Awˬ lawn awˬ tanˇ hkʼa gaˬ hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ hkʼaˇ lonˉ maˬ teˇ hpaˍ cawˬ taˍ ve liꞈ mehˆ hpfuhˇ lo hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

HPEHꞈ LAˬ JAW VE AWˬ LAWN

Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ ve bon lawˬ hkawˇ htaꞈ na laˇ ve

Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ ve bon lawˬ hkawˇ htaꞈ na laˇ ve

Ngaˬ a shaꞈ 10 hkʼawꞈ gaˬ leh teˇ haˉ htaˇ, mvuhˇ naw ma hkʼoˆ lo meuꞈ keu shiˍ awˬ moˍ awˬ cuˇ lonˉ htaꞈ ngaˬ chiˇ nyi ve yoˬ. Ngaˬ dawˇ cawˇ jaˇ ve pa taw, Gʼuiˬ sha geh hkui tcuhˉ teh leh bon lawˬ ve yoˬ. Ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ geh tanˬ shiˍ daꞈ gehˇ sheˍ ve pa taw, nyi ma hkʼaw cawˬ ve awˬ ceuˬ kʼoˆ maˍ piˇ haˆ ve yoˬ. Bon lawˬ hkawˇ chi ve lehˬ ngaˬ a shaꞈ teꞈ ve teˇ co˗e Yaˬhoˉvaˬ geh meuˆ daꞈ tuˬ te laˇ ve yoˬ. Gʼuiˬ sha lehˬ ngaˬ ve “bon lawˬ hkawˇ” htaꞈ na laˇ shehˍ hpaˇ hpehꞈ ve yoˬ. (Chiˇ mvuh ve 65:2) Ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ tanˬ shiˍ daꞈ gehˇ sheˍ ve htawˇ, aˬ htoꞈ ma te yawˇ geh bon lawˬ ve teˇ hkui kʼo kʼoˆ maˍ laˇ˗a mehˍ.

HKEHˉ CHAW NGAˬ VE A SHAꞈ TEꞈ HKʼAˇ HTAꞈ PA LAˇ VE

Ha pa 12 maˬ 22 nyi 1929 hkʼawꞈ htaˇ, ngaˬ paw ve yoˬ. Banˆsu˗to venˇ No˗vi hkʼaˆ ehˉ lo to nuˇ to shaˆ hu kuiˬ 9 kaˬ cawˬ ve yoˬ. Chi ve lehˬ, Beh˗laˬjiˬ˗anˬ mvuhˇ miˬ hteunˍ lonˉ hkʼaw cawˬ ve yoˬ. To nuˇ to shaˆ hu kuiˬ lo ngaˬ pa ngaˬ e geh gʼa chehˇ ve, ngaˬ yaˇ nehˬ htaˇ pyawˍ jaˇ ve htaꞈ tawnˇ gʼa ve yoˬ. Teˇ nyi le le ngaˬ leh ngaˬ nyi paˍ Leh˗mawnˆ meh ve nuˇ cuˉ gʼuiˬ nyiˉ leh hko hkʼaw kaꞈ kanˉ te ve yoˬ. Leh ngaˬ hui hkʼaˆ hkʼaw lo ve chaw aˬ htoꞈ ma cawˬ kaꞈ ga daꞈ puiˉ jaˇ.

Ngaˬ ve yehˬ kʼa hkʼaw ve chaw geh to nuˇ to shaˆ hu kuiˬ lo kanˉ te ve

Ngaˬ pa Eh˗mi˗e meh leh ngaˬ e A˗linˆ meh ve yoˬ. Yawˇ hui Caˬbuˉ ve bon htaꞈ yonˍ hehnˇ jaˇ leh teˇ shinˉ le le yawˇ hui ve awˬ liˇ htaꞈ te ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, aˬ laˬ hkʼe 1939 hkʼawꞈ htaˇ, Eˍgaˍlanˍ mvuhˇ miˬ lo ve gʼuˇ suhˍ peuˍ ve teˇ moˍ ngaˬ hui ve hkʼaˆ hkʼaw laˬ ve yoˬ. Ngaˬ pa yawˇ hui geh 1 hkʼawꞈ ve hkʼaw liꞈ kʼoˆ Hkonˬsoˬleˇshawnˬ heuˆ tuˬ kʼoˆ piˇ ve yoˬ. (Chi teˇ hkui Tu loˬ! liꞈ kʼoˆ tehꞈ kʼoˆ ve yoˬ.) Ngaˬ pa liꞈ chi gʼaw peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, awˬ tehˬ hpehꞈ ve htaꞈ shiˍ la ve yoˬ. Hkʼe te leh, ngaˬ pa Liꞈ hpu tanˬ gʼaw ve yoˬ. Ngaˬ pa yawˇ ve bon liˇ htaꞈ maˇ te˗o htaˇ, hkʼaˆ hkʼaw lo ve awˬ chawˇ geh awˉ lawˉ htaˇ ngaˬ hui haꞈ daꞈ jaˇ ve htawˇ, chi teˇ hkui tawˍ laˇ hehnˇ jaˇ ve yoˬ. Yawˇ hui ngaˬ pa Caˬhuˉ ve bon htaꞈ maˇ tawˆ˗e tuˬ nyiˉ piˇ jaˇ. Chi yawˇ hui laiˉ pawˆ deˇ daꞈ jaˇ tuˬ te piˇ ve yoˬ.

