1-2. a) Mwasiwa ngwan’ni atu enao tairile thelana wene tanofwanela m’nyindela Yohova? (Salimo 37:3, 4) b) N’nga muyofunjedha yei ninofuna nitapanyenin’ni?

N’NGA mu-adhi vang’ono funa thela, venango mutethelana wene? Akala ti-eno pyo-okaikela ira munodedi-edha dhasangalalanee mutu wenuo unodhiveliwana nyo. Pyaimbarimbari ira atu enao teirile thelana wene anongumanana nyarwa thitho anofuneeleya sakula vyoira va myasa yofuneya vinjinji. Vyevyo vinaira nyoo mwangumanana nyarwadho thitho vyosakula vinyu, vinoiri-a ira banjalinyu likalenga losangalala venango kabe. Mwam’nyindelanga Yohova, munodha sakula vyoira mwazelu, banjalinyu linodha kala lolimba thitho losangalala. Mbwenye akala kamuno-arela malangi-o a Nlungu, munodha ngumanana nyarwa dhinjinji banjani mwinyu thitho vinodha uwiri-ani ira mwa-akalenga osangalalenga.—Muleri Salimo 37:3, 4.

² Angalive ira yofunjedha yei inoonga vinjinji vyaatu enao tairile thelana wene, inoonga thitho nyarwa dhedho mabanja othene dhinongumanana aliwa. Ninodha ona thitho vyevyo vinafunjedhe i-yo va vifwanafwani-o vyaalombwana naa-iyana ororomeleya oongiwa Bibilyani. Vavifwanafwani-o vyevi, ninofunjedhavo makundo enao ana-indi-edhe i-yo basa muvikundu vyo-iyana i-yana vaingumi yi-u, thangani-avo banjani mwi-u. Ninodha ona thitho vyevyo vinafunjedhevo i-yo va vyevyo mabanja enango amalamboano vinoira aliwa.

3-4. N’nga atu athelanile wene anagumanena nyarwa dhiivi?

³ Atu enango anooda limbi-a enao tairile thelana wene ira takaena ingumi yeniyo atu othene in’na aliwa. Mwaifwanafwani-o,  anamabala na abali enango tanooda alimbi-a ira tarome bala a-ima mombaranya. Venango afwiwa aatu enao tathelanile wene tanooda alimbi-a ira tangule nyumba na vyongo vinjinji vyapama.

⁴ Aliwa ta-aire polepole, atu othelanao anooda sakula vyongo vyevyo vinairi-e ira takaena mangawa manjinji. Vyaireya ee-no, lombwana na i-yana tanongo funeeleya ira talabenga basa mumahora manjinji ira taode weli-a mangawao. Basiyo inooda airi-a ira ta-akaengana hora yofunjedha Bibilya va-oka, ira lambela wavabanjani thitho laleela. Venango thitho anongoimwanana fwanyeya vamingumanino ira talabenga basa na ifunelo yoi takaena kobiri dhinjinji venango ira basa ya-aamalele. Vyevi vinooda airi-a ira ta-akaena ngari yoirana vyongo vinango vyosangalali-a vomlambela Yohova.

5. N’nga ninofunjedhavo n’ni vavyevyo vyamwireele Klaus na Marisa?

⁵ Vatokala vifwanafwani-o vinjinji vyothonyi-edha ira funechecha kaana vyongo vinjinji, kavinamwiri-a mutu kala osangalala. Kathuulelani vyevyo Klaus na Marisa, enao ali banjani, vyafunjedhile aliwa vamwasa wen’na. * Tangathelanile wene, othene talaba basa mumahora manjinji ira takaena ingumi yapama. Mbwenye, aliwa kaona ira katali osangalala. Klaus aongile ira: “Natokaana vyongo vyothene vyevyo vyafuneela i-yo, mbwenye kanana vifunelo vili vyothene vyowevyedhela urumiwi-u. Onga imbwarimbari kavali yaniwendela pama.” Pyooneelatu ira nyo thitho mutozindiela ira funechecha kana vyongo vinjinji vaingumi kavinaukami-eni kala okwakwanana vyevyo. Akala ti-eno, kamutatile rima. Thuulela vifwanfwani-o vyapama vyaatu enango vinooda ukami-ani vamwasa wen’na. Yoroma, dhoweni nioneni vyevyo alombwana vinafunjedhe aliwa vaifwanafwani-o ya Mwene Yohosafati.

