lawˉ teˇ shinˉ, shinˉ peuˬ 2 nyi htaˇ Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw ve chaw teˇ gʼaˇ le le Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve awˬ nyi hpehꞈ ve yoˬ.”

Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ a shaꞈ i ve chaw htawˇ hto toˇ ve chi ve hkʼaw kʼai ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi Hehn˗se Beu˗fawꞈ oˇ ve teˇ yanˇ 16 hkʼawꞈ ceh tiˉ hpehꞈ sheˍ ve htawˇ yawˇ kʼoˆ ve, “liꞈ sha tanˇ  a chi Gʼuiˬ sha ve kanˉ te htaˇ yehˇ tuˬ, hto toˇ htaˇ ngaˬ hui yehˇ tuˬ ve awˬ lawn tawnˇ gʼa tuˬ ga laˇ ve yoˬ. Ngaˬ leh ngaˬ puˍ kanˉ chi te gʼa ve hkʼe te ve yoˬ.” Awˬ viˉ awˬ nyi hawˉ hkʼaˆ teˇ gʼaˇ aˬ htoꞈ ma pa taw Hehn˗se htaꞈ maˇ hto toˇ˗e tcuh gaˇ ve yawˇ maˇ shiˍ gʼa. Yawˇ kʼoˆ ve, “ngaˬ hto toˇ˗e htaˇ awˬ viˉ awˬ nyi hawˉ hkʼaˆ chi ve ngaˬ hto toˇ˗e ve maˇ kʼai tcuh gaˇ ve pa taw yawˇ ve oˉ kʼoˍ gʼoꞈ pa htaꞈ ca guˆ keu ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw ‘chaw haˉ leh yaˇ miˇ haˉ’ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ chiˇ mvuh maˇ keunˍ tehꞈ awˬ viˉ awˬ nyi teˇ hpaˍ hpaˍ kʼoˆ ve yoˬ.” (Chiˇ mvuh ve 148:12, 13) Chi hkʼe hpehꞈ ve htawˇ, awˬ viˉ awˬ nyi Hehn˗se caˉ leh hto toˇ sheˍ ve yoˬ. Hkʼawꞈ nawˉ yawˇ Giˉlaˆ liꞈ henˇ yehˬ hkʼaw 2 pawˆ teˇ pawˆ gʼa henˇ leh Paˬnaˇmaˇ mvuhˇ miˬ lo Miˍshenˍnaˍliˍ gʼa te ve yoˬ. Chaw haˉ yaˇ miˇ haˉ maˇ hto toˇ cawˇ ve tehꞈ kʼoˆ ve awˬ viˉ awˬ nyi dawˇ hkʼaˇ kʼawꞈ pa la ve yoˬ.

HPAWNˬ DAꞈ LONˉ LEHˬ TEˇ MOˍ TIˉ HPEHꞈ TUˬ TE LAˇ VE

Hpawnˬ daꞈ lonˉ kaꞈ awˬ viˉ awˬ nyi teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ tuˬ ga laˇ ve teˇ ceuˬ hpehꞈ ve yoˬ. Hpawnˬ daꞈ ve chi hto toˇ˗e tuˬ awˬ nyi gu piˇ ve kaꞈ cawˬ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, 1923 hkʼawꞈ Ha pa 3 maˬ 31 nyi Kaˬneˬdaˬ mvuhˇ miˬ Vinˆne˗hpeh venˇ lo hpawnˬ daꞈ lonˉ te ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ “Vinˆne˗hpeh venˇ lo a yeˇ uiˍ ve hto toˇ ve teˇ pawˆ cawˬ ve yoˬ.” Hpawnˬ daꞈ ve chi hkʼaw laˬ ve chaw teˇ gʼaˇ le le a yeˇ uiˍ ve hto toˇ ve te tcuh ve yoˬ. Gʼuiˬ sha ve kanˉ chi hkʼe te ve lehˬ chaw maˇ maˇ daꞈ ve awˬ lawn sha tanˇ gʼa kaˇ leh haꞈ yuˬ tuˬ awˬ hkʼaˇ cawˬ ve yoˬ. 1923 hkʼawꞈ Ha pa 8 maˬ 5 nyi htaˇ Vinˆne˗hpeh venˇ lo hpawnˬ daꞈ lonˉ teˇ pawˆ kʼawꞈ cawˬ ve yoˬ. Chi ve hkʼaw hpawnˬ daꞈ la ve chaw aˬ laˬ hkʼe 7,000 gʼaˇ cawˬ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ Kaˬneˬdaˬ mvuhˇ miˬ lo hpawnˬ daꞈ la ve chaw chi teˇ pawˆ chaw maˇ jaˇ.