Ngaˬ pa htaꞈ chi hkʼe taw taw nyiˉ piˇ ve ngaˬ nyi ma luˬ jaˇ. Awˉ lawˉ htaˇ ngaˬ kʼoˆ kʼai ve hkʼa shuˍ, Gʼuiˬ sha ga laˇ tuˬ ngaˬ bon lawˬ ve yoˬ. Hkʼaˆ hkʼaw lo ve awˬ chawˇ maˇ tawˍ laˇ˗o htaˇ, ngaˬ ha lehˬ jaˇ ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ lehˬ, “bon lawˬ hkawˇ” na laˇ shehˍ hpaˇ hpehꞈ ve tehꞈ ngaˬ yonˍ tuˬ te laˇ ve yoˬ.

MAꞈ TE DAꞈ HTAˇ VE A SHAꞈ TEꞈ HKʼAˇ

Ha pa 5 maˬ 10 nyi 1940 hkʼawꞈ htaˇ, Jaˬmaˬniˬ mvuhˇ miˬ lo ve Naˍziˬ maꞈ moˍ Beh˗laˬjiˬ˗anˬ mvuhˇ miˬ htaꞈ ca bawˆ la ve yoˬ. Chi mvuhˇ miˬ hkʼaw Htuˆsi lo ve chaw laiˉ gʼaˇ gʼa hpaw tawˆ˗e ve yoˬ. Ngaˬ hui ve yehˬ kʼa Hpaˉlanˍ mvuhˇ miˬ awˬ hawˉ hpawˇ lo hpaw˗e ve yoˬ. Ngaˬ hui kʼai chehˇ htaˇ, Hpaˉlanˍ ve maꞈ yaˇ leh Jaˬmaˬniˬ ve maꞈ yaˇ bawˆ daꞈ chehˇ ve htaꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ.

Ngaˬ hui ve to nuˇ to shaˆ hu kuiˬ lo kʼawꞈ la htaˇ, ngaˬ hui ve mawˇ jehˬ hkʼa peu˗eˬ shu yuˬ kʼai peuˬ˗oˬ law. Ngaˬ hui ve hpuiˇ Bawˆbiˇ ceh leuˉ taˍ laˇ ve yoˬ. Awˬ lawn chi hkʼe ve gʼa hpuˇ htaˇ, ngaˬ htawˇ dawˇ nawˬ dawˇ cawˬ ve, ‘aˬ htoꞈ ma te maꞈ te daꞈ ve leh tuꞈ ve hkanˍ ve cawˬ ve le?’

Ngaˬ yaˇ nehˬ htaˇ kaꞈ Yaˬhoˉvaˬ geh meuˆ daꞈ ve

Oˇ ve teˇ yanˇ awˬ viˉ awˬ nyi E˗mi Cha˗ran a yawˇ ka tiꞈ yeˬ ve gʼuˇ suhˍ peuˍ ve leh toˇ nyi shehˍ hpaˇ hpehꞈ leh, ngaˬ hui geh ca guiˇ la ve htaꞈ awˬ bon gʼa jaˇ ve yoˬ. Aˬ htoꞈ ma te ngaˬ hui tuꞈ ve hkanˍ ve htaꞈ gʼa hpuˇ ve le, tehꞈ yawˇ hkʼa tawˍ lehˆ kʼoˆ maˍ laˇ leh ngaˬ htawˇ dawˇ nawˬ dawˇ cawˬ ve htaꞈ caˉ daꞈ ve a yeˇ uiˍ ve na hkawˇ htaꞈ kaꞈ hkʼawꞈ laˇ ve yoˬ. Chi ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ geh hkʼa dehꞈ meuˆ daꞈ tuˬ te laˇ leh, Yaˬhoˉvaˬ lehˬ haꞈ pehnˇ ve Gʼuiˬ sha hpehꞈ ve tehꞈ ngaˬ yonˍ gʼa tuˬ kaꞈ te laˇ ve yoˬ.

Ngaˬ hui ve yehˬ kʼa awˬ nu ve awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ kaꞈ gʼa mawˬ daꞈ leh maꞈ te daꞈ ve maˇ peuˬ sheˍ ve htawˇ, ngaˬ hui tawˇ teˇ hkui teˇ hkui yaw daꞈ ve yoˬ. Ha pa 8 maˬ 1943 hkʼawꞈ htaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi Con˗sehˆ˗Neˆ˗hkaw˗laˆ Mi˗ne ngaˬ hui ve to nuˇ to shaˆ hu kuiˬ lo ca guiˇ la leh bon maˍ laˇ ve yoˬ. Yawˇ na laˇ ve, ‘a shu Baˆtiˆsaˬ haꞈ yuˬ gaˇ ve le?’ Ngaˬ pa ngaˬ huiˉ maˬ laꞈ sheh chiˇ leh ngaˬ hui ve to nuˇ to shaˆ hu kuiˬ awˬ paˇ lo iˉ kaˆ lawˬ hkʼaw Baˆtiˆsaˬ haꞈ yuˬ ve yoˬ.

