1. N’nga ninofuna niongen’ni na-indi-edhanga basa madhu oi “imbarimbari”?

N’NGA nyo mufunjedhile a-vi imbarimbari? Nyo mubaliwile anamabalinyu tangali imbarimbarini? N’nga muna vyawa vingasi mungali imbarimbarini? Pyovweya ira mutoroma fukiwavo vyofuka ninga vyevi​—venango mutoroma fukavo atu enango. N’nga naonganga madhu oi imbarimbari ninothapulelan’ni? Mwaimbarimbari, i-yo nino-indi-edha basa madhu enala voonga vinororomela i-yo moda unomlambela i-yo Nlungu thitho makaathedhwi-u. Atu tali “imbarimbarini” tatoidhiwa vinofunji-a Bibilya thitho tanoira vyongo movwelana na makundo a Bibilyanimo. Vyo-arelavo vyee, aliwa tanokala othathuwa va vyonama vya mareligiau thitho tanokaana ingumi yapama kwaranya ingumi inofuna kaana mutu o-olongomana.​—Juwau 8:32.

2. Movwelana na lemba la Juwau 13:34, 35, n’nga inofuna mkami-a mutu ira akaena ifunelo yofuna imbarimbari chini?

² N’nga iuwiri-idheni chini ira mukaena ifunelo yofuna imbarimbari? Venango mwaoni makalelo apama a Mboni dha Yohova. (1 Pe. 2:12) Venango ali udhivela unaaliwa unango na fwee. Atu anjinji vinoafiya varimani, taona udhivela mwari mwa abali na arongola a-kala va vyongo vifunjedhile aliwa baa-i, mbwenye vyevyo kai vyorurumucha, mwasiwa Yesu atoonga ira anamafunjedhee tanoidhiweya na udhivela unaoni-ana aliwa unango na fwee. (Muleri Juwau 13:34, 35.) Mbwenye udhivela baa-i kunalimbi-a iroromelo. Vanofuneela yongo inango.

3. N’nga inofuna ireya chini akala ira iroromelwi-u wa Nlungu inofwanyeya mwari mwa udhivela una abali na arongola?

³ Kanikaengana iroromelo na mwasa wa udhivela unofwanyeya vari va makristau a Nlungu baa-i. Mwasiwa ngwan’ni? Kathuulelani ira bali mwinango wavapingoni—venango ndimuwa wavapingo venango painiya—liye utoira yodawa ilukulu. thitho mutu wapingoni mwinyu utoudawelani. Venango, ira bali utoroma dhimbinuwa liye roma onganga vyongo vyoi kamunoviroromela.  N’nga nyo mwaaire a-vi? N’nga mwangagwegweduwile nyo i-yachi lambela Yohova? Tipama thuulela ee-ni: Manga iroromelo vadhulu va makalelo aatu enango, a-kala vadhulu va uxamwali-u na Yohova, vinokala ninga manga nyumba va limburo lamutu mwinango. Thitho “nyumbinyu” yairoromelo kamuimange na mafaramento o-olimba, ninga dhivwa na imwerumweru. Vinofuneela ira mumangena mafaramento olimba, makalelo ooneya thitho azelu na aimbarimbari. Nyo muode viroromela mwekene ira Bibilyani mutokala imbarimbari yoonga vya Yohova.​—Aroma 12:2.

4. Movwelana na lemba la Mateu 13:3-6, 20, 21, chini jinoireela atu enango tawesedhiwa iroromelo?

⁴ Yesu atoonga mwasa waatu tanorumela imbarimbari mwasa wa “imwerumweru”, mbwenye tanodha luza iroromelo tadhawesedhiwa. (Muleri Mateu 13:3-6, 20, 21.) Venango aliwa kataodile vwechecha ira a-rela Yesu unothangani-avo gumanana nyarwa. (Mat. 16:24) Venango aliwa tathuulela ira ingumi ya kristau inodha kala yodabwi-a vinjinji​—maraeli-o, thitho kavali nyarwa iliyothene inogumanana liye. Mbwenye ilambo yothakalila, i-yo othene ninooda kaana nyarwa. Vamachinjo enango anofuna ireya vaingumi-u anooda niiri-a ira i-yo na-akaena imwerumweru vahora inango.​—Masal. 6:6; Namal. 9:11.

