1, 2. (a) N’nga nyo munooda onga ira mutommwidhiwa pama mutu ovweya mwasa wa dhina lee baa-i? Ongani. (b) N’nga atu enango anoongan’ni vamwasa wa Yesu?

VATOKALA atu anjinji ovweya vailambo yavathi. Thuulelani vya mutu mmbo-i ummwidhinyo. N’nga nyo munooda onga ira mutommwidhiwa pama mutu mwinango mwasa wa dhina lee baa-i? Ninororomela ira e-i. Ira muode mmwidhiwa pama mutu, munofwanela idhiwa moda uli liye thitho venango idhiwa vyaingumiyee yothene.

² Yesu Kristu atokalao vailambo yavathi vyawa 2.000 vivirile. Venango nyo mutoroma uvwa atu taonganga vya liye. Mbwenye atu atokaana maonelo o-iyana-iyana vamwasa wa Yesu. Enango anoonga ira ali mutu wapama, enango anoonga ira ali namaongela thitho enango anokaikela ira liye ngu Nlungu. N’nga nyo? Munoona a-vi?—Onani madhu akomoni 12.

3. Mwasiwa ngwan’ni munofwanela mmwidhiwa Yohova Nlungu vambo-i na Yesu Kristu?

³ Idhiwa ira Yesu aliani, vinothangani-avo vyongo vinjinji. Mwasiwa ngwan’ni? Mwasa ngoi ingumi yo-omala inodhela momwidhiwa Yohova Nlungu vambo-i na Yesu Kristu. Bibilya linoonga ira: “Vi vinotapulela ingumi yo-omala taidhiwa vyanyo, Nlungu mmbo-ive uli waimbarimbari, na vya Yesu Kristu wenuo wamrumile nyo.” (Juwau 17:3) Vakapitulu 1, i-yo nitofunjedhavo imbarimbari ya Yohova Nlungu. Mbwenye nyo munofuneela idhiwa imbarimbari voonga vya Yesu ira muode kalao dhowa nodhowa paradaizoni. (Juwau 14:6) Funjedha vya Yesu unodhaukami-ani  mwandhila inango. Liye ngu ifwanafwani-o yapama dhela mwemo munaodele i-yo awandela atu afwi-u thangani-avo ingumi inofuna i-yo kaana. (Juwau 13:34, 35) Ee-no dhoweni nione mwemo Bibilya vinoonga aliwa vya Yesu.

4. N’nga madhu oi Kristu na Mesiya anothapulela n’ni?

⁴ Yesu unoitaniwa kala Kristu. Madhu oi Kristu na madhu oi Mesiya mbamambo-ive. Madhu oi “Kristu” akumenle wu Igiriki mbwenye “Mesiya” akumele wu Iheberi. Madhu amelene anothapulela zoziwa, venango mutu usakuliwile na Nlungu ira alabe basa lopambuleya. N’nga Yesu asakuliwile ira airen’ni? Ira akwakwaneli-edhe vyolanyedhiwa vyothene vya Nlungu. Mbwenye peeno liye thitho unooda nikami-a. Bibilya linooni-a ira Yohova atolanyedha ira unomruma Mesiya. Ngumwasiwa Yesu a-anabaliwe, atu tanosaka idhiwa ira mbaani afuna dhakala Mesiya.

5. N’nga anamafunjedha a Yesu tatororomela ira liye ali Mesiya?

⁵ Anamafunjedha a Yesu tatokaana imbarimbari ira liye ali Mesiya, venango Kristu, olanyedhiwa. (Juwau 1:41) Mofwanafwani-a, Simoni Pedru atomromola Yesu ira: “Mbwiyeni muli Kristu.” (Mateu 16:16) N’nga i-yovano, ninaode a-vi kaana imbarimbari ira Yesu ngosakuliwana Nlungu?

