1-2. (a) N’nga ninofuna nitapanyeni vyofuka viivi? (b) Chini inothonyi-edha ira Yohova ngofunechecha nikami-a?

 YOHOVA unonikami-a ira niode limbanana nyarwa dhinogumanana i-yo vaigumi yi-u, thitho ira nisangalalenga vomlabela. N’nga liye unonikami-a mundhila dhivi? N’nga ninaire a-vi ira niganyali na pedhelo linoniva-a liye? Vyofuka vyevi vinowakuliwa muyofunjedha yeyi. Mbwenye na-anatapanye dhoweni niwakule yofukai: N’nga Yohova ngofunechechadi nikami-a?

² Madhu a rumiwi Paulo a-indi-edhe liye basa kartalee lodhowa wa Aebere, tanonikami-a fwanya yowakula. Liye aongile ira: “Yohova ngunamakami-anga; kandinodha ova. Mutu unondiira n’ni?” (Aeb. 13:6) Bukhu n’nango loonga vya Bibilya laongile ira madhu oi “namakami-a,” ninga mu-indi-edhiwile aliwa basa valembali, anoonga vya mutu unotamanga ira amakami-e mutu unango unofuneela kami-iwa. Fwanafwani-edhelani ira munoona Yohova atamanganga mavulumucha mutu unango uli vanyarwani. Pyo-okaikeli-a ira munorumela ira onga wa madhu enala unothonyi-edha ira Yohova ngofunechecha kala namakami-i-u. Mokami-iwa na Yohova ninooda vilela vyowesedhiwa vilivyothene mosangalala.

3. N’nga ndivyongo viraru viivi vino-indi-edha Yohova basa vonikami-a vilela mosangalala vyowesedha vinogumanana i-yo?

³ N’nga Yohova unonikami-a vilela vyowesedhiwa vi-u mundhila ninga dhivi? Ira nifwanye yowakula dhoweni nilerini vili mu bukhu la Esaya. Mwasiwa ngwan’ni? Namwasa oi maulosi manjinji awandeliwile liye ira alembe, anokuza thitho arumiwi  a Nlungu malamboano. Hora dhinjinji Esaya anomuonga Yohova mo-orucha vwechecha. Esaya kapitulu 30 mutokala vifwanafwani-o ninga vyevyo. Mukapitulu leli, Esaya atoonga vo-indi-edha basa madhu enao anonikami-a ona mathuulelo mwi-u ninga Yohova munokami-edhela liye atwee. (1) vuruwana paama thitho wakula malobelwi-u. (2) voniva-a malangi-o thitho (3) voniva-a maraeli-o va ee-ni thitho sogolo. Dhoweni nitapanyeni mwa imbo-i na imbo-i mwavyongo viraru vino-indi-edha basa Yohova vonikami-a.

4. (a) N’nga Yohova aawandelen’ni Ayuda a muhora ya Esaya, n’nga arumeli-idhe ira tagumanena vyoi a-vi? (b) N’nga atu ororomeleya wa Yohova aava-idhe idedi-edho yoi a-vi? (Esaya 30:18, 19)

⁴ Madhu oroma kapitulu 30, Yohova unoaonga Ayuda “ninga a-ima alombwana o-ovwela” enao tawenjendhela “vyodawa va vyodawa.” Liye atowenjedhela ira: “Enala ndi atu opanduwa, . . . aliwa katinofuna uvwa malamulo a Yohova.” (Esaya 30:1, 9) Voira aliwa tatokonda vwela, Esaya atoongelatu ira Yohova unodha rumeli-a ira aliwa tagumanena nyarwa. (Esaya 30:5, 17; Jer. 25:8-11) Vyevi ndivyaireile. Aliwa tatotukuliwa dhowa udhaari wu Babulo. Mbwenye vatookala Ayuda enango ororomeleya thitho Esaya atoawandela milanyo yaidedi-edho. Atoawandela ira dambo n’nango Yohova unodha aomela rima. (Muleri Esaya 30:18, 19.) Thitho vyevi ndivyaireilendi. Yohova atoathathula wu udhaari. Mbwenye kaiira liye aathathuule hora yeniyoene. Madhu oi “Yohova unodha dedi-edhela ira auomeleni rima,” tanothonyi-edha ira vanoofuneela vira hora ira Ayuda ororomeleya tathathuliwe. Thitho Aisraeli tatokala vyawa 70 wudhaari wu Babulo ta-anathathuliwe ira tawelele waniwa wu Yerusalemu. (Esaya 10:21; Jer. 29:10) Atu tangawelenle waniwa, tangaranga dhana aliwa namwasa waudhaari dhatomala thitho tatoroma kala osangalala.