5. Mwasiwa ngwan’ni ninooda onga ira abali na arongoli-u anjinji katinokaikela ira tatofwanya imbarimbari?

⁵ Abali na arongoli-u anjinji katinakaikela ira tatofwanya imbarimbari. Mwasiwa ngwan’ni ninoonga ee-no? Mwasa ngoi kavali yongo ina-adodomi-e mathuuleliwa, masiki ira kristau fwee amsukwali-a venango thangani-avo atu tanoira vyongo vyothakala. (Masal. 119:165) Va yowesedha iliyothene inoiri-a ira iroromelo ya balio ikale yolimba vinjinji, a-kala welela nduli. (Tiy. 1:2-4) Chini inofuna ukami-ani ira mukaena iroromelo yolimba ee-ni?

6. N’nga iroromelo ya makristau oroma yafwanyeecha wan’ni?

⁶ Iroromelo ya makristau oroma yafwanyeecha mu “imbarimbari ya milanyu yapam”, venango nionge ira mmathuulelo ana aliwa malembani thitho vyafunji-a Kristu. (Agal. 2:5) Imbarimbari yen’na isaka-edheliwile va vyongo vyothene vyaroromela makrisatu, thangani-avo mabasa oonga vya kuto na yoombolana ya Yesu thitho venyathi-iwa wee. Rumiwi Paulo atokaana iroromelo yoi mafunji-edho enala tali aimbarimbari. Mwasiwa ngwan’ni? Mwasa ngoi liye a-indi-edha basa malemba ira aonecheche pama “movwelana na vyalembiwile, ira pyofuneya ira Kristu aoni-iwe nyarwa thitho avenyathi-iwe muukwani.” (Mayir. 17:2,3) Makristau oroma tanorumela mafunji-edho enala thitho tanoanyindela mokami-iwa na nemba ochena ira tavwecheche madhu a Nlungu. Aliwa tatozindiyela okane ira mafunji-edho enala chinofwanyeya malembani. (Mayir. 17:11, 12; Aeb. 5:14) Iroromelo ya makristau enala chinofwanyeya mathuuleloni na imwerumweru, thitho aliwa katalabela Yohova wa-enove mwasa oi tanodhiveliwa kala vambo-i naatu enango anomlambela Nlungu. I-yavo vyevyo, iroromelwiwa inofwanyeya “voidiwa makalelo aimbarimbari a Nlungu.”​—Akol. 1:9, 10.

7. N’nga iroromelo yaimbarimbari ya Bibilyani inonikami-a ira niirenga n’ni?

⁷ Imbarimbari ya madhu a Nlungu katinochinja. (Masal. 119:160) Mwaifwanafwani-o, akala mutu mmbo-i wapingoni utonisukwali-a venango utoira yodawa ilukulu, imbarimbari chinochinja. Ngumwasiwa ira, ninofuneela idhiwa pama mafunji-edho a Bibilya thitho ira nikaena iroromelo yoi mafunji-edhwao mbaimbarimbari. Roromela wi-u imbarimbari inofwanyeya Bibilyani unonikami-a ira nikale olimba nawesedhiwanga. Aliwa inodha kala ninga  nangula inolimbi-a baruku ira ya-avizikuwe va hora ya lipevo. Chini inofuna uwiri-ani ira mukaena inyindelo yoi mutoifwanya imbarimbari?

