1. N’nga kaninofwanela kaikela vyan’ni, n’nga mwasiwa ngwan’ni?

 MWATHUULELA moda uli vyongo ilamboi, n’nga munokaikela ira vyongo vinodha kalala pama? Atu mabanjani katinadhivelana, thitho atu auwalanga, ovidhiveliwana thitho auwalanga ali valivothene. Anjinji thitho vinoarucha roromela atu avizo. Mbwenye vyoireya vyevi vinooda ulimbi-ani. Mwasiwa ngwan’ni ninoonga e-no? Namwasa oi atu anoira ninga viongiwile muulosi okuza “malambo omari-a.” (2 Timo. 3:1-5) Kwakwaneli-edhiwa waulosula weo atu oona rima wa-anaruni-e aliwa ira unaakwakwaneli-edhiwa, unovelela umboni oi Kristu Yesu atoroma tonga ninga Mwene wa Umwene wa Nlungu. Mbwenye vatokala maulosi enango manjinji oonga vya Umwenula. Funjedha maulosi enao akanle akwakwaneli-edhiwanga muvyawa vyachineneeva, unolimbi-a maningi iroromelo yi-u.

2. N’nga muyofunjedha yei ninotapan’ni, namwasa wan’ni? (Ongani vili vairuthiruthi yavakapani.)

² Muyofunjedha yei, ninotapanya 1) ulosi unonikami-a idhiwa hora ikaathi-iwile Umwene, 2) maulosi anonikami-a idhiwa ira Yesu unaatonga ninga Mwene wa Umwene wa Nlungu thitho 3) maulosi anonikami-a idhiwa mwemo amwidani a Umwene wa Nlungu munafuna aliwa dhanongiwela. Ninoona ira maulosala ali ninga mapedhaso afoto enao ta-eliwa  vambo-ive fotwiyo inooneya mwapama. Maulosala anonikami-a ona ira nili muhora ya Yohova ya vyoireya vyo-iyana-iyana.

3. N’nga ulosi wava lemba la Danieli 7:13, 14 unonisikimizela vyoi a-vi vyokuza Mwene wa Umene wa Nlungu?

³ Ulosi wa lemba la Danieli 7:13, 14 unosikimizela ira Yesu Kristu unodha kala Mwene ofwanelela maningi. Atu amaziza othene anodha “mlabelanga” thitho kanodha volowiwa m’mamburo na umwene uliwethene. Ulosi unango mubukhu la Danieli watoongelatu ira Yesu unodha wachela Umwenee komoni wa mahora 7. N’nga pyoodeya idhiwa hora yaimbarimbari munofuna dhaireya vyongo vyosangalali-avi?

4. Onganino mwemo lemba la Danieli 4:10-17 munonikami-edha aliwa idhiwa yawa i-eliwile Kristu kala Mwene. (Muone thitho madhu achindo.)

⁴ Muleri Danieli 4:10-17. “Hora dhokwakwana 7” dhinoimelela vyawa 2.520. Vyawa vyevi vyaromile yawa ya 607 B.C.E., vevo Ababulo vamkumi-idhe aliwa mwene omari-a vapandoni wa umwene wa Yohova wu Yerusalemu. Horila yamadhi mu 1914 C.E. vevo Yohova vyam-edhi liye Yesu, “uli ofwanelela mwalamulo,” kala Mwene wa Umwene wa Nlungu. *—Zakiy. 21:25-27.

5. N’nga ndiyoganyali-a iivi imbo-i inofwanya i-yo namwasa wa ulosi oonga vya “mahora okwakwana 7”?

⁵ N’nga ulosula unonikami-a a-vi? Idhiwa “hora dhokwakwana 7,” unonisikimizela ira Yohova unokwakwaneli-edha vyolanyedhavyee vahora yofwanelela. Mofwanafwana na mwemo mwakozeele liye hora yaimbarimbari yoi Umwenee udhakaathi-iwe, unodha onechecha thitho ira maulose enango othene atokwakwaneli-edhiwa vahora yofwanelela. Ee-no nili osikimiza ira dambo la Yohova “kalinodha dembuwa!”—Habak. 2:3.