6. Movwelana na malangi-o ofwanyeya va Sanganikho 3:5, 6, n’nga Mwene Yehosafati airile n’ni angaguman’nena nyarwa ilukulu?

⁶ Alombwananyo, n’nga hora dhinango munokalecha opingeya namwasa wa vizo vinanyo? Akala ti-eno ifwanafwani-o ya Mwene Yehosafati inooda ukami-ani. Ninga Mwene, Yehosafati atokaana izo yoonechecha ira atu othene amwiilamboyee mbovuneleya. N’nga liye airile n’ni ira akwakwanili-edhe izo ilukulu ninga yen’na? Liye atoirana vyothene vyevyo vyaoda liye ira avunele atwee. Liye atomanga mipada yolimba maningi uyuda thitho atoitana anyatoropa okwakwana 1.160.000. (2 Limb. 17:12-19) Vangavirile hora, Yehosafati atogumanana nyarwa ilukulu. Gulu nlukulu laanyakondo Aamoni, Amoabu thitho alombwana atatamo la myango la seiri tatontucha liye, banjalee na atwee. (2 Limb. 20:1, 2) N’nga Yehosafati airile n’ni? Liye atomvepa Yohova ira amkami-e thitho mva-a kopolo. Vyairile liye vi vyali vyovwelana na malangi-o azelu ofwanyeya va Sanganikho 3:5, 6. (Muleri.) Lobelo la Yehosafati lokumela vithi varima linofwanyeya va 2 Limbili 20:5-12, linothonyi-edha ira  anomnyindela Babee wadhulu wenuo uli waudhivela. N’nga Yohova awamkule a-vi lobelo la Yehosafati?

7. N’nga Yohova awakunle a-vi lobelo la Yehosafati?

⁷ Yohova atoonga na Yehosafati dhela wa Levi unango dhinalee Yahazieli. Yohova aongile ira: “Kalani mamburoni mwinyu imelani dhololo noona Yohova auvulumuchangani.” (2 Limb. 20:13-17) Pyaimbarimbari ira ndhila yen’na kai yeniyo ya-indi-edha atu basa vowana kondo. Mbwenye malangi-owala kaiira kakumele wamutu. Tali okumela wa Yohova. Yehosafati atonyidela Nlungu thitho atoirana vyothene vyawandeliwile liye. Liye vambo-i na atwee tangadhowile magumana naamwindaniwao atoa-ela vasogolo anyathoropee, ka-iira tali anyathoropa adodoliso vinjinji, mbwenye oimba enao ta-ana mafarameto owanana kondo. Yohova ka-indi-idhe vathi Yehosafati venango nionge ira kaanami-idhe, mbwenye atoogonji-edha amwidanee.—2 Limb. 20:18-23.

8. N’nga alombwana anafunjedhevo n’ni va ifwanafwani-o ya Yehosafati?

⁸ Nyo alombwana, munooda funjedhavo yongo va ifwanafwani-o ya Yehosafati. Mutokaana izo yosamalila banjalinyu, thitho munolaba basa mwathindhi ira musamalile thitho vunela banjalinyu. Mwagumanana nyarwa, venango munooda onanga ira mutokaana vyothene ira mumari-e nyarwadho. Mbwenye murambelenga ilemeelelo yodhinyindela. Malo mwavyevyo mumvepenga Yohova va mwekene ira aukami-eni. Wenjedhela ee-va, mulobelenga kumela vathi varima vambo-i na i-yaninyu. Musakasakenga malangi-o okumela wa Yohova vofunjedha Bibilya thitho mabukhu enao gulu la Nlungu anoniva-a aliwa thitho mu-indi-edhenga basa malangi-o afwa-idhenyo vofunjedha. Enango katinasangalale na vyevyo visakule nyo movwelana na makundo a Bibilya venango anooda uwandelani ira muli ovutha. Anooda onganga ira kobiri na vyongo vinango vyevyo vinagulenyo pyievyo vinaode vunela vinjinji banjalinyu. Mbwenye muthuulelenga ifwanfwani-o ya Yehosafati. Liye atonyindela Yohova thitho vyoira vyee vyanothonyi-edhadi vyevyo. Yohova kaaidhe mutu ororomeleula thitho kanodha u-iyani. (Sal. 37:28; Aeb. 13:5) N’nga chin’ni inaire atu othelana ira takaena ingumi yosangalala?

