Awˬ lawn awˬ tanˇ hkʼa gaˬ hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ hkʼaˇ lonˉ maˬ teˇ hpaˍ cawˬ taˍ ve liꞈ mehˆ hpfuhˇ lo hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ Lawn 14

“Nawˬ hui ngaˬ ve awˬ laꞈ gʼawˇ hpehꞈ ve htaꞈ chaw hkʼa peu˗eˬ gʼa shiˍ tuˬ yoˬ”

“Nawˬ hui ngaˬ ve awˬ laꞈ gʼawˇ hpehꞈ ve htaꞈ chaw hkʼa peu˗eˬ gʼa shiˍ tuˬ yoˬ”

‘Nawˬ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve kʼo, nawˬ hui ngaˬ ve awˬ laꞈ gʼawˇ hpehꞈ ve htaꞈ chaw hkʼa peu˗eˬ gʼa shiˍ tuˬ yoˬ.’—YOˇHANˬ 13:35.

KʼA MUIˬ HKAWˇ 106 Haꞈ pehnˇ ve uiˍ la mvuh la tcuh ve

HENˇ TUˬ VE TEˇ HPAˍ a

Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve awˬ nu ve chaw awˬ pon awˬ bon hkʼaˬ hkʼe cawˬ ve le? (Awˬ tawn 1 nyi sheˍ)

1. Chaw teˇ hpaˍ Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw geh awˉ lawˉ teˇ pawˆ hpawnˬ daꞈ la htaˇ, yawˇ hui hkʼaˬ hkʼe dawˇ ve le? (Awˬ han htaꞈ nyi sheˍ.)

 Awˬ hpawˇ awˬ miˇ ma Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw geh awˉ lawˉ teˇ pawˆ hpawnˬ daꞈ la htaˇ ve htaꞈ dawˇ nyi sheˍ. Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw yawˇ hui htaꞈ ha lehˬ ha kʼa haꞈ yuˬ piˇ leh Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw haꞈ daꞈ ve htaꞈ yawˇ hui gʼa mawˬ htaˇ dawˇ cawˇ jaˇ ve yoˬ. Hpawnˬ daꞈ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ yawˇ hui kʼoꞈ˗e ve yoˬ. Leh awˬ miˇ ma awˬ hpawˇ htaꞈ kʼoˆ piˇ ve, ‘Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw hui htaꞈ ngaˬ dawˇ cawˇ jaˇ. Yawˇ hui awˬ nu ve chaw htaꞈ maˇ shuˍ.’

2. Aˬ htoꞈ ma te chaw teˇ hpaˍ Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ maˇ te˗o ve le?

2 Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve htaꞈ a shu kaꞈ dawˇ cawˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ hui maˇ biˇ ve chaw hpehꞈ ve yoˬ. (1 Yoˇhanˬ 1:8) Ngaˬ hui hkʼa dehꞈ shiˍ daꞈ ve kʼo, ngaˬ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ yaꞈ kuiˬ htaꞈ maˇ heˆ leh maˇ daꞈ ve awˬ ceuˬ htaꞈ nyi mawˬ ve yoˬ. (Roˉmaꞈ 3:23) Chaw teˇ hpaˍ chi hkʼe ve htaꞈ pa taw yawˇ hui Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ maˇ te tuˬ te laˇ tcuh ve nyi ma luˬ jaˇ.

3. A shu awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve tehꞈ shiˍ tuˬ aˬ htoꞈ ma hpeuꞈ maw laˇ ve le? (Yoˇhanˬ 13:34, 35)

3 Chi teˇ lawn hkʼaw a yeˇ uiˍ ve Liꞈ hpu awˬ tawn htaꞈ teˇ geh kʼawꞈ nyi sheˍ. (Yoˇhanˬ 13:34, 35 gʼaw sheˍ.) A shu awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve tehꞈ shiˍ tuˬ, aˬ htoꞈ ma hpeuꞈ maw laˇ ve le? Chi lehˬ teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve yoˬ. Yawˇ hui biˇ ve chaw gʼa hpehꞈ cawˇ ve tehꞈ Liꞈ hpu hkʼaw maˇ gʼa kʼoˆ laˇ taˬ. ‘Nawˬ hui ngaˬ ve awˬ laꞈ gʼawˇ hpehꞈ ve htaꞈ nawˬ hui gʼa shiˍ tuˬ’ Yeˍsuˆ maˇ gʼa kʼoˆ laˇ taˬ ve htaꞈ chaˬ nyi sheˍ. Yaꞈ hkʼaˇ, Yeˍsuˆ kʼoˆ ve, “nawˬ hui ngaˬ ve awˬ laꞈ gʼawˇ hpehꞈ ve htaꞈ chaw hkʼa peu˗eˬ gʼa shiˍ tuˬ yoˬ.” A shu awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve htaꞈ shiˍ tuˬ awˬ laꞈ gʼawˇ ceh tiˉ shiˍ gʼa ve tehꞈ Yeˍsuˆ maˇ gʼa kʼoˆ laˇ taˬ. Chi lehˬ yawˇ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, maˇ˗awˍ ve chaw kaꞈ gʼa shiˍ tuˬ yoˬ.