Ha pa 12 maˬ 1944 hkʼawꞈ htaˇ, Jaˬmaˬniˬ ve maꞈ moˍ maꞈ cuˇ lonˉ ngaˬ hui chehˇ kuiˬ mvuhˇ nyi hkehˬ hpawˇ lo ca bawˆ la ve yoˬ. Hkʼe te leh, ngaˬ hui yehˬ awˬ hawˉ teˇ htaiꞈ miˬ kʼoˍ hkʼaw aˬ laˬ hkʼe teˇ ha pa gʼa chehˇ ve yoˬ. Teˇ nyi ngaˬ tawˆ la leh to nuˇ to shaˆ htaꞈ awˍ ca caˍ piˇ la htaˇ, ngaˬ hui ve to nuˇ to shaˆ hu kuiˬ hpawˇ lo naˆ lonˉ bawˆ peu laˇ ve htaꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ. Hkʼe te leh, ngaˬ hui ve yehˬ hkʼoˆ lo ve paˆ peuˬ˗e ve yoˬ. Aˍmeˬriˆkaꞈ ve maꞈ yaˇ teˇ gʼaˇ ngaˬ htaꞈ kuˬ leh kʼoˆ laˇ ve, “haˆ boˆ sheˍ!” Hkʼe te leh, ngaˬ yawˇ awˬ paˇ lo kʼai leh boˆ taˍ ve yoˬ. Leh yawˇ ve maꞈ yaˇ ve uˉ tcuhˍ ngaˬ htaꞈ naˆ shiˍ maˇ gʼa heuˆ la tuˬ hkawˆ laˇ ve yoˬ.

YONˍ HKʼAˇ YONˍ YEˬ MAˇ LA VE

Ngaˬ hui heuˆ daꞈ ve awˬ nyi

Maꞈ te daꞈ ve peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, ngaˬ hui Linˇ˗e lo ve awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ hkʼaˬ htaˆ kaꞈ caˉ daꞈ ve yoˬ. Chi ve ngaˬ hui ve hkʼaˆ awˬ na hpawˇ lo cawˬ leh 90 kiˇ loˇ hkʼe taw vuiˇ daꞈ ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ Banˬ ton venˇ lo Liꞈ hpu henˇ ve awˬ moˍ ehˉ teh ve yoˬ. Awˬ hkawnˍ keu kuiˬ hpawˇ caˉ daꞈ ve hkʼaw ngaˬ kanˉ te leh awˬ liˇ awˬ hkʼaˇ hpawˇ kaꞈ gʼa henˇ ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ mvuhˇ miˬ hpawˇ kanˉ te kuiˬ teˇ kaˬ lo yawˇ hui geh ngaˬ kanˉ gʼa te ve yoˬ. 1951 hkʼawꞈ htaˇ, Banˬ ton venˇ lo hpawnˬ daꞈ lonˉ 1 nyi te ve yoˬ. Hpawnˬ daꞈ ve chi hkʼaw aˬ laˬ hkʼe chaw 100 gʼaˇ cawˬ ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi gʼuˇ suhˍ peuˍ ve Eh˗lenˇ Laweh tunˇ kaꞈ teˇ gʼaˇ hpawnˬ daꞈ ve chi hkʼaw laˬ ve yoˬ. Hpawnˬ daꞈ ve chi teˇ pawˆ hkʼaw yawˇ aˬ laˬ hkʼe sho˗kuˇ 50 kiˇ liˇ gʼaꞈ laˬ ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ maˇ maw ngaˬ hui dawˇ cawˇ daꞈ leh heuˆ daꞈ tuˬ ka tiꞈ te daꞈ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ Eh˗lenˇ htaꞈ Aˍmeˬriˆkaꞈ mvuhˇ miˬ Giˉlaˆ liꞈ henˇ yehˬ lo henˇ la tuˬ kuˬ piˇ ve yoˬ. Kuˬ laˇ ve chi htaꞈ aˬ htoꞈ ma te yawˇ maˇ kʼai gʼa ve tehꞈ awˬ tcuhˆ puiˍ lonˉ hkʼaw liꞈ bvuhꞈ feu piˇ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ awˬ viˉ awˬ nyi Naˍtanˍnawˍ Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ hkʼaˇ hkʼaw sheh kʼai chehˇ ve, haꞈ pehnˇ ve hkʼaw yawˇ liꞈ bvuhꞈ feu laˇ ve htaꞈ hkʼawꞈ piˇ ve yoˬ. Teˇ nyi kʼo nawˬ ve awˬ hpawˇ geh teˇ geh Giˉlaˆ liꞈ henˇ yehˬ lo gʼa laˬ tuˬ yoˬ hehˉ. Ha pa 2 maˬ 1953 hkʼawꞈ htaˇ ngaˬ hui heuˆ daꞈ ve yoˬ.

