• “Ndavivwa ninga man’nanga ukadhi airanga vyongo vyararuo moweli-edha weli-edha.”

• “Ndaviona ninga o-ooneya pama venango o-obaleya, o-okaana basa thitho ndanokaana manyadho.”

• “Kandaoda m’mwandela mutu uliwethene vyevi, thitho vyanondipha rimani.”

• “Ndadhivwa ninga Yohova kanondithuulela venango kanondibala.”

Viongiwile vadhuluvi vinothonyi-edha mwemo i-yana munorucheela liye akala man’nee unoonela vyongo vyaumandhave. Thitho akala man’neuo ukadhi airangana vyevi molokota wa myedi venango wa vyawa vinjinji, i-yanuo unooda onanga ira kanaode m’roromela man’neuo. I-yana mwinango wavabanjani aongile ira: “Ndanoodhifuka ira: ‘N’nga man’nangula ngumutu oi a-vi? N’nga vatokala vyongo vinango vinondilokotedha liye?’”

Mwasula ulembiwile ira ukami-e i-yana akala man’nee unoonela vyongo vyaumandhave. a Unoonga thitho makundo a Bibilyani anam’didili-e nom’sikimizeli-a ira Yohova unom’dhiveliwana thitho ngofunechecha m’kami-a. b

Angalive ira kamunaode runi-a yongo iliyothene inoira man’ninyu, munooda ira vyongo vinairi-e ira muyevi-e upha wa riminyu nokaana rendele wa rimani. Kathuulelani makundo o-arelala.

Murambelenga viomba landu. Hora dhinango i-yana unooda roma viona ira mwandhila dhinango ngu liye unoiri-a ira man’neuo aonelenga vyongo vyaumandhave. Alice c aviona ninga ndi i-yana opupwa. Liye anoodhifuka ira, ‘Mwasiwa ngwan’ni man’nanga unosakula ing’ananga a-iyana enango a-kala miyo?’

A-iyana enango anodhiomba landu namwasa wa vinoira aliwa, vothuulela ira anoiri-a baaliwa ira vyongo vifiye vothakala. Akala nyo thitho munovivwa e-no, idhiwa ira Yohova kanoona ira ngunyo unoiri-a va vinoira man’ninyuo. Yakobo 1:14 linoonga ira: “Mutu uliwethene unowesedhiwa dhela mosilila thitho dobeya na naluveluvee.” (Aroma 14:12; Afil. 2:12) Malo moumbani landu, Yohova unoona ira muli wa pereso yavadhulu namwasa oi muli ororomeleya wa liye.—2 Limb. 16:9.

 Pyofuneya vwechecha ira lombwana aonelanga vyongo vyaumandhave, kavinothapulela ira i-yanee ngopupwa venango o-ooneya pama. Atu adodoliso anoonga ira mutu oonela vyongo vyaumandhave unom’muiri-a kaana naluveluve oi kavali i-yana uliwethene unaode umali-a.

Murambelenga vikumbanyedha mokwaranyi-a madile. Catherine aongile ira akalelave thuulela vyoi man’nee unoonela vyongo vyaumandhave. Frances aongile ira: “Hora iliyothene nda-aidhiwe uli man’nanga ndinovikumbanyedha. Ndinokalecha ndivukumbanyedhanga maningi dambo nlilothene.” A-iyana enango anoonga ira anokaechana manyadho maningi takala vambo-i na Makristau enao anoidhiwa vinoira amaniwa. Enango thitho tatorumela ira tanodhiona ira ali okene namwasa oi anothuulela ira kavali mutu uliwethene unovwechecha vyevyo vinogumanana aliwa.

Kai vyailendo dhivwanga e-no. Mbwenye kaana mathuulelo enao unooda wenjedhela kumbanya winyu. Malomwee mudhilimbi-edhenga thuulela maningi vyoonga uxamwalinyu na Yohova. Irana vyevi unodha ukami-ani ira muvilele.—Sal. 62:2; Aef. 6:10.