4. Chaw teˇ hpaˍ aˬ htoꞈ ma htaꞈ htawˇ dawˇ nawˬ dawˇ cawˬ ve le?

4 Chaw teˇ hpaˍ Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw maˇ hpehꞈ leh htawˇ dawˇ nawˬ dawˇ cawˬ ve, ‘a shu awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve htaꞈ shiˍ tuˬ aˬ htoꞈ ma te haꞈ daꞈ ve teˇ ceuˬ lehˬ a yeˇ uiˍ jaˇ ve awˬ ceuˬ hpehꞈ ve le? Yeˍsuˆ tcuh yaˇ hui htaꞈ haꞈ ve tehꞈ hkʼaˬ hkʼe hpeuꞈ maw piˇ ve le? Leh chi beuꞈ teˇ co˗e ngaˬ hui Yeˍsuˆ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe henˇ yuˬ gʼa tuˬ le?’ Ngaˬ hui Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw hpehꞈ ve kaꞈ na hkawˇ chi teˇ hpaˍ htaꞈ hkʼa dehꞈ dawˇ nyi cawˇ ve yoˬ. Awˬ lawn kʼo, awˬ viˉ awˬ nyi te yaꞈ ve maˇ heˆ leh maˇ daꞈ ve awˬ ceuˬ htaꞈ ngaˬ hui gʼa mawˬ htaˇ, ngaˬ hui haꞈ daꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ tuˬ ga laˇ ve yoˬ.—Eˇfeˇsuꞈ 5:2.

HAꞈ DAꞈ VE LEHˬ A SHU AWˬ TEHˬ VE HKRIꞈ YAˇ HPEHꞈ VE HTAꞈ SHIˍ TUˬ TE PIˇ VE

5. Yoˇhanˬ liꞈ 15:12, 13 hkʼaw Yeˍsuˆ ve tawˇ hkawˇ hkʼaˬ hkʼe kʼoˆ gaˇ ve le?

5 Haꞈ daꞈ ve lehˬ a shu Yeˍsuˆ ve awˬ laꞈ gʼawˇ hpehꞈ ve htaꞈ shiˍ tuˬ yawˇ hkʼa tawˍ lehˆ te maˍ laˇ ve yoˬ. (Yoˇhanˬ 15:12, 13 gʼaw sheˍ.) Yeˍsuˆ awˬ laꞈ gʼawˇ htaꞈ kʼoˆ piˇ ve, “ngaˬ nawˬ hui htaꞈ haꞈ ve hkʼe nawˬ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ˗oꞈ.” Chi hkʼaˬ hkʼe kʼoˆ gaˇ ve le? Yeˍsuˆ kʼawꞈ kʼoˆ ve, nawˬ hui a shu yawˇ awˬ to htaꞈ haꞈ ve aꞈ kehˉ yonˍ hkʼaˇ hkʼa shuˍ ve chaw htaꞈ haꞈ cawˇ ve yoˬ. b

6. Haꞈ ve lehˬ a yeˇ uiˍ jaˇ ve awˬ ceuˬ hpehꞈ ve tehꞈ Liꞈ hpu hkʼaw hkʼaˬ hkʼe hpeuꞈ maw laˇ ve le?

6 Haꞈ ve lehˬ a yeˇ uiˍ jaˇ ve awˬ ceuˬ hpehꞈ ve tehꞈ Liꞈ hpu hkʼaw kʼoˆ laˇ ve yoˬ. Laiˉ gʼaˇ a shu yawˇ dawˇ cawˇ ve Liꞈ hpu awˬ tawn cawˬ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, “Gʼuiˬ sha lehˬ haꞈ pehnˇ ve teˇ ceuˬ hpehꞈ ve yoˬ.” (1 Yoˇhanˬ 4:8) “Nawˬ awˬ to htaꞈ haꞈ ve hkʼe, nawˬ awˬ paˇ awˬ kui chehˇ ve chaw htaꞈ gʼa haꞈ ve yoˬ.” (Maꞈhtehˍ 22:39) “Haꞈ pehnˇ ve teˇ ceuˬ lehˬ, maˇ jaˇ ve venˇ baˆ teˇ hpaˍ htaꞈ beh taˍ ve yoˬ.” (1 Peˍtruˆ 4:8) “Haꞈ pehnˇ ve lehˬ maˇ luˬ puiˉ.” (1 Kawˇrenˍhtuˆ 13:8) Liꞈ hpu awˬ tawn chi teˇ hpaˍ leh awˬ nu ve Liꞈ hpu awˬ tawn teˇ hpaˍ haꞈ daꞈ ve teˇ ceuˬ a yeˇ uiˍ jaˇ ve tehꞈ hkʼa tawˍ lehˆ hpeuꞈ maw laˇ ve yoˬ.