1923 hkʼawꞈ Ha pa 8 maˬ 18-26 nyi htaˇ, Hkeh˗liˆfaw˗ni˗a lo LawˆEˬjehˬleˬ venˇ hkʼaw hpawnˬ daꞈ lonˉ te ve yoˬ. Hpawnˬ daꞈ ve chi maˇ gaˬ sheˍ laiˉ shinˉ htaˇ, awˬ lawn sha tanˇ liꞈ hkʼaw leh Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ kuˬ piˇ ve liꞈ 500,000 kʼoˆ hpaˆ piˇ ve yoˬ. Chaw gʼawˬ caˇ ve kaˇ leh awˬ viˉ awˬ nyi a shu yawˇ ve kaˇ htaꞈ kuˬ piˇ ve liꞈ nehˉ taˍ ve yoˬ.

1923 hkʼawꞈ LawˆEˬjehˬleˬ venˇ lo Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ hpawnˬ daꞈ lonˉ te ve

Ha pa 8 maˬ 25 nyi shinˉ peuˬ hkawꞈ nyi htaˇ, “yawˬ leh aˉ cheꞈ” htaꞈ caˉ daꞈ ve awˬ viˉ awˬ nyi Raˆhteuˬfawˍ bon maˍ ve yoˬ. Yawˇ hkʼa tawˍ lehˆ kʼoˆ maˍ laˇ ve, “yawˬ” lehˬ awˬ tehˬ ve htaꞈ haꞈ yuˬ ve chaw hpehꞈ ve yoˬ. Chi lehˬ miˬ guiˬ awˬ suhˉ hkʼaw dawˇ law kuiˬ cawˬ ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, awˬ viˉ awˬ nyi Raˆhteuˬfawˍ bon maˍ leh “Shaˍ tiꞈ peꞈ laˇ ve” liꞈ tehꞈ kʼoˆ ve gʼaw ve yoˬ. Chi ve lehˬ bon liˇ teˇ hpaˍ hkʼaw chehˇ ve chaw leh nyi ma nuˇ nehˬ ve chaw “Uiˍ ve Baˍbuˍlonˍ” hkʼaw tawˆ la tuˬ awˬ gʼaˇ piˇ ve yoˬ. (Hpeuꞈ maˍ ve 18:2, 4) Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ nyi ma pfuhˇ ve hkʼaw liꞈ kʼoˆ ehˉ chi htaꞈ caˉ daꞈ ve miˬ guiˬ chi hkʼoˆ lo chaw yaˇ htaꞈ piˇ ve yoˬ.

“Chi hkʼe hpawnˬ daꞈ ve lehˬ awˬ viˉ awˬ nyi teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ tuˬ ga laˇ leh yawˇ hui leuˉ leh meuˆ daꞈ tuˬ kaꞈ ga piˇ ve”

Hpawnˬ daꞈ lonˉ chi teˇ pawˆ awˬ leh meuˇ teˇ nyi hkʼaw laˬ ve chaw 30,000 gʼaˇ hpaˆ cawˬ ve yoˬ. Yawˇ hui awˬ viˉ awˬ nyi Raˆhteuˬfawˍ bon maˍ ve htaꞈ gʼa kaˇ ve yoˬ. Bon maˍ hkawˇ awˬ meh lehˬ “Laiˉ chaw ceuˬ awˬ moˍ lonˉ Aˍmaˍgeˍdonˍ htaꞈ gʼa ponˬ ve yoˬ. Chi teˇ hkui a shaꞈ teꞈ chehˇ ve laiˉ lanˬ gʼaˇ maˇ gʼa suh.” Chi hkʼaw hpawnˬ daꞈ la ve chaw maˇ jaˇ. Leh Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ LawˆEˬjehˬleˬ venˇ bawˉ shiˍ hteˆ kuiˬ awˬ ti chi te peuˬ gehˇ sheˍ ve htaꞈ ngaˍ leh hpawnˬ daꞈ lonˉ te ve yoˬ. Hpawnˬ daꞈ la ve chaw teˇ gʼaˇ le le bon maˍ hkawˇ hkʼa dehꞈ gʼa kaˇ tuˬ bawˉ shiˍ hteˆ kuiˬ awˬ ti lo ve awˬ hkawˇ tawˆ tuˬ awˬ hkʼeun yehˇ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ awˬ hkʼeun chi lehˬ awˬ suhˉ hpehꞈ leh hpawnˬ daꞈ ve chi chaw maˇ maˇ gʼa kaˇ tuˬ ri˗di˗o (Viˆhtaˆyuˆ) hkʼaw kaꞈ awˬ hkawˇ tawˆ tcuh ve yoˬ.