Eh˗lenˇ leh ngaˬ hui ve yaˇ paˍ Chen

Oˇ ve teˇ hkʼawꞈ hkʼaw Neuˇyawˆ venˇ bawˉ shiˍ htiˆ kuiˬ awˬ ti lonˉ Yehˍkeˍ hkʼaw ngaˬ leh Eh˗lenˇ miˬ guiˬ awˬ suhˉ meh ve hpawnˬ daꞈ lonˉ hkʼaw kʼai ve yoˬ. Choˬ kaˬ lo ngaˬ awˬ viˉ awˬ nyi hawˉ hkʼaˆ teˇ gʼaˇ htaꞈ mawˬ daꞈ ve yoˬ. Yawˇ ngaˬ htaꞈ kanˉ te leh hpu gʼa maˇ jaˇ tuˬ kʼoˆ laˇ leh Aˍmeˬriˆkaꞈ mvuhˇ miˬ lo ca chehˇ la tuˬ kaꞈ jehˬ laˇ ve yoˬ. Awˬ lawn chi htaꞈ caˉ daꞈ ve Yaˬhoˉvaˬ geh bon lawˬ ve hkʼaw kʼoˆ piˇ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, ngaˬ leh Eh˗lenˇ chi ve htaꞈ maˇ haꞈ yuˬ tuˬ dawˇ cheˆ ve yoˬ. Leh Beh˗laˬjiˬ˗anˬ mvuhˇ miˬ Banˆsu˗to venˇ lo hto toˇ ve chaw 10 gʼaˇ cawˬ ve awˬ moˍ ehˉ geh ngaˬ hui ca ga˗e tuˬ kʼawꞈ˗e ve yoˬ. 1 hkʼawꞈ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ ngaˬ miˇ ma yaˇ paw ve pa taw, ha lehˬ jaˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui ve yaˇ paˍ htaꞈ Chen meh piˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ hui ve yaˇ paˍ 7 ha pa peuˬ hkʼawꞈ nawˉ naˬ jaˇ leh suh˗e ve nyi ma luˬ jaˇ. Bon lawˬ ve hkʼaw ngaˬ hui nyi ma luˬ jaˇ ve awˬ lawn Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ kʼoˆ piˇ ve yoˬ. Awˬ gʼuˇ suhˍ hpawˇ kʼawꞈ teꞈ tu la tuˬ ve dawˇ law kuiˬ ngaˬ hui awˬ gʼaˇ gʼa leh yonˍ yeˬ maˇ la tuˬ te laˇ ve yoˬ.

GʼUIˬ SHA VE KANˉ AWˬ YANˇ HKʼA BIˇ TE VE

Ha pa 10 maˬ 1961 hkʼawꞈ htaˇ, ngaˬ gʼuˇ suhˍ peuˍ ve te gʼa tuˬ, teˇ shinˉ ve hkʼaw kanˉ teˇ nyi le le maˇ te ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, oˇ ve teˇ nyi hkʼaw Beh˗laˬjiˬ˗anˬ mvuhˇ miˬ awˬ tcuhˆ puiˍ lo ve ngaˬ geh tawˇ yaw tuˬ awˬ hkʼeun hkʼaw yaw laˬ ve yoˬ. Yawˇ ngaˬ htaꞈ toˇ nyi shehˍ hpaˇ te hpehꞈ˗aw laˇ tehꞈ na laˇ ve yoˬ. Ngaˬ yawˇ htaꞈ na piˇ ve, “ngaˬ hui gʼuˇ suhˍ peuˍ ve awˉ lawˉ te hpehꞈ˗aw laˇ?” Yawˇ kʼoˆ ve hpehꞈ ve yoˬ. Ngaˬ hui gʼuˇ suhˍ peuˍ ve te ve 8 ha pa peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, Ha pa 9 maˬ 1962 hkʼawꞈ htaˇ, ngaˬ hui toˇ nyi shehˍ hpaˇ tanˬ te ve yoˬ.