6. N’nga Yohova ukami-idhe a-vi atu idhiwa ira Yesu ali Mesiya?

⁶ Vyawa vyandulimu Yesu a-anabaliwe, Nlungu ato-indi-edha basa anamaongela ira talembe vyongo vinango vyoonga Mesiya. Vyevi vyangakami-idhe atu idhiwa ira Mesiya ali aani. Moi-avi? Kathuulelani ira mutorumiwa ira mumachingamele mutu vaparajini mbwenye mutuo kamummwidhi. Nyo mwaaire a-vi ira mumzindiele vari vamwinji waatu? Akala ira mutu utouwandelanimo makalelo amutuo na vyowara viwarile liye, vinokala vyo-orucha ira mumfwanye. Mwandhila imbo-ive, Yohova thitho  uto-indi-edha basa anamaongela ira taidhiwi-e atu vyevyo Mesiya vyafuna liye dhaira thitho vyafuna mmwireela. Atu anooda fwanafwani-a viongile anamaongela na vyammwireele Yesu. Ee-no vinokala vyo-orucha onelamo ira liye ali Mesiya.

7. Ongani vya maulosi menli ooni-a ira Yesu ali Mesiya.

⁷ Onani vyongo viili viirile Nlungu ira vilembiwe na anamaongela. Yoroma, vyawa 700 Yesu a-anabaliwe, ulosi wa Mikeya watoonga ira Mesiya unodha baliwela mu sidadi ling’ono la Betelehemu. (Mikeya 5:2) Thitho kuweo wabaliwile Yesu! (Mateu 2:1, 3-9) Yanambili, ulosi wa Danieli watooni-a ira Mesiya unodha fiya yawa ya 29 C.E. (Danieli 9:25) Ulosi wen’na watokwakwanela. Mbwenye vatokala maulosi manjinji ooni-a ira Yesu ngu Mesiya olanyedhiwa.—Onani madhu akomoni 13.

8, 9. N’nga chini yaireile vaubadizoni wa Yesu yooni-a ira liye ali Mesiya?

⁸ Yongo inango yooni-a ira Yesu ngu Mesiya ali vyaireile angamadhi badiziwa. Nlungu atolanyedha ira Juwau Namabadiza angaonile izindiyelo ira aidhiwe ira Yesu ngu Mesiya. N’nga chini vyaireile yawa ya 29 C.E. Yesu angadhowile i-njeni wa Yordano ira Juwau ama’badize? Bibilya linoonga vyaireile Yesu angathavuwile ma-injenimo: “Liye atoona nemba wa Nlungu uthithanga kumela dhulu ninga kangaiwa dhampamela. Thitho madhu okumela dhulu aonganga ira: ‘Ula ngumwananga odhiveliwiwa, unamdhiveliwana miyo.’” (Mateu 3:16, 17) Yei yali izindiyelo ya Juwau. Thitho Juwau atoona kangaiwa na uvwa madhu a  Nlungu. Ee-no liye atokaana iroromelo ira Yesu ali Mesiya. (Juwau 1:32-34) Yesu atokala Mesiya vahora yen’ne yawachele liye nemba ochena wa Yohova. Liye ali osakuliwa na Nlungu ira akale Namasogolela na Mwene.—Esaya 55:4.

⁹ Ee-no, vyongo viraru vyooni-a ira Yesu ngu Mesiya pivi: (1) Maulosi a Bibilyani, (2) vyaongile Yohova na (3) izindiyelo yaireile vaubadizoni wa Yesu. N’nga Yesu akumele wani? N’nga ali mutu oi a-vi? Dhoweni nione vinoonga Bibilya.

10. N’nga Bibilya linoongan’ni vyaingumi ya Yesu liye a-anadhe vailambo yavathila?

¹⁰ Bibilya linoonga ira Yesu atokalao vyawa vinjinji dhulu a-anadhe vailamboni yavathi. Namaongela Mikeya atoonga ira Mesiya atokalao romela “walelene.” (Mikeya 5:2) Yesu anoonga mowelelawelela ira atokalao dhulu a-anabaliwe ninga mutu vailambo yavathi. (Muleri Juwau 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Yesu oovwelana vinjinji na Yohova romela angalive dhulu.

