1. N’nga njiifunelo iivi inakaena i-yo naululanga?

NAULULANGA ninoroma vikumbanyedha ira Yohova kanandi-indi-edheve basa ninga ndulimu. Pyaimbarimbari ira kopolodhi-u dhinoyeva mbwenye ninooda i-ndi-edha basa zelu dhedho dhiidhi i-yo vokami-a azombwe ira tairengana vinjinji vomlabela Yohova thitho laba mu vizo vyo-iyana-iyana. “Ndimua mwinango awongile ira, ndangaromile wona ira ndinoimwanana irana vyongo vinango namwasa oulula, ndatosangalala ira vatokala azombwe ofwanelela enao taode dhowanave urumiwi wenuo waira miyo.”

2. N’nga ninafuna nitapanyen’ni muyofunjedha yei?

² Muyofunjedha ivirile natoona mwemo azombwe munaganyalele aliwa vinjinji tawaredhanga na andimuwa. Muyofunjedha yei ninodha wona mwemo makalelo ninga viyevi-a, zindiela vyevyo vinaode i-yo irana, rima osimba thitho va-a modhala mandha munakami-edhe aliwa andimuwa oulula ira talabenga basa vambo-i naazombwe noiri-a ira vyongo viwendenga pama pingoni.

3. N’nga lemba la Afilipi 2: 3, 4 linooni-a ira mutu odhievi-a unoiran’ni?

³ Andimuwa oulula tanofwanela kala odhievi-a ira takami-e azombwe. Mutu odhievi-a unoona atu enango kala omukwaranya. (Muleri Afilipi 2:3, 4.) Andimuwa enao tali odhievi-a tanozindiela ira vali ndila dho-iyana-iyana dhoirela vyongo vyevyo vya-ali vyo-iyana na makundo a malemba thitho vyevyo vinakale vyokami-a. Ee-no katinodedi-edha ira uliwetene airenga vyongo vyevyo ninga vyairana aliwa walelene. (Namal. 7:10) Angalive ira anoidhiwa vyongo vinjinji vyevyo vinaakami-ena aliwa azombwe, anozindiela ira “vyoireya vyava ilamboi vinaachinja.” Aliwa anofuneeleya funji-a mundila dhachineneeva dhoirela vyongo.—1 Akor. 7:31.

4. N’nga anamaing’anela isa tanooni-a a-vi rima ninga wan’na Alevi?

 ⁴ Makristau odhiyevi-a taulukulanga tanozindiela ira katinaoda irana vinjinji ninga vyevyo vyairana aliwa wale. Mofwanafwani-a kathuulelani vyevyo vinoaireela anamaing’anela isa enango. Aliwa tafii-a vwawa 70 tanovepiwa ira talabenga maurumiwi enango. Vyevi vinoodha kala vyorucha. Aliwa tali tasangalalanga volabela abaliwa. Wen’na nguurumiwi waudhiveliwana aliwa thitho rimani mwiwa tanoofunechecha tangadhowilenave urumiwio. Mbwenye tanovwechecha ira azombwe tangadhowilenave basali. Tairana vyevi tanottonyi-edha rima ninga wana Alevi Aisraeli. Aliwa tafii-a vwawa 50 tanoofwanela i-yachi urumiwi wava sasani. Kaira imwerumweru ya Alevi oulula yanyindela urumiwiwa. Aliwa tanoirana vyothene vyevyo vyaode aliwa vaurumiwi wenuo wana aliwa thitho kami-a azombwe. (Num. 8:25, 26) Malamboano thitho abali enao tali oing’anela isa, masiki ira katinawendela mipingo injinji, tanokami-a thitho limbi-a abali naarongola mupingo wewo unokala aliwa.

5. N’nga ninofunjedhavon’ni va ifwanafwani-o ya Dani na Katie?

⁵ Kathuulelani ifwanafwani-o ya Dani, alabile ninga namaing’anela isa muvyawa 23. Angakwakwani-idhe vyawa 70, liye vambo-i na i-yanee Katie, tatoowandeliwa ira taire upainiya wavakundu. N’nga anaire a-vi ira tasangalalenga na urumiwi wachineneevuo?  Dani unoonga ira va ee-ni ndinopingeya vinjinji kwaranyedha walelene. Liye unokaana vyoira vinjinji pingoni, unokami-a abali ira tafwanelele kala arumiwi okami-a, thitho tanofunji-a atu enango ira talaleelenga mamburo munofwanyeya atu anjinji na maperezoni. Nyo abli oulula akala munolaba basa laurumiwi wa hora dhothene venango kabe, munooda ira vinjinji vokami-a atu enango. N’nga munairena a-vi vyevi? Mukalenga osangalala na mwemo vyongo vili aliwa vaingumiinyu va-eni mukalengana vifunelo vyachineneeva thitho muthuulelenga vinjinji vyevyo vinaode nyo irana a-kala vyevyo vya-anaode nyo irana.