Leri nothuulela myasa ya Bibilyani ya a-iyana enao tadidili-iwile tangalobenle wa Yohova, unooda ukami-ani. Kai hora dhothene vevo Yohova vaamali-edhe liye nyarwa dhiwa mbwenye atoava-a rendele wa rimani. Mofwanafwani-a, “Ana ali avikumbanyedhanga maningi” namwasa wa nyarwa dhagumanana liye. Mbwenye “atoolobela wa Yohova wa hora indendai,” liye atokaana rendele wa rimani, angalive ira kaaidhiwa ira vinom’malela a-vi.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Akor. 1:3, 4.

Muvepenga andimuwa avapingoni ira taukami-eni. Aliwa anooda kala ninga “limburo lovithalavo vahora ya lipevo na limburo lovithalavo vahora ya dhongwe nlukulu.” (Esaya 32:2) Anooda uwandelani vya rongola wenuo unam’thathuwele nyo thitho unaudidili-eni.—Sang. 17:17.

N’nga munooda m’kami-a man’ninyu ira aode limbanana ilemeelo yoonela vyongo vyaumandhave? Venango munooda irana e-no. Bibilya linothonyi-edha ira muode limbanana venango gonji-a mwidani nlukulula, “atu ambili anokwaranya mutu m’mbo-i.” (Namal. 4:9-12) Atu adodoliso tafwaidhe ira vyongo vinowenda pama akala atu othelana anoira vyongo movwelana vofuna mali-a ilemeelo yoonela vyongo vyaumandhave thitho ira tarome okaka roromelana m’mba mwiwamo.

Mbwenye ira vyongo viwendenga pama vinonyindela akala man’ninyu utokaana thindhi thitho utosikimizela ira a-iyachi onela vyongo  vyaumandhave. N’nga utom’vepa Yohova kumela vathi varima ira am’va-e kopolo thitho vepa ira andimuwa avapingoni tam’kami-e? (2 Akor. 4:7; Yak. 5:14, 15) N’nga utodhilimbi-edha fwanya ndhila dhinam’kami-e rambela vyowesedha vamwasa o-indi-edha basa vyongo ninga matelefoni, matabuleti, makoputadore munam’dhi-edhele aliwa nyarwa? (Sang. 27:12) N’nga ngofunechecha ira mum’kami-e ira muirenga vyongo na nyo moona rima va yongo iliyothene? Akala ndi e-no munooda m’kami-a.

N’nga vyevi vinaodeye a-vi? Kathuulelani ifwanafwani-o ya Felicia. Liye atheliwile na Ethan wenuo angali mwana atokaana ilemeelo yoonela vyongo vyaumandhave. Liye unoiri-a ira man’ne a-arucheyenga m’mwandela akala utoroma lavela onela vyongo vyaumandhave. Ethan atoonga ira: “Ndinoonga na i-yananga moona rima thitho mothathuwa. Liye unondikami-a mwaudhivela ira ndidhi-elelenga madile thitho unondifuka vaduzi navaduzi mwemo vyongo munowendela aliwa. Thitho unondikami-a ira ndidhi-elelenga madile vamwasa o-indi-edha basa interneti.” Pyovweya ira Felicia unokumbanya Ethan aroma okoka onela vyongo vyaumandhave. Rongolula aongile ira: “Mbwenye kumbanya wanga kunom’kami-a ira a-iyachi ilemeelo yothakalai. Natapanya vyevyo vim’muireele, liye unokala okozeya ndikami-a ira ndivilele.”

Kaiira tapanya vamyasa dhedhi unokami-a lombwana baa-i ira a-iyachi onela vyongo vyaumandhave, mbwenye unokami-a thitho ira i-yanee arome m’roromela. Thitho lombwana akala ofunechecha m’mwandela vilemeelovyee, vinoira liye dambo nlilothene, limburo unofuna liye mawaredha thitho uli liye, kanairenga vyongo molokota.