11. Mwasiwa ngwan’ni Yesu ngopambuleya vinjinji wa Yohova?

¹¹ Yesu ngopambuleya wa Yohova. Mwasiwa ngwan’ni? Yoroma, mwasa oi Yesu “ngoroma va vyopanduchiwa vyothene.” N’nga vyevi vinofuna viongen’ni? Vinofuna vionge ira liye ngoroma panduchiwa. Yohova atompanducha Yesu a-anampanduche mutu uli wethene venango yongo ili yothene. * (Akolose 1:15) Yanambili, Yesu ngopambuleya mwasa oi liye “ngumwana obaliwa eka.” N’nga vyevi vinofuna viongen’ni? Nguliye baa-i upanduchiwile na Yohova. (Juwau 3:16) Yaneraru, Yesu atomkami-a Yohova vopanducha vyongo vinango. (Akolose 1:16) Yanenai, Yohova ato-indi-edha basa Yesu ira ava-enga malangi-o thitho milanyu wa angelo vambo-i naatu. Ngumwasiwa, Yesu unoromoliwa khala “Madhu.”—Juwau 1:14.

12. N’nga ninaidhiwe a-vi ira Yesu na Nlungu mbaatu o-iyana?

¹² Atu enango anororomela ira Yesu na Nlungu ngu mutu mmbo-ive, mbwenye ka-i vyevyo vinafunji-a Bibilya. Bibilya linoonga ira Yesu utepanduchiwa, thitho utokaana voromela. Mbwenye Yohova ngupanduchidhe vyongo vyothene, atokalao romela walelene. (Salimo 90:2)  Yesu chipo kanathuulelevo ira akale Nlungu mwasiwa oi liye ngumwana Nlungu. Bibilya linoonga movweya pama ira Baba ngundimuwa kwaranya Mwana. (Muleri Juwau 14:28; 1 Akoritiyo 11:3.) Ngu Yohova baa-i uli “Nlungu wanguru dhothene.” (Maromelo 17:1) Yohova nguli ofuneya kwaranya vyothene thitho ngwanguru dhinjinji kwaranya yongo iliyothene.—Onani madhu akomoni 14.

13. Mwasiwa ngwan’ni Bibilya linoonga ira Yesu ngu “ifwanafwani-o ya Nlungu o-ooneya”?

¹³ Yohova na Mwanee Yesu, tatolaba vambo-i vyawa mamiliyau manjinji. Panducha angelo, nyenyedi, dhuwa na vyongo vinango. Kathuulelani hora yothene yen’na tangali vambo-i talimbi-anga udhiveliwa! (Juwau 3:35; 14:31) Yesu utosazi-edha pama makalelo a babee. Ngumwasiwa ira, Bibilya linoonga mwasa wa Yesu ira: “Liye ngu ifwanafwani-o ya Nlungu o-ooneya.”—Akolose 1:15.

14. N’nga vyaodeile a-vi ira Mwana odhiveliwiwa wa Nlungu abaliwe ninga mutu?

¹⁴ Mwana odhiveliwiwa wa Yohova, atorumela udha vailambo yavathi. Ira viodeye, liye ofuneela baliwa ninga mutu. N’nga vyevyo vyaodeile a-vi? Yohova atoira vyongo vyodabwi-a. Liye atothami-a ingumi ya mwanee dhulu liye i-ela mbani mwa namwali mwinango oromoliwa Mariya. Mwandhila yen’na, masiki ira liye ali a-anagumanevo na lombwana, Mariya atokaana wise. Voi mwanuo kaana babee wavailambo yavathi vano, liye ali ocheni-iwa. Voi ee-no Mariya atomva-a mwanuo dhina loi Yesu.—Luka 1:30-35.