6. Mwasiwa ngwan’ni ndizelu zindiela vyevyo vinaode i-yo irana? Ongani ifwanafwani-o.

⁶ Mwazindielanga vyevyo vinaode nyo irana munothonyi-edha ira muli odhievi-a. (Sang. 11:2) Vyevi vinooda ukami-ani ira mwa-adedi-edhenga irana vinjinji kwaranyedha vyevyo vya-anaodenyo irana mukalengave osangalala thitho mukaengana thindhi. Ninooda fwanafwani-edha vyevi namutu wenuo unawendi-a karo vakumani. Mulimbo wendi-a karwiyo unofwanela e-lamo magiya oyeva enao anakala akopolo naifunelo yoi karweeyo idhowenave gwela kumuo. Pyaimbarimbari ira karwiyo mwavang’ono na vang’ono ulendowo unodhowave. Mofwanafwana na vyevi mutu unazindiela vyevyo vinaode liye irana unoidhiwa hora inofwanela liye “weli-a magiya” naifunelo yoi adhowenave labela Yohova thitho kami-a atu enango.—Afil. 4:5.

7. N’nga Barzilai aoni-idhe a-vi ira atozindiela vyevyo vya-anaode liye irana?

⁷ Kathuulelani ifwanafwani-o ya Barzilai weniyo ana vyawa 80 vevo Mwene Davide vyamwitane liye ira adhakalenga vanyumbani ya Umwene. Barzilai atokonda ngari yeniyo Mwene yava-idhe liye. Vothuulela vyevyo vya-aode liye namwasa oulula wee, liye atovepa ira Chimamo weniyo ali wazombwe adhowe malo mwaliye. (2 Sam. 19:35-37) Mofwanafwana na Barzilai abali oulula tanosangalala velela ngari waarumiwi aazombwe.

8. N’nga Mwene Davide athonyi-edhe a-vi ira atoidhiwa madile oirela vyongo vamwasa omanga kachisi?

⁸ Mwene Davide atothonyi-edha ifwanafwani-o yapama vamwasa ozindhiela madile avyevyo vyafwanela liye irana vyongo. Liye anofunechecha manga nyumba ya Yohova. Mbwenye angawadeliwile ira ngari yeena inodha veleliwa wa Solomu weniyo ali zombwe, Davide atorumela vyevyo Yohova vyasakule liye thitho atoirana vyothene vyevyo vyaoda liye vokami-a kozeela basalo. (1 Limb. 17:4; 22:5) Davide kaona ira liye ngwenuo afwanele i-nda pama basalo namwasa oi Solomu “ali mwana.” (1 Limb. 29:1) Liye atoidhiwa ira basalo ingalabeile pama akala Yohova utoraeli-a a-kala namwasa oidhiwa vyongo venango tunga la wenuo unofuna sogolela. Malamboano andimuwa anodhowanave kaana thindhi angalive urumiwiwa utochinja. Thitho anoidhiwa ira Yohova unodha raeli-a azombwe enao ano-inda basa yalaba aliwa.

9. N’nga bali mwinango wa mu Komiti ya Tambi athonyi-edhe a-vi ira atozindiela vyevyo vya-anaode liye irana?

⁹ Bali mwinango dhinalee Shigeo chiifwanafwani-o yapama malambo-ano vamwasa ozindiela vyevyo vya-anaode i-yo irana. Mu 1976 angana vyawa 30 liye atorumeli-iwa ira alabenga wu Komiti ya Tambi. Mu 2004 atokala ovwelani-a mu Komiti ya Tambi. Vangavirile  hora liye atozindiela ira kopolodhee dhina yeva thitho kanaode irana pama vyongo vinango. Angalobele thitho thuulela mwasa ween’na atoona upama ovelela izo yee waazombwe. Angalive ira malamboano Shigeo kai ovwelani-a Komiti ya Tambi liye unodhowanave laba na abali enango mukomoti yeniyo. Ninga mwemo muonele i-yo ifwanafwani-edho ya Barzilai, Mwene Davide na Shigeo, mutu odhievi-a thitho unazindiela vyevyo vinaode liye irana, unothuulela vinjinji kopolo dhedho azombwe dhina aliwa a-kala dodoliso liwa. Liye unoona ira azombwao baanamalaba afwee a-kala opikisananee.—Sang. 20:29.

