Ndabaliwile 19 mwendi wa maio 1940, sidadi la Amioûn wu Lebanon. Vangavirile vyawa vyoeya banja li-u latothamela ilambo ya Tripoli. Ndaulukulele banjani losangalala loi atwee tanoidhiwa thitho tanomdhveliwana Yohova Nlungu. mBanja li-u nali-vo a-ima okwakwana 5 asikana araru naazombwe ambili thitho miyo ndali omari-edha. Anamabalanga kataona ira kaana kobiri chiongo yofuneya vinjinji vaingumini. Vyongo vyaona i-yo ira pyofuneya maningi ali funjedha Bibilya dhowa migumanani yau kristau thitho kami-a atu enango ira tam’mwidhiwe Nlungu.

Pingoni mwi-u mwatokala abali ozoziwa angasi m’mbo-i mwaaliwa ali bali Michel Aboud, airi-echa yaongiwecha funjedha wa buku vahora yeniyo. Liye afunjedhile imbarimbari wu Nova York thitho ngwenuo ajidhi-idhe wu Lebanon, maromelo wa yawa ya 1920. Ndinothuulela moda walemezela liye thitho mkami-a An’ne na Gwen Beavor, arongola ambili afunjedhile xikola ya Gileade. Arongola enala tali afwi-u apama vangavirile vyawa vinjinji ndatosangalala gumanana An’ne wu Estados Unidos. Ndingairile ee-no ndatogumana na Gwen, wenuo atheliwilena na Wilfred Gooch thitho alaba Betel ya London wu Englaterra.

Ndingali zombwe wu Lebanon wali azombwe oyeva mbwenye nanokaana thindhi funji-a atu  enango vyafunjedha i-yo Bibilya. Nanoirana vyevi angalive ira anamasogolera enao a maigreja tanoniruni-a. Thitho vatokala vyongo vinango vya-aidhi miyo.

Dambo n’nango miyo na rongolanga Sana natolalela milanyu ya Bibilyani vanyumbani venango ya andari. Nilaleelanga vamudhi venango vatodha ndimuwa mwinango wa namavelela sembe. Apwase mutu mwinango ngwam’mwitane. Namavelela sembuo atoroma nyoza rongolangule. Liye atoroma vyauwalanga thitho atondunya Sana vamaxikadani moi atopeya. Moi ee-no mutu mwinango angaaligarele mapolisiya tatodha tatoonechecha ira Sana atokami-iwa mofwanelela. Aliwa tatomtukulela namavelela sembuo wa mapolisi weo tatomfwanya ira tatokaana futi. Komandanti wa mapolisiya atomfuka ira “weyo uli aniya makama sogoleli wa magereja venango wamapanga?”

Ndinothuulela vyevyo vyaireile vahora inango, pingwi-u atologari minibasi dhowa malaleela milanyu yapama sidadi la undendai. Vyothene vyanowenda pama fiedha namavelela sombe mwinango wa isa yeyo atovwa vyevyo liye gumani-a atu ira taode nikuteela. Aliwa tanonipwaza fiedha voniponyedha mwabwe moi babanga atopeya maningi. Kovee yothene yali sangiri yokoka aliwa tatowelela na m’manga waimele minibasi wagwenle i-yo, moi i-yo othenene nali nikumbanyanga natowa-ara. Mbwenye kandinodha diwala m’manga vyaongile liye hora yapuputa liye kovee. M’manguo atoonga ira “Yohova aalevelele mwasa oi aliwa katinoidhiwa vinoira aliwa.”

Hora inango natodhowa maona abali-u sidadi la wani-u. Weo natogumanana bishopu mwinango ovweya adhiveliwecha waredha na mbwiye walombwana. Liye anoidhiwa ira anamabalanga mba Amboni dha Yohova. Angalive ira ndana vyawa 6 baa-i vyobaliwa bishopuo atosakula ndifuka ira “N’nga mwasiwa ngwan’ni weyo kubadiziwile?” Ndatoonga ira ndili mwana thitho ira ndibadiziwe ndinofwanela idhiwa vya Bibilyani ira ndikaena iroromlo yolimba. Namwasa o-osangalala na vyam’mwakule miyovi, liye atom’mwandela mbwiyanguo ira nditokaana iburutu.

Vyongo ninga vyevi kavyairela wiliwili. Ninoonga ee-no mwasa oi atu anjinji awu Lebanon mbosangalala thitho anowachela pama alendo. Moi ee-no nanosangalala tapanya naatu myasa yofwanyeya m’madhu a Nlungu thitho funji-a Bibilya atu anjinji.

