1. Chini inothonyi-edha ira Yesu anoona ira Malemba mbofuneya?

 KATHUULELANI mwemo mutu mwavwela liye uvwa Yesu afunji-anga. Hora dhothene liye anoofunji-a kumela Malembani thitho anoira vyevi mokumela vathi varima. Thitho madhu a Yesu oroma lembiwa enao aongile liye angabadiziwile thitho madhwee enango omari-a aongile liye a-anakwe, ali okumela Malembani. b (Dotor. 8:3; Sal. 31:5; Luka 4:4; 23:46) Thitho va vyawa viraru na meya vya urumiwee, hora dhothene Yesu anooleri thitho onga Malemba.—Mat. 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Luka 4:16-20.

2. Vaulukula Yesu chini yam’kami-idhe ira aidhiwe pama malemba? (Muone iruthiruthi yavakapani)

² Wa vyawa vinjinji a-anarome urumiwee, Yesu anooleri thitho uvwa madhu a Nlungu fendo dhinjinji. Akaathi vandhe, mo-okaikela anovwa Mariya na Yosefe taromolanga Malemba tawaredhanga. c (Dotor. 6:6, 7) Kaninokaikela thitho ira Sabudu nlilothene Yesu anoodhowecha sinagogeni na banjaliwa. (Luka 4:16) Wewo vinooneya ira anoovuruwana mopwasedha Malemba taleriwanga. Vangavirile hora Yesu atoofunjedha leri vaekene Malemba avakundwala. Ee-no kaiira liye ate idhiwa pama Malemba baa-i, mbwenye anoadhiveliwana thitho noarumeli-a ira tam’sogolelenga. Mwaifwanafwani-o, kathuulelani vyaireile mu kachisini Yesu angana vyawa 12. Anamafunji-a oi tali oidhiwa pama Ilamulo ya Mose, tatodabwa maningi na “vyowakula vyee thitho voona ira ali ovwechecha vyongo maningi.”—Luka 2:46, 47, 52.

3. N’nga ninotapanyan’ni mu yofunjedha yei?

 ³ I-yo thitho ninooda fiya vofunjedha nodhiveliwana Madhu a Nlungu naaleringa hora dhothene. N’nga ninaire a-vi ira niganyalinga maningi na vinoleri i-yo? Ninooda funjedhavo yongo va vyevyo Yesu vyawandenle liye atu oidhiwa ilamulo oi tathangani-avo Alembi na Afarisi thitho Asaduki. Hora dhothene anamasogolela amareligiau enala tanooleri Malemba mbwenye kataganyali na vyaleri aliwavyo. Yesu atoonga vyongo viraru vyevyo vyaaimwanani-a atu enala ira taganyalingana Malemba. Vyaawandenle liye vinooda nikami-a ira niwenjedhele dodoliso li-u naifunelo yoi 1) nivwechechenga vinoleri i-yo, 2) nifwanyenga makundo okami-a aimbarimbari, thitho 3) nirumelenga ira Madhu a Nlungu tanisogolelenga.

4. N’nga lemba la Luka 10:25-29 linonifunji-a n’ni vamwasa oleri Madhu a Nlungu?

⁴ Ninofuna vyechecha vinoleri i-yo mu Madhu a Nlungu. Na-aire e-no kaninoganyali mokwakwanela. Mwaifwanafwani-o, kathuulelani Yesu vyatapanyile liye na “mutu oidhiwa ilamulo.” (Muleri Luka 10:25-29.) Vevo mutuo vyanfukile liye vinaire liye ira adhafwanye ingumi yo-omala, Yesu atom’kami-a fwanya yowakula mu Madhu a Nlungu vom’fuka ira: “N’nga muilamulo talembilemon’ni? N’nga unolerimo vyoi a-vi?” Mutuo atowakula molinyali voonga Madhu a Malembani enao anoonga vyom’dhiveliwana Nlungu na fwi-u. (Lev. 19:18; Dotor. 6:5) Mbwenye kaonani vyaongile liye vasogolovee, liye aongile ira: “N’nga fwanga unofwanela miyo mdhiveliwana maningi mbaani?” Mutuo atothonyi-edha ira kaavwechecha pama thapulela wa vyalerile liye. Ee-no kaaidhiwa mwemo mwa-indi-edhele liye basa mofwanelela makundo a malembani vaingumiyee.

