1. Mwasiwa ngwan’ni ninorucheya kala ovwela?

 N’NGA hora dhinango vinouruchani kala ovwela? Vyevi vyatom’muireelavo mwene Davide. Ee-no liye atoolobela wa Nlungu ira: “Ndikami-eni na zimu ofunechecha vwela.” (Sal. 51:12) Davide anom’dhiveliwana Yohova. Mbwenye, hora dhinango anoorucheya vwela ninga mwemo munokalela aliwa na i-yo. Mwasiwa ngwan’ni? Yoroma, nitukulele rima o-ofuna vwela. Yanambili, hora dhinango Satana unoniiri-a ira na-am’vwelenga Yohova ninga mwemo mwairele liye. (2 Akor. 11:3) Yaneraru, ninokala muilambo mwemo atwiwa ana mathuulelo enao va-eni “anolaba basa mwaa-ima o-ovwela.” (Aef. 2:2) Nikaengana thindhi ira niodenga limbanana rima ofuna irana vyodawa thitho rambela vyevyo namanami-a naatu amuilamboi vinolimbi-a aliwa irana ira nikale o-ovwela. Ninofwanela dhilimbi-edha ira nim’vwelenga Yohova thitho atu aasakunle liye ira tanisogolelenga.

2. N’nga kala “okozeya vwela” unothapulelan’ni? (Yakobo 3:17)

² Muleri Yakobo 3:17. Yakobo atoovudheleliwa lemba ira atu azelu anokala “okozeya vwela.” N’nga vyevi vinothapulelan’ni? Vinothapulela ira ninofwanela kala ofunechecha thitho kala okozeya vwela atu enao Yohova waava-idhe liye izo. Mbwenye, Yohova kanodedi-edhela ira nivwelenga atu anonivepha ira niire vyongo vyo-iyana na malamulwee.—Mayir. 4:18-20.

3. Mwasiwa ngwan’ni Yohova unofuna ira nivwelenga atu anonisogolela?

³ Hora dhinango ninooda onanga ira pyo-orucha m’vwela Yohova i-yana m’vwela mutu. Thitho Yohova hora dhothene unoniva-a malangi-o aphama. (Sal. 19:7) Vyevi pyo-iyana maningi naatu enao ana vizo. Angalive ira vili e-no, Babi-u wa dhulu unova-a izo anamabala, andimuwa andimuwa anamatonga  thitho andimuwa avapingoni. (Sang. 6:20; 1 Atez. 5:12; 1 Pe. 2:13, 14) Navwelanga atu enala ninokala ira ninom’vwela Yohova. Dhoweni nioneni vinaire i-yo ira nivwelenga atu enao Yohova waava-idhe liye izo angalive ira hora dhinango ninooda onanga ira pyorucha rumela venango a-rela malangi-iwa.

4. N’nga mwasiwa ngwan’ni a-ima anjinji katinofuna vwela anamabaliwa?

⁴ Hora dhinango azombwe anokaana afwiwa ali “o-ovwela anamabaliwa.” (2 Timo. 3:1, 2) Mwasiwa ngwan’ni azombwe anjinji katinovwela? Enango anoona ira anamabaliwa mbainyengo. Enango anowandeliwa ira tairenga vyevyo anamabaliwa vya-anoira aliwa. Enango anoona ira malangi-o aanamabaliwa mbawale, o-okami-a venango okanyi-edheya. Akala nyo muli zombwe, n’nga munoona thitho e-no? Atu anjinji anorucheya a-rela lamulo la Yohova loonga ira: “Muvwelenga anamabalinyu mwa Mbwiye, voi irana vyevi ndi longomano.” (Aef. 6:1) N’nga chini inaukami-eni ira muvwelenga?