Ngaˬ hui toˇ nyi shehˍ hpaˇ te ve 2 hkʼawꞈ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, ngaˬ hui htaꞈ Baˆshe venˇ Beˍteˍlaˆ hkʼaw kanˉ te la tuˬ kuˬ laˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui choˬ kaˬ lo Ha pa 10 maˬ 1964 hkʼawꞈ htaˇ kanˉ tanˬ te ve yoˬ. Ngaˬ hui ve kanˉ awˬ vuiˬ awˬ suhˉ lehˬ awˬ bon gʼa maˇ jaˇ tuˬ te laˇ ve yoˬ. 1965 hkʼawꞈ htaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi Naˍtanˍnawˍ Beˍteˍlaˆ hkʼaw ca guiˇ la ve yoˬ. Awˬ tcuhˆ puiˍ lo ve kawˍmiˍtiˍ hkʼaw kanˉ te tuˬ leuˆ yuˬ laˇ ve ngaˬ cheˆ˗ehꞈ kʼai ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ ngaˬ leh Eh˗lenˇ htaꞈ Giˉlaˆ liꞈ henˇ yehˬ hkʼaw 41 pawˆ hkʼaw ve teˇ pawˆ kʼai tuˬ kuˬ laˇ ve yoˬ. Peuˬ laˬ ve 13 hkʼawꞈ htaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi Naˍtanˍnawˍ kʼoˆ ve tawˇ hkawˇ awˬ tehˬ hpehꞈ la ve yoˬ. Liꞈ henˇ yehˬ chi hkʼaw henˇ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, ngaˬ hui Beh˗laˬjiˬ˗anˬ mvuhˇ miˬ Beˍteˍlaˆ hkʼaw gʼa kʼawꞈ la ve yoˬ.

NGAˬ HUI VE KANˉ TE GʼA TUˬ A HKAW˗ANˬ LAWˬ VE

Oˇ htaˇ tanˬ leh Uˉyawˉpaˆ miˬ guiˬ leh awˬ nu ve laiˉ kaˬ lo Gʼuiˬ sha htaꞈ oˉ kʼoˍ pui gʼa tuˬ, mvuhˇ miˬ awˬ liˇ hpawˇ ngaˬ henˇ taˍ ve htaꞈ gʼa yehˇ ve daꞈ jaˇ. (Hpiˇliˇpiˆ 1:7) Chi ve lehˬ 55 mvuhˇ miˬ lo mvuhˇ miˬ hpawˇ kanˉ te paˍ htaꞈ ngaˬ gʼa caˉ daꞈ ve yoˬ. Mvuhˇ miˬ chi ve teˇ hpaˍ hkʼaw ngaˬ hui ve kanˉ hkʼa dehꞈ te maˇ gʼa leh tawˍ laˇ ve yoˬ. Ngaˬ yawˇ hui htaꞈ caˉ daꞈ htaˇ, ngaˬ mvuhˇ miˬ hpawˇ ve awˬ liˇ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe taw shiˍ ve yawˇ hui htaꞈ maˇ gʼa kʼoˆ piˇ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ Gʼuiˬ sha ve kanˉ te paˍ hpehꞈ ve tehꞈ yawˇ hui htaꞈ kʼoˆ piˇ ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ beˆ maˍ laˇ tuˬ ngaˬ hkʼaˬ htaˆ kaꞈ bon lawˬ ve yoˬ. Awˬ lawn kʼo, ngaˬ shiˍ ve, “Gʼuiˬ sha lehˬ iˉ kaˆ lawˬ htaꞈ yawˇ kʼai piˇ lawˬ gaˇ ve teˇ hpawˇ lo kʼai piˇ gʼa ve hkʼe, jawˇ mawˇ ve nyi ma htaꞈ htawˇ hkʼa sha sha˗ehˬ yuˬ hpfuhˆ piˇ gʼa ve yoˬ.”—Tawˇ naˉ ve 21:1.

Uˉyawˉpaˆ miˬ guiˬ lo mvuhˇ miˬ hpawˇ kanˉ te paˍ teˇ gʼaˇ htaꞈ ngaˬ gʼa yaw daꞈ ve awˬ lawn ca leunˇ maˇ gʼa ve yoˬ. Chi awˬ gʼuˇ suhˍ htaˇ ngaˬ yawˇ geh tawˇ gʼa yaw daꞈ tuˬ, laiˉ pawˆ coˇ caˇ ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ yawˇ geh tawˇ yaw daꞈ hpehꞈ ve tehꞈ kʼoˆ laˇ ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “ngaˬ nawˬ geh 5 miꞈ niꞈ ceh tiˉ tawˇ yaw daꞈ ve mehˬ.” Hkʼe te leh, ngaˬ oˉ kʼoˍ kʼawꞈ˗ehˬ te leh bon lawˬ ve yoˬ. Mvuhˇ miˬ hpawˇ kanˉ te paˍ chi teˇ gʼaˇ ngaˬ htaꞈ na laˇ ve aˬ htoꞈ ma te ve le? Ngaˬ oˉ kʼoˍ hteˇ˗ehˬ te leh yawˇ htaꞈ kʼoˆ piˇ ve, “nawˬ kaꞈ teˇ gʼaˇ Gʼuiˬ sha ve kanˉ te shehˍ hpaˇ hpehꞈ ve pa taw, ngaˬ Gʼuiˬ sha htaꞈ awˬ bon uiˍ jaˇ” tehꞈ kʼoˆ piˇ ve yoˬ. Yawˇ ngaˬ htaꞈ na laˇ ve chi hkʼaˬ hkʼe kʼoˆ gaˇ ve le? Ngaˬ Roˉmaꞈ liꞈ 13:4 hkʼaw hpeuꞈ leh yawˇ htaꞈ nyi tcuh ve yoˬ. Yawˇ kaꞈ bon htaꞈ yonˍ ve pa taw, na gaˇ ve yoˬ. Hkʼe te leh, ngaˬ yawˇ geh tawˇ yaw daꞈ tuˬ awˬ yanˇ 30 miꞈ niꞈ peꞈ laˇ ve yoˬ. Ngaˬ huiˉ maˬ tawˇ yaw daꞈ mehˬ jaˇ leh yawˇ Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw ve kanˉ htaꞈ awˬ hpfuhˇ shiˍ ve tehꞈ kʼoˆ laˇ ve yoˬ.

