1. N’nga chini jinoireya atu takaana rima opikisana?

MALAMBOANO atu anjinji mbovidhiveliwana thitho tanolimbi-a rima wa pikisano. Mofwanafwani-a mutu mwinango oguli-a malonda unofiedhela ira vyongo vyothakala naifunelo yoi malondee tawende pama mo-iyana na afwee. Mulimbo gwa bola unompei-a fwee wa grupu n’nango mwakomove na ifunelo yoi grupulo liganyali. Rima opikisana unooda mmwiri-a mwana wavaxikolani ira akabulari maizami naifunelo yofuna dhowa xikolani yavadhulu. Mbwenye i-yo makristau ninoidhiwa ira vyevi pyodawa thitho “mbamabasa atutuni.” (Agal. 5:19-21) N’nga mo-oidhiwa vinoodeyadi ira rumiwi wa Yohova aromi-e rima wa pikisano pingoni? Yei chofuka yofuneya mwasa oi rima wen’na unooda iri-a ira abali naarongola ta-avwelanenga.

2. Chini jinofuna i-yo tapanya mu yofunjedha yei?

² Mu yofunjedha yei ninotapanya vya makalelo othakala enao ananiiri-e ira nilimbi-enga rima opikisana vaari vaabali-u. Ninodha tapanya thitho vifwanafwani-o vyapama vyaalombwana naa-iyana enao tarambele rima opikisana. Mbwenye yoroma dhoweni nitapanyeni vinaire i-yo ira nisakenga vifunelo vi-u.

3. N’nga pyofuka viivi vinofwanela i-yo dhifuka?

³ Hora iliyothene pyapama sakanga vifunelo vi-u. Ninooda dhifuka ira: N’nga ndinovivwa pama rimani mwanga ndaonanga  ira ndinokwara atu enango ndairanga vyongo vinango? N’nga ndinokala wathindhi pingoni naifunelo yoi atu tandionenga ira ndili wapama vinjinji kwaranya bali venango rongola uliwethene? Venango ndinokala wathindhi na mwasa ofuna mdhiveliwi-a Yohova? Mwasiwa ngwan’ni ninofwanela dhifuka vyofuka ninga vyevi. Dhoweni nioneni madhu a Nlungu vinoniwandela aliwa.

4. Movwelana na lemba la Agalata 6:3, 4, mwasiwa ngwan’ni ninofwanela ramebala dhifwanafwani-anga naatu enango?

⁴ Bibilya linoniwandela ira kanivifwanafwani-edhenga naatu enango. (Muleri Agalata 6:3, 4.) Mwasiwa ngwan’ni? Mwasa ngoi naroma thuulela ira nili okwaranya abali paevo vanoroma i-yo gaya. Thitho mwasa unango ngoi navionanga ira nili o-ofuneya namwasa oi atu enango anonikwaranya, paevo vanoroma i-yo fooka. Akala ninovifwanafwani-a moi a-vi irana vyevi unooni-a ira kaninathuulela pama. Rongola mwinango wenuo unaka ilambo ya Greece, dhina lee Katerina, * uongile ira: “Ndakala divifwanafwani-anga naarongola enango enao kaoneya kala obaleya, adodoliso takala muurumiwini thitho hora dhinango katarucheya fwanya afwiwa owaredhana. Ndathuulelanga vyevi ndaviona ira kandili ofuneya.” Nithuulelanga ira Yohova nguniitan’ne wa liye a-kala ira mwasa oi nili obaleya, oidhiwa onga venango nili atu avadhulu mbwenye mwasa oi nili atu ofunechecha mdhiveliwana thitho mvwela mwanee.—Juwau 6:44; 1 Akor. 1:26-31.

5. N’nga ninofunjedhavon’ni va vyammwireele bali mwiango dhina lee Hyun?

⁵ Yofuka inango inofwanela i-yo dhifuka choi, ‘n’nga enango anondiidhiwana ninga mutu odhiveliwana rendele venango odhiveliwana kangana naatu enango?’ Kathuulelani vyevyo vyammwireele bali mwinango wa ilambo ya Koreya dhina lee Hyun. Vahora inango liye aonecha abali a vizo pingoni kala atu opikisananawo. Liye uongile ira: “Kandavwelana naabalala moi hora dhinjinji ndanoruni-ana va vyaonga aliwa.” N’nga vyo-arelavo viwa alin’ni? Liye atoonga ira: makalelwangala atoiri-a ira atu ta-avwelanenga pingoni. Afwee enango a Hyun tatomkami-a ira azindiyele vya makalelo ana liye. Liye atochinja thitho va ee-ni ngu ndimuwa wapama wavapingoni. Nazindiyela ira nitoroma rima wa pikisano a-kala olimbi-a rendele ninofwanela chinja mombaranya.