5. Movwelana na lemba la Luka 2:46-52, mwasiwa ngwan’ni pyova-a ifunelo ira Yesu anoovwela anamabalee?

⁵ Munooda funjedha vwela khumela wa Yesu, wenuo uli ifwanafwani-o yaphama. (1 Pe. 2:21-24) Liye ali olongomana, mbwenye anamabalee katali olongomana. Yesu anoovwela anamabalee angalive ira hora dhinango tanoodawi-a vyongo thitho katam’vwechecha. (Ekis. 20:12) Ifwanafwani-o ndi vyevyo vyaireile Yesu angana vyawa 12. (Muleri Luka 2:46-52.) Anamabalee tatom-iya wu Yerusalemu. Yosefe na Mariya tatokaana izo yoing’anechecha ira a-imiwa othene tali vambo-i naaliwa vyawelela aliwa nyumbani wiwa khumela ithuuleloni. Aliwa tangam’fwaidhe tatom’momba landu Yesu ira atowaoni-a nyarwa. Yesu angaodile onga ira aliwa katairile vyolongomana. Malomwee atoawakula anamabaleao mogwandela thitho mwalemezo. Mbwenye Yosefe na Mariya “katavwechechile vyaongile liyevyo.” Angalive ira vyali e-no, Yesu “atoodhowanave avwela.”

6-7. N’nga chini inakami-e azombwe ira tavwelenga anamabaliwa?

⁶ N’nga vinouruchani vwela anamabalinyu namwasa oi anodawi-a vyongo vinango venango katinouvwechechani? N’nga chini inaukami-eni? Yoroma, muthuulelenga mwemo Yohova munovwela liye. Bibilya linoonga ira mwavwelanga anamabalinyu, “munom’dhiveliwi-a Mbwiye.” (Akol. 3:20) Yohova unoidhiwa akala anamabalinyu katinouvwechechani venango akala anouva-ani malamulo orucha a-arela. Mbwenye mwasakula avwela malamulwao liye unosangalala.

⁷ Yanambili, muthuulelenga mwemo anamabalinyu munovwela aliwa. Mwavwelanga anamabalinyu aliwa anosangalala thitho anouroromelani. (Sang. 23:22-25) Nyo thitho munoroma vwelana maningi naaliwa. Bali mwinango wau Belgica dhinalee Alexandre aongile ira: “Ndingaromile vwela anamabalanga natooroma vwelana maningi thitho nanoosangalala.” b Yaneraru, muthuulelenga mwemo vwela anamabalinyu va-eeni munaukami-edheleni aliwa sogolou. Paulo unokala Brazil aongile ira: “Vwela anamabalanga utondikami-a ira ndim’vwelenga Yohova thitho atu ana vizo.” Madhu a Nlungu anoniwandela myasa yaphama yoniiri-a vwela anamabali-u. Anoonga ira: “Ira vyongo viuwendelenga phama thitho ira ukaena ingumi yolapela vailambo yavathi.”—Aef. 6:2, 3.

8. N’nga mwasiwa ngwan’ni azombwe anjinji anosakula vwela anamabaliwa?

 ⁸ Azombwe anjinji anoona ira vyongo vinoawendela phama tavwelanga anamabaliwa. Luiza unokala Brazil, vyanom’rucha vwechecha mwemo anamabalee hora dhinango mwam’kondi-edhela aliwa kaana telefoni. Vyanom’dabwi-a namwasa oi azombwe anjinji atungalee tatokaana matelefoni. Mbwenye vasogolovee atoozindiyela ira anamabaleyao tanom’vunela. Va-eeni liye unoonga ira: “Ndinoona ira vwela anamabalanga kai okanyi-edheya mbwenye unondivunela.” Rongola mwinango wa sikana wau Estados Unidos dhinalee Elizabeti, hora dhinango vyanom’ruchave vwela anamabalee. Liye aongile ira: “Ndaona ira kandinovwechecha mwasee anamabalanga atokaathi-a lamulo n’nangolee, ndinothuulela mwemo malamulwao mwandibarele aliwa ndulimu.” Monica unokala wu Armenia aongile ira, hora dhothene vyongo vinom’mwendela phama avwelanga anamabalee i-yana mwemo munokalela aliwa a-aavwele.