7. Chaw yaˇ teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ leh teˇ moˍ tiˉ hpehꞈ tuˬ a htoꞈ ma te Saˍtanˍ maˇ te gʼa ve le?

7 Laiˉ gʼaˇ htawˇ dawˇ nawˬ dawˇ cawˬ ve, ‘hkʼaˬ ve teˇ moˍ awˬ tehˬ ve bon hpehꞈ ve tehꞈ ngaˬ shiˍ gʼa tuˬ le? Awˬ lawn kʼo, bon teˇ moˍ le le kʼoˆ ve, yawˇ hui maˍ ve lehˬ awˬ tehˬ hpehꞈ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, bon teˇ moˍ le le kaꞈ Gʼuiˬ sha awˬ lawn maˍ ve maˇ shuˍ daꞈ.’ Chi hkʼe hpehꞈ ve lehˬ, Saˍtanˍ hkʼawꞈ nawˉ lo chehˇ leh awˬ gʼaˇ piˇ chehˇ ve pa taw maˇ heˆ heˆ ve bon liˇ maˇ maˇ cawˬ ve yoˬ. Chi htaꞈ pa taw bon hkʼaˬ ve teˇ moˍ awˬ tehˬ hpehꞈ ve tehꞈ chaw yaˇ shiˍ tuˬ haˍ jaˇ. Yaꞈ hkʼaˇ, Saˍtanˍ te maˇ gʼa ve teˇ ceuˬ lehˬ miˬ guiˬ hkʼoˆ lo ve chaw yaˇ teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ teˇ gʼaˇ ceh tiˉ teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ tuˬ te gʼa ve yoˬ. Awˬ lawn kʼo, awˬ tehˬ haꞈ ve lehˬ Yaˬhoˉvaˬ geh laˬ leh yawˇ geh daꞈ kehˬ ve awˬ ha hpu gʼa ve chaw lehˬ, teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ awˬ tehˬ haꞈ daꞈ gʼa tuˬ yawˇ awˬ bon naꞈ laˇ ve yoˬ. (1 Yoˇhanˬ 4:7) Awˬ hkʼaˇ chi ve htaꞈ pa taw Yeˍsuˆ kʼoˆ ve, a shu awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve tehꞈ shiˍ tuˬ haꞈ daꞈ ve teˇ ceuˬ hpeuꞈ maw laˇ ve yoˬ.

8-9. Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw haꞈ daꞈ ve htaꞈ laiˉ gʼaˇ gʼa mawˬ htaˇ hkʼaˬ hkʼe dawˇ ve le?

8 Awˬ gʼuˇ suhˍ htaˇ kaꞈ Yeˍsuˆ kʼoˆ laˇ taˍ ve hkʼa shuˍ, a shu awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve htaꞈ shiˍ gʼa tuˬ yawˇ hui haꞈ daꞈ ve htaꞈ pa taw yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi I˗can yawˇ Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw hpawnˬ daꞈ lonˉ hkʼaw kʼai ve awˉ lawˉ teˇ pawˆ htaꞈ tawnˇ gʼa ve yoˬ. Yawˇ yehˬ maˇ vuiˇ maˇ neˇ kuiˬ lo ponˬ laˬ ve 2-3 ha pa htaˇ bawˉ shiˍ enˍ daꞈ ve htaꞈ yawˇ ca nyi˗e ve yoˬ. Chi teˇ pawˆ oˇ kaˬ lo Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw hpawnˬ daꞈ lonˉ te ve htaꞈ kaꞈ yawˇ ca nyi˗e ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, hpawnˬ daꞈ lonˉ hkʼaw Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw leh bawˉ shiˍ enˍ daꞈ kuiˬ hkʼaw ve chaw maˇ shuˍ daꞈ. Yawˇ kʼawꞈ kʼoˆ ve, “Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw teˇ gʼaˇ le le awˬ liˇ awˬ hkʼaˇ daꞈ leh veuꞈ kʼaˇ veuꞈ taˍ ve kaꞈ nyi sha jaˇ.” Yawˇ kʼawꞈ kʼoˆ sheˍ ve, “a yeˇ uiˍ jaˇ ve lehˬ oˇ kaˬ lo chehˇ ve chaw teˇ gʼaˇ le le ha lehˬ jaˇ leh nyi ma gawˬ lehˍ cawˬ ve yoˬ. Chi ve lehˬ ngaˬ gʼaꞈ ca chehˇ ve awˬ ceuˬ hpehꞈ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ nyi bon maˍ hkawˇ aˬ htoꞈ ma ve awˬ lawn htaꞈ maˍ ve ngaˬ maˇ tawnˇ gʼa. Yaꞈ hkʼaˇ, Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw awˬ liˇ awˬ hkʼaˇ daꞈ ve pa taw chi teˇ hkui hkʼa gaˬ kaꞈ ngaˬ dawˇ cawˇ tuˬ te laˇ ve yoˬ.” c Yawˇ hui chi hkʼe hpehꞈ ve lehˬ haꞈ daꞈ ve htaꞈ pa taw teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ yawˆ yan daꞈ leh daꞈ ve htaꞈ te daꞈ ve yoˬ.

