Awˬ lawn awˬ tanˇ hkʼa gaˬ hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ hkʼaˇ lonˉ maˬ teˇ hpaˍ cawˬ taˍ ve liꞈ mehˆ hpfuhˇ lo hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Niˇnaˍveˍ venˇ lehˬ daꞈ jaˇ

Nawˬ shiˍ˗aˬ laˇ?

Nawˬ shiˍ˗aˬ laˇ?

Yoˇnaˆ ve awˬ co˗e peuˬ hkʼawꞈ nawˉ Niˇnaˍveˍ venˇ htaꞈ aˬ htoꞈ ma hpehꞈ la ve le?

Aˬ laˬ hkʼe 670 hkʼawꞈ B.C.E htaˇ, oˇ ve teˇ yanˇ Aˍsuˇriˆ mvuhˇ miˬ lehˬ miˬ guiˬ hkʼa peu˗eˬ hkʼoˆ kanˇ paˆ uiˍ jaˇ. Eˍgaˍlanˍ mvuhˇ miˬ mawˇ awˬ piˬ gʼawˆ teh kuiˬ vehˆsaiˉ hkʼaw kʼoˆ ve, jawˇ mawˇ Aˍsuˇriˆ lehˬ “Kuˇpaˍruˆ conˇ mvuhˇ nyi kehˬ hpawˇ te leh Iˍranˍ mvuhˇ nyi tawˆ hpawˇ hkʼa gaˬ uˉ peunˍ ve yoˬ. Awˬ yanˇ teˇ yanˇ htaˇ Eˇjiˇtuꞈ mvuhˇ miˬ kaꞈ jawˇ mawˇ Aˍsuˇriˆ uˉ peunˍ ve awˬ hawˉ lo chehˇ jaw ve yoˬ.” Oˇ ve teˇ yanˇ Aˍsuˇriˆ mvuhˇ miˬ hkʼaw venˇ uiˍ jaˇ ve lehˬ Niˇnaˍveˍ venˇ hpehꞈ ve yoˬ. Venˇ chi lehˬ uiˍ jaˇ leh daꞈ jaˇ. Venˇ chi ve hkʼaw daꞈ jaˇ ve hko, hawˉ yehˬ leh uiˍ jaˇ ve liꞈ kʼoˆ gʼawˆ teh kuiˬ kaꞈ cawˬ ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, Niˇnaˍveˍ ve lanˇ venˇ htaꞈ jawˇ mawˇ A˗cheu˗ba˗ne˗ba yawˇ awˬ to yawˇ mvuhˇ miˬ hkʼoˆ ve jawˇ mawˇ lonˉ hpehꞈ ve tehꞈ bvuhꞈ nehˉ taˍ ve yoˬ. Aˍsuˇriˆ mvuhˇ miˬ hkʼaw jawˇ mawˇ teˇ hpaˍ kaꞈ a shu yawˇ awˬ to htaꞈ chi hkʼe te chiˇ mvuh ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ Aˍsuˇriˆ mvuhˇ miˬ leh Niˇnaˍveˍ venˇ htaꞈ chaw teˇ gʼaˇ kaꞈ te luˬ maˇ gʼa ve htaꞈ shuˍ ve yoˬ.