5. N’nga lemba la Esaya 30:19 linonisikimizelan’ni?

⁵ Malamboano ninolimbi-iwa maningi na madhu oi: “Mo-okaikela, liye unodha uriyela rima adhavwa ulawaa.” (Esaya 30:19) Esaya atonisikimizela ira Yohova unodha vuruwana pama vanovepa i-yo kami-iwa thitho unodha wakula mombaranya malobelwi-u. Liye atowenjedhela ira: “Adhavwa ulawaa, unodha uwakula.” Madhu olimbi-ala anonithuucha ira babi-u ngofunechecha—kami-a uliothene unovepa kami-o—wa liye. Idhiwa vyevi unonikami-a ira nivilelenga mosangalala.

6. N’nga madhu a Esaya anothonyi-edha a-vi ira Yohova unovuruwana malobelo a rumiwee uliwethene vaekene?

⁶ N’nga chini thitho inosikimizela lembali vamwasa wa lobelo? Yohova unovuruwana malobelwi-u vakadha mutu vaekene. Mwasiwa ngwan’ni ninoonga e-no? Muikundu yoroma ya Esaya kapitulu 30, Yohova uto-indi-edha basa madhu oi “weyo” voonga gulu laatu. Mbwenye versu la 19 madhu oi “weyo” tanothonyi-edha ira milanywiyo inodhowa wamutu uliwethene vaekene. Esaya atolemba ira: “Weyo kunodha nlave okoka,” “liye unodha uriyela rima,” “liye unoda uwakula.” Ninga Baba waudhivela, Yohova kanowandela mwanee ofooka ira, “Unofwanela kala olimba ninga bali venango rongolao.” Malomwee, liye unoona mutu uliwethene vaekene thitho unovuruwana lobelo la uliwethene mwaifunelo.—Sal. 116:1; Esaya 57:15.

7. N’nga Esaya na Yesu tathonyi-edhe a-vi funeya olobela mowelelawelela?

⁷ Nalobelanga wa Nlungu vamwasa unonikumbanyi-a, yongo yoroma inaniirele Yohova kuniva-a kopolo ira nivilele. Thitho akala  vyowesedhiwavi ninga mwadedi-edhela i-yo, ninofunela dhowanave lobela ira aniva-e kopolo dhoi nivilele. Liye unonilimbi-a ira niirenga vyevi. Vyevi pyovwelana na madhu a Esaya oonga ira: “Kamu-iye mthuulela [Yohova].” (Esaya 62:7) N’nga vyevi vinothapulelan’ni? Vinothapulela ira ninofwanela lobelanga wa Yohova mowelelawelela namwasa oi vinokala ninga ninaathuucha. Madhu a Esayala, tanonithuucha ifwanafwani-o ya Yesu inofwanyeya va lemba la Luka 11:8-10, 13. Valembali, Yesu atonilimbi-a ira nivepenga “mo-o-iyedhela” thitho “nivepengave zimu ochena.” Ninooda mvepa Yohova ira anisogolele sakula vyongo mwapama.

8. N’nga muhora ya Ayuda, lemba la Esaya 30:20, 21 lakwakwaneli-edhiwile a-vi?

⁸ Muleri Esaya 30:20, 21. Vevo anyakondo au Babulo vyarungunuwile aliwa sidadi la Yerusalemu wa yawa na meya, nyarwa dhagumanana atu dhatofiya volemeeleya ninga yodya na ma-inje. Mbwenye movwelana na versu 20 na 21, Yohova atoalanyedha Ayudao ira, tachinyuwa thitho chinja vyoira viwa liye unodha avulumucha. Voromola Yohova ninga “namalangi-a lukulu,” Esaya atolanyedha atu ira Yohova unodha afunji-a mwemo munofuna aliwa mlambela morumeleya. Madhu enala atokwakwaneli-edhiwa vathathuliwile Ayuda wudhaari. Yohova atothonyi-edhadi ira ali namalangi-iwa lukulu, thitho malangi-o aava-a liye tatoakami-a ira taode weleli-edha lambela waimbarimbari. I-yo malamboano nitokaana ngari ira Yohova ndinamalangi-i-u lukulu.

9. N’nga ndindhila ivi imbo-i malamboano inowachelana i-yo malangi-o a Yohova?

⁹ Vodhowanave onga mwaifwanafwani-o, Esaya unoniwandela ninga namafunjedha unofuji-iwa na Yohova mundhila mbili. Yoroma Esaya aongile ira: “Metwaa anodha roma m’mona namalangi-aa lukulu.” Muifwanafwani-oi, namalangi-a uimenle sogolo wa anamafunjedhee. Malamboano nitokaana ngari ilukulu yoi ninowachela malangi-oee. N’nga Yohova unonifunji-a a-vi? Liye unonifunji-a dhela mugululee! Ninosimba maningi namwasa wa malangi-o ovweya pama anoniva-a liye dhela mugululee. Malangi-o anova-iwa i-yo va migumano yapingo na ya gawo thitho mabukwi-u, porogarama ya JW Broadcasting na ndhila dhinango, vinonikami-a thitho vilela mosangalala nagumanana nyarwa.