9 Awˬ viˉ awˬ nyi Yoˇhanˬ kaꞈ yawˇ Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw geh awˉ lawˉ teˇ pawˆ hpawnˬ daꞈ˗e htaˇ hkʼa shuˍ dawˇ ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “oˇ kaˬ lo ve chaw teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve htaꞈ ngaˬ dawˇ cawˇ jaˇ. Yawˇ hui lehˬ saˍ laꞈ hpehꞈ ve tehꞈ ngaˬ dawˇ ve yoˬ. Yawˇ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve, chi ve lehˬ ngaˬ awˬ tehˬ ve bon htaꞈ ca mawˬ˗oˬ ve tehꞈ yonˍ tuˬ te laˇ ve yoˬ.” d Awˬ viˉ awˬ nyi chi nyiˇ gʼaˇ leh awˬ nu ve hpehꞈ laˬ jaw ve awˬ lawn teˇ hpaˍ Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw lehˬ awˬ tehˬ ve bon hpehꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw laˇ ve yoˬ.

10. Ngaˬ hui awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ haꞈ daꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ gʼa tuˬ awˬ yanˇ hkʼaˬ hkʼe htaˇ le? (Awˬ maiˉ htaꞈ nyi sheˍ.)

10 Ngaˬ hui gʼa henˇ peuˬ˗oˬ ve hkʼe, awˬ viˉ awˬ nyi teˇ gʼaˇ le le kaꞈ biˇ ve chaw maˇ hpehꞈ. Teˇ pawˆ pawˆ kʼo, yawˇ hui kaꞈ ngaˬ hui nyi ma maˇ sha leh beuꞈ tuˬ te laˇ ve yoˬ. e (Yaˍkoˆ 3:2) Yaꞈ hkʼaˇ, oˇ ve teˇ yanˇ ngaˬ hui awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ haꞈ daꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ tuˬ awˬ yanˇ hpehꞈ ve yoˬ. Ngaˬ hui Yeˍsuˆ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe henˇ yuˬ gʼa tuˬ teˇ geh nyi sheˍ.—Yoˇhanˬ 13:15.

YEˍSUˆ AWˬ LAꞈ GʼAWˇ HTAꞈ HAꞈ VE HKʼAˬ HKʼE HPEUꞈ MAW PIˇ VE LE?

Awˬ laꞈ gʼawˇ hui te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ maˇ daꞈ ve cawˬ ve htawˇ, Yeˍsuˆ yawˇ hui htaꞈ haꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ ve (Awˬ tawn 11-13 nyi sheˍ)

11. Yaˍkoˆ leh Yoˇhanˬ te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ maˇ daꞈ ve hkʼaˬ hkʼe hpeuꞈ maw laˇ ve le? (Awˬ han htaꞈ nyi sheˍ.)

11 Awˬ laꞈ gʼawˇ hui biˇ ve chaw hpehꞈ ve tehꞈ Yeˍsuˆ maˇ dawˇ law. Yaˬhoˉvaˬ yawˇ hui htaꞈ nyi hkʼaˇ suh tuˬ, yawˇ hui awˬ gʼaˇ nuˇ kuiˬ leh te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ maˇ daꞈ ve htaꞈ gu tuˬ Yeˍsuˆ ga piˇ ve yoˬ. Teˇ pawˆ htaˇ Yaˍkoˆ leh Yoˇhanˬ Gʼuiˬ sha ve mvuhˇ miˬ hkʼaw a yeˇ uiˍ ve awˬ vuiˬ htaꞈ te tcuh laˇ tuˬ awˬ e Yeˍsuˆ geh ca lawˬ˗e tcuh ve yoˬ. (Maꞈhtehˍ 20:20, 21) Yawˇ hui chi hkʼe te ve lehˬ, uiˍ muiˬ caˆ muiˬ ve chaw hpehꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw laˇ ve yoˬ. Yawˇ hui shu aꞈ kehˉ uiˍ ve tehꞈ dawˇ ve yoˬ.—Tawˇ naˉ ve 16:18.

12. Te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ maˇ daꞈ ve hpeuꞈ maw laˇ ve lehˬ Yaˍkoˆ leh Yoˇhanˬ ceh tiˉ hpehꞈ ve laˇ? Tawˇ pa haˉ kʼoˆ maˍ laˇ sheˍ.

