Wavyawa vinjinji aisraeli tanovelela kobiri vokami-edha lambela waimbarimbari. Mbwenye fiedha mu hora ya Yesu Ayuda tanovelela misoko minjinji vyevyo vyairi-a ira ingumi ikale yorucha.

Vofuna kami-a vyoireya vya vakachisini, mutu uliwethene wa ndimuwa afuneela velela hafu ya sekeli (madalakima meeli). Kobiri yen’na ya-indi-edhiwa basa vofwanya vyofuneya vovelela sembe na vosamalela kachisi wamangile Herode. Ayuda enango tatomfuka Pedru ira taidhiwe mathuulelo a Yesu vamwasa wen’na. Ee-no Yesu kaaongile ira velela soko kodaweya. Malomwee liye atommwandela Pedru wafuna liye fwanya kobiri yovelelana soko.—Mat. 17:24-27.

Walelene atu a Nlungu tanofuneela velela soko mwinango wenuo wathangani-avo velela jakumi va vyo-anda viwa venango kobiri. (Lev. 27:30-32; Num. 18:26-28) Anamasogolela a maigreja tanofuna thitho ira atu tavelelenga yovelela chakumi ya mbeu dhilidhothene vyamathamba thangani-avo “visimbeu vya imirini ya phedha na girasol.” Yesu kaaongile ira velela chakumi kodaweya malo mwee liye atoasumulula alembi na afarisi vo-ela malamulo iwaiwa vamwasa wen’na.—Mat. 23:23.

Ayuda tanofuneela velela misoko minjinji waaroma enao aatonga. Mofwanafwani-a soko mwinango wavelela aliwa ali wa atu ale ana mamburwiwa. Aliwa tanopagali vovelela kobiri venango vyongo. Vinooneya ira aliwa tanofuneela velela 20 fiedhela 25 peresenti ya vyo-anda vyavalimburoni viwa. Thitho tanokoma soko mwinango wavayawa wenuo mutu uliwethene wafwanela liye velela. Thitho ali mwasa okuza soko wenuo afarisi wamfukile aliwa Yesu. Vothonyi-edha moda unofuna i-yo onela mwasula liye aongile ira muvelele vyongo vya Kaisara wa Kaisara mbweye vya Nlungu wa Nlungu.”—Mat. 22:15-22.

Mbwenye atu a Nlungu tanokomi-a soko tavolowanga venango takuma visa mwaguli-a aliwa malondiwamo.

Alimba koma misokwala takala madimba, mabirijini, vamakakanoni a marapani venango limburo lovolowela masidadini thangani-avo ovolowela mercado. Mwaimbarimbari mwasa okomi-a misoko ali tolo ulukulu vinjinji waatu ale atongawa wu Roma. Movwelana na vyevyo namalemba limbili mwinango wa Roma dhina leeTacitus vyaongile liye vahora ya utongi wa Tiberiyo Yesu a-anadhe vailambo yavathi atu a ilambo ya Siriya na ilambo ya Yudeya tangaoni ira vinowarucha tatovepa ira taavunguleo misoko minango.

Ndhila inango ya-indi-edha aliwa basa vokomi-a misokwila njeniyo thitho yairi-a ira ikale yogwela pereso. Ira mutu ava-iwe basa leli aira pagalela kobiri wenuo upangalile kobiri dhinjinji ngwavoluchiwa vabasanivo. Atu enala tanolemba atu basa ira taodenga koma misoko thitho okoma misokwao tanogweli-a mapereso naifunelo yoi naaliwe thitho taodenga ganyalimo. Vinooneya ira Zakeyu atokaana anyabasa akoma misoko. (Luka 19:1, 2) Ee-no pyovweya ira atu tanoidanana vinjinji naatu akoma misoko.