5. N’nga lobela thitho leri mo-otamanga unaukami-eni a-vi vwechecha vimadhi nyo leri?

⁵ Ninooda vwechecha pama maningi Madhu a Nlungu nakaana ilemeelo yapama voaleri. Makundo o-arelala tanooda ukami-ani. Mulobelenga mwa-anarome leri. Ninofuneela kami-iwa na Yohova ira nivwechechenga Malemba, ee-no ninooda m’vepa zimwee ochena ira uode nikami-a e-la mathuulelwi-u va vinoleri i-yovyo. Mwamala muleringa mo-ombaranya. Vyevi vinooda ukami-ani vwechechanga vinolerinyo. Vinooda thitho kala vyokami-a akala munoleri mogweli-a madhu venango leri mo-ari-a Bibilya logaravwariwa. Mwavuruwananga madhu ogaravwariwa thitho a-rela Bibilyani mwinyu, vinooda ukami-ani ira muvwechechenga, thuulela thitho funjedhavo vinjinji. (Yoswa 1:8) Mwamari-a leri mulobelenga thitho wa Yohova vom’simba namwasa wa yotuva ya Madwee thitho muvepenga ira aukami-eni indi-edha basa vimadhi nyo leri.

6. N’nga dhifuka vyofuka thitho lemba makundo ogwandela unaukami-eni a-vi mwaleringa? (Muone iruthiruthi)

⁶ Makundo enango menlala tanooda thitho ukami-ani vwechecha pama vinolerinyo Bibilyani. Mudhifukenga vyofuka va vinolerinyo. Mwaleringa mwasa unangwee mudhifukenga ira: ‘N’nga mwasula simbwasimbwa unoonga vyaani? N’nga unoonga madhwala mbaani? Unoonga naani, n’nga mwasiwa ngwan’ni? N’nga vinoireela wani thitho e-lini?’ Vyofuka vyevi vinooda ukami-ani ira  muthuulelenga no-arela makundo malukulu a mwasuo. Thitho mwaleringa mulembenga makundo ogwandela. Mwalembanga vinokami-a ira mathuulelwinyu othene takalenga va vinolerinyo thitho munovivwechecha maningi. Lemba unooda ukami-ani thitho ira muthuulelenga vyalerilenyo. Munooda lemba vyofuka, vifwaidhenyo vomala sakasaka, makundo malukulu, mwemo munavi-indi-edhenyo basa venango thitho mwemo munovwelanyo. Lemba makundo ninga enala unooda ukami-ani onanga ira Madhu a Nlungu ndi milanyu yalembeliwilenyo.

7. N’nga ndikalelo liivi linofuneela i-yo naleringa Bibilya, n’nga mwasiwa ngwan’ni? (Mateu 24:15)

⁷ Yesu atoonga kalelo lofuneya maningi loi kuzindiyela. Kalelo leli linooda nikami-a ira nivwechechenga pama vinoleri i-yo mu Madhu a Nlungu. (Muleri Mateu 24:15.) N’nga zindiyela kuira a-vi? Ndi dodoliso looda idhiwa vwelana ulivo vari va likundo limbo-i na limbo-i venango i-yana ulivo novwechecha pama angalive ira vavyongo vyoi kaviongiwile. Wenjedhela vevo, Yesu atothonyi-edha ira ninofwanela kala ozindiyela ira niode ona vyongo vinokwakwaneli-edha maulosi a Bibilyani. Thitho ninofuneela kalelo leli ira niganyalinga na vyothene vinoleri i-yo Bibilyani.

8. N’nga chini inanikami-e kala ozindiyela naleringa?

⁸ Yohova unokami-a anamalabee ira takale ozindiyela. Ee-no mulobelenga wa liye thitho mumvepenga ira aukami-eni ulukuli-a kalelo leli. (Sang. 2:6) N’nga munaire a-vi ira muirenga vyongo movwelana na lobelo linyu? Muthuulelenga mopwasedha vilerinyo thitho muonenga mwemo munovwelanela aliwa na viidhinyo. Mabukwi-u anooda ukami-ani irana vyevi. Mwaifwanafwani-o munooda sakasaka vyongo vinonikami-a vofunjedha Bibilya ninga Buku la Mboni za Yehova Lofufuzira Nkhani. Mafarameto enala anooda ukami-ani ira muvwechechenga pama vinolerinyo Bibilyani noona mwemo munalabi-edhelenyo basa makundwee vaingumiinyu. (Aeb. 5:14)  Dodoliso looda zindiyela voleri linooda ukami-ani ira muvwechechenga pama malemba.