6. a) N’nga nguumboni uuvi ooneya na metho unonisikimizela ira Kristu unaatonga dhulu? b) N’nga ulosi wava lemba la Apokalipse 6:2-8, unonisikimizela a-vi vaumboni wen’na?

⁶ Komoni wa urumiwee wavailamboi, Yesu atoongelatu vyoireya vyevyo vyafuna dhakami-a anama-arelee idhiwa ira liye utoroma tonga dhulu. Mwavinango, liye atoromola kondo, dhala thitho vindarandara. Atoongelatu ira unodhakala misau yo-iyana-iyana venango marenda “mumamburo o-iyana-iyana,” thitho ifwanafwani-edho ndi sau una i-yula wa COVID-19. Vyoireya vyevi ndiikundu ya vyaongile Bibilya ira “izindiyelo” yokalavo wa Kristu. (Mat. 24:3, 7; Luka 21:7, 10, 11) Vangavirile vyawa 60 angakwide thitho welela dhulu, Yesu atomsimikizela rumiwi Juwau ira vyongo vyevi vinodha ireyadi. (Muleri Apokalipse 6:2-8.) Thitho vyothene vyevi vikanle viireya kumela vevo Yesu vyaromile liye tonga yawa ya 1914.

7. Mwasiwa ngwan’ni vailamboi vatokala nyarwa romela Yesu angaromile tonga?

⁷ Mwasiwa ngwan’ni vyongo vyatoroma thakala maningi vailamboi, Yesu anga-eliwile kala Mwene? Lemba la Apokalipse 6:2 linoromola likundo n’nango lofuneya. Yongo yoroma yairile Yesu anga-eliwile kala Mwene, ndi koma kondo. Liye atowana na Satana vambo-i na viwandavyee. Movwelana na va Apokalipse kapitulu 12, Satana kaaganyali vakondo yen’na thitho atoponyedhiwa vailambo yavathi vambo-i na  viwandavyee. Namwasa othakaleliwa Satana atoroma limbanana atu, vyevyo vidhi-idhe “soka vailambo yavathi.”—Apok. 12:7-12.

8. N’nga ninoganyali a-vi namwasa oona kwakwaneli-edhiwa wa maulosi okuza Umwene?

⁸ N’nga maulosala anonikami-a a-vi? Ninga muonele i-yo walelene, ona mwemo atu moda muchinjele aliwa makalelwiwa unonikami-a idhiwa ira Yesu ato-eliwa kala Mwene. Ee-no, malo mosukwalanga na mwasa oona ira atu mbovidhiveliwana thitho anoidanana afwiwa, nithuulelenga ira vyoira viwa vinokwakwaneli-a maulosi a Bibilyani. Umwene unaatonga! (Sal. 37:1) Thitho nidedi-edhelenga ira nyarwa dhinongo wenjedheleya simbwasimbwa Arumagedo vinokwivela aliwa. (Marku 13:8; 2 Timo. 3:13) N’nga kamunamsimba Babi-u wadhulu namwasa onikami-a vwechecha mwasee vailamboi vatokala nyarwa dhinjinji?

AMWIDANI A UMWENE WA NLUNGU

9. N’nga ulosi olembiwa va Danieli 2:28, 31-35, unoonga vyoi a-vi vya utongi omari-a wavailambo yothene yavathi, thitho uromile kalavo e-lini?

⁹ Muleri Danieli 2:28, 31-35. Malamboano ninoona thitho ulosi wen’na ukwakwaneli-edhiwanga. Vyoro-a vya Nebokadinezara vyatonyi-edhe vyevyo vinofuna dhaireya “malambo omari-a” Kristu adharoma tonga. Amwidani a Yesu availamboi anothangani-avo umwene wakopolo wavailambo yothene yavathi omari-a wenuo unotonga va-eeni. Umwenula unoimeleliwa namanyalo “amomba othangani-a na ulongo.” Wakaathi-iwile vahora ya kondo yoroma yavailambo yothene yavathi vevo vilambo vya Bretanya na America vyairile aliwa mvwelano wavakundu. Vyoro-a vya Nebokadinezara vyatoonga thitho vyongo vinli vyokuza umwenuo vyevyo  vinouiri-a kala o-iyana namamwene enango andulimwee.