12 Oˇ ve teˇ yanˇ te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ maˇ daꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw laˇ ve Yaˍkoˆ leh Yoˇhanˬ ceh tiˉ maˇ heˆ. Liꞈ hpu hkʼaw kʼoˆ ve, “awˬ lawn chi htaꞈ awˬ kaˍ awˬ nu tcuh yaˇ 10 gʼaˇ gʼa kaˇ htaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi oˇ ve 2 gʼaˇ htaꞈ yawˇ hui nyi ma zuhˆ ve yoˬ.” (Maꞈhtehˍ 20:24) Yaˍkoˆ, Yoˇhanˬ leh awˬ nu ve tcuh yaˇ hui gʼawˬ daꞈ leh deˇ daꞈ ve htaꞈ ngaˬ hui dawˇ mawˬ gʼa ve yoˬ. Awˬ nu ve tcuh yaˇ hui kʼoˆ ve, ‘Yeˍsuˆ geh aˉ yaˇ ca lawˬ˗e haˆ ve nawˬ hui a shu hpehꞈ ve le? Nawˬ ngaˬ hui aꞈ kehˉ daꞈ ve tehꞈ dawˇ ve laˇ? Ngaˬ hui Yeˍsuˆ geh kanˉ teˇ geh te ve chaw hpehꞈ ve yoˬ. Ngaˬ hui aˉ yaˇ hkʼa shuˍ˗ehˬ gʼa cawˇ ve yoˬ.’ Yawˇ hui aˬ htoꞈ ma kʼoˆ ve ngaˬ hui hkʼa dehꞈ maˇ shiˍ ve htawˇ, oˇ ve teˇ yanˇ yawˇ hui hkʼaˬ htaˆ kaꞈ gʼa haꞈ daꞈ cawˇ ve htaꞈ leunˇ kʼai ve tehꞈ ngaˬ hui gʼa mawˬ ve yoˬ.

13. Tcuh yaˇ hui te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ maˇ daꞈ ve hpeuꞈ maw piˇ htaˇ Yeˍsuˆ hkʼaˬ hkʼe te ve le? (Maꞈhtehˍ 20:25-28)

13 Leh Yeˍsuˆ hkʼaˬ hkʼe te ve le? Tcuh yaˇ hui nyi ma nuˇ nehˬ leh teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve kʼawꞈ leuˆ cawˇ ve tehꞈ Yeˍsuˆ nyi ma zuhˆ ve hkʼaw maˇ gʼa kʼoˆ. Yaꞈ hkʼaˇ, Yeˍsuˆ yeunˇ hkanˍ ve, yawˇ hui htaꞈ haꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ ve, leh yawˇ hui htaꞈ nuˇ nehˬ ve hkʼaw tawˇ yaw piˇ ve yoˬ. Awˬ lawn kʼo, yawˇ hui kaꞈ cawˇ ve awˬ ceuˬ htaꞈ te gaˇ ve tehꞈ Yeˍsuˆ shiˍ ve yoˬ. (Maꞈhtehˍ 20:25-28 gʼaw sheˍ.) Hkʼaˬ ve teˇ gʼaˇ shu aꞈ kehˉ uiˍ ve le tehꞈ yawˇ hui gʼawˬ daꞈ ve chi teˇ pawˆ ceh tiˉ maˇ heˆ ve htawˇ, yawˇ nuˇ nehˬ ve hkʼaw te piˇ ve yoˬ.—Maˍkuˆ 9:34; Luˉkaꞈ 22:24.

14. Tcuh yaˇ hui chehˇ kuiˬ hkʼaˬ hkʼe ve hkʼaw uiˍ la ve le?

14 Tcuh yaˇ hui chehˇ kuiˬ hkʼaˬ hkʼe ve hkʼaw uiˍ la ve htaꞈ Yeˍsuˆ dawˇ nyi piˇ ve yoˬ. (Yoˇhanˬ 2:24, 25) Liꞈ bvuhꞈ paˍ leh Hpaˍriˍsehˇ hui lehˬ awˬ meh bvuhꞈ ve leh awˬ meꞈ awˬ hponˇ cawˬ ve htaꞈ a yeˇ uiˍ jaˇ ve awˬ ceuˬ hpehꞈ ve tehꞈ yawˇ hui maˍ ve yoˬ. (Maꞈhtehˍ 23:6 henˇ tuˬ ve awˬ lawn hkʼaw VDO Bon yehˬ lonˉ gʼuˇ suhˍ lo ve mui kuiˬ nyi sheˍ.) Chi hkʼoˆ kaꞈ, bon awˬ hoˉ teˇ hpaˍ lehˬ yawˇ hui shu aꞈ kehˉ daꞈ ve tehꞈ shawˍ ve yoˬ. f (Luˉkaꞈ 18:9-12) Tcuh yaˇ hui chehˇ kuiˬ oˇ hkʼe ve hkʼaw uiˍ la ve pa taw, yawˇ hui awˬ to leh shu ve awˬ to htaꞈ nyi ve awˬ hkʼaˇ heuˆ la kuiˬ cawˬ ve tehꞈ Yeˍsuˆ shiˍ ve yoˬ. (Tawˇ naˉ ve 19:11) Yawˇ hui biˇ ve chaw hpehꞈ ve tehꞈ Yeˍsuˆ maˇ gʼa dawˇ law. Leh yawˇ hui teꞈ chiˉ kaꞈ maˇ te yaꞈ ve tehꞈ Yeˍsuˆ maˇ gʼa dawˇ. Tcuh yaˇ hui te yaꞈ htaˇ Yeˍsuˆ yawˇ hui htaꞈ hehnˇ chaweh maˇ gʼa deˇ piˇ. Tcuh yaˇ hui nyi ma nuˇ nehˬ ve htaꞈ Yeˍsuˆ shiˍ leh yawˇ hui htaꞈ yeunˇ hkanˍ piˇ leh yawˇ hui uiˍ muiˬ caˆ muiˬ ve nyi ma maˇ cawˬ tuˬ Yeˍsuˆ ga piˇ ve yoˬ. Leh Yeˍsuˆ kaꞈ yawˇ hui hkʼaˬ htaˆ kaꞈ haꞈ daꞈ tuˬ maˍ piˇ ve yoˬ.