9. N’nga malamboano mathuulelo aatu anjinji mboi a-vi vamwasa ovwela malamulo?

⁹ Atu anjinji anorumela ira maguverno mbofuneya, mbwenye ninofwanela vwela enango mwamalamulo enao “anamatonga aandimuwa andimuwa anovelela aliwa.” (Aroma 13:1) Mbwenye atwao katinofuna vwela lamulo la-anodhivelawana aliwa venango linoona aliwa ira kai lolongomana. Ifwanafwani-o ndi vyevyo atu vinoira aliwa vamwasa opagali misoko. Va vyosakasaka vinango vyaireile uilambo ya Europa, atu anjinji tatoororomela ira “ndi phama a-phagali soko akala unoona ira kai olongomana.” Ee-no pyo-odabwi-a ira atu anjinji muilamboi katinopagali misoko yothene inofuneela veleliwa wa guverno.

10. Mwasiwa ngwan’ni ninofwanela vwela malamulo masiki takale o-onisangalali-a?

¹⁰ Bibilya linoonga ira maguverno aatu mbanoromi-a nyarwa, ali mandhani mwa Satana, thitho anodha nongiwa vo-ondembuwava. (Sal. 110:5, 6; Namal. 8:9; Luka 4:5, 6) Linoonga thitho ira mutu uliwethene “unoruni-ana na utongi, unoruni-ana thitho na masaka-edho a Nlungu.” Va-eeni Yohova utorumeli-a ira maguverno tatongenga na ifunelo yoi va-akale vyododomi-a thitho unodedi-edhela ira naavwelenga. Ee-no ninofuneela velela “waothene vinofuna aliwa,” vyevyo vinothangani-avo misoko, lemezo thitho avwela. (Aroma 13:1-7) Ninooda onanga lamulo n’nango ninga lo-ofwanelela, lo-olongomana venango lorucha livwela. Mbwenye ninovwela anamatongala namwasa oi Yohova unoniwandela ira niirenga e-no akala malamulwao katino-iyana na vyevyo vinofuna liye.—Mayir. 5:29.

11-12. Movwelana na lemba la Luka 2:1-6, n’nga Yosefe na Mariya tairilen’ni ira tavwele lamulo lorucha, n’nga vyo-arelavovyee vyali vyoi a-vi? (Muone thitho iruthiruthi.)

 ¹¹ Ninooda funjedhavo yongo vaifwanafwani-o ya Yosefe na Mariya enao tali okozeya vwela anamatonga aandimuwa andimuwa angalive ira vyali vyorucha irana vyevyo. (Muleri Luka 2:1-6.) Mariya vyana liye wise ya medi 9, liye na Yosefe tatoowandeliwa ira taire vyongo vyorucha. Agusto wenuo ali namatonga muumwene wa Aroma, ali angatongile ira atu tamalembeliwe. Yosefe na Mariya tanofuneela wenda ulendo orucha ovira myangoni dhowa Betelehemu weo wali wa makilometuru 150. Ulendula wali orucha maningi simbwasimbwa wa Mariya. Aliwa tanookumbanyedha maningi ingumi ya Mariya na ya mwana afuna baliwa. N’nga vyakale a-vi aakale ira marendao taromile tangali ndhila? Liye adedi-edha dha bala mwana afuna dhakala Mesiya. N’nga vyevi vyatoiri-a ira ta-avwele lamulo la guverno?

¹² Yosefe na Mariya katarumeli-idhe ira vyongo vyevi vyaaimwanani-e vwela lamulo. Yohova atoaraeli-a namwasa ovwela wiwa. Mariya atoofiya phama wu Betelehemu, atoobala mwana wa manungo aphama thitho atookami-a ira ulosi wa Bibilyani ukwakwaneli-edhiwe!—Mik. 5:2.