MVUHˇ MIˬ TEˇ HPAˍ HKʼAW GʼUIˬ SHA VE KANˉ TE VE

1923 hkʼawꞈ htaˇ mvuhˇ miˬ teˇ hpaˍ hkʼaw Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve yoˬ. Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ, Uˉyawˉpaˆ miˬ guiˬ, I˗diˉyaˆ, leh Aˍmeˬriˆkaꞈ awˬ hawˉ hpawˇ lo kaꞈ daꞈ ve awˬ lawn sha tanˇ hto toˇ ve yoˬ. I˗diˉyaˆ mvuhˇ miˬ hkʼaw chehˇ ve awˬ viˉ awˬ nyi A. J. Yoˇsehꞈ lehˬ awˬ miˇ ma leh yaˇ 6 gʼaˇ htaꞈ gʼa nyi haꞈ shaˉ ve htawˇ, Gʼuiˬ sha ve kanˉ hkʼaˇ hkʼaw ve Heh˗di chaw, Htaˍmi chaw, Hte˗lo˗ku chaw, leh O˗la˗do chaw ve liꞈ kʼoˆ yanˍ tawˆ ve htaꞈ ga piˇ ve yoˬ.

Viˆliˇ˗an Branˬ leh yawˇ ve yehˬ kʼa

Si˗la˗li˗oˇ venˇ lo Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw chehˇ ve awˬ viˉ awˬ nyi A˗fi Yoˇsehꞈ leh Ri˗neu Behˆ˗meh oˇ kaˬ lo chaw ca ga la tuˬ Neuˇyawˆ venˇ Buˆlinˍ lo Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw awˬ tcuhˆ puiˍ lonˉ hkʼaw liꞈ bvuhꞈ feu piˇ ve yoˬ. 1923 hkʼawꞈ Ha pa 4 maˬ 14 nyi htaˇ, liꞈ bvuhꞈ feu piˇ taˍ ve htaꞈ hkʼawꞈ piˇ ve yoˬ. A˗fi kʼoˆ ve, “shinˉ peuˬ hkawꞈ nyi mvuhˇ hpeuꞈ htaˇ tawˇ yaw tuˬ awˬ hkʼeun yaw la ve hkʼaw ngaˬ gʼa yaw daꞈ ve yoˬ.” Chi ve hkʼaw tawˇ yaw la ve hawˉ hkʼaˆ awˬ hkawˇ hehnˇ jaˇ ve htaꞈ ngaˬ gʼa kaˇ ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “hto toˇ la tuˬ chaw loˍ ve awˬ tcuhˆ puiˍ lo liꞈ bvuhꞈ laˬ ve nawˬ hpehꞈ ve yoˬ laˇ?” A˗fi hkʼawꞈ piˇ ve, “yoˬ.” Oˇ ve teˇ gʼaˇ kʼawꞈ kʼoˆ ve, “ngaˬ lehˬ ca ga la tuˬ ve chaw hpehꞈ ve yoˬ.” Tawˇ yaw laˬ ve chaw oˇ ve lehˬ Viˆliˇ˗an Branˬ hpehꞈ ve yoˬ. Yawˇ Si˗la˗li˗oˇ venˇ lo gaˬ la htaˇ, oˇ ve teˇ nyi A˗fi geh tawˇ yaw tuˬ awˬ hkʼeun hkʼaw laꞈ haˉ te kʼai ve yoˬ. Kaˬriˆbiˬyanˬ conˇ lo yawˇ ve awˬ miˇ ma A˗to˗ne leh yawˇ ve yaˇ miˇ 2 gʼaˇ Lo˗eˆ leh Lu˗siˆ teˇ geh tawˆ laˬ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi hawˉ hkʼaˆ chi ve 2 gʼaˇ Viˆliˇ˗an leh yawˇ ve yehˬ kʼa htaꞈ gʼa mawˬ daꞈ tuˬ law ve maˇ maw.