Ponˬ laˬ ve laiˉ hkʼawꞈ htaˇ, Uˉyawˉpaˆ miˬ guiˬ lo Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw maꞈ yaˇ maˇ te ve pa taw, mvuhˇ miˬ hpawˇ gʼa tawˍ daꞈ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, yaˇ htaꞈ nyi haꞈ shaˉ ve, awˬ hkawnˍ keu ve, leh awˬ nu ve awˬ lawn a hkaw˗anˬ gʼa tuˬ ngaˬ gʼa ga piˇ ve yoˬ. Suhˉ jehˬ kuiˬ lo ngaˬ hui laiˉ pawˆ gʼaˇ ve Yaˬhoˉvaˬ ga laˇ ve htaꞈ ngaˬ hkʼa tawˍ lehˆ gʼa mawˬ ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw Uˉyawˉpaˆ miˬ guiˬ lo suhˉ jehˬ laˇ ve htaꞈ 140 pawˆ hpaˆ gʼaˇ ve yoˬ.

KONˍBEHˇ MVUHˇ MIˬ LO HKʼA DEHꞈ HTO TOˇ GʼA VE

1990 hkʼawꞈ htaˇ ngaˬ awˬ tcuhˆ puiˍ lonˉ hkʼaw awˬ viˉ awˬ nyi Hpiˇliˇpuˆ Ba˗leꞈ leh awˬ viˉ awˬ nyi Va˗hteuˇ Fa˗ni˗ti teˇ geh kanˉ te ve yoˬ. Iˉtaˬliˬ mvuhˇ miˬ te leh Konˍbehˇ mvuhˇ miˬ awˬ viˉ awˬ nyi Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ oˉ kʼoˍ hkʼa dehꞈ maˇ pui gʼa tuˬ tawˍ piˇ jaˇ ve pa taw, Konˍbehˇ mvuhˇ miˬ Beh˗laˬjiˬ˗anˬ lo, mvuhˇ miˬ kanˉ te kuiˬ lo ngaˬ liꞈ bvuhꞈ kʼai ve yoˬ. Mvuhˇ miˬ kanˉ te paˍ teˇ gʼaˇ htaꞈ mawˬ daꞈ ve yoˬ. Yawˇ lehˬ ngaˬ liꞈ bvuhꞈ piˇ taˍ ve htaꞈ hkʼawꞈ laˇ shehˍ hpaˇ hpehꞈ ve yoˬ. Awˉ lawˉ htaˇ mvuhˇ miˬ kanˉ te paˍ chi teˇ gʼaˇ geh hpawnˬ daꞈ ve yoˬ. Maˇ na gʼa ve awˬ lawn htaꞈ ngaˬ maˇ gʼa kʼoˆ maˍ piˇ. Chi ve lehˬ Konˍbehˇ mvuhˇ miˬ lo mvuhˇ miˬ hpawˇ kanˉ te paˍ ngaˬ hui ve kanˉ htaꞈ hkʼa dehꞈ maˇ te tcuh laˇ ve yoˬ.

Ngaˬ leh Hpiˇliˇpuˆ Ba˗leꞈ leh Va˗hteuˇ Fa˗ni˗ti 1990 hkʼawꞈ Konˍbehˇ mvuhˇ miˬ lo ca guiˇ˗e htaˇ

Yaˬhoˉvaˬ beˆ maˍ laˇ tuˬ bon lawˬ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, Konˍbehˇ mvuhˇ miˬ lo Liꞈ hpu 5,000 kʼoˆ feu piˇ tuˬ mvuhˇ miˬ kanˉ te paˍ geh ngaˬ hui a hkaw˗anˬ gʼa ve yoˬ. Liꞈ hpu Konˍbehˇ mvuhˇ miˬ lo yuˬ kʼai gʼa leh awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ piˇ ve yoˬ. Chi ve ngaˬ hui coˇ caˇ ve htaꞈ Yaˬhoˉvaˬ awˬ bon naꞈ laˇ chehˇ ve tehꞈ yonˍ gʼa ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ Konˍbehˇ mvuhˇ miˬ lo Liꞈ hpu 27,500 kʼoˆ kʼawꞈ yuˬ kʼai tuˬ a hkaw˗anˬ lawˬ ve yoˬ. Leh ngaˬ hui lawˬ taˍ ve hkʼe a hkaw˗anˬ teˇ pawˆ kʼawꞈ gʼa ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi a shu yawˇ ve Liꞈ hpu cawˬ tuˬ ngaˬ ga piˇ gʼa ve ha lehˬ jaˇ tuˬ te laˇ ve yoˬ.