9. N’nga ndilikundo livi lofuneya laimbarimbari lelo Asaduki lakonda aliwa a-lirumela?

⁹ Asaduki tanooidhiwa pama mabukhu 5 oroma a Malemba a Iyebere mbwenye katarumela makundo aimbarimbari ofuneya a mabukhu ovudheleliwala. Mwaifwanafwani-o, kathuulelani mwemo Yesu mwawakulele liye Asaduki vamfukile aliwa mwasa okuza venyathi-iwa. Yesu atoafuka ira: “N’nga nyo kamulerile mu bukhu la Mose, vamwasa wa thakuru la minga mwemo Nlungu mwam’mwandele liye ira: ‘Miyo ndili Nlungu wa Abrahamu, Nlungu wa Isaki na Nlungu wa Yakobo’?” (Marku 12:18, 26) Angalive ira Asaduki vinooneya ira tatolerivo mwasa wen’na fendo dhinjinji, yofuka ya Yesu yatothonyi-edha ira aliwa katarumela likundo lofuneya laimbarimbari loonga vyovenyathi-iwa.—Marku 12:27; Luka 20:38. d

10. N’nga nidhilimbi-edhenga iran’ni naleringa?

¹⁰ N’nga ninofunjedhavon’ni? Nidhilimbi-edhenga ona vinofunjedha i-yo va vikundu vyothene vya versu venango mwasa unoleri i-yo. Kaninofwanela thuulelanga baa-i makundo ali o-orucha vwechecha, mbwenye nithuulelenga thitho makundo odi-a apereso yavadhulu, na okami-a oi tali ninga fuma yolokoteya.

11. Movwelana na lemba la 2 Timoteo 3:16, 17, n’nga munaire a-vi ira mufwanyenga makundo okami-a Bibilyani?

¹¹ N’nga munaire a-vi ira mufwanyenga makundo okami-a mwaleringa Bibilya? Kathuulelani vinoleri i-yo va 2 Timoteo 3:16, 17. (Muleri.) Lembali linoonga ira “malemba othene . . . mboganyali-a” (1) vofunji-a, (2) sumulula, (3) vodhongola vyongo, thitho (4) nolanga molongomana. Munooda fwanya makundo 4 okami-ala mabukwi-u a Bibilyani angalive ira kamunowaleri wiliwili. Mwaleringa mwasa unangwee muonenga vinoufunji-ani aliwa vyoonga Yohova, ifunelwee venango vyoonga makundo a Bibilyani. Muthuulelenga mwemo mwasuo munakalele aliwa okami-a vosumulula. Muirenga vyevi voona mwemo maversuao munoukami-edheni aliwa zindiyela norambela makalelo othakala thitho dhowanave kala ororomeleya wa Yohova. Muthuulelenga mwemo muna-indi-edhelenyo basa mwasuo vodhongola vyongo venango ira vosaka-edha vyodawa viongile mutu unomlaleelanyo. Thitho musakesakenga malangi-o anaukami-eni ira muonenga vyongo ninga mwemo munovionela Yohova. Hora dhothene mwathuulelanga vyongo 4 vyevi, munodha fwanya makundo okami-a anofuna iri-a ira muganyalinga maningi mwaleringa Bibilya.

12. Mwasiwa ngwan’ni Yesu atofuka Afarisi ira “N’nga nyo kamulerile?”

¹² Yesu atofuka thitho yofuka yoi “N’nga nyo kamulerile?” vofuna thonyi-edha ira Afarisi tana mathuulelo adaweya okuza vyaleri aliwa Malembani. (Mat. 12:1-7) e Vahora yen’na Afarisi tanoonga ira anamafunjedha a Yesu katinolokota Sabudu. Vowakula Yesu atoonga vifwanafwani-o vinli vyamalembani thitho atoonga madhu a versu n’nango la bukhu la Oseya vofuna thonyi-edha ira Afarisi katavwechecha pama lamulo lokuza Sabudu thitho tanoimwanana thonyi-edha tangaranga. Mwasiwa ngwan’ni leri Madhu a Nlungu kwaakami-idhe chinja? Na mwasa oi Afarisi taleri tangana vifunelo vyodaweya thitho tana rima ogaya. Vyevi vyanoaimwanani-a vwechecha vyaleri aliwa.—Mat. 23:23; Juwau 5:39, 40.