Ndifunjanga xikola bali mwinango wa zombwe wa Venezuela atodha dhawaredha wu Lebanon. Liye agumaneya pingoni mwi-u thitho atoroma waredha maningi na rongolanga dhina lee Wafa. Vangavire hora tatothelana thitho tatodhowa makala Venezuela. Makartee Wafa anodhiveliwana mlimbi-a babanga ira banja li-u lothene lithamele Venezuela na mwasa oi liye anosimbwa  nisua. Vevo mamalelo wee tatothamadi. Ningathamele wu Venezuela yawa ya 1953 wewo wali kapitali wa ilamboi. Nyumbi-u yali vaduzi na nyumba ya prezidente. Voi ndali mwana ndanosangalala ndaona prezidente aviranga na karwee yodula vinjinji. Mbwenye kavyali vyovweya ira anamabalanga talemele vyongo vinango ninga iongelo, makalelo. Vyodya thangani-avo na makalelo aundhe a ilambwiyo. Ee-no vyaroma aliwa ira talemeelenga ingumi ya ilambo ya wewo vatoireya yongo inango yo-odedi-edhela.

Babanga atoroma bulela maningi. Vyevyo vyatondidabwi-a mwasa oi aliwa tali akopolo thitho oruva. Kanathuulela navang’onovene ira tatoromanga bulelavo. Tatoagumanana marenda a Kansa, tadhaire ee-no atoiriwa operasau. Yovwi-a tangaranga choi vangavirile sumana limbo-i atotatiya.

Pyorucha ongamo moda wavwela i-yo vahora yeniyo vothuulela moda wali vyongo. Ndana vyawa 13 vahora yeniyo. Natosukwala vinjinji moi naona ninga kavyaodeye dhakala thitho osangalala. Vahora injinji m’ma vyongo vyanomrucha ira aode rumela ira man’ne kaaliove. Mbwenye natoona ira nafwanela ira nivilele thitho Yohova atonikami-a ira niviode. Ndangana vyawa 16 ndatomari-a funjedha xikola ya sekundariya thitho ndanofunechecha kami-a banja li-u.

Vahora yeniyo rongolanga Sana atotheliwa na Rubén Araujo, wenuo ali angamadhi funjedha xikola ya Giliade ee-no tatowelela wu Venezuela. Aliwa tatosakula thamela wu Nova York. Banja li-u lingavwelanne ira lifunjedhe xikola la universidadi ndatodhowa wu Nova York makalanga wewo vambo-i naaliwa. Rongolanga na manne tatondikami-a maningi ira ndikale vauxamwali wapama na Yohova. Wenjeehdla vevo pingoni wagumaneya i-yo wali wa Chisipanishi wu Brooklyn, mwatokala abali amdhiveliwana Yohova. Ambili mwa abala adhiveliwana miyo ali bali Milton Henschel na bali Fredrick Franz thitho aliwa talaba Beteli ya Brooklyn.

Ndinga-adhi vang’ono ira ndimari-e yawa yoroma wu universidade ndatoroma dhifuka vyaira miyo vaingumanga. Ndali ndingalerile thitho thuulela modi-a mwasa wa Nsanja ya Olonda yoonga vya makristau ana ifunelo yapama yomlabela Yohova. Ndatoona apainiya naarumiwi avabeteli apingopni mwi-u mwasangalalela aliwa thitho ndanofuna kala ninga aliwa. Mbwenye ndali nda-anabadiziwe. Va-anavire hora injinji ndatozindiela funeya odhivelela wa Yohova. Moi ee-no ndatodhivelela thitho ndatobadiziwa va 30 wa Março 1957.

Ndingabadiziwile ndatoroma thuulela ira ndikale painiya. Ndanofunafuna vinjinji ndingairile vyevi mbwenye ndanoidhiwa ira kavyakale vyokweya. Ndanodhifuka ira n’nga ndinaode a-vi kala painiya winangou ndifunjedhanga xikola la universidade? Ndanolembelana makarta na m’manga wenuo ali wu Venezuela thitho abalanga,  awandelanga vyasakule miyo vyofuna i-yachi funja universidadi ira ndiwelele makala painiya.

Ndatowelela wu Caracas yawa ya 1957. Mbwenye banja li-u lanorucheya ira lifwanye vyofuneya vyaingumi. Vyafuneya ira mutumwinango a-indenga basa. Ee-no vofuna akami-a ndatoroma i-nda basa bakoni ndanofunechechave ndingakale npainiya. Na voi ngu mwasa wenuo wawelele miyo wani-u wu Venezuela. Ee-no ndatosakula ira ndilabelenga vyongo viilivi. Mwa vyawa vingasi ndanolaba basali iono inangoi ndilabanga basa la upainiya ndanokala opingeya vinjinji mbwenye ndanokala osanagalala.

Imwerumweru yanga yatowenjedheleya ndingagumanena Sylvia, rongola obaleya maningi wa Germany, wenuo adhiveliwana vinjinji Yohova. Liye ali angathamenle uno wu Venezuela vambo-i na anamabalee. Natokaana a-ima ambili Michel (Mike) na rongoliye Samira. Ndatoroma msamalela m’manga wenuo awelele dhakalanga vambo-i na i-yo. Angalive ira ndato-iyachi upainiya ira ndisamalelenga banja langa ndanodhowanave laleela. Thitho miyo na Sylvia nanoira urimiwi okami-a vahora iliyothene yakala i-yo vaferiyani.