6. Movwelanana Agalata 5:26, n’nga mbamakalelo a-vi othakala enao anoiri-a ira mutu akaena rima opikisana?

⁶ Muleri Agalata 5:26. N’nga mbamakalelo a-vi othakala enao ananiiri-e ira nirome rima opikisana? Yoroma kudhigweli-a. Mutu odhigweli-a unokala ogaya thitho ovidhiveliwana ekene. Kalelo n’nango lothakala ti sanje. Kai ira mutu wa sanje unosilila vya fwee baa-i mbwenye unovifuna thitho ira vikale vyee. Ee-no mutu wasanje unom’mwidanana vinjinji mutu unommwirela liye sanje. Ninofwanela dhilimbi-edha voira iliyothene inaode i-yo ira nirambele makalelo ninga enala ninga mwemo munorambelela i-yo sau uliwothene oopi-a.

7. N’nga chiifwanafwani-o iivi inooni-a thakala wa sanje thitho dhigweli-a?

⁷ Ninooda fwanafwani-edha vigweli-a thitho sanje na visivithaka vinamorele makurani a ndeka. Ndekiyo yaroma wenda visivikathavyo vinooda tiyela mipembeni movira makurawo vyevyo vinodha iri-a ira motorini mwa-afienga pama makura thitho ndekiyo inooda mora. Mofwanafwana na vyevi mutu  unooda mlambela Yohova wahora yolapela mbwenye akala ira ngogaya thitho ngwasanje kanodhowa vasogolo. (Sang. 16:18) Unooda i-ya mlambela Yohova thitho vyevi vinooda mpei-a liye vambo-i naatu enango. N’nga akala pievyo ninaire a-vi ira nirambele sanje thitho rima odhigweli-a?

8. N’nga ninarambele a-vi rima odhigweli-a?

⁸ Ninooda rambela dhigweli-a na-arelanga malangi-o a Paulo aalembele liye Afilipi oonga ira: “Kamuire iliyothene na rima odhiveliwa kangana venango dhigweli-a, mbwenye modhievi-a, muonenga atu enango kala oukwaranyani.” (Afil. 2:3) Naona atu enango kala onikwaranya kaninodha kaana rima wapikisano naatu ale anoira vyongo vyapama venango ana dodoliso kwaranya i-yo. Malo mwa vyevyo i-yo ninodha sangalala na vyongo vile vinoira aliwa. Thtiho ninodha ira vyevyo simbwasimbwa ta-indi-edhanga dodoloso liwa vomlabela Yohova thitho mtitimi-a. Thitho abali akala tano-indi-edha basa malangi-o a Paulo naaliwene thitho anodha ona makalelo apama a i-yo. Magomelo a vyevyo i-yo othene ninodha kaathi-a rendele thitho vwelana wa pingo.

9. N’nga ninaire a-vi ira nirambele ilemeelo yoirela atu enango sanje?

⁹ Ninodha rambela ilemeelelo yoirela atu enango sanje nakala odhiyevi-a venango nazindiyela vyongo vinaode i-yo irana na vya-anaode i-yo. Nakala odhiyevi-a kaninadha ona ira nitokaana dodoliso venango ninoira vyongo vyapama kwaranya atu enango. Malo mwa vyevyo ninoroma thuulela vyongo vinafunjedhele i-yo waatu enango ana dodoliso lokwaranyedha i-yo. Nifwanafwani-e ira pingoni mwi-u mutokala bali unoonga pama mwasa i-yo ninooda mfuka vinaira liye ira akozeele pama mwasa. Akala vatokala rongola mwinango unoidhiwa piya pama vyodya ninooda mmwandela ira anikami-e ira niodenga piya pama. Akala ira kristau wazombwe unorucheya fwanya afwee owaredhana unooda vepa kristu mwinango wenuo a-anarucheya fwanya afwee owaredhana. Naira ee-no, ninooda rambela sanje thitho ninooda funjedha vinjinji.