13. N’nga nakala ovwela ninakami-e a-vi abali-u?

¹³ Navwelanga anamatonga aandimuwa andimuwa, unokami-a i-yovano thitho atu enango. Mwasiwa ngwan’ni ninoonga e-no? Yoroma, ninorambela ira na-achinuchiwe ninga mwemo munochinuchiwa atu o-ovwela malamulo. (Aroma 13:4) Navwelanga anamatonga, aliwa anoona ira Amboni dha Yohova othene mbaatu ovwela. Mofwanafwani-a, vyawa vinjinji ndulimu anyakondo tatoovolowa Nyumbani ya Umwene wu Nigeria migumano ingali wari. Aliwa tasakasaka atu enao tairana vioni-edho vo-ofuna pagali misoko. Mbwenye ndimuwa wa anyakondwao atoawandela ira takume thitho atoonga ira: “Amboni dha Yohova hora dhothene anopagali misoko.” Hora iliyothene inovwela nyo malamulo  munokami-a ira atu a Yohova takaena limbili laphama thitho vyevi vinodha vunela Makristau afwinyu sogolou.—Mat. 5:16.

14. N’nga chini yam’kami-idhe rongola mwinango kala “okozeya vwela” anamatonga aandimuwa andimuwa?

¹⁴ Hora dhinango vinooda kala vyorucha vwela anamatonga aandimuwa andimuwa. Rongola mwinango wau Estados Unidos dhinalee Joanna aongile ira: “Vyali vyorucha ira ndikale ovwela namwasa oi atu enango abanja langa tatoireliwa vyongo vyo-olongomana naandimuwa andimuwa aguverno.” Mbwenye Joanna atoodhilimbi-edha ira achinje mathuulelwee. Yoroma, atoo-iyachi leri myasa yava internetini yeniyo yam’muiri-a idanana maningi naandimuwa andimuwa aguverno. (Sang. 20:3) Yanambili, atom’vepha Yohova ira am’kami-e ira am’roromelenga maningi, malo mothuulelanga ira chinja guverno unooda kami-a. (Sal. 9:9, 10) Yaneraru, atooleri myasa ya mabukhwi-u yoonga vyokuza a-volowela vya ndale. (Ju. 17:16) Joanna aongile ira va-eni, lemeza thitho vwela andimuwa andimuwa amaguverno utom’kami-a kaana “rendele o-oongeya.”

15. N’nga mwasiwa ngwan’ni hora dhinango vinooda nirucha vwela malangi-o okumela wu gulu la Yohova?

¹⁵ Yohova unoniwandela ira “nivwelenga enao anosogolela” pingo. (Aeb. 13:17) Angalive ira Namasogoleli-u Yesu ngolongomana, atu anoa-indi-edha liye basa ira tanisogolelenga, kai olongomana. Ee-no vinooda niruchanga avwela simbwasimbwa akala atoniwandela irana vyongo vya-anofuna i-yo. Vahora inango, rumiwi Pedru kaafuna vwela malangi-o ava-iwile liye. Ngelo angam’mwandele ira adye nyama yothakali-iwa movwelana na ilamulo ya Mose, liye atookonda, a-kala fendo umbo-i baa-i mbwenye fendo uraru! (Mayir. 10:9-16) Mwasiwa ngwan’ni atookonda? Namwasa oi aona ira malangi-o mapyao tali o-ovweya phama. Ali angalemeele ira vyongo mundhila inango. Akala Pedru vyatom’rucha vwela malangi-o okumela wa ngelo olongomana, n’nga vili a-vi wa-iyo vano? Na-iyene thitho vinooda niruchanga vwela malangi-o okumela wa abali enao ali o-olongomana!