10. a) N’nga ninoona vyongo viivi vinoireya muutongi wa Bretanya na America vyaongile ulosi wa Danieli? b) N’nga ninofwanela ira polepole nan’ni? (Muone kwadru loi “ Muire polepole na ulongo!”)

¹⁰ Yoroma, mo-iyana namautongi enango akopolo availambo yothene yavathi oongiwa mumasopenyala, utongi wa Bretanya na America, kunoimeleliwa na vyongo vyolimba ninga woro venango siliva mbwenye momba othangani-ana ulongo. Ulongula unoimelela “a-ima aatu” venango ira atwene baa-i. (Dan. 2:43) Ninga munoonela i-yo malamboano, vyoira vyaatu vamyasa yasakulo, vioneeli-edho, wanela maufulu thitho kaathi-a viximagurupu, vinoiri-a ira utongi omari-ula urucheyenga kwakwaneli-edha vifunelovyee.

11. N’nga kalavo wautongi wa Bretanya na America unonisikimizela a-vi ira nili muhora yakomoni?

¹¹ Yanambili, namwasa oi utongi wa Bretanya na America unoimeleliwa namanyalo aifwano, ndi utongi wavailambo yothene yavathi omari-a waongile Bibilya. Kunodha volowiwa mamburo namaumwene enango andale. Malomwee va Arumagedo, Umwene wa Nlungu unodha nonga mombaranya utongi wen’na vambo-i naamatonga othene aatu. *—Apok. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. N’nga ulosi wa Danieli unooni-a umboni uuvi onididili-a rima noniva-a idedi-edho?

¹² N’nga ulosula unonikami-a a-vi? Ulosi wa Danieli, unoniva-a umboni owenjedheleya othonyi-edha ira ninokala muhora yakomoni. Vyawa vyowandamela 2.520 vivirile, Danieli atoongelatu ira vasogolo vautongi wa Babulo, vanodhadha mautongi enango 4 oi vyoiraviwa vinodha kuzanga maningi anamalaba a Nlungu. Wenjedhela vevo, liye atoonga ira utongi wakopolo wa Bretanya na America unodha kala omari-a. Vyevi vinonilimbi-a thitho niva-a idedi-edho yoi vachineneeva, Umwene wa Nlungu unodha kumi-avo anamatonga othene aatu no roma tonga ilambo yothene yavathi.—Dan. 2:44.

13. N’nga “mwene wa 8” thitho “mamwene 10” oongiwa va lemba la Apokalipse 17:9-12 anoimelelan’ni, n’nga ulosula wakwakwaneli-edhiwe a-vi?

¹³ Muleri Apokalipse 17:9-12. Kondo yoroma yavailambo yothene yavathi yeniyo yanongi-idhe vyongo vinjinji, yatoiri-a ira ulosi unango okuza malambo omari-a ukwakwaneli-edhiwe. Anamatonga ailambo tafuna ira vailambo yothene yavathi vakale rendele. Muyawa ya 1920 mwedi wa Janeiro, aliwa tatokaathi-a gulu la Liga das Nações, lelo lavoloweliwe limburo na gulu la Nações Unidas yawa ya 1945 mwedi wa Outubro. Gulu leli linoromoliwa ira “mwene wa 8” mbwenye kai utongi wakopolo wavailambo yothene yavathi. Malomwee kopolodhee dhinokumela waanamatonga ailamboi enao anolikami-a. Mopipirisa Bibilya linoonga ira anamatongala ndi “mamwene 10.”

14-15. a) N’nga lemba la Apokalipse 17:3-5 linoniwandela vyoi a-vi vyokuza “Babulo nlukulu”? b) N’nga atu anjinji tali mumareligiau onama tanoiran’ni?