10. N’nga Gidiyoni agumanena nyarwa yoi a-vi?

¹⁰ Kathuulelani vyevyo vyaireile vaari va Gidiyoni wenuo ali wa ziza la Manase na alombwana a ziza la Efuraimu. Gidiyoni naalombwana okwakwana 300 enao tali tangaganyalile kondo mwasa wokami-iwa na Yohova tatoroma gaya. Alombwana a Efuraimu tatodhowa magumana na Gidiyoni a-kala na mwasa ofuna msimba mbwenye makangana na liye. Vinooneya ira aliwa tatonyanyuwa na mwasa oi Gidiyoni kaaitan’ne ira tamawane vambo-i kondo ya Nlungu. Aliwa tathuulela vinjinji vyolemeziwa wa ziza liwa thitho tatoimwanana ona funeya wa vyairile Gidiyoni, wewo uli lemeza dhina la Yohova thitho vunela atwee.—Anam. 8:1.

11. N’nga Gidiyoni aawakulen’ni alombwana a Efuraimu?

¹¹ Modhievi-a Gidiyoni atofuka alombwana a Efuraimu ira: “N’nga miyo ndiirilen’ni vofwanafwani-edha nanyo?” “Angaongile madhu ee-nala, nyanyuwawiwa watomala.” (Anam. 8:2, 3) Gidiyoni atodhievi-a na ifunelo yoi alimbi-e rendele vaari vaatu a Nlungu.

12. Ninofunjedhavon’ni wa Gidiyoni thitho wa alombwana a Efuraimu?

¹² N’nga ninofunedhan’ni va mwasa wena? Va vyongo vyevyo viire alombwana a Efuraimu ninofunjedhavo ira kaninofwanela thuulela vinjinji vyolemeziwa wi-u mbwenye lemeziwa wa Yohova. Akala ira mutu mwinango utosukwala na mwasa wa virile i-yo ninofwanela dhilimbi-edha vwechecha ira mwasiwa ngwan’ni mutule utosukwala. Ninooda msimba mutu na mwasa wa vyongo vyapama vinoira liye. Thitho ninofwanela ira vyongo modhievi-a simbwasimbwa akala ira mutuo atodawi-adi. Mbwenye limbi-a rendele kofuneya vinjinji kwaranyedha ona ira i-yo kanidawi-idhe yongo ili yothene.

13. N’nga tinyarwa dhiivi dhagumanana Hana, n’nga airilen’ni?

¹³ Kathuulelan’ni ifwanafwani-o ya Hana. Liye atheliwile na mlevi mwinango dhina lee Elikana wenuo amdhiveliwana vinjinji. Elikana atokaana i-yana mwiango dhina lee Penina. Liye anomdhiveliwana vinjinji Hana kwaranya Penina. “Penina atombalela a-ima mbwenye Hana kaabalele a-ima.” Mwasa wa vyevi, Penina anonyoza Hana thitho ali ammoni-anga nyarwa vinjinji na ifunelo yoi amsukwali-e. Hana anosukwala vinjinji mwasa wa vyevi moi akalela “nla thitho kaadya.” (1 Sam. 1:2, 6, 7) Mbwenye Bibilyani kaninofwanya madhu oonga ira Hana atommweli-edha vyammwirela Penina. Malo mwa vyevyo liye atommwandela Yohova mwemo mwavwela liye thitho anororomela ira unodha iravo yongo. N’nga Penina ato-iya m’moni-a nyarwa Hana, Bibilya kalinoonga. Mbwenye jinoidhiwa i-yo choi Hana atokaana rendele warimani thitho “kaakalelave kumbanya.”—1 Sam. 1:10, 18.

14. N’nga ninofunjedhavon’ni va ifwanafwani-o ya Hana?

 ¹⁴ N’nga ninofunjedhavon’ni wa Hana? Akala ira mutu mwinango unofuna ira mupikisanenga muthuulele ira nyo munofwanela rambela veyvyo. Kamurumele ira mukanganenga. Malo moweli-edha yotakala mudhilimbi-edhe kala va rendele na liye. (Aroma 12:17-21) Angalive ira vinooneya ira mutuo kanafuna ira mukaathei-e rendele na liye nyo munooda kaana rendele warimani.