9. N’nga ninaonge vyoi a-vi vyokuza Esaya na i-yanee?

⁹ Namaro-edha Esaya na i-yanee taona ira mlabela Yohova kofuneya vinjinji. Esaya ali namaro-edha thitho vinooni-a ira i-yanee alaba vyongo vinango vyovwelana na unamaro-edha namwasa oi aitaniwa ira “namaro-edha wa i-yana.” (Esaya 8:1-4) Ninga banja, vinooneelatu ira Esaya na i-yanee tano-ela vasongolo mlabela Yohova vaingumi yiwa. Aliwa ndiifwanafwani-o yapama vinjinji waatu othelana malamboano!

10. N’nga funjedha mausoli a Bibilyani unakami-e a-vi alimbo thelana ira takale osikimiza irana vyothene vyevyo vinaode aliwa vomlabela Yohova?

¹⁰ Mabanja a malamboano, anooda e-la mlabela Yohova valimburo loroma vodhilimbi-edha irana vyothene vyevyo vinaode aliwa vomlabela. Aliwa anooda nyindela vinjinji Yohova tafunjedhanga vambo-i maulosi a Bibilyani thitho munakwakwaneli-edhiwa aliwa hora dhothene. * (Titu 1:2) Anooda thuulela vyevyo vinaire aliwa ira takwakwaneli-edhenga va maulosi enango a Bibilyani. Mwaifwanafwani-o anooda kami-a kwakwaneli-edha ulosi wa Yesu oonga ira Milanyu yaphama inodha laleiwa  va ilambo yothene yavathi khomoni wa-anafiye. (Mat. 24:14) Mabanja tazindielanga vinjinji ira maulosi a Bibilyani tanakwakwanela, paevo vanofunechecha aliwa ira tairena vyothene vyevyo vinaode aliwa vomlabela Yohova.

11. N’nga Aquila na Priscila taodile irana n’ni, n’nga mwasiwa ngwan’ni?

¹¹ Mabanja aazombwe anooda funjedha vinjiji dhela wa Priscila na Aquila, banja lau Yuda lelo lakala wu Roma. Aliwa tatovwa milanyu yapama yokuza Yesu thitho tatokala makristau. Pyooneelatu ira tali osangalala na vyongo vyevyo vyana aliwa vaingumi yiwa. Mbwenye vyongo vyatochinja mo-odedi-edha Mwene Kalaudiyo angaongile ira Ayuda othene takumeo wu Roma. Kathuulelani moda wakuzele aliwa Aquila na Priscila. Aliwa tanofuneela thama tatamo lelo lalemeele aliwa nodhowa makalanga nyumba dhipya thitho iranga negosio osaka-edha matenti utatamo lipyalo. N’nga chinja wavyongo watoari-a ira taa-elenga valimburo loroma vyongo vyokuza Umwene? Kaninokaikela ira mutoidhiwa yowakula ya yofuka yei. Tangaromile kala wu Korito Aquila na Priscila tatoroma kami-a abali a pingo waweo thitho tanolaba basa vambo-i na rumiwi Paulo voalimbi-a. Vangavirile hora, tatothamela utatamo n’nango weo wafuneeleya anamalaleela anjinji. (Mayir. 18:18-21; Aroma 16:3-5) Atu ambilala vyongo vyanowawendela pama vaingumi yiwa thitho vinoneya ira tanosangalala!