NGAˬ HUI YEˍSUˆ HTAꞈ HKʼAˬ HKʼE TE HENˇ YUˬ GʼA TUˬ LE?

15. Yaˍkoˆ leh Yoˇhanˬ ve awˬ lawn ngaˬ hui htaꞈ aˬ htoꞈ ma maˍ laˇ ve le?

15 Yaˍkoˆ leh Yoˇhanˬ ve awˬ lawn ngaˬ hui htaꞈ laiˉ ceuˬ maˍ laˇ ve yoˬ. Yaˍkoˆ leh Yoˇhanˬ Gʼuiˬ sha ve mvuhˇ miˬ hkʼaw aˉ yaˇ gʼa tuˬ Yeˍsuˆ geh lawˬ ve lehˬ maˇ cawˇ ve awˬ lawn hpehꞈ ve yoˬ. Awˬ nu ve tcuh yaˇ hui kaꞈ te ve maˇ cawˇ ve yoˬ. Awˬ lawn kʼo, yawˇ hui teˇ moˍ tiˉ maˇ hpehꞈ tuˬ te ve yoˬ. Chi hkʼe hpehꞈ ve htawˇ Yeˍsuˆ lehˬ tcuh yaˇ 12 gʼaˇ htaꞈ haꞈ leh nuˇ nehˬ ve hkʼaw te piˇ sheˍ ve yoˬ. Chi ngaˬ hui htaꞈ aˬ htoꞈ ma maˍ laˇ ve le? Awˬ nu ve chaw ngaˬ hui htaꞈ hkʼaˬ hkʼe te laˇ ve htaꞈ ceh a yeˇ uiˍ ve maˇ heˆ. Yawˇ te yaꞈ ve maˇ heˆ leh maˇ daꞈ ve awˬ ceuˬ te ve ngaˬ hui mawˬ htaˇ, ngaˬ hui kʼoˆ ve maˇ heˆ leh te ve htaꞈ kaꞈ cawˬ ve yoˬ. Hkʼe kʼo, ngaˬ hui htaꞈ aˬ htoꞈ ma ga laˇ gʼa tuˬ le? Awˬ viˉ awˬ nyi ngaˬ hui nyi ma maˇ sha tuˬ maˇ heˆ leh beuꞈ tuˬ te laˇ htaˇ a shu yawˇ awˬ to htaꞈ na nyi cawˇ ve, ‘yawˇ te ve awˬ ceuˬ htaꞈ ngaˬ nyi ma maˇ sha leh aˬ htoꞈ ma te chi hkʼe taw taw beuꞈ ve le? Chi hkʼe mawˬ htaˇ ngaˬ te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ teˇ ceuˬ ceuˬ maˇ daꞈ leh pa cawˇ˗aw laˇ? Awˬ viˉ awˬ nyi oˇ ve teˇ gʼaˇ yawˇ chi hkʼe te ve shoꞈ shaꞈ ve awˬ lawn cawˬ ve hehˉ laˇ? Ngaˬ nyi ma maˇ sha ve maˇ heˆ leh beuꞈ ve htawˇ, ngaˬ haꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ gʼa tuˬ yawˇ htaꞈ venˇ baˆ hpehˇ piˇ˗aw laˇ?’ Ngaˬ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ leuˉ leh haꞈ daꞈ ve kʼo, ngaˬ hui Yeˍsuˆ ve awˬ laꞈ gʼawˇ awˬ tehˬ hpehꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ chehˇ ve yoˬ.

16. Yeˍsuˆ ve awˬ lawn htaꞈ ngaˬ hui hkʼaˬ hkʼe henˇ yuˬ gʼa sheˍ ve le?

16 Chi hkʼoˆ kaꞈ, Yeˍsuˆ ve awˬ lawn ngaˬ hui htaꞈ maˍ laˇ sheˍ ve, awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ ngaˬ hui gʼa na gʼa piˇ ve yoˬ. (Tawˇ naˉ ve 20:5) Yeˍsuˆ lehˬ chaw yaˇ ve nyi ma htaꞈ shiˍ gʼa ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ hui maˇ shiˍ gʼa. Chi hkʼe hpehꞈ ve htawˇ, awˬ viˉ awˬ nyi te yaꞈ ve maˇ heˆ leh maˇ daꞈ ve awˬ ceuˬ te ve htaꞈ ngaˬ hui yeunˇ hkanˍ gaˇ ve yoˬ. (Eˇfeˇsuꞈ 4:1, 2; 1 Peˍtruˆ 3:8) Yawˇ hui hpehꞈ laˬ ve maˇ heˆ leh hkʼaˬ kaˬ lo chehˇ uiˍ la ve ngaˬ hui shiˍ ve kʼo, yawˇ hui htaꞈ na gʼa piˇ tuˬ sha ve yoˬ. Teˇ lawn htaꞈ teˇ geh nyi sheˍ.

17. Awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ hkʼa dehꞈ shiˍ daꞈ gʼa tuˬ, toˇ nyi shehˍ hpaˇ teˇ gʼaˇ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe ga piˇ ve le?

17 Toˇ nyi shehˍ hpaˇ chi ve teˇ gʼaˇ lehˬ Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ mvuhˇ nyi tawˆ hpawˇ lo Gʼuiˬ sha ve kanˉ te chehˇ ve awˬ viˉ awˬ nyi teˇ gʼaˇ ve awˬ lawn kʼoˆ maˍ laˇ ve yoˬ. Awˉ lawˉ htaˇ awˬ viˉ awˬ nyi chi ve teˇ gʼaˇ nyi ma maˇ nuˇ nehˬ leh maˇ dawˇ cawˇ ve awˬ ceuˬ cawˬ htaˇ hteˇ˗ehˬ kʼoˆ ve chaw hpehꞈ ve tehꞈ yawˇ dawˇ ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “awˬ viˉ awˬ nyi chi teˇ gʼaˇ htaꞈ maˇ meuˆ daꞈ cawˇ ve aꞈ kehˉ yawˇ geh hkʼa dehꞈ meuˆ daꞈ tuˬ ngaˬ te gaˇ ve yoˬ.” Chi ve htaꞈ pa taw, awˬ viˉ awˬ nyi chi teˇ gʼaˇ chehˇ kuiˬ hkʼaˬ hkʼe ve hkʼaw uiˍ la ve htaꞈ yawˇ shiˍ leh yawˇ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ chi hkʼe hpehꞈ ve htaꞈ kaꞈ yawˇ shiˍ la ve yoˬ. Toˇ nyi shehˍ hpaˇ kʼawꞈ kʼoˆ ve, “yawˇ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ maˇ daꞈ ve htaꞈ pa tuˬ gʼa coˇ caˇ jaˇ ve tehꞈ ngaˬ na gʼa leh ngaˬ yawˇ htaꞈ chiˇ mvuh piˇ ve yoˬ. Leh ngaˬ hui meuˆ daꞈ ve awˬ chawˇ hpehꞈ la ve yoˬ.” Chi htaꞈ pa taw, awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ ngaˬ hui hkʼa dehꞈ na gʼa ve kʼo, yawˇ hui htaꞈ haꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ tuˬ sha ve yoˬ.

18. Awˬ viˉ awˬ nyi ngaˬ hui htaꞈ nyi ma maˇ sha tuˬ maˇ heˆ leh beuꞈ tuˬ te laˇ ve kʼo, a shu yawˇ awˬ to htaꞈ hkʼaˬ hkʼe na nyi cawˇ ve le? (Tawˇ naˉ ve 26:20)

18 Teˇ pawˆ pawˆ kʼo, awˬ viˉ awˬ nyi ngaˬ hui nyi ma maˇ sha tuˬ maˇ heˆ leh beuꞈ tuˬ te laˇ ve kʼo, yawˇ geh gʼa yaw daꞈ cawˇ ve tehꞈ dawˇ ve yoˬ. Chi hkʼe hpehꞈ ve kʼo, awˉ lawˉ htaˇ a shu yawˇ awˬ to htaꞈ na nyi cawˇ ve, ‘ngaˬ yawˇ htaꞈ caˉ daꞈ ve teˇ ceuˬ le le shiˍ˗oˬ ve laˇ?’ (Tawˇ naˉ ve 18:13) ‘Yawˇ chi hkʼe te gaˇ leh te ve maˇ heˆ tehꞈ nawˬ dawˇ˗aw laˇ?’ (Cuˇ yiˍ piˇ ve 7:20) ‘Ngaˬ kaꞈ yawˇ hkʼa shuˍ te yaꞈ jaw˗aw laˇ?’ (Cuˇ yiˍ piˇ ve 7:21, 22) ‘Ngaˬ yawˇ geh ca yaw daꞈ˗e ve kʼo, leuˉ leh maˇ kʼawꞈ cawˇ daꞈ tuˬ ve laˇ?’ (Tawˇ naˉ ve 26:20 gʼaw sheˍ.) Chi ve teˇ hpaˍ htaꞈ ngaˬ hui hkʼa dehꞈ dawˇ nyi ve kʼo, yawˇ te laˇ ve awˬ ceuˬ htaꞈ ngaˬ hui maˇ nyi leh teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ kʼawꞈ haꞈ daꞈ gʼa ve yoˬ.