15. N’nga Apolo na Paulo tali ofwanafwana va vyongo viivi?

¹⁵ Vogomi-edha dhoweni nione vinofuna i-yo funjedha wa Apolo na rumiwi Paulo. Atu ambilala tatoidhiwa pama malemba. Othene tali anamafunji-a apama thitho oidhiweya. Thitho othene tali tangakami-idhe atu anjinji kala anamafunjedha. Mbwenye kavali wenuo aona fwee kala opikisananee.

16. N’nga Apolo ali wa makalelo oi a-vi?

¹⁶ Apolo abaliwele mu “ziza la Alekizandireya,” wewo waidhiweya vinjinji va mwasa wa mafunji-edho hora ya arumiwi. Liye ali wa dodoliso thitho “oidhiwa vinjinji malemba.” (Mayir. 18:24) Hora yali liye wu Korinto, atu enango a pingonimo vofwanafwani-edha naabalee enango enao talabile wewo thangani-avo rumiwi Paulo. (1 Akor. 1:12, 13) N’nga Apolo atokaana mathuulelo ogawani-a pingo? Kaninothuulela ira atoviira vyevyo. Mbwenye vangavirile hora Apolo angawelewo wu Korinto Paulo atomlimbi-a ira awelelewo okoka. (1 Akor. 16:12) Paulo aone ira Apolo anogawani-a pingo, Paulo kamlimbi-e ira awelelewo. Vinooneya ira Apolo ato-indi-edha basa pama dodoliso lee volaleela milanyu yapama thitho limbi-a abali. Ninooda sikimizeli-a ira Apolo ali odhievi-a. Mwaifwanafwani-o kavali valivothene Bibilya vinathonyi-edha aliwa ira liye  atosukwala hora yali liye na Purisikila wenuo amtukule nommwandelamo ndhila ya Nlungu mwapamani.”—Mayir. 18:24-28.

17. N’nga Paulo alimbi-idhe a-vi kaathi-a rendele?

¹⁷ Rumiwi Paulo atoidhiwa pama basa lalaba Apolo. Mbwenye liye kaasukwala namwasa oi atu enango anongoona ira Apolo ngomkwaranya. Malangi-o avelenle Paulo wu pingo wa uKoritiyo atooni-a ira liye ali odhievi-a thitho othuulela apama. Malo motukulela vyevyo vyaonga atu enango ira miyo “ndili wa Paulo” liye atokami-a atu othene ira tamlemezenga Nlungu na Yesu Kristu.—1 Akor. 3:3-6.

18. Movwelana na lemba la 1 Akoritiyo 4:6, 7, n’nga ninofunjedhavon’ni va ifwanafwani-o ya Apolo na Paulo?

¹⁸ N’nga ninofunjedhavon’ni va ifwanafwani-o ya Apolo na Paulo? Ninooda kaana thindhi vomlambela Yohova thitho ninooda kami-a atu anjinji ira tafiedhele badiziwa. Mbwenye ninozindiela ira vyevi vinoodeya mwasa oi Yohova unaanikami-a. Vaifwanafwani-o ya Apolo thitho Paulo, inonifunji-a ira akala nitokaana izo pingoni ninooda irana vinjinji volimbi-a thitho kaathei-a rendele. Ninosimba vinjinji abali a vizo anakaathei-a rendele thitho vwelano. Aliwa tanoirana vyevi vovelela malangi-o a madhu a Nlungu, thitho vokami-a atu othene ira katithuulelenga vinjinji vyaaliwa okene mbwenye vya Yesu wenuo uli ifwanafwani-o yi-u.—Muleri 1 Akoritiyo 4:6, 7.

19. N’nga uliwethene wa i-yo unofwanela iran’ni? (Onani kwadru loonga ira “ murambelenga romi-a pikisano.”)

¹⁹ Uliwethene utokaana dodoliso lelo liniva-idhe Nlungu. Ninooda i-ndi-edha basa vyotuva veyvi “vomlambela.” (1 Pe. 4:10) Venango ninooda ona ira vyevyo vinoira ira pingoni pivyongo ving’ono. Mbwenye vyongo vinoira i-yo ving’ono vili ninga usalu osonana unokami-a ira yowara igumane pama. Ee-no dhoweni othene nikaena thindhi vokaathei-a rendele thitho vwelano pingoni.—Aef. 4:3.