13. N’nga nileringa Bibilya ningana mathuulelo oi a-vi, n’nga mwasiwa ngwan’ni?

¹³ Ninofunjedhavo yongo kumela va madhu a Yesu ira ninofwanela leringa Bibilya ningana mathuulelo ofwanelela. Mo-iyana na Afarisi ninofwanela kala odhiyevi-a thitho ofunji-eya. Ninofwanela “rumela mopwaseya madhu ira tadhaliwe mwa i-yo.” (Yak. 1:21) Nakala opwaseya, ninodha rumela ira madhu a Nlungu takaatheye rimani mwi-u. Narambelanga kaana mathuulelo odaweya thitho rima ogaya, makundo a Bibilyani okuza tangaranga, riya rima thitho udhivela anodha nikami-a ira nichinje.

14. N’nga ninaidhiwe a-vi akala ira Bibilya linaanichinja? (Muone viruthiruthi)

¹⁴ Moda munoirela i-yo vyongo naatu enango, vinooda thonyi-edha akala ninorumela ira Madhu a Nlungu tanichinjenga. Afarisi  katarumenle ira Madhu a Nlungu taafiyenga varimani thitho vyevi vyatoiri-a ira “tatongenga atu o-odawa.” (Mat. 12:7) Mofwanafwana na vyevi, moda munoonela i-yo vyongo thitho munoirela i-yo vyongo naatu enango, vinooda thonyi-edha akala ninorumela ira Madhu a Nlungu tanichinjenga. Mwaifwanafwani-o n’nga hora dhinjinji ninoona vyapama vinooira atu enango venango ninokalelave ing’ananga vinodawi-a aliwa? N’nga nili atu atangaranga thitho ninokala okozeya levelela venango ninodhiveliwana tonganga atu enango thitho lokota vyarimani? Dhisakasaka mwandhila yen’na unooda nikami-a ona akala ninorumela vinoleri i-yo ira vichinjenga mathuulelwi-u, mwemo munovwela i-yo thitho vyoira vi-u.—1 Timo. 4:12, 15; Aeb. 4:12.

15. N’nga Yesu aaona a-vi Malemba Ochena?

¹⁵ Yesu anoodhiveliwana Malemba Ochena thitho lemba la Salimo 40:8, linoonga mwaulosi mwemo mwavwela liye ira: “Ndinodhiveliwana irana ifunelwinyu, Nlungwanga, Thitho ilamulo inyu ili rimani mwanga.” Vyevi vyatoom’mwiri-a ira asangalalenga vom’labela Yohova thitho ira vyongo vim’mwendelenga pama. I-yo ninooda sangalalanga thitho vyongo vinooda niwendelanga pama nadhilimbi-edhanga leri Madhu a Nlungu thitho adhiveliwana.—Sal. 1:1-3.

16. N’nga ninofwanela irangan’ni, ira niganyalinga maningi naleringa Madhu a Nlungu? (Muone kwadru loi “ Madhu a Yesu anooda ukami-ani ira muvwechechenga pama vinolerinyo.”)

¹⁶ Movwelana na Yesu thitho ifwanafwani-edhoyee, ninooda vwechecha vinoleri i-yo Bibilyani akala ninolobela, leri mo-ombaranya, fuka vyofuka, thitho lemba makundo ogwandela. Thitho ninooda labi-edha basa dodoliso lozindiyela nasakasakanga vinoleri i-yo vo-indi-edha basa mabukhu okami-a funjedha Bibilya. Ninooda wenjedhela dodoliso li-u vo-indi-edha basa pama Malemba oi tali ninga fuma yolokoteya. Thitho ninorumela ira Madhu a Nlungu tanichinjenga nadhilimbi-edhangave kaana mathuulelo ofwanelela. Nakaangana thindhi ninodha ganyali maningi naleringa Bibilya thitho ninodha kala vauxamwali wapama na Yohova.—Sal. 119:17, 18; Yak. 4:8.