10. N’nga ninovwa a-vi “madhu nduli [wi-u]”?

¹⁰ Esaya atoonga ndhila yanambili inonifunji-edha Yohova voonga ira: “Mabarwaa  anodhavwa madhu nduliwaa.” Veva namaongelula aonga Yohova ninga namalangi-a ovuruwana pama wenuo unowenda nduli mwa anamafunjedhee, athonyi-edhanga ndhila vasogolo viwa thitho ava-a malangi-o. Malamboano ninovwa madhu a Nlungu kumela wa Nlungu. Moi a-vi? Madhu a Nlungu talembiwile Bibilyani walelene i-yo na-anabaliwe, ee-no naaleringa vinokala ninga ninovwa Madhu a Nlungu nduli wi-u.—Esaya 51:4.

11. Ira nivilelenga mosangalala, ninofwanelela iran’ni, n’nga mwasiwa ngwan’ni?

¹¹ N’nga ninaire a-vi ira niganyali na malangi-o anoniva-a Yohova dhela mugululee na madhwee? Muone ira Esaya aongile vyongo vinli. Yoroma liye aongile ira “ndhila njen’na.” Yanambili aongile ira, “muwende mwemo.” (Esaya 30:21) Idhiwa “ndhila” baa-i kai vyokwakwanela. Ninofuneela thitho “wendamo.” Dhela mumadhu a Yohova, ninga munoongela gululee nitoidhiwa vinofuna Nlungu ira niirenga. Ninofunjedha thitho moda una-indi-edhe i-yo basa vinofunjedha i-yovyo. Ira nivilelenga mosangalala vomlabela Yohova ninofuneela ira vyongo vilivyene vyevi. Nairanga vyevyo paevo vanokala i-yo osikimiza ira Yohova unodha niraeli-a.

12. Movwelana na lemba la Esaya 30:23-26, n’nga Yohova araeli-idhe a-vi atwee?

¹² Muleri Esaya 30:23-26. N’nga ulosula wakwakwaneli-edhiwe a-vi wa Ayuda enao tawelenle wu Israeli tadhamale thathuliwa udhaari wu Babulo? Yohova atoaraeli-a na vyongo vinjinji vyoakami-a ira takaena ingumi thitho ira tadhowenave mlabela. Liye atoava-a vyodya vinjinji. Mbwenye yofuneya maningi yali yoi atoava-a yodya yoinjiva yauzimu vevo lambela waimbarimbari vaweleli-edhiwa aliwa vang’ono na vang’ono. Maraeli-o auzimu tasangalalana atu a Nlungu vahora yeniyo, tatokwaranya iliyothene yaava-idhe Nlungu ndulimu. Movwelana na versu 26, Yohova atoakami-a maningi vwechecha madhwee. (Esaya 60:2) Maraeli-o aava-idhe liye anamalabee, tatoakami-a ira talabelenga mosangalala. Thitho tatokaana kopolo “namwasa okaana imwerumweru rimani.”—Esaya 65:14.

13. N’nga ulosi okuza weleli-edhiwa wa lambela waimbarimbari ukwakwaneli-ediwe a-vi malamboano?

¹³ N’nga ulosi oonga vya weleli-edhiwa wa lambela waimbarimbari unonikuza thitho malamboano? Ee. Moi a-vi? Romela yawa ya 1919 C.E., atu mamiliyau manjinji tatoothathuliwa udhaari wu Babulo, wenuo uli maregiau othene onama. Aliwa tatoosogoleliwa  uilambo yapama maningi kwarwanya ilambo yolanyedhiwa ya Israeli. Ilamboi ndi paradaizo wauzimu. (Esaya 51:3; 66:8) N’nga paradaizo wauzimu chini?

14. N’nga paradaizo wauzimu chini, n’nga mbaani uli mwemo malamboano? (Muone thapuleliwa wa madhu enango.)

¹⁴ Romela muyawa ya 1919 C.E., ozoziwa takanle tasangalalanga kala mu paradaizo wauzimu. b Vevo vanovira hora, “mabila enango” enao tana idedi-edho yodhakala vailamboi aliwa thitho tatovolowa muilambo yauzimui, thitho tanosangalala na maraeli-o oinjiva a Yohova.—Juwau 10:16; Esaya 25:6; 65:13.