N’nga nyo thitho munooda i-indi-edha basa makundo enala vom’kami-a man’ninyu? Akala ndi e-no, munoona a-vi nyo leri thitho tapanya vambo-i na maninyu? Maninyuo unofwanela kaana ifunelo yoi a-iyachi onela vyongo vyaumandhave, noiranga vyongo vinaukami-eni ira mum’roromelenga. Malo mokumbanyanga na mwemo munovwela nyo munofwanela dhilimbi-edha ira avwechechenga mwemo nyarwiyo munoukuzelani aliwa. Ifunelwinyu inofwanela kala m’kami-a ira a-iyachi ilemeeloi thitho m’va-a ngari yoi airenga vyongo vyevyo vinaukami-eni ira murome okoka m’roromela. Mothene munofwanela funjedha vyevyo vinoiri-a ira mutu arome onela vyongo yaumandhave thitho vyevyo vinaire nyo ira mumali-e nyarwiyo. d

Akala munoova ira venango vothapanyavo munodha kangana, munooda ira pama m’vepa ndimuwa wavapingoni wenuo nyo ambinlene munam’thathuwele  nyo ira adhakale vambo-i na nyo vahora yeniyo. Idhiwa ira masiki man’ninyuo a-iyachi ilemeelo yoonela vyongo vyaumandhave, venango vanovira hora indendai ira murome okoka m’roromela. Mbwenye kamunofwanela tatila rima. Musakesakenga vyongo ving’ono ving’ono vyothonyi-edha ira vatokala chinja banjani mwinyumo. Mudedi-edhenga ira banjalinyu lidhakale okoka lolimba vahora thitho mwethene mukaleve oleva rima.—Namal. 7:8; 1 Akor. 13:4.

N’nga akala man’ninyu utoroma okoka onela vyongo vyaumandhave, vinothapulela ira ngo-ochinyuwa thitho kavalive idedi-edho? Kabe kai e-no. Simbwasimbwa akala ira yali ilemeeleloyee, liye unooda rucheya va ingumiyee yothene. Naluveluve unooda roma okoka kumela vevo mutu va-iidhe liye onela vyongo vyaumandhave. Ira arambele nyarwa dhedho dhinadhe kalavo okoka sogolou, liye unofwanela dhikondi-a maningi, venango dhowanganave irana vyevyo vyaira liye ira a-iyachi onela vyongo vyaumandhave masiki vioneenga ira nyarwiyo itomala. (Sang. 28:14; Mat. 5:29; 1 Akor. 10:12) Unofwanela dhilimbi-edha ira akale m’pya “mukopolo yowendi-a mathuulelwee” thitho “idanana vyongo vyothakala,” vyevyo vinothangani-avo onela vyongo vyaumandhave thitho makalelo othene ninga waredhana nyongani. (Aef. 4:23; Sal. 97:10; Aroma 12:9) N’nga liye ngofunechecha irana vyevi? Akala ndi e-no vira wa hora unodha i-yelatu ilemeelwiyo. e

N’nga a-vi akala man’ninyu unooneya ira kanofuna mali-a nyarwiyo? Pyovweya ira hora dhinjinji munakalenga osukwala thitho ira man’ninyuo kai ororomeleya. Munooda kaana rendele wa rima vo-iya mwasuo mandhani mwa Yohova. (1 Pe. 5:7) Mudhowenganave limbi-a uxamwalinyu na Yohova vofunjedha madhwee, lobela thitho thuulela modi-a vinofunjedha nyoovyo. Mwaira e-no munodha kala osikimizela ira na liyene thitho unodha kala vauxamwali na nyo. Ninga mwemo lemba la Esaya 57:15 munoongela aliwa, liye unodhakala vakwikwi na mutu “opingeya na wa rima odhiyevi-a,” na ifunelo yoi am’kami-e noroma kala okoka osangalala. Mudhilimbi-edhenga kala Kristau wa pama. Muvepenga andimuwa avapingoni ira taukami-engani. Mukaengana idedi-edho yoi sogolou man’ninyu unooda chinja kumela vathi va rima.—Aroma 2:4; 2 Pe. 3:9.