8. Movwelama na 2 Timoteo 3:14, 15 yammwiri-idhe Timoteo ira akale ororomela ira utofwanya imbarimbari chini?

⁸ Timoteo atokaana iroromelo mwasa oi atofwanya imbarimbari. Chini yammwiri-idhe ira akaena inyindelo yen’na? (Muleri 2 Timoteo 3:14, 15.) Imbarimbari ira liye atoidhiwa “malemba opambuleya” mokami-iwa na mmee vambo-i na mbwiyee. Mbwenye liye afuneela ira asakule ekene hora yovilimbi-edha ira aodhe funjedha malembala. Vo-arelavo liye afwanela kaana “iroromelo vofuna” ira malembani mutokala imbarimbari. Vanduli viwa, mmee Timoteo na mbwiyee tatomfunji-a Timoteo mafunji-edho aukristau. Mo-okaikela Timoteo, atokala odabwa na udhivela wali mwari mwa anama-arela a Yesu, thitho liye anofuna ira akale na abalee aukristau thitho noakami-a. (Afil. 2:19, 20) Mbwenye yairi-idhe ira iroromelo ya Timoteo ikale yolimba kaali mathuulelo aatu thitho mbamakalelo ana liye vororomela vokala xamwali wa Yohova. Vanoleri nyo Bibilya munofwanela lithuulela mwapama. Vyevyo vinoukami-ani ira mukaena iroromelo yoi vyongo vinofunji-a aliwa vyoonga vya Yohova pyaimbarimbari.

9. N’nga pivimbarimbari viivi viraru vyofuneya vinofwanela nyo viroromela?

⁹ Ira murome, munofwanela roromela va vyongo viraru vyofuneya. Yoroma: Yohova Nlungu ngu Namapanducha wa vyongo vyothene. (Ekis. 3:14, 15; Aeb. 3:4; Apok. 4:11) Yanambili: Bibilya ndimilanyu ya Nlungu yodhowa waatu. (2 Timo. 3:16, 17) Yaneraru: Yohova utokaana gulu lee lomlabela movwelana thitho linotongiwa na Kristu, thitho gulu leli ti Mboni dha Yohova. (Esaya 43:10-12; Juwau 14:6; Mayir. 15:14) Ira muroromele vimbarimbari vyevi vyofuneeleyavi va mwekene, nyo kamunafuneela chinjeya idhiwa vithangani-a va vyongo vyothene vinofwanyeya Bibilyani. Ifunelwinyu ikale yo-indi-edha basa “zelu dhinyu dhoidhiwa” ira mudhowenave kala ororomela ira nyo muli imbarimbarini.​—Aroma 12:1.

10. Vanduli vororomela imbarimbari, yo-arela inango chini?

¹⁰ Vanduli vororomela makundu mararu aimbarimbari ofuneya voongo mwasa wa Nlungu, Bibilya thitho gulu la Nlungu, n’nga yo-arela chini? Kuidhiwa i-ndi-edha basa Bibilya ira muode oni-a imbarimbarila waatu enango. Mwasiwa ngwan’ni? Mwasiwa ngoi i-yo nitokaana izo ninga makristau: funji-a imbarimbari ifunjedhile i-yo waatu anofuna uvwa. * (1 Timo. 4:16) Vanodhilimbi-edha i-yo roromeli-a atu enango mwasa wa imbarimbari ya Bibilyani, i-yo thitho iroromelwi-u inairenga simbwa limba.

11. N’nga ninasazi-edhe a-vi Paulo vofunji-a atu?

¹¹ Rumiwi Paulo afunji-echa liye atu liye asakecha “aroromeli-a makalelo a Yesu dhela mwa lamulo la Mose na la anamaro-edha”. (Mayir. 28:23) N’nga ninamsazi-edhe a-vi Paulo? Nafunji-anga, ninofwanela dhilimbi-edha a-kala onganga vyoireya. Ninofwanela akami-a anamafunjedha Bibilya thuulelanga makundo okumela Mmalembani. Kaninofuna ira aliwa tarumele imbarimbari na mwasa oi tanofuna udhivela una i-yo. Ninofuna ira aliwa taonelemo okene ira vinafunjedha aliwa vyoonga vya Nlungu waudhuvela pyaimbarimbaridi.