¹⁴ Muleri Apokalipse 17:3-5. Rumiwi Juwau atoona masopenya aputa lelo nli “Babulo nlukulu” wenuo unoimelela mareligiau othene onama. N’nga masopenyala anothonyi-edhan’ni? Mareligiau onama takanle tairanga vyongo vambo-i naanamatonga akoplo availambo yothene yavathi thitho akami-anga. Mbwenye vachineneeva Yohova unodha e-la vyofunavyee mirimani mwaanamatongala ira taire “ninga mwamathuulelwee.” N’nga vyo-arelavovyee vinodha kala vyoi a-vi? Anamatongala, venango nionge  ira “mamwene 10” anodha dhimbinuela mareligiau onamala noanonga.—Apok. 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ N’nga ninoidhiwa a-vi ira komoni wa Babulo nlukulu unaakwivela? Ira niwakule yofuka yei, dhoweni nithuuleleni ira sidade lawalelene la Babulo lavuneliwa nama-inje a-inje nlukulu wa Firate. Bukhu la Apokalipse linofwanafwani-edhela atu mamilau enao ali Mubabulo nlukulu “nama-inje” ovunelala. (Apok. 17:15) Mbwenye vinothonyi-edha ira ma-injala ‘anodha pwa,’ vyevyo vinothapulela ira ali mumareligiau onama, anodha kumamo. (Apok. 16:12) Vokwakwaneli-edha ulosula, atu anjinji malamboano tatoroma kumamo mumareligiau onama noroma sakasaka uliwethene unamali-edhe aliwa nyarwa dhiwa.

16. N’nga vwechecha maulosi okuza kaathei-iwa wa Liga das Nações na nongiwa wa Babulo nlukulu unonikami-a a-vi?

¹⁶ N’nga maulosala anonikami-a a-vi? Kaathei-iwa wa Liga das Nações thitho kuma waatu mumareligiau onama unoniva-a thitho umboni oi ninokala mumalambo omari-a. Angalive ira ma-inje opipirisala anovunela  Babulo anaupwa, kai ira weu ndinongiwa wamareligiau onama kabe. Ninga muongele i-yo walelene, Yohova unodha e-la mirimani “mwamamwene 10” venango ira anamatonga availamboi enao anokami-a Liga das Nações ira taire “ninga mwamathuulelwee.” Anamatongala anodha nonga mareligiau onama morurumucha vyevyo vinodha dabwi-a atu anjinji. * (Apok. 18:8-10) Nongiwa wa Babulo nlukulu unodha thekenya ilambo yothene yavathi thitho venango unodha iri-a ira vakale nyarwa. Mbwenye atu a Nlungu anodha kaana myasa minli yosangalalela. Mwidani wa Yohova ukanleo wa hora indendai kanodha kalaove. Ninodhakala ira ni-adhi vang’ono ira nivulumuchiwe uilambo yothakalai!—Luka 21:28.

17-18. a) N’nga ninaire a-vi ira nidhowenave limbi-a iroromelo yi-u? b) N’nga ninodha tapanyan’ni muyofunjedha yo-arela?

¹⁷ Danieli atoro-edha ira atu “anodha idhiwa vyongo vinjinji vyaimbarimbari.” Thitho vyevyo vimkanle viireyangadi. Va-eeni ninovwechecha maulosi okuza hora in’na i-ywila. (Dan. 12:4, 9, 10) Ninodabwa maningi na Yohova thitho madhwee naona mwemo maulosala munokwakwaneli-edhiwa aliwa. (Esaya 46:10; 55:11) Ee-no dhowananive limbi-a iroromelo yinyu vofunjedha mwathindhi malemba thitho kami-a atu enango ira takale vauxamwali olimba na Yohova. Liye unodha vunela othene ale anomnyindela thitho vilela voava-a “rendele o-omala.”—Esaya 26:3.

¹⁸ Muyofunjedha yo-arela, ninodha tapanya maulosi okuza pingo wa Ikristau muhora yakomonila. Ninga munofuna i-yo dhaonela, kwakwaneli-edhiwa wa maulosala unothonyi-edha ira nili mumalambo omari-a. Ninodha ona thitho umboni osikimizela ira Yesu wenuo ngu Mwene unatonga unaasogolela anama-arelee ororomeleya.