Vahora yeniyo yathuulela miyo vyongo viongile miyo voroma vale, a-imi-u tali tangali vaxikolani. Onga mwaimbarimbari vahora yeniyo nali vaingumi yofewa thitho atu a-indana miyo basa bakoni tanondilemeza vinjinji. Mbwenye ndanofunechecha ira atu tandionenga kala rumiwi wa Yohova voi ee-no ndatodhowanave thuulelanga vyongo vyafuna miyo irana ira vyevi viodeye. Ee-no miyo na i-yananga natokaathi vathi ira nione kobiri dhana i-yo. Ona ira akala ni-iyachi basa bakoni akala ndingawachenle kobiri dhinjinji. Voi kanana mangawa ali othene ndaona ira nakaana ingumi yo-ofuna vinjinji ninooda kaana kobiri dho-indi-edha basa hora yolapela.

Kavyali vyokweya ira ndi-iye basa mbwenye i-yana odhiveliwiwa na m’manga tatondikami-a vinjinji. Moi ee-no vyatoodeya ira ndirome thitho basa la upainiya wa hora injinji. Jilijothene jaoneya ira jali valimburoni vee. Mbwenye va-anavire hora vatoireya yongo inango yo-odedi-edha.

Dambo n’nango enfermeira atoniwandela ira Sylvia atokaana vambani. Vyevi vyatonidabwi-a vinjinji. Ali mwasa osangalali-a mbwenye nanotuulela moda wafuna aliwa kuzela vyongo vyasakule miyo vyoi ndirome upainiya. Vo-odimbela natokaathei-a mathuulelwi-u valimburo voi  natoroma dedi-edheela kaana mwana mwinango mbwenye ndanodhifuka akala ndingaodileve kwakwaneli-edha ifunelo yanga jile.

Ningamadhi tapanya natovwelana ira niromeve kala apainiya okoka. Mwani-u Gabriel atobaliwa va Abril 1985. Mbwenye ndato-iya basa la bakoni ule thitho natoroma upainiya okaatheya mwedi wa Junho yawa yeyo. Vangavirile hora ndatoroma laba Komisau ya Tambi. Ofesi ya Tambi chaali wu Caracas ee-no ndafwanela wendela malambo meli venango mararu vasumana thitho ali olapela makilometro okwakwana 80.

Eskritoriyo ya tambi yali sidadi la La Victoria ee-no natothuulela ira nithamele sidadi leli ira nikale vaduzi na Beteli. Wewo wali chinja ulukulu. Ndinosimba atu a banjani mwanga mwasa wa rimiwa okozeya chinja vyongo thitho vyevi vyatondikami-a vinjinji. Rongolanga Baha atodhivelela ira amsamalelenga m’mi-u. Mwani-u Mike ali angathelile thitho Samira na Gabriel nali nikalanga nawo vambo-i. Ee-no thamau watoiri-a ira ta-iyane na afwiwa a Caracas. Mbwenye i-yana odhiveliwiwa anofuneela lemeela kala sidadi ing’ono. Ee-no othenene nanofuneela thitho lemeela kala nyumba ing’ono. Onga imbarimbari nafuneyadi chinja vinjinji ira nithame kuma wu Caracas dhowa makala wu La Victoria.

Mbwenye vyongo vyatochinja thitho. Mwani-u Gabriel atothela thitho Samira atoroma kala vaeka. Moi ee-no yawa ya 2007 miyo na Sylvia natoitaniwa ira nimakalenga Beteli wewo unalabave i-yo fiedhela malamboano. Vachineneeva mwani-u oroma Mike ngu ndimuwa wavapingoni thitho unoira upainiya na i-yanee Monica. Thitho Gabriel ngu ndimuwa wavapingoni vambo-i na i-yanee Ambra anokala wu Italia. Samira ngu painiya thitho unakami-a mabasa avabeteli angali nyumbani.

Onga imbarimbari vaingumi yanga ndikanle ndisakulanga vyoira vamyasa milukumilukulu. Mbwenye kandinanong’onedhevo limbondo moi ndingavai-wile ngari inango ira ndisakule vyongo mwa tundo unango ndaasakule vyevi baasi. Ndatosimba vinjinji mwasa wa vyothene vile vikwakwaneli-edhe miyo vomlabela Yohova. Va vyawa vyei nditoona ira pyofuneya vinjinji limbi-a uxamwali-u na Yohova. Akala ninofuna sakula vyoira vaingumi va myasa milukulu venango ming’ono liye unoniva-a rendele “wenuo unokwaranya thuulela modi-a uliwethene” (Afil. 4:6, 7) Vachineneeva miyo na Sylvia nili osangalala laba Beteli thitho ninoona ira Yohova unave niraeli-a vyosakula vi-u na mwasa oi i-yo ninomnyindela.