12-13. N’nga anamabala tanakami-e a-vi a-imiwa ira tadhowenave kala mwuimbarimbari?

¹² Akala ira nyo muli baba venango mma, mo-okaikela munofuna ira a-iminyu adhowenave kala mwiimbarimbari. Venango munothuulela ira a-iminyu takaena axamwali apama pingoni, aliwa tanongodhowa vasogolo mwamakalelo aunemba. Mbwenye kaana axamwali apama kunairi-a ira a-iminyu tatofwanya imbarimbari. Aliwa tanofwanela kaana uxamwali na Nlungu thitho takaena iroromelo yoi mafunji-edho a Bibilyani mbaimbarimbari.

¹³ Anamabala tanofwanela dhilimbi-edha irana vinjinji vofunji-a a-ima imbarimbari vyongo vya Nlungu. Pyofwanelela aoni-a ifwanafwani-o, kala anafunjedha apama a Bibilya. Anamabala tanofwanela fwanya hora yothuulela vyothene vifunjedhile aliwa. Taira ee-no tanooda funji-a a-ima irangana vimbo-ive. Anamabala tanofwanela oni-a a-imiwa ira tano-indi-edhe a-vi mafaramento ofunjedhana Bibilya, ninga mwairele nyo na namafunjedha Bibilya. Tairanga ee-no, aliwa tanooda kami-a a-ima dhiveliwangana Yohova thitho nyindelanga ndhila ina-indi-edha Nlungu basa voniva-a yodya yaunemba​—dhaari ororomeleya thitho wazelu. (Mat. 24:45-47) Anamabala, kamudhiveliwenga funji-anga a-iminyu imbarimbari yofuneyave. Mwaafunji-e “vyongo vyodhi-a vya Nlungu”, motukulela tungwa lina aliwa thitho zelu  dhina a-imao. Mwaira ee-no, munooda akami-a aliwa kaana iroromelo yolimba vinjinji.​—1 Akor. 2:10.

14. Mwasiwa ngwan’ni ninofwanela funjedha maulosi a Bibilyani? (Onani thitho kwadru loi “ Munooda aongamo maulosi enala?”)

¹⁴ Maulosi a Bibilyani chiikundu imbo-i yofuneya vinjinji ya madhu a Nlungu. Maulosi enala anokami-a iroromelwi-u wa Yohova kala yolimba vinjinji. N’nga mbamaulosi aavi anolimbi-a iroromelwinyu? Venanga nyo munooda thuulela mombaranya ulosi unoonga vya “malambo omari-a.” (2 Timo. 3:1-5; Mat. 24:3, 7;) N’nga mbamaulosi aavi enango takwakwaneli-idhiwile anowiiri-ani ira iroromelwinyu ikale yolimba vinjinji? Mwaifwanafwani-o, n’nga nyo munooda ongamo maulosi anofwanyeya va Danieli, kapitulu 2, venango Danieli kapitulu 11 enao takwakwanele thitho tanave kwakwanela? * Iroromelo yokumela Bibilyani kinatekenyeya. Muthuulele ifwanafwani-o ya abali awu Alimanya enao ta-ara-ariwile va hora ya khondho yanambili yavailambo yothene yavathi. Aliwa katavwechecha pama maulosi a Bibilyani taonga vya malambo omari-a, mbwenye aliwa tatokaana iroromelo ilukulu ya madhu a Nlungu.

15-17. N’nga ninoidhiwa a-vi ira namafunjedha Bibilya utolimbi-a abali-u ta-ara-ariwile na utongi wa nazistas?