A˗fi kʼawꞈ kʼoˆ ve, “teˇ shinˉ le le te jaw ve hkʼa shuˍ ngaˬ leh Ri˗neu Liꞈ hpu hkʼaw ve awˬ lawn yaw daꞈ chehˇ htaˇ, hawˉ hkʼaˆ teˇ gʼaˇ ngaˬ hui ve yehˬ lo laˬ ve yoˬ. Yawˇ lehˬ Viˆliˇ˗an Branˬ hpehꞈ ve yoˬ. Yawˇ nyi ma pfuhˇ jaˇ ve pa taw, hkawꞈ nyi shinˉ nyi ve bon maˍ hkawˇ shawˉ pawˍ mvuhˇ shawˉ maˍ gaˇ ve yoˬ.” Awˬ viˉ awˬ nyi Viˆliˇ˗an Gʼuiˬ sha ve kanˉ hkʼaˇ hkʼaw ve liꞈ kʼoˆ yuˬ laˬ leh teˇ ha pa hkʼaw ceh tiˉ kaꞈ awˬ nu ve chaw htaꞈ piˇ peuˬ ve yoˬ. Maˇ maw peuˬ hkʼawꞈ nawˉ yawˇ liꞈ kʼoˆ 5,000 kʼoˆ yuˬ laˬ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, maˇ maw sheˍ kaꞈ feu laˇ tuˬ kʼawꞈ lawˬ ve yoˬ. Chi hkʼe hpehꞈ ve htawˇ maˇ˗awˍ ve chaw Viˆliˇ˗an Branˬ htaꞈ maˇ shiˍ. Liꞈ kʼoˆ hawˇ ve chaw tehꞈ dawˇ ve yoˬ. Yawˇ Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve awˬ yanˇ htaˇ yawˇ nyi ma pfuhˇ jaˇ leh bon maˍ htaˇ ve Liꞈ hpu awˬ tawn yawˇ kʼoˆ hkʼeh jaˇ ve pa taw, awˬ nu ve chaw yawˇ htaꞈ Baiˍbeuˆ Branˬ tehꞈ kʼoˆ ve yoˬ.

1923 hkʼawꞈ Maˆ deh˗bon venˇ lo ve Beˍteˍlaˆ

Awˬ yanˇ chi ve hkʼaw Jaˬmaˬniˬ mvuhˇ miˬ lo Ba˗meh venˇ awˬ tcuhˆ puiˍ maˇ uiˍ ve pa taw, awˬ viˉ awˬ nyi dawˇ cheˆ leh teˇ kaˬ lo kʼawꞈ jiˆ kʼai ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, oˇ kaˬ lo Hpaˉlanˍ ve maꞈ yaˇ ca bawˆ la tuˬ ve htaꞈ yawˇ hui gʼa kaˇ ve yoˬ. Leh Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ Maˆ deh˗bon venˇ lo liꞈ yuˬ tawˆ kuiˬ te tuˬ uiˍ jaˇ ve yehˬ teˇ yehˬ htaꞈ mawˬ ve yoˬ. Ha pa 6 maˬ 19 nyi htaˇ Maˆ deh˗bon venˇ Beˍteˍlaˆ hkʼaw awˬ tcuhˆ puiˍ lo ve liꞈ yuˬ tawˆ tuˬ awˬ hkʼeun leh mawˇ teˇ hpaˍ oˇ kaˬ lo yuˬ kʼai ve yoˬ. Leh awˬ tcuhˆ puiˍ lonˉ mawˇ hkʼa peu˗eˬ oˇ kaˬ lo yuˬ kʼai peuˬ˗oˬ kʼoˆ laˇ htaˇ, Hpaˉlanˍ ve maꞈ yaˇ Ba˗meh venˇ htaꞈ bawˆ yuˬ gʼa ve tehꞈ liꞈ sha tanˇ hkʼaw kʼoˆ ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ yawˇ hui htaꞈ nyi haꞈ shaˉ leh ga laˇ ve tehꞈ awˬ viˉ awˬ nyi kʼoˆ ve yoˬ.