16. N’nga Paulo airilen’ni, angalive ira malangi-o ava-iwile liye taoneya ira mbo-ovweya phama? (Mayirelo 21:23, 24, 26)

¹⁶ Rumiwi Paulo ali “okozeya vwela” angalive ira atowachela malangi-o o-ovweya phama. Makristau awu Yuda tavwide naatu enango ira Paulo anolaleela vyoi atu “tapanduwele ilamulo ya Mose” thitho kaalemeza ilamulwiyo. (Mayir. 21:21) Andimuwa awu Yerusalemu tatom’langi-a Paulo ira adhowe kachisini naalombwana 4 thitho amadhicheni-e vothonyi-edha ira uno-arela ilamulo. Mbwenye Paulo atoidhiwa ira Makristau katino-arela ilamulo thitho kaadawi-idhe yongo iliyothene. Mbwenye hora imbo-ive yeniyo liye atoorumela vyevyo vyam’mwandele aliwa. Voi e-no Paulo “atootukulana naalombwanao dambo lo-arela nodhowa maira mwambo odhicheni-a vambo-i naaliwa.” (Muleri Mayirelo 21:23, 24, 26.) Vyaireilevyo vyatookami-a ira vakale vwelano.—Aroma 14:19, 21.

17. N’nga ninofunjedhavon’ni va vyevyo vyam’muireele Stefania?

¹⁷ Rongola mwinango dhinalee Stefania vyanom’rucha vwela vyevyo abali aizo vyasakunle aliwa muilamboyee. Liye naman’nee tanosangalala tumikela muisigurupu ya iongelo inango. Moi e-no ofesi ya tambi yatomali-a gurupulo voi banjali lanofuneela welela mupingo wa iongelwiwa. Stefania aongile ira: “Vyevi kavyandisangalali-idhe. Ndaona ira tatamu  ya iongelo yi-u mutokala anamalaleya anjinji.” Angalive ira vyali e-no atothuulela vyo-arela malangi-o mapyao. Liye aongile ira: “Vangavirile hora ndatoroma ona ira malangi-oao tali azelu.” Va-eeni, nili ninga anamabala auzimu aatu anjinji pingoni enao abaliwa ta-ali imbarimbarini. Ninofunjedha na rongola mwinango wenuo ukami-iwile ira arome okoka fwanyeya vamigumanoni thitho nditokaana hora injinji yofunjedha vamekene. Va-eeni “nditookaana ithuulela rima yaphama, voidhiwa ira nditodhilimbi-edha kala ovwela.”

18. N’nga ninoganyali a-vi namwasa okala ovwela?

¹⁸ Ninooda funjedha kala ovwela. Yesu “atoofunjedha kala ovwela” a-kala namwasa oi vyongo vyali phama, mbwenye namwasa wa “nyarwa dhagumanena liye.” (Aeb. 5:8) Molandana na Yesu, i-yo ninooda funjedha kala ovwela vevo vanogumanana i-yo nyarwa. Mofwanafwani-a, maromelo a sau wa COVID-19, natoolangi-iwa ira ni-ye dhowa Nyumbani ya Umwene thitho laleela vandhe na vandhe. N’nga nyo vyatouruchani vwela? Mbwenye vwela winyu watouvunelani noukami-ani ira muvwelanenga na abali naarongolinyu thitho mwatom’sangalali-a Yohova. Va-eeni i-yo othene nili okozeya dha vwela malangi-o aliothene anawandeliwe i-yo va nyarwa ilukulu. Vwela unodha nikami-a ira nidhavulumuwe va nyarwa ilukulu!—Yobo 36:11.

19. Mwasiwa ngwan’ni munofuna kala ovwela?

¹⁹ Muyofunjedha yei, nitofunjedha ira vwela unodhi-a maraeli-o manjinji. Mbwenye mwasa nlukulu unoniiri-a m’vwela Yohova ngoi ninom’dhiveliwana thitho ninofuna m’sangalali-a. (1 Ju. 5:3) Kaninaode m’mweli-edha Yohova vyongo vyothene vyaphama vinoniirela liye. (Sal. 116:12) Mbwenye ninooda m’vwela thitho avwela atu enao waarumeli-idhe liye ira tanisogolelenga. Navwelanga ninothonyi-edha ira nili azelu thitho atu azelu anodhiveliwi-a rima wa Yohova.—Sang. 27:11.