Konˍbehˇ mvuhˇ miˬ lo ngaˬ hui ve kanˉ htaꞈ caˉ daꞈ ve mvuhˇ miˬ ve awˬ liˇ hpawˇ ngaˬ ga piˇ tuˬ laiˉ pawˆ kʼai ve yoˬ. Chi ve htaꞈ pa taw, Konˍbehˇ mvuhˇ miˬ lo mvuhˇ miˬ hpawˇ kanˉ te paˍ laiˉ gʼaˇ htaꞈ ngaˬ shiˍ daꞈ ve yoˬ.

RAˬWAˬDAˬ MVUHˇ MIˬ LO AWˬ VIˉ AWˬ NYI HTAꞈ GA PIˇ VE

1994 hkʼawꞈ htaˇ, Raˬwaˬdaˬ mvuhˇ miˬ hkʼaw chaw ceuˬ htaꞈ tiˇ pehˍ htaˇ 1,000,000 g’aˇ hpaˆ tiˇ pehˍ piˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui ve awˬ viˉ awˬ nyi teˇ hpaˍ htaꞈ kaꞈ tiˇ pehˍ piˇ ve nyi ma luˬ jaˇ. Oˇ kaˬ lo ve awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ ga piˇ tuˬ, awˬ viˉ awˬ nyi teˇ moˍ htaꞈ leuˆ teh leh oˇ kaˬ lo mawˇ ca yuˬ kʼoˬ piˇ tcuh ve yoˬ.

Ngaˬ hui ve awˬ moˍ Raˬwaˬdaˬ venˇ lonˉ hkʼaw cawˬ ve Ki˗ka˗li lo kʼai htaˇ, ngaˬ hui ve liꞈ yuˬ tawˆ kuiˬ Gʼuiˬ sha ve kanˉ hkʼaˇ ve liꞈ kʼoˆ teh kuiˬ lo naˆ shiˍ hkʼaˇ cawˬ ve htaꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ aˉ htaw chaw pehˍ piˇ ve ngaˬ hui gʼa kaˇ htaˇ nyi ma luˬ jaˇ. Yaꞈ hkʼaˇ, haꞈ pehnˇ ve hkʼaw awˬ viˉ awˬ nyi teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ ga daꞈ ve awˬ lawn htaꞈ ngaˬ hui gʼa kaˇ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, awˬ viˉ awˬ nyi Htuˆsi chaw teˇ gʼaˇ htaꞈ ngaˬ hui mawˬ daꞈ ve yoˬ. Yawˇ htaꞈ Shaˉhkiˆhkanˍ ve Hu˗to chaw teˇ yehˬ kʼa ga ponˬ piˇ tuˬ, 28 nyi hkʼa gaˬ miˬ kʼoˍ hkʼaw yuˬ faˉ taˍ ve yoˬ. ​Ki˗ka˗li venˇ lo ngaˬ hui hpawnˬ daꞈ lonˉ te leh awˬ viˉ awˬ nyi 900 gʼaˇ hpaˆ htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ ve yoˬ.