15. N’nga ninammwidhiwe a-vi pama Yohova?

¹⁵ Yesu aongile ira: “Undioni miyo ummona Baba.” (Juwau 14:9) Yesu utolandana na Babee. Ee-no, ninooda mmwidhiwa pama Yohova naleringa mwasa wa Yesu. Nyo  munooda funjedha vinjinji viirile Yesu thitho makalelwee mwaleringa mabuku a Bibilya ninga Mateu, Marku, Luka na Juwau.

16. Pivyongo viivi vyofuneya vyaongecha Yesu hora dhothene? N’nga mbaani umfunji-idhe Yesu vya Umwene?

¹⁶ Atu anjinji tammwitanecha Yesu ira “namafunji-a” mwasiwa liye afunji-echa atu. (Juwau 1:38; 13:13) Hora dhothene Yesu aongechave vya Umwene wa Nlungu. Yeyo yali yongo imbo-i mwa vyongo vyofuneya vinjinji vyevyo vyafunji-idhe liye. N’nga Umwene wen’na nguvi? Ngu utongi wadhulu wa Nlungu unafuna dhatonga ilambo yothene yavathi. Umwene wen’na unodha raeli-a atu enao anavwela Nlungu. (Mateu 4:23) N’nga mbaani amfunji-idhe Yesu vya Umwene? Ngu Nlungu. Yesu aongile ira: “Vinofunji-a miyo kai vyanga, mbwenye pya wenuo undirumile.” (Juwau 7:16) Yesu afunji-a vya Umwene mwasa oi liye atoidhiwa ira Yohova unofuna ira atu taidhiwe “milanyu yapama ya Umwene”, thitho ira Umwene wa Nlungu unodha tonga Ilambo yavathila.

17. Yesu afunji-echa wani? Mwasiwa ngwan’ni Yesu atodhilimbi-edha ira afunji-e atu?

¹⁷ Yesu afunji-echa wani? Uliwethene ule wafwanyeya atu. Liye afunji-a masidadi, mamidhi, mamburo moguli-ela vyongo, mamburo olobelelamo thitho nyumba dhaatu. Kaadedi-edhela ira atu tadhenga okene wali liye. Hora dhinjinji liye ngwadhowa wali atwao. (Marku 6:56; Luka 19:5, 6) Yesu atodhilimbi-edha ira aode funji-a atu. Mwasiwa ngwan’ni? Mwasiwa liye atoidhiwa ira ali vyevyo vyafuna Nlungu ira aviire. Hora dhothene liye anovwela Babee. (Juwau 8:28, 29) Yesu anolaleela mwasa ovwela atu tangaranga. (Muleri Mateu 9:35, 36.) Liye atoona ira anamasogolela amareligiau katafunji-echa imbarimbari ya Nlungu na Umwenee. Ee-no liye afuneela ira aonge vya milanyu yapama ya Umwene waatu othene.

18. N’nga mbamakalelo avi a Yesu anodhiveliwana nyo?

 ¹⁸ Yesu anoadhiveliwana atu thitho anoabala. Liye ali wapama thitho atu tanooda mmwandamela mo-orucha. Thitho naa-imene tanoodhiveliwa kala vakwikwi na liye. (Marku 10:13-16) Yesu hora yothene ali ororomeleya. Liye anoidanana atu enao tali o-oona rima na o-ororomeleya. (Mateu 21:12, 13) Va hora yeniyo a-iyana katan’na ufulu thitho tanonyoziwa. Mbwenye Yesu hora iliyothene oalemeza a-iyana. (Juwau 4:9, 27) Yesu ali odhiyevi-a kumela vathi va rima. Mwaifwanafwani-o, dambo n’nango liye atoira basa loi lafwanenle i-ndiwa na anyabasa. Liye ato-uwa manyalo aanamafunjedhee.—Juwau 13:2-5, 12-17.