12. Mwasiwa ngwan’ni atu othelana anofwanela zindiela vifunelo vyomlabela Yohova?

¹² Atu othelana amalamboano, anooda m’sazi-edha Priscila na Aquila vo-ela vyongo vyau Umwene valimburo loroma vaingumi yiwa. Hora yapama yotapanya vyevyo vinofuna aliwa irana va ingumi yiwa, ndi vevo vali aliwa vaimweendi. Aliwa tasakula vambo-i vyevyo vinofuna aliwa viira vomlabela Yohova no dhilimbi-edhanga kwakwaneli-edha visakunle aliwavyo, anokaana ngari ilukulu yoona mwemo Yohova munowakami-edha liye vaingumi yiwa. (Namal. 4:9, 12) Kathuulelani ifwanawfani-o ya Russell na Elizabeth. Russell aongile ira, “Ningali vaimweendi natovwelana pama vyevyo vyafuna i-yo dhaira vomlabela Yohova.” Elizabeth aongile ira, “natovwelana pama vyevi na ifunelo yoi sogolo nidhafuneelanga sakula vyongo va myasa dho-iyana  i-yana, vya-anidodomi-e va vyevyo vyasakule i-yo vyokuza mlabela Yohova.” Movwelana na mwemo vyongo vyali aliwa va ingumi yiwa, Russell na Elizabeth tatothamela wu Micronesia weo wafuneya anamalaleela anjinji.

13. Movwelana na lemba la Salimo 28:7, n’nga chin’ni inaireye nanyindelanga Yohova?

¹³ Mofwanafwana na Russell na Elizabeth, mabanja manjinji anosakula ira ta-akalenga opingeya na vyongo vinango na ifunelo yoi takaena hora injinji yolaleela nofunji-a atu vya Umwene. Atu athelanile takaana vifunelo vyomlabela Yohova no dhilimbi-edha vikwakwaneli-edha vambo-i, vyo-arelavo viwa vinokala vyapama vinjinji. Anodhionela okene mwemo Yohova munoasamalela liye, anonyindela vinjinji thitho anokaana imwerumweru ya imbarimbari.—Muleri Salimo 28:7.

14. N’nga rumiwi Pedru na i-yanee tathonyi-edhile a-vi ira tanororomela yolanyedha inofwanyeya va Mateu 6:25, 31-34?

¹⁴ Atu ali vabanjani anooda funjedhavo yongo va ifwanafwani-o ya rumiwi Pedru na i-yanee. Vangavirile medi 6 venango yawa kumela vahora yeniyo vyangumane aliwa na Yesu, rumiwi Pedru anofuneela sakula vyoira vamwasa ofuneya. Pedru anofwanya vyofuneeleya va ingumi dhela mu basalee lomeza somba. Vevo Yesu vam’mwitane liye ira a-arenga anofwanela thulela vya banjalee. (Luka 5:1-11) Pedru atosakula ira awendenga vambo-i na Yesu va basa lolaleela. Veva atosakula mwazelu. Thitho nitokaana myasa yovweya yoiri-a thuulela ira i-yanee atovwelana na vyasakule liye. Bibilya linothonyi-edha ira Yesu angavenyathi-iwile, Pedru adhowecha vambo-i na i-yanee va maulendo enango. (1 Akor. 9:5) Pyo-okaekeli-a ira ifwanafwani-o yee yatokami-a ira Pedru akaena ufulu woonga no lemba malangi-o ovudheleliwa okami-a mabanja aikristau. (1 Pe. 3:1-7) Pyoidhiweya ira Pedru na i-yanee tanororomela yolanyedha ya Yohova yoi unodha asamalila ta-elanga vyongo vya Umwene valimburo loroma vaingumi yiwa.—Muleri Mateu 6:25, 31-34.

15. N’nga ninofunjedhavo n’ni va ifwanafwani-o ya Tiago na Esther?

¹⁵ Akala muthelane walelene mu vyawa vivirile, n’nga munaire a-vi ira mudhowenave kaana rima ofuna ira vinjinji va urumiwi winyu? Ndhila imbo-i yoirela vyevi ndithuulela vyevyo mabanja enango vinoira aliwa. Mofwanafwani-a, munooda leri myasa yoi “Atodhivelela na rima wethene.” Myasa yeina yatokami-a Tiago na Esther, banja lawu Brazil, ira tafunechechenga dhowa kami-a weo unafuneeleya anamalaleya anjinji. Tiago aongile ira: “Ningaoni mwemo Yohova munokami-ela liye arumiwee malamboano, nanofuna ira na-iyene nione Yohova anisogolelanga thitho nisamalila.” Adhaire ee-no aliwa tatothamela wu Paraguay, weo ukadhi aliwa takami-anga isa ya iongelo ya Izungu romela yawa ya 2014. Esther aongile ira: “Limbo-i mwa malemba enao miyo na mananga anodhiveliwana i-yo ndi Aefeso 3:20. Moweli-edha weli-edha, nikadhi nionanga madhu enala takwakwaneli-edhiwanga vevo vanomlabela i-yo Yohova.” Karta yen’ne lalembele liye Makristau awu Efeso, Paulo alanyedhile ira Yohova unodha niva-a vinjinji kwaranyedha vyevyo vinovepa i-yo. Vyevi pyaimbarimbari!