Laꞈ mehˍ hpawˇ: Liꞈ yuˬ tawˆ kuiˬ lo ve liꞈ kʼoˆ htaꞈ naˆ shiˍ hkʼaˇ cawˬ ve

Laꞈ sha hpawˇ: Miˬ guiˬ hkʼoˆ lo tuꞈ ve hkanˍ ve hpawˇ ga piˇ ve awˬ moˍ

Raˬwaˬdaˬ chaw awˬ moˍ lonˉ Goˍma venˇ awˬ paˇ chaw hpaw hkʼoˇ chehˇ taˍ kuiˬ lo Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw htaꞈ gʼaꞈ ca tuˬ Sa˗iꞈ mvuhˇ miˬ teˇ tawn miˬ tcuhˉ lo hpanˍ kʼai ve yoˬ. (Chi teˇ hkui kʼo Konˍgoˍ mvuhˇ miˬ lo shoꞈ shaꞈ ve hkʼa dehꞈ maˇ cawˬ.) Awˉ lawˉ htaˇ ngaˬ hui awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ ca maˇ mawˬ. Leh Yaˬhoˉvaˬ beˆ maˍ laˇ tuˬ bon lawˬ ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ hawˉ hkʼaˆ teˇ gʼaˇ ngaˬ hui geh juˇ laˬ ve yoˬ. Hkʼe te leh, ngaˬ hui yawˇ htaꞈ Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw htaꞈ shiˍ daꞈ˗aw laˇ tehꞈ na piˇ ve yoˬ. Yawˇ hkʼawꞈ laˇ ve, “ngaˬ Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw hpehꞈ ve yoˬ. Teˇ hkui kʼo ngaˬ miˬ guiˬ hkʼoˆ lo tuꞈ ve hkanˍ ve hpawˇ ga piˇ tuˬ awˬ moˍ geh shiˍ kʼai laˇ a mehˬ.” Yawˇ hui geh jehˬ daꞈ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ tuˬ chaw hpaw hkʼoˇ 1,600 gʼaˇ htaꞈ Liꞈ hpu hkʼaw cuˇ leh awˬ gʼaˇ piˇ tuˬ hpawnˬ daꞈ ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, Uˉ peunˍ ve Kawˍmiˍtiˍ geh laˬ ve liꞈ kaꞈ ngaˬ hui yawˇ hui htaꞈ gʼaw maˍ piˇ ve yoˬ. Liꞈ chi ve hkʼaw Uˉ peunˍ ve Kawˍmiˍtiˍ htawˆ hkanˍ piˇ ve htaꞈ awˬ viˉ awˬ nyi gʼa kaˇ htaˇ ha lehˬ jaˇ ve yoˬ. Liꞈ chi ve hkʼaw “ngaˬ hui nawˬ hui awˬ pon hkʼaˬ htaˆ kaꞈ bon lawˬ ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ nawˬ hui htaꞈ maˇ chiˇ baˬ laˇ taˍ tehꞈ ngaˬ hui shiˍ ve yoˬ.” Uˉ peunˍ ve Kawˍmiˍtiˍ ve tawˇ hkawˇ awˬ tehˬ hpehꞈ la ve yoˬ. Raˬwaˬdaˬ mvuhˇ miˬ lo chi teˇ hkui Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw 30,000 gʼaˇ hpaˆ cawˬ ve yoˬ.

CAˉ LEH KA TIꞈ YEˬ TUˬ DAWˇ TEH TAˍ VE

Ngaˬ leh Eh˗lenˇ heuˆ daꞈ ve 58 hkʼawꞈ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, yawˇ 2011 hkʼawꞈ htaˇ suh˗e ve yoˬ. Ngaˬ nyi ma luˬ ve awˬ lawn Yaˬhoˉvaˬ geh bon lawˬ ve hkʼaw kʼoˆ maˍ piˇ htaˇ yawˇ awˬ gʼaˇ peꞈ laˇ ve yoˬ. Ngaˬ awˬ nu ve chaw htaꞈ Gʼuiˬ sha ve mvuhˇ miˬ daꞈ ve awˬ lawn sha tanˇ hto maˍ piˇ htaˇ awˬ gʼaˇ gʼa ve yoˬ.

Chi teˇ hkui ngaˬ 90 hkʼawꞈ hpaˆ˗oˬ ve htawˇ, ngaˬ teˇ shinˉ le le hto toˇ˗e ve yoˬ. Chi teˇ hkui Beh˗laˬjiˬ˗anˬ awˬ tcuhˆ puiˍ lo mvuhˇ miˬ ve awˬ liˇ awˬ hkʼaˇ hpawˇ gʼa ga piˇ ve ha lehˬ jaˇ. Leh ngaˬ ve awˬ lawn awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ gʼa kʼoˆ maˍ piˇ ve kaꞈ ha lehˬ jaˇ. Beh˗laˬjiˬ˗anˬ mvuhˇ miˬ Beˍteˍlaˆ hkʼaw a shaꞈ i ve awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ awˬ gʼaˇ gʼa piˇ ve kaꞈ ha lehˬ jaˇ ve yoˬ.

Ngaˬ 84 hkʼawꞈ maˇ gaˬ sheˍ leh a shaꞈ i htaˇ Yaˬhoˉvaˬ geh bon awˉ lawˉ teˇ pawˆ lawˬ ve yoˬ. Oˇ htaˇ tanˬ leh ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ geh gʼaˇ hteꞈ meuˆ daꞈ tuˬ te laˇ leh ngaˬ yawˇ geh gʼaˇ hteꞈ kʼawꞈ meuˆ daꞈ la ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ ve bon lawˬ hkawˇ htaꞈ hkʼaˬ htaˆ kaꞈ na laˇ ve awˬ hpfuhˇ shiˍ jaˇ ve yoˬ.—Chiˇ mvuh ve 66:19. b

a Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ Hp pa 9 maˬ 15 nyi 1973 hkʼawꞈ liꞈ mehˆ hpfuhˇ 570-574 (Kaˇlaˇ hkawˇ) htaꞈ nyi sheˍ.

b Awˬ lawn chi ve htaꞈ bvuhꞈ chehˇ htaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi Ma˗se Jin˗leˆ Ha pa 2 maˬ 4 nyi 2023 hkʼawꞈ htaˇ suh˗e ve yoˬ.