¹⁵ Va hora yoi ilambo ya Alimanya vyaing’aneliwa aliwa na Nazistas, abali na arongoli-u anjinji tatodhowa makozeela ira tadhowe malaleela. Va hora ya Hitler ndimuwa wa SS, Heinrich Himmler, vya-ara-ara liye a Mboni dha Yohova. Rongola mmbo-i utoonga ira, Himmler atoonga wa arongola ale takozeela ira tadhowe malaleela liye aongile ira: “Yohovinyuo unotonga dhulu, mbwenye vailambo yavathila unatongavo ngu i-yo! Dhoweni nione ira mbaani unofuna kalao va hora injinji, akala ngo nyo venango i-yo! N’nga yaakami-idhe atu a Yohova ira tadhowenave kala ororomeleya chini?

¹⁶ Namafunjedha Bibiliule atoidhiwa ira Umwene wa Nlungu watoroma tonga romela 1914. Kavyali vyorurumucha waaliwa waatu  a-le tasuma mwanguru. Mbwenye aliwa tali ororomela ira kavali utongi waatu wenuo unofuna imwanani-a vinofuna kwakwaneli-edha Yohova Hitler kaamali-e lambela waimbarimbari, kaadhi-e utongi wanguru kwaranya Umwene wa Nlungu. Abali-u tatokaana iroromelo yoira, masiki mwamakalelo oi a-vi utongi wa Hitler unodha fiya komoni.

¹⁷ Iroromelo yaabali na yaarongolala yatokaana liparalee. Ee-no utongi wa Nazi kwaadimbenle watomaladi. Heinrich Himmler—lombwana aongilule ira “vailambo yavathi vano unofuna tonganga ngu i-yo”—atotawa ira avulumuche ingumyee. Mwari motawa liye atofwanya mutu mwinango oi atommwidhiwa wale: bali Lübke, ule a-eliwile perezoni. Himmler atokumbanya, nomfuka bali Lübke ira: “Namafunjedha Bibilya wapama, n’nga inofuna ireya chineneeva chini?” Bali Lübke atowakula ira a Mboni dha Yohova romela wanle aliwa tatoidiwa ira a Nazi tanodha nongiwa thitho aliwa tanodha thathuliwa. Himmler—wen’ne aongecha vyongo vinjinji vyothakala vyoonga a Mboni dha Yohova—kaana yoonga va hora yen’ne. Vangavirile hora yoyeva, liye atovipa. Ninofunjedhavon’ni? Funjedha Bibilya, thangani-avo maulosi, vinooda niva-a iroromelo yo-otekenyeya wa Nlungu thitho nikami-a kala olimba vahora inogumanana i-yo vyorucha.​—2 Pe. 1:19-21.

18. Movwelana na lemba la Juwau 6:67, 68, mwasiwa ngwan’ni i-yo ninofwanela kaana “mathuulelo apama”?

¹⁸ Mutu uliwethene wa i-yo aoni-enga udhivela—yeyi chiizindielo inooni-a ira enala mbamakristau aimbarimbari. Mbwenye i-yo thitho ninofwanela kaana “mathuulelo apama.” (Afil. 1:9) A-kaana makalelo enala, ninokala vangovini ninongooda rumela “mafunji-edho othene onama, okumela waatu” thangani-avo atu odhimbinuwela. (Aef. 4:14) Va hora yandulimu anamafunjedha anjinji tanga-iile m-arela Yesu, rumiwi Padru atoonga mwairoromelwee yothene ira “Yesu atoonga madhu oonga vya ingumi yo-omala.” (Muleri Juwau 6:67, 68.) Masiki ira aliwa katavwechecha vyothene, Pedru atodhowanave kala ororomeleya mwasiwa liye anovwechecha imbarimbari yoonga vya Yesu. Mwasa wa vyevyo, liye atolimbi-a iroromelwee va vyongo vinofunji-a Bibilya. Mwandhila yen’na iroromelwinyu inooda vilela va vyowesedha vili vyothene, thitho nyo mutokaana izo yokami-a atu enango ira takaena iroromelo yolimba.​—2 Ju. 1, 2.