Oˇ ve teˇ yanˇ jawˇ mawˇ Aˍsuˇriˆ mvuhˇ miˬ hkʼa peu˗eˬ hkʼoˆ kanˇ paˆ uiˍ jaˇ

Yaꞈ hkʼaˇ, oˇ ve teˇ yanˇ Aˍsuˇriˆ mvuhˇ miˬ paw sha jaˇ leh Yaˬhoˉvaˬ ve tcuh kaˍ paˍ Zeˍhpaˍniˆ awˬ gʼuˇ suhˍ htaˇ kaꞈ kʼoˆ taˍ ve, “[Yaˬhoˉvaˬ] lehˬ, yawˇ ve kanˇ paˆ htaꞈ yehˇ leh Aˍsuˇriˆ chaw hui htaꞈ htawˇ te luˬ te sheˆ piˇ tuˬ yoˬ. Niˇnaˍveˍ venˇ lehˬ gawˬ cu gawˬ pehˆ ve chehˇ kuiˬ hpehꞈ la tuˬ yoˬ.” Leh Naˍhunˍ kaꞈ tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ kʼoˆ taˍ ve, ‘hpu shi teˇ hpaˍ htaꞈ hiˉ yuˬ˗oꞈ. Niˇnaˍveˍ venˇ luˬ kʼai sheˆ kʼai leh, gawˬ cu gawˬ pehˆ hpehꞈ la peuˬ. Venˇ chi htaꞈ mawˬ ve chaw hkʼa peu˗eˬ hkʼawꞈ nawˉ paˉ lo jiˆ kʼoꞈ˗e leh, Niˇnaˍveˍ venˇ lehˬ luˬ kʼai peuˬ.’ (Zeˍhpaˍniˆ 2:13; Naˍhunˍ 2:9, 10; 3:7) Tcuh kaˍ paˍ tawˇ hkawˇ chi htaꞈ gʼa kaˇ ve chaw htawˇ dawˇ nawˬ dawˇ cawˬ ve, ‘awˬ tehˬ hpehꞈ kʼai gʼa tuˬ ve laˇ? Aˍsuˇriˆ kanˇ paˆ uiˍ jaˇ ve htaꞈ te luˬ gʼa tuˬ ve laˇ?’ Nyi a kʼo, awˬ lawn chi hpehꞈ kʼai maˇ gʼa taˬ.

Niˇnaˍveˍ venˇ gawˬ cu gawˬ pehˆ hpehꞈ la ve

Leh maˇ dawˇ maˇ gaˇ ve awˬ ceuˬ hpehꞈ la ve yoˬ. 600 hkʼawꞈ B.C.E htaˇ, Baˍ buˍ lonˍ leh Miˍdiˇ chaw Aˍsuˇriˆ mvuhˇ miˬ htaꞈ te luˬ gʼa ve yoˬ. Awˬ leh meuˇ htaˇ Niˇnaˍveˍ venˇ lehˬ gawˬ cu gawˬ pehˆ hpehꞈ leh teˇ gʼaˇ le le kaꞈ venˇ chi htaꞈ leunˇ kʼai ve yoˬ. Neuˇyawˆ venˇ mawˇ awˬ piˬ gawˆ teh kuiˬ awˬ han shawehˇ paˍ Meh˗hto˗hpo˗ri˗hta kʼoˆ ve, “teˇ tcuhˉ gaˬ leh Niˇnaˍveˍ venˇ hkʼa peu˗eˬ luˬ kʼai ve yoˬ. Venˇ chi htaꞈ teˇ gʼaˇ le le kaꞈ leunˇ˗e ve yoˬ. Venˇ chi htaꞈ shiˍ gʼa tuˬ ve awˬ hkʼaˇ lehˬ Liꞈ hpu hkʼaw ceh tiˉ cawˬ ve yoˬ.” Oˇ htaˇ teˇ co˗e Liꞈ hpu htaꞈ chaˬ nyi paˍ awˬ moˍ kʼoˆ ve, “Aˍsuˇriˆ mvuhˇ miˬ ve venˇ lonˉ cawˬ jaw ve tehꞈ teˇ gʼaˇ˗ehꞈ kaꞈ maˇ shiˍ jaw.” Yaꞈ hkʼaˇ, 1845 hkʼawꞈ gaˬ leh chaˬ nyi tehˆ nyi paˍ Awˆhte Heh˗liˇ Le˗ya Niˇnaˍveˍ venˇ paˆ˗a ve htaꞈ tanˬ duˇ hpfuhˆ ve yoˬ. Niˇnaˍveˍ venˇ lehˬ uiˍ jaˇ ve venˇ hpehꞈ jaw ve tehꞈ yawˇ duˇ mawˬ ve yoˬ.

Niˇnaˍveˍ venˇ htaꞈ caˉ daꞈ ve tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ kʼoˆ taˍ ve htaꞈ awˬ tehˬ hpehꞈ ve htaꞈ ngaˬ hui mawˬ ve yoˬ. Chi ve hkʼa shuˍ chi teˇ hkui mvuhˇ miˬ uˉ peunˍ ve hkʼa peu˗eˬ htaꞈ te luˬ tuˬ yoˬ tehꞈ Liꞈ hpu hkʼaw tcuh kaˍ paˍ ve tawˇ hkawˇ kʼoˆ taˍ ve htaꞈ ngaˬ hui yonˍ gʼa ve yoˬ.—Daˍyeˍlaˆ 2:44; Hpeuꞈ maˍ ve 19:15, 19-21.