19. Chiifwanafwani-o ivi ithonyi-edhile Yesu ira utoidhiwa vinofuna atu thitho ira tanofuneela kami-iwa?

¹⁹ Yesu atoidhiwa vyafuna atu thitho ira tanofuneela kami-iwa. Vyevi vyatooneya vya-indi-edhe liye basa nguru dha Nlungu voirana vyodabwi-a voili-a arenda. (Mateu 14:14) Mwaifwanafwani-o, lombwana mmbo-i ana vikutwe atovepa ira aili-iwe. Liye atommwadela Yesu ira: “Mbwiye akala munofuna, mundicheni-e.” Kavali akala vakwikwi naatu anna mareda enala mwasiwa tali orotola thitho otapuli-ana. Mbwenye Yesu atokuzeya rimani na nyarwa ya lombwanuo. Liye atomvwela tangaranga lombwana afuna kami-iwa. Ee-no, Yesu atomsamela lombwanuo noonga ira: “Miyo ndinofuna! Ukale ochena.” Ee-no, lombwanuo atoila! (Marku 1:40-42) Mo-okaikela lombwanuo atodhiveliwa vinjinji!

20, 21. Mwasiwa ngan’ni Yesu nguifwanafwani-o yapama ya mutu avwele Nlungu?

²⁰ Yesu njiifwanafwani-o yapama waatu anovwela Nlungu. Mo-obala vyongo viireile venango viirile ammwidani,  hora dhothene Yesu ali ororomeleya wa Babee. Mwaifwanafwani-o, Yesu kadawile vyawesedhewile liye na Satana. (Mateu 4:1-11) Vanduli viwa, abalee Yesu kataroromela ira liye ali Mesiya thitho taongecha ira liye ngu nami-ala. Moi ee-no, Yesu o-odhowanave irana ifunelo ya Nlungu. (Marku 3:21) Thitho ammwidani a Yesu tanommwirela vyothakala. Ee-no Yesu o-odhowanave kala ororomeleya wa Nlungu thitho chipo kaairile yodawa iliyothene.—1 Pedru 2:21-23.

²¹ Wukwa wa Yesu wali oona nyarwa vinjinji. Mbwenye liye atororomeleyave fiedha komoni (Muleri Afilipi 2:8.) Kathuulelani vyafuna mmwireela dambo lee lopiwa. Yesu atomangiwa thitho vyatongiwa liye, atu tatomnukedhela ira utopwaza Nlungu. Liye atotongiwa na anamatonga o-oona rima. Ee-no atu tatomtheya, thitho Yesu atooni-iwa nyarwa na anyakhondo na komeliwa vaimirini. A-anakwe,  Yesu atoonga ira: “Nditokwakwaneli-edha ifunelwinyu!” N’nga vyevi vyafuna viongen’ni? Vyafuna vionge ira Yesu atoira vyothene vyafuna Nlungu. (Juwau 19:30) Vangavirile malambo manai, Yohova atomvenyathi-a Yesu na manungo aunemba. (1 Pedru 3:18) Vangavirile masumana oyeva, Yesu atowelela dhowa dhulu. Liye angafiile “akaathidhe dhandha lodyana la Nlungu” vodedi-edhela hora yofwanelela ira akale Mwene.—Aebere 10:12, 13.

22. N’nga njingari yoi a-vi ina i-yo mwasa ororomeleya wa Yesu?

²² Vyali vyofuneya vinjinji ira Yesu akaleve ororomeleya wa Babee. Na mwasa wenuo i-yo nitokaana ngari yokalao dhowa nodhowa muparadaizoni wavailambo yavathi, ninga mwafunela Yohova voroma. Muru o-arela, ninodha ona mwemo wukwa wa Yesu munaniva-edha aliwa ngari yen’na.