10. N’nga abali oulula anofwanela aona a-vi azombwe pingoni?

¹⁰ Abali oulula anoona ira azombwe chotuva yokumela wa Yohova thitho anosimba vyevyo vinoirana aliwa. Kopolo dhiwa dhayevanga andimuwa anosangalala onaazombwe enao ana kopolo kala ofunechecha i-nda mabasa o-iyana i-yana pingoni.

11. N’nga lemba la Rute 4:13-16 linathonyi-edha a-vi ira abali oulula anooda ganyali vinjinji tarumela ira takami-iwe naazombwe?

¹¹ Naomi oromoliwa Bibilyani chiifwanafwani-o yapama vinjinji yaabali naarongola oulula anarumela ira takami-iwe naazombwe. Voroma Naomi atolimbi-a livyaliye Rute ira awelele waniwa. Mbwenye Rute atolimbi-edha ira adhowe waniwa wu Betelehemu, liye atorumela ira livyaliye amakami-enga. (Rute 1:7, 8, 18) Vyevyo vyali vyokami-a vinjinji waa-iyana ambilala! (Muleri Rute 4:13-16.) Dhiyevi-a unooda kami-a abali naarongola oulula ira tasazi-edhenga ifwanafwani-o ya Naomi.

12. N’nga rumiwi Paulo athonyi-edhe a-vi ira ali osimba?

¹² Rumiwi Paulo anosimba vinjinji abali  takami-a. Mofwanafwani-a liye anosimba abali awu Filipi tamtumizela vyotuva vyo-iyana i-yana. (Afil. 4:16) Atosimba thitho vyevyo Timoteo vyamwirela liye vomkami-a. (Afil. 2:19-22) Vevo vyatumiziwa liye wu Roma ninga nyaperezo liye atosimba Nlungu namwasa waabali enao tadhowile mam’limbi-a. (Mayir. 28:15) Paulo ali mutu wa kopolo wenuo awenda mumirunda indendai volaleela thitho limbi-a mipingo. Mbwenye liye ali odhievi-a thitho anorumeli-a ira abali naarongola tam’kami-enga.

13. N’nga abali naarongola oulula anathonyi-edhe a-vi ira anosimba azombwe?

¹³ Nyo muli abali naarongola oulula, munooda thonyi-edha ira munosimba azombwe apingoni mwinyu mundhila dho-iyana i-yana. Akala anofuna ukami-ani va mwasa wa mawendelo, magula vyongo, venango irana vyongo vyofuneeleya, murumelenga ira taukami-eni. Muonenga ira vyevyo vinoira aliwa voukami-ani chiimbarimbari yoi Yohova unoudhiveliwanani. Munooda dabwa ona ira mutoroma vwelana naaliwa vinjinji. Mukami-enga afwinyu kala vauxamwali olimba na Yohova thitho mwaawandelenga mwemo munosangalalela nyo namwasa oona ira azombwe tanoirana vinjinji vokami-a pingo. Mukalenga ofunechecha waredha naaliwa thitho awandela vyevyo vigumanena nyo vaingumiinyu. Mwairangana vyevyi “munodha thonyi-edha simba” Yohova namwasa waazombwe enao aakokele liye pingoni.—Akol. 3:15; Juwau 6:44; 1 Atez. 5:18.

14. N’nga Mwene Davide athonyi-edhe a-vi ira ali ova-a modhala mandha?

¹⁴ Abali oulula anooda funjedha kalelo linango lofuneya vinjinji vaifwanafwani-o ya Mwene Davide lelo lili lova-a modhala—mandha. Liye atovelela vyongo vyee vyoinjiva vokami-a basa lomanga kachisi. (1 Limb. 22:11-16; 29:3, 4) Davide atoirana vyevi angalive ira kachisiwo angaromoliwile ira kachisi wa Solomu. Akala kanina kopolo moi kaninaode i-nda basa la vyomanga manga, ninooda kami-a vabasali vovelela kobiri dhi-u movwelana na mwemo vyongo vili aliwa vaingumi-u. Ninooda kami-a azombwe na dodoliso li-u lelo lina i-yo vavyawa vyevyo vikadhi-iyo nilabanga.

15. N’nga chotuva iivi yapereso indendai yeniyo Paulo yava-idhe liye Timoteo?

¹⁵ Vamwasa wen’na kathuulelani ifwanafwani-o ya rumiwi Paulo. Liye atomvepa Timoteo ira awendenga naliye vamaulendo au misionariyo thitho modhala mandha atofunji-a zombula vyevyo vyaire liye ira alaleelenga thitho funji-a mwapama. (Mayir. 16:1-3) Vyevi vyatokami-a ira Timoteo alaleelenga thitho funji-a mwadodoliso milanyu yapama. (1 Akor. 4:17) Vamagomi-edho vee naliyene thitho Timoteo atofunji-a atu enango vyevyo vyafunjedhile liye wa Paulo.

16. Mwasiwa ngwan’ni Shigeo anofunji-a atu enango?

¹⁶ Mofwanafwana na Paulo, andimuwa oulula malamboano katinaova ira anongo oneya ira mbo-ofuneeleya tafunji-a azombwe mabasa enao ta-inda aliwa pingoni. Mwaifwanafwani-o, Shigeo wenuo umuongile i-yo ndulimula mwa vyawa vingaasi, atokala afunji-anga abali aazombwe enao alabana liye mu Komiti ya Tambi liye atoirana vyevyi na ifunelo yofuna dhowi-a vasogolo basa la Umwene ilambo weo walaba liye, vira wa hora vatofwanyeya bali ofwanelela wenuo avolowe valimburoni vee nodhowanave laba ninga ovwelani-a. Shigeo atodhowanave Funji-a azombwe vyevyo vyafunjedhile liye mu vyawa vyokwakwana 45 alabanga mu Komiti  ya Tambi abali oulula ninga enala anooda kami-a vinjinji atu a Nlungu!

17. Movwelana na vyevyo vili va lenba la Luka 6:38, n’nga adimuwa oulula anava-e atu enangon’ni?

¹⁷ Nyo muli abali naarongola oulula munothonyi-edha imbarimbari yoi lambela Yohova mororomeleya thitho na rima o-ongawaneya kwapama vinjinji. Ifwanafwani-o yinyu inothonyi-edha ira funjedha makundo a Bibilyani thitho i-ndi-edha basa vaingumi yi-u kokami-a vinjinji. Munoidhiwa mwemo vyongo vyakalele aliwa walelene thitho munozindiela ira kofuneya ira muirenga vyongo movwelana na vyongo vili aliwa malamboano. Nyo thitho muli andimuwa oulula mwiirile badiziwa wene munooda kami-a atu enango. Munooda awandela atu enango vyevyo viidhi nyo vya Yohova mwaukami-edheni aliwa kala osangalala va ee-ni angalive ira muli oulula. Azombwe anooda sangalala uvwa vyevyo viguman’nena nyo vaingumiinyu thitho vyevyo vikadhi nyo mufunjedhanga. Mwakala ova-a venango gawana naatu enango zelu dhedho dhiidhi nyo, Yohova unodha uraeli-ani vinjinji.—Muleri Luka 6:38.

18. N’nga andimuwa oulula naazombwe anakami-ena moi a-vi?

¹⁸ Nyo muli andimuwa oulula mwairanga vyongo vambo-i naazombwe, mwethene munooda kami-ana. (Aroma 1:12) Uli wethene unokala ira tokaana vyongo vinango vyevyo vili vyapereso yavadhulu yeniyo fwee ya-ana liye. Andimuwa oulula anoidhiwa vyongo vinjinji thitho anokaana zelu dhedho dhifwaide aliwa vahora yeniyo ikadhi aliwa tangan’na ingumi vevo azombwe tanokaana kopolo. Azombwe naandimuwa oulula tavwelananga noirela vyongo vambo-ive tanovelela lemezo wa Babi-u wa dhulu waudhivela thitho anokami-a vinjinji pingo.