16. N’nga mabanja aazombwe tanavepe wan’ni malangi-o tafunanga sakula vyoira va ingumiwa?

¹⁶ Mabanja aazombwe malamboano anooda ganyali na vifwanafwani-o vya mabanja enango enao tafunjedhile nyindela Yohova. Vinooni-a ira mabanja enango takadhi tamlabanga urumiwi wa hora dhothene wa vyawa vinjinji. Munoona a-vi avepa malangi-o enao  anaukami-eni ira mukwakwaneli-edhe vyofuna vinyu? Yena ndindhila inango munathonyi-edhele nyo ira munonyindela Yohova. (Sang. 22:17, 19) Andimuwa avapingoni naaliwene thitho anokami-a mabanja aazombwe ira takaena ifunelo yowevyedhela urumiwi thitho vikwakwaneli-edha.

17. N’nga chin’ni vyamwireele Klaus na Marisa, n’nga ninofunjedhavo n’ni va vyevyo vyaireele vyo?

¹⁷ Mbwenye hora dhinango vyevyo vinosakula i-yo ira niviire vowenjedhela urumiwi-u, kavinoireya ninga mwathuulela i-yo. Kathuulelani ifwanafwani-o ya Klaus na Marisa, enao naongile i-yo ndulimu. Vangavirile vyawa viraru kumela vevale vathelane aliwa, aliwa tatokuma waniwa nodhivelela ira takami-e va mababsa a vyomangamanga wu tambi yawu Finland. Mbwenye, aliwa tawandeliwile ira katinorumeli-iwa ira takale weo fiedhela mendi 6. Voromavene tatosukwala na vyevyo. Mbwenye vangavirile hora vang’ono, aliwa tatoitaniwa ira tamavolowe xikola lofunjedha iwongelo ya Chiarabu ee-ni vapenene tanosangalala labela ilambo inango isa yeniyo inoongiwa iongelwiyo. Vothuulela vyevyo vyaireile, Marisa uongile ira: “Kai vyekweya i-yachi vyongo vyevyo walemeele wee nothuulelanga na rima wethene ira Yohova unongoukami-a. Mbwenye ndikadhi ndionanga Yohova andikami-anga hora dhothene mundhila yeniyo ya-andedhi-edhamiyo. Vyanireelevi vitonikami-a ira niroromelenga vinjinji Yohova.” Ninga mwemo ifwanafwani-o ya banjali munonioni-edhela aliwa munooda kala osikimiza ira hora ili yethene Yohova unodha uraeli-ani vinjinji akala munonyindela na rima wethene.

18. N’nga atu othelana tanaire a-vi ira tadhowenave mnyindela Yohova?

¹⁸ Banja chotuva yokumela wa Yohova. (Mat. 19:5, 6) Liye unofuna ira atu othelana tasangalalengana yotuva yen’na. (Sang. 5:18) Akala banjalinyu muli azombwe, munaona a-vi thuulela pama vyevyo vinoira nyo va inguminyu? N’nga munoira vyothene vinaonde nyoo vothonyi-edha ira munosimba Yohova va vyotuva vyuuva-idheni liye? Mumwandelenga Yohova dhela mulobeloni vyevyo vinofuna nyo viira. Musakesakenga makundo madhwee enao anaukami-eni movwelana na mwemo vyongo vikalele aliwa va inguminyu. Ee-no mu-indi-edhenga basa malangi-o enao Yohova uuva-idheni liye. Mwa-elanga mlabela Yohova valimburo loroma banjani mwinyu, munokalandi osikimiza ira munodha kaana ingumi yosangalala thitho yapama.