19. Nawˬ aˬ htoꞈ ma te tuˬ dawˇ teh taˍ ve le?

19 Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw lehˬ, yawˇ hui Yeˍsuˆ ve awˬ laꞈ gʼawˇ awˬ tehˬ hpehꞈ ve tehꞈ awˬ nu ve chaw mawˬ tuˬ hpeuꞈ maw piˇ chehˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ kaꞈ Yeˍsuˆ ve awˬ laꞈ gʼawˇ awˬ tehˬ hpehꞈ ve tehꞈ gʼa hpeuꞈ maw piˇ ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi te yaꞈ ve maˇ heˆ leh maˇ daꞈ ve awˬ ceuˬ te ve htawˇ, ngaˬ hui yawˇ hui htaꞈ haꞈ ve tehꞈ gʼa hpeuꞈ maw piˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui chi hkʼe te ve kʼo, ngaˬ hui awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve tehꞈ, awˬ nu ve chaw mawˬ tuˬ te piˇ leh yawˇ hui Yaˬhoˉvaˬ Gʼuiˬ sha haꞈ pehnˇ ve htaꞈ oˉ kʼoˍ pui la gaˇ tuˬ kaꞈ te piˇ ve yoˬ. Chi htaꞈ pa taw ngaˬ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve kʼo, ngaˬ hui awˬ tehˬ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve tehꞈ shu mawˬ tuˬ yoˬ.

KʼA MUIˬ HKAWˇ 17 “Ngaˬ te gaˇ”

a Ngaˬ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve htaꞈ laiˉ gʼaˇ mawˬ ve pa taw, yawˇ hui Liꞈ hpu henˇ gaˇ leh Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ kaꞈ shiˍ gaˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ hui teˇ gʼaˇ le le maˇ biˇ ve chaw hpehꞈ ve pa taw, teˇ pawˆ pawˆ kʼo teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ haꞈ daꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ tuˬ maˇ sha ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi te yaꞈ ve maˇ heˆ leh maˇ daꞈ ve awˬ ceuˬ htaꞈ ngaˬ hui gʼa mawˬ htaˇ, haꞈ daꞈ ve lehˬ a yeˇ uiˍ jaˇ leh ngaˬ hui Yeˍsuˆ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe te henˇ yuˬ gʼa tuˬ, awˬ lawn chi ve hkʼaw teˇ geh henˇ tuˬ yoˬ.

c Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ Ha pa 11 maˬ 1 nyi 2012 hkʼawꞈ Liꞈ mehˆ hpfuhˇ 13-14 hkʼaw “Ngaˬ dawˇ taˍ ve htaꞈ ca mawˬ ve” hkʼaw nyi sheˍ. (Laˇhuˍ hkawˇ maˇ cawˬ.)

d Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ Ha pa 5 maˬ 1 nyi 2012 hkʼawꞈ Liꞈ mehˆ hpfuhˇ 18-19 hkʼaw “Ngaˬ ve a shaꞈ teꞈ hkʼaˇ teˇ ceuˬ le le daꞈ jaˇ ve htaꞈ shuˍ ve” hkʼaw nyi sheˍ. (Laˇhuˍ hkawˇ maˇ cawˬ.)

e Awˬ lawn chi ve hkʼaw 1 Kawˇrenˍhtuˆ liꞈ 6:9, 10 hkʼaw kʼoˆ taˍ ve hkʼe, venˇ baˆ uiˍ jaˇ leh nyi haꞈ shaˉ paˍ gʼa gu cawˇ ve tehꞈ maˇ gʼa kʼoˆ laˇ taˬ.

f Laiˉ hkʼawꞈ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ saˍ laꞈ teˇ gʼaˇ kʼoˆ ve, “miˬ guiˬ hkʼoˆ lo Aˍbraˍhanˍ htaꞈ shuˍ ve aˬ laˬ hkʼe 30 gʼaˇ cawˬ ve yoˬ. 30 gʼaˇ ceh tiˉ cawˬ ve kʼo, ngaˬ leh ngaˬ yaˇ paˍ kaꞈ choˬ kaˬ lo ve hkʼaw 2 gʼaˇ hpehꞈ ve yoˬ. Chaw daꞈ 10 gʼaˇ ceh tiˉ cawˬ ve kʼo, ngaˬ leh ngaˬ yaˇ paˍ kaꞈ choˬ kaˬ lo ve hkʼaw 2 gʼaˇ hpehꞈ ve yoˬ. Leh 2 gʼaˇ ceh tiˉ cawˬ ve kʼo, ngaˬ leh ngaˬ yaˇ paˍ hpehꞈ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, daꞈ ve chaw teˇ gʼaˇ ceh tiˉ cawˬ ve kʼo, oˇ ve lehˬ ngaˬ hpehꞈ ve yoˬ.”