1. N’nga Yohova atoom’funji-a Abrahamu likundo lofuneya liivi?

 VYAWA vinjinji vivirile ndulimu, Nlungu atooruma ngelo ira amam’mwandele Abrahamu ira unofuna anonge sidadi ya Sodoma na Gomora. Abrahamu anom’roromela maningi Nlungu, mbwenye vyevi vyatoom’rucha vwechecha. Ee-no atoofuka ira: “N’nga pyaimbarimbaridi munofuna munonge atu olongomana vambo-i naatu othakala? . . . Nyo muli namatonga wailambo yothene yavathi. N’nga kamunoira vyongo mwalongomano?” Yohova atoom’kami-a moleva rima fwee wavarimanula idhiwa likundo lofuneya maningi loonga ira: Nlungu kanodha nonga atu olongomana. Likundo leli tokami-a thitho tolimbi-a wa-iyo othene malamboano.—Mar. 18:23-33.

2. Chini inonisikimizeli-a ira Yohova unotonga mwalongomano na mwatangaranga?

² N’nga ninasikimizele a-vi rima ira Yohova unotonga atu mwalongomano na mwatangaranga? Ninosikimizela vyevi namwasa oi “Yohova unoona vili rimani” mwa mutu. (1 Sa. 16:7) Pyaimbarimbari ira Nlungu unoidiwa pama rima wa “mutu uliwethene.” (1 Ma. 8:39; 1 Li. 28:9) Vyevi pyova-a ifunelo maningi. Yohova ngwazelu maningi, ee-no kaninaode vwechecha mwasee unosakulela liye irana vyongo vinango. Ngumwasiwa rumiwi Paulo atoowandeliwa lemba ira: “Matongelwee [a Yohova Nlungu] mborucha avwechecha!”—Aro. 11:33.

3-4. N’nga hora dhinango ninooda kaangana vyofuka viivi, n’nga ninotapanyan’ni muyofunjedha yei? (Juwau 5:28, 29)

³ Mbwenye hora dhinango ninooda kaangana vyofuka ninga vyana Abrahamu. Mofwanafwani-a, ninooda dhifuka ira: ‘N’nga vatokala idedi-edho iliyothene waatu enao anongiwile na Yohova  ninga atu awu Sodoma na Gomora? N’nga pyoodeya ira atu enango mwaaliwa anodha kala mugulu . . . laatu “o-olongomana” enao anofuna dhavenyathi-iwa?’—May. 24:15.

⁴ Dhoweni nitapanyeni vyongo vinoidhiwa i-yo vamwasa ovenyathi-iwa waatu okwa. Vo-odembuwava, nitokami-iwa vwechecha vinothapulela “venyathi-iwa waatu ira tawachele ingumi yo-omala” na venyathi-iwa waatu “ira tatongiwe. a (Muleri Juwau 5:28, 29.) Vyevi vitoiri-a ira nichinje moda wavwela i-yo makundo enango thitho muyofunjedha yei na yo-arela ninotapanyani vya chinja weu. Vamwasa oi Yohova unotonga atu mwalongomano, yoroma ninotapanyani vyongo vya-anoidhiwa i-yo namala vyongo vinoidhiwa i-yo.

VYONGO VYA-ANOIDHIWA I-YO

5. N’nga ndulimu mabukwi-u takadhi taongangan’ni vyokuza atu enao anongiwile wu Sodoma na Gomora?

⁵ Ndulimu, mabukhwi-u takadhi taonganga vyongo vinofuna dhaireela atu atongiwile na Yohova ira mbo-olongomana. Naongecha ira kavali idedi-edho yoi atu anongiwile na Yohova ninga atu awu Sodoma na Gomora anodha venyathi-iwa. Mbwenye vasogolo volobela nofunjedha mosamala yofunjedha yei, kaninaonge vyevi mosikimizela.

6. N’nga ndi vifwanafwani-o viivi vyaatu o-olongomana enao tatongiwile na Yohova? N’nga kaninoidhiwa n’ni?

⁶ Dhoweni nithuuleleni myasa dhingasi. Bibilya linoonga myasa dhingasi dhokuza mwemo Yohova mwatongele liye atu o-olongomana. Mofwanafwani-a, atu anjinji takwide vahora ya igumula, Yohova atootonga atwee thitho ira tamanonge maziza 7 aatu amuilambo yolanyedhiwa thitho vahora inango, ngelo wa Yohova atoopha anyakodho Aasuri okwakwana 185.000 ma-iyu umbo-ive. (Mar. 7:23; Dot. 7:1-3; Esa. 37:36, 37) Vamyasa dhothene dhedhi, Bibilya kalinoonga vyongo vinjinji vyevyo vinaniiri-e thuulela ira Yohova atootonga ira atu enala tanongiwe thitho kativenyathi-iwe. Mwasiwa ngwan’ni ninoonga ee-no?

7. N’nga kaninoidhiwa n’ni vyokuza atu enao tanongiwile vaigumula, venango enao tapiwile vevo Aisraeli vagonji-a aliwa ilambo ya Akanani? (Muone iruthiruthi yavakapani.)

⁷ Kaninoidhiwa mwemo Yohova mwatongele liye mutu uliwethene vaekene thitho akala atu taphiwilao tatokaana ngari yofunjedha vyoonga Nlungu nochinyuwa. Vamwasa oonga vya hora ya igumula, Bibilya linoonga ira Nowa “anoolaleela vya longomano la Nlungu.” (2 Pe. 2:5) Mbwenye kalinoonga ira vahora yamanga liye mwadiya lukuluo, Nowa anoodhilimbi-edha laleela wa mutu uliwethene vailambo yavathi. Ndisaasawa thitho naatu Aukanani. Kaninoidhiwa akala atwao tatokaana ngari yofunjedha vyoonga Yohova nochinja makalelwiwa.

8. N’nga ndi vyongo viivi vya-anoidhiwa i-yo vyokuza atu awu Sodoma na Gomora?

⁸ N’nga a-vi vyaatu awu Sodoma na Gomora? Loti wenuo ali mutu olongomana ali vari viwa. N’nga ninoidhiwa akala Loti atoolaleela waatu othene enao? Kabe. Pyaimbarimbari ira aliwa tali atu amakalelo othakala, n’nga atu othene enao tanooidhiwa ira vi pyapama venango vi pyothakala? Kathuulelani ira gurupu laalombwana asidadimo lanoofuna i-ndela alendo a Loti. Bibilya linoonga ira vagurupunivo, vatookala “azombwe naandimuwa.” (Mar. 19:4; 2 Pe. 2:7) N’nga ninooda sikimizela ira Yohova Nlungu wenuo uli watangaranga atootonga ira atu othene enao takwe thitho katidha venyathi-iwe? Yohova atoom’sikimizeli-a Abrahamu ira musidadimo kamwali atu olongomana okwakwana 10. (Mar. 18:32) Aliwa tali o-olongomana ee-no Yohova atowatonga mwalongomano vowanonga namwasa wa vyongo vyaira aliwa. N’nga ninooda onga mosikimizela ira kavali mutu uliwethene mwaatwao, unofuna dhakala mugurupu “laatu . . . o-olngomana enao anofuna dhavenyathi-iwa”? Kabe, kaninaonge mosikimizela!

9. N’nga ndi vyongo viivi vya-anoidhiwa i-yo vyokuza Solomu?

 ⁹ Mbwenye Bibilyani ninolerimo vyaatu olongomana enao tadhidhe kala atu o-olongomana. Ifwanafwani-o nja mwene Solomu. Liye atoofunji-iwa phama ndhila dha Nlungu thitho Yohova atom’raeli-a maningi, mbwenye vasogolovee atooroma lambela milungu yonama. Vyodawavyee vyatom’thakalelui-a maningi Yohova thitho Aisraeli tatoorucheya na vyo-arelavovyee wa vyawa vinjinji. Pyaimbarimbari ira malemba anoonga ira Solomu “atoolokotiwa masiyeni,” vambo-i na anamabalee thangani-avo Davide wenuo ali ororomeleya. (1 Ma. 11:5-9, 43; 2 Ma. 23:13) N’nga vyevi vinothapulela ira baa-i Solomu unodha venyathi-iwa? Bibilya kalinoonga yongo iliyothene. Atu enango anooda thuulelanga ira Solomu unodha venyathi-iwa namwasa oi Bibilya linoonga ira “mutu ukwide kanokaana thitho landu wavyodawavyee.” (Aro. 6:7) Vyevyo pyaimbarimbari, mbwenye kavinothapulela ira atu othene enao akwide anodha venyathi-iwa, kalanga ninga mutu akwa pyoi baa-i utokaana ufulu odhakaana okoka ingumi. Venyathi-iwa chotuva inovelela Nlungu mwaudhivela. Thitho unoivelela waatu anofuna liye dhaava-a ngari yodham’labelanga modhowa nodhowa. (Yob. 14:13, 14; Ju. 6:44) N’nga solomu unodha wachela yotuva yei? Yohova ekene ngunoidhiwa, i-yo kaniidhi. Mbwenye yongo inoidhiwa i-yo choi Yohova unodha irana vyongo mwalongomano.

VYONGO VINOIDHIWA I-YO

10. N’nga Yohova unovwa a-vi vamwasa ononga atu? (Zakiyeli 33:11) (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁰ Muleri Zakiyeli 33:11. Yohova unoniwandela mwemo munovwela liye vamwasa otonga atu. Rumiwi Pedru atooweleli-edha onga okoka vyongo vyalembile namaongela Zakiyeli. Liye aongile ira: “Yohova . . . kanofuna ira mutu uliwethene adhanongiwe.” (2 Pe. 3:9) Likundo lolimbi-ali linonikami-a idhiwa ira Yohova kanombaranya tonga atu. Liye ngwatangaranga dhilukulu thitho unothonyi-edha tangarangadho akala pyofuneeleya.

11. N’nga mbaatu avi a-anofuna dhavenyathi-iwa, n’nga ninoviidhiwa a-vi vyevi?

¹¹ N’nga ninoidhiwa vyongo vivi vyokuza atu enao a-anofuna dhavenyathi-iwa? Bibilya linoonga vifwanafwani-o vyoyeva. b Yesu atoonga ira Yudasi Sikarioti kanodha venyathi-iwa. (Mrk. 14:21; muone thitho lemba la Juwau 17:12 na madhu akomini.) Yudasi, moidhiwa thitho mwakomove, atooira vyongo moruni-ana na Yohova Nlungu thitho Mwanee. Madhu oi mwana unongeile enao a-indi-edheliwe basa valemba la Juwau 17:12, anothapulela ira vevo Yudasi vyakwide liye, kavali thitho idedi-edho yoi unodha vyenyathi-iwa. (Muone Marku 3:29 na madhu akomoni.) Molandana na vyevi, Yesu atoonga thitho ira anamasogolela amareligiau enao tam’runi-a, katina idedi-edho yodhavenyathi-iwa. (Mat. 23:33; muone lemba Juwau 19:11 na madhu akomoni “lombwana.”) Rumiwi Pedru atoowenjeli-a thitho ira atu opanduwa o-ochinyuwa katinodha venyathi-iwa.—Aeb. 6:4-8; 10:29.

12. N’nga ninoidhiwa vyoi a-vi vyokuza tangaranga dha Yohova? Muonge ifwanafwani-o.

¹² N’nga ndi vyongo viivi vinoidhiwa i-yo vyokuza tangaranga dha Yohova? N’nga Yohova uthonyi-edhe a-vi ira “kanofuna ira mutu uliwethene adhanongiwe”? Kathuulelani mwemo mwathonyi-edhele liye tangaranga waatu enango enao tairile vyodawa vilukulu. Mwene Davide atooira vyodhawa vilukulu ninga unyambi thitho upha mutu. Mbwenye Davide atoochinyuwa thitho Yohova atoom’vwela tangaranga nom’levelela. (2 Sa. 12:1-13) Mwene Manase atooira vyongo vyothakala maningi wahora indedai vaingumiyee. Angalive ira vyali e-no, Yohova atoom’vwela tangaranga nom’levela namwasa oi atoochinyuwa. (2 Li. 33:9-16) Vifwanafwani-ovi  vinonithuucha ira Yohova unothonyi-edha tangaranga akala vatokala mwasa othonyi-edhela tangarangadho. Liye unodha venyathi-a atu ninga enala namwasa ozindiyela ira atoira vyodawa vilukulu nochinyuwa.

13. (a) Mwasiwa ngwan’ni Yohova atoovwela tangaranga atu awu Ninive? (b) N’nga Yesu aongilen’ni vyokuza atu awu Ninive?

¹³ Ninoidhiwa thitho ira Yohova atoothonyi-edha tangaranga atu awu Ninive. Nlungu atoom’mwandela Yona ira: “Nditoona vyongo vyothakala vinoira aliwa.” Mbwenye aliwa tangachinyuile vyodawa viwa, Yohova atowavwela tangaranga nowalevelela. Yohova atoothonyi-edha tangaranga kwaranya Yona. Yona anganyanyuile, Nlungu atom’thuucha ira atu awu Ninive “kataidhiwa i-yani-a vyongo vyofwanelela na vyodaweya.” (Yon. 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) Vasogolovee, Yesu atoo-indi-edha basa ifwanafwani-o yei vofunji-a atu vyokuza longomano na tangaranga dha Yohova. Yesu atoonga ira atu awu Ninive enao tachinyuile “anodha venyathi-iwa vadambo lotongiwa.”—Mat. 12:41.

14. N’nga chini inofuna dhaireela atu awu Ninive “tadhavenyathi-iwa ira tatongiwe”?

¹⁴ N’nga atu awu Ninive “anodha venyathi-iwa votongiwa” uvi? Yesu anoofunji-a ira atu enango “anodha venyathi-iwa ira tatongiwe.” (Ju. 5:29) Yesu aonga vya utongee wavyawa 1.000, vevo atu “olongomana na o-olongomana vanofuna aliwa dhavenyathi-iwa.” (May. 24:15) Waatu o-olongomana, weo unodha kala “venyathi-iwa ira tatongiwe.” Vyevi vinothapulela ira Yohova na Yesu anodha onanga akala atwao anovwela thitho a-rela vyongo vinofunji-iwa aliwa. Mofwanafwani-a, akala atu enango awu Ninive anodha konda lambela Yohova, anodha tongiwa ira ta-akaenave ingumi modhowa nodhowa. (Esa. 65:20) Mbwenye atu othene enao anofuna dhasakula m’lambela Yohova mororomeleya, anodha tongiwa ira takaena ingumi yokalao modhowa nodhowa!—Dan. 12:2.

15. (a) Mwasiwa ngwan’ni kaninofwanela onga ira atu othene enao anongiwile wu Sodoma na Gomora katinodha venyathi-iwa? (b) N’nga madhu anofwanyeya va lemba la Yuda 7, anothapulelan’ni? (Muone kwadru loi “ N’nga Yuda athapulelan’ni”?)

¹⁵ Yesu atoonga ira langiwa waatu enao takonda vyongo vyafunji-a liye, unodha kala opha maningi “vadambo lotongiwa” kwaranya langiwa waatu awu Sodoma na Gomora. (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luk. 10:12) N’nga veva Yesu athapulelan’ni? Venango ninooda thuulelanga ira vahora yeniyo Yesu anoo-indi-edha basa mogogomedha  maningi ifwanafwani-oi. Mbwenye vinooneya ira kavili e-no nathuulela mwemo mwaongile liye vyokuza atu awu Ninive. c Vinooneya ira vyongo vyaongile Yesu kavyali ifwanafwani-o mbwenye vyali vyaimbarimbari. “Dambo lotongiwa” liongile liye fendo dothene dhedhi, lali limbo-i baa-i. Mofwanafwana naatu awu Ninive, atu awu Sodoma na Gomora tatooira vyongo vyotakala mbwenye atu awu Ninive tatookana ngari yochinyuwa. Thitho muthuulelenga vyongo vyaongile Yesu vyokuza atu enao “anofuna dhavenyathi-iwa ira tatongiwe.” Anodha thangani-avo atu “enao anoira vyongo vyothakala.” (Ju. 5:29) Ee-no vinooneya ira atu enango awu Sodoma na Gomora anodha venyathi-iwa. Vinooneya ira enango mwaatwao anodha venyathi-iwa thitho ninodha kaana ngari yowafunji-a vya Yohova na vya Yesu Kristu.

16. N’nga ninoidhiwan’ni vamwasa wamwemo Yohova munosakulela liye atu oi adhaavenyathi-e? (Jeremiya 17:10)

¹⁶ Muleri Jeremiya 17:10. Lembali linonikami-a fwanya likundo lukulu va vyongo vinoidhiwa i-yo. Hora dhothene Yohova, “unosakasaka rima thitho unosakasaka mathuulelo amwari mwarima mwamutu.” Ee-no vamwasa ovenyathi-iwa waatu okwa, Yohova “unodha irela mutu uliwethene movwelana na vyoiravyee.” Unodhaira vyongo mwakopolo thitho mwatangaranga akala pyofuneeleya. Ee-no kanimbaranyedhelenga thuulela ira ngana kanave idedi-edho yodhavenyahti-iwa. Kumi-avo akala nitosikimizela ira Bibilya linoonga vyevyo.

“NAMATONGA WAILAMBO YOTHENE YAVATHI” UNODHA IRA VYONGO “MWALONGOMANO”

17. N’nga chini inofuna dhaireya waatu enao takwide?

¹⁷ Kumela vahora Adamu na Eva vyakanle aliwa uikundu ya Satana nom’dhimbinuela Yohova Nlungu, atu mamiliyau manjinji takadhi takwanga. Wukwa ndi “mwidani oopi-a” maningi. (1 Ak. 15:26) N’nga chini inofuna dhaireela atu othene enala? Atu oyeva okwakwana 144.000 enao ali anama-arela ororomeleya a Kristu, anodha venyathi-iwa nova-iwa ingumi yo-okwa dhulu. (Apk. 14:1) Alombwana naa-iyana ororomeleya enao anom’dhiveliwana Yohova, anodha kala mugurupu laatu “olongomana enao anofuna . . . dhavenyathi-iwa” thitho anodha va-iwa ingumi yo-omala vailambo yavathi, akala anodha  dhowanave kala ororomeleya muutongi wa vyawa 1.000 wa Kristu na vahora yowesedhiwa omari-a. Vahora yeniyo, atu o-olongomana thangani-avo enao ta-am’lambela Yohova, venango tairana vyongo vyothakala, anodha va-iwa ngari yoi tadhafunjedhe vyoonga Yohova. (Dan. 12:13; Aeb. 12:1) Thitho wari mwavywa 1.000, “atu o-olongomana” thangani-avo atu ta-am’lambenlevo Yohova, venango enao “tairana vyongo vyothakala,” anoda kaana ngari yoi tachinje ndhila dhiwa nokala ororomeleya. (Luk. 23:42, 43) Mbwenye vatokala atu aasakunle Yohova ira katinodha venyathi-iwa navang’onovene, atu enala tali othakala maningi thitho tatoosikimizela rima runi-ana na Yohova na vifunelovyee.—Luk. 12:4, 5.

18-19. (a) Mwasiwa ngwani’ni ninooda kala osikimizela ira Yohova unodha tonga mwalongomano atu akwide? (Esaya 55:8, 9) (b) N’nga ninodha tapanyan’ni muyofunjedha yo-arela?

¹⁸ N’nga ninooda kala osikimizela ira hora dhothene Yohova unotonga atu molongomana? Ee! Abrahamu atooidhiwa ira Yohova ngu “namatonga wailambo yothene yavathi” liye ngolongomana, wazelu thitho watangaranga. Yohova utom’funji-a Mwanee thitho utom’va-a izo yothene yotonga. (Ju. 5:22) Yohova vambo-i na Mwaneula, anoidiwa vyongo vili mirimani mwaatu. (Mat. 9:4 ) Ee-no tatonganga mutu uliwethene anodha ira vyongo “molongomana.”

¹⁹ Dhoweni na-akaikelengani ira Yohova unoidhiwa vyongo vyothene. Ninoidhiwa ira liye ngofwanelela thonga a-kala i-yo. (Muleri Esaya 55:8, 9.) Ee-no mwasa othene otonga ninou-iya mandhani mwee na Mwanee. Thitho Mwaneula ngu Mwene wenuo unom’sazi-edha Babee vothonyi-edha longomano na tangaranga. (Esa. 11:3, 4) N’nga Yohova na Yesu anodha tonga a-vi atu vahora ya nyarwa ilukulu? N’nga ndi vyongo vivi vya-anoidhiwa i-yo? N’nga ndi vyongo vivi vinoidhiwa i-yo? Yofunjehda yo-arela inodha wakula vyofuka vyevi.