15. N’nga paradaizo wauzimu uli wani?

¹⁵ N’nga paradaizo wauzimu uli wani malamboano? Anamalaba a Yohova tanofwanyeya uliothene vailamboi. Ee-no paradaizo wauzimu munokala aliwa, uli vailambo yothene. Mo-obala unokala i-yo vailamboi, ninodha kala muparadaizo wauzimu akala ninodhilimbi-edha irana vyongo vyokami-a lambela waimbarimbari.

16. N’nga ninaire a-vi ira nidhowenave ona baleya wa paradaizo wauzimu?

¹⁶ Ira nikalengave muparadaizo wauzimula, muvyongo vinango ninofwanela dhowanave simbanga ira nili pingoni wa vailambo yothene wa Ikristau. N’nga ninaire a-vi vyevi? Ninoira vyevi voing’ana vyongo vyapama mwa abali naarongoli-u, a-kala vinodawi-a aliwa. (Juwau 17:20, 21) Mwasiwa ngwan’ni vyevi pyofuneya? Kathuulelani ifwanafwani-oi. Nawendanga limburo n’nango lobaleya, ninodedi-edhela ona miri yo-iyana-iyana. Molandana na vyevi, malamboano thitho paradaizo wauzimu unooneya pama namwasa oi muli atu o-iyana-iyana anolandani-iwa na miri. (Esaya 44:4; 61:3) Ninofwanela thuulela maningi baleya wa “u-ru” wethene wen’na a-kala vyofooka vya “miri” yeniyo ili vaduzi na i-yo. Kanirumeli-e ira vyofooka vi-u venango vyaatu enango, viniiri-e ira na-aonenga baleya wa gulu la vailambo yothene la pingo wa Ikristau lelo lililovwelana.

17. N’nga uliwethene wa i-yo unaire a-vi ira alimbi-enga vwelano pingoni?

 ¹⁷ N’nga i-yo vaokene ninairen’ni ira nilimbi-e vwelano pingoni? Nikalenga atu odhi-a rendele. (Mat. 5:9; Aroma 12:18) Hora iliyothene inokaathi-a i-yo rendele pingoni, ninowenjedhela baleya wa paradaizo wauzimu. Ninothuulela ira Yohova ngukokele wa liye mutu uliwethene uli muparadaizo wauzimu. (Juwau 6:44) Kathuulelani moda munosangalalela liye aniona ira ninodhilimbi-edha limbi-a rendele na vwelano vari va anamalabee enao anowaona liye ira ndi apereso yavadhulu!—Esaya 26:3; Agai 2:7.

18. N’nga ninofwanela thuulelanga maningi n’ni, n’nga mwasiwa ngwan’ni?

¹⁸ N’nga ninaire a-vi ira niganyalinga mokwakwanela na maraeli-o anowachela i-yo ninga anamalaba a Nlungu? Nithuulelenga maningi vyevyo vinofunjedha i-yo mumadhu a Nlungu thitho mabukwi-u okami-a vofunjedha Bibilya. Irana vyevi unonikami-a ira nikawena makalelo ananiiri-e ira “nidhiveliengana abali” thitho nikaena “udhivela waimbarimbari vari vi-u.” (Aroma 12:10) Nathuulelanga maningi vyamaraeli-o awachenle i-yo va e-ni, ninolimbi-a uxamwali-u na Yohova. Thitho thuulela maningi maraeli-o anilokotedhe Yohova sogolou, unoniiri-a ira niroromelenga maningi ira ninodha mlabela modhowa nodhowa. Vyevi vinonikami-a ira nimlabelenga mosangalala va ee-ni.

19. (a) Movwelana na lemba la Esaya 30:18, n’nga nikale osikimizelan’ni? (b) Chini inanikami-e ira nivilelenga mosangalala?

¹⁹ Yohova “unodha venyathi” malo mwa-iyo vanofuna liye dhanonga ilambo yothakalai. (Esaya 30:18) Nili osikimizela ira Yohova wenuo uli “Nlungu unotonga molongomana,” kanodha rumeli-a ira ilambo yotongiwa na Satanai ikalevove kwarwanya hora ya-elile liye. (Esaya 25:9) Ninodedi-edhela mwaifunelo hora yaivulumucho ya Yohova yadhafiya. Mbwenye va ee-ni nili osikimizela ira ninodhowanave ona ira ndingari yapereso yavadhulu lobela, funjedha Madhu a Nlungu noa-arela thitho thuulela maraeli-o. Nairanga vyevi, Yohova unonikami-a ira nivilelenga mosangalala vanom’lambela i-yo.