Cawn, Sa˗laˆ Feu˗ku˗sa leh yawˇ ve awˬ viˉ ma (laꞈ sha hpawˇ)

Awˬ viˉ awˬ nyi Cawn daꞈ ve awˬ lawn sha tanˇ hto maˍ piˇ tuˬ laiˉ kaˬ lo gʼa kʼai leh Baˬraˬziˇ mvuhˇ miˬ lo awˬ tcuhˆ puiˍ awˬ suhˉ teh leh Pawˬtuˬgiˬ chaw ceuˬ tawˇ hkawˇ Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ liꞈ kaꞈ yanˍ tawˆ ve yoˬ. 2 ha pa maˇ gaˬ sheˍ kaꞈ liꞈ kʼoˆ leh liꞈ kʼoˆ htu ve 7,000 kʼoˆ hpaˆ piˇ kʼai ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi Cawn lehˬ Sa˗laˇ Feu˗ku˗sa ve yehˬ kʼa geh ca guiˇ la ve ha lehˬ jaˇ. 1899 hkʼawꞈ tanˬ leh awˬ viˉ awˬ nyi Sa˗laˇ Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ gʼa gʼaw leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ awˬ to chiˇ aꞈ piˇ˗oˬ ve htawˇ, Baˆtiˆsaˬ maˇ gʼa haꞈ yuˬ sheˍ. 2 ha pa maˇ gaˬ sheˍ htaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi Cawn Sa˗laˇ ve yehˬ kʼa geh ca guiˇ la ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi Sa˗laˇ leh yawˇ ve yaˇ 4 gʼaˇ yawˇ hui yonˍ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ tuˬ Baˆtiˆsaˬ haꞈ yuˬ ve yoˬ.

YAˬHOˉVAˬ VE KANˉ HA LEHˬ HA KʼA VE HKʼAW CAˉ LEH TE VE

1923 hkʼawꞈ peuˬ la paˇ neˇ htaˇ, Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ 1923 hkʼawꞈ Ha pa 12 maˬ 15 nyi htaˇ, Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ hpawnˬ daꞈ ve, hto toˇ ve, leh hpawnˬ daꞈ lonˉ te ve awˬ hkʼaˇ pa ve awˬ bon gʼa ve htaꞈ kʼoˆ ve yoˬ. Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ hkʼaw kʼoˆ ve, “Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ teˇ hpaˍ . . . Yonˍ hkʼaˇ hpawˇ yonˍ yeˬ ve htaꞈ hkʼa tawˍ lehˆ gʼa mawˬ ve yoˬ . . . Yawˇ hui Gʼuiˬ sha ve kanˉ hkʼa dehꞈ te tuˬ gu hehnˇ taˍ ve, leh Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ kaiˬ ve hkʼaw te leh 1924 hkʼawꞈ htaˇ, ha lehˬ jaˇ ve teˇ hkʼawꞈ hpehꞈ ve htaꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ.”

1924 hkʼawꞈ htaˇ Liꞈ hpu henˇ yaˇ awˬ moˍ ha lehˬ jaˇ ve yoˬ. Conˇ Sa˗teh lo awˬ tcuhˆ puiˍ teh tuˬ htaꞈ caˉ daꞈ ve awˬ viˉ awˬ nyi Beˍteˍlaˆ chaw laiˉ ha pa awˬ hkʼaˇ gu ve yoˬ. Chi lehˬ Buˆlinˍ lo awˬ tcuhˆ puiˍ lonˉ htaꞈ maˇ vuiˇ daꞈ. Oˇ kaˬ lo ve awˬ tcuhˆ puiˍ lehˬ 1924 hkʼawꞈ htaˇ te peuˬ leh, chi ve awˬ viˉ awˬ nyi teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ tuˬ ga piˇ ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, chi ve lehˬ daꞈ ve awˬ lawn sha tanˇ leuˉ leh hto toˇ tuˬ awˬ hkʼaˇ kaꞈ ga laˇ ve yoˬ.

Conˇ Sa˗teh lo ve Gʼuiˬ sha ve kanˉ yehˬ te ve hpawˇ ve awˬ moˍ

a Chi teˇ hkui chi ve lehˬ Hkriꞈ yaˇ ve a shaꞈ teꞈ hkʼaˇ leh Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve