Mokapo 111

Elembo ya mikolo na nsuka

TOKÓMI sikawa mokolo ya mibale nsima na midi. Lokola Yesu afandi likoló na ngomba ya Olive mpe azali kotala tempelo longwa na likoló, Petelo, André, Yakobo mpe Yoane bakei epai na ye bobele bango mpenza. Bazali komitungisa na ntina na tempelo, mpamba te Yesu auti koloba ete libángá na yango moko ekotikala likoló na mosusu te.

Kasi na ntembe te, bazali lisusu kokanisa na ntina na likambo mosusu wana ezali bango kobelema epai na Yesu. Na mwa baposo euti koleka, Yesu alobaki na ntina na “koya” na ye, ntango oyo “mwana na moto asengeli komonana.” Bantoma bazali bongo komituna mituna mingi.

Batuni Yesu ete: “Yebisa biso: Nyonso oyo [makambo oyo makomema kino na kobomama na Yelusaleme mpe tempelo na yango] ekoya ntango nini, mpe elembo ya koya na yo mpe ya nsuka na biloko mabe ya ntango oyo ekozala nini?” Ya solo, motuna na bango mokabolami na biteni misato. Libosoliboso, balingi koyeba makambo makoya na nsuka na Yelusaleme mpe tempelo na yango, balingi koyeba makambo makomonana na ntango na koya na Yesu, mpe mpo na kosukisa, balingi koyeba makambo nini makomonana na nsuka ya biloko nyonso mabe ya ntango oyo.

Kati na ndimbola molai oyo apesi bango, Yesu ayanoli na biteni misato ya motuna yango. Apesi elembo ekomonisa ntango oyo biloko mabe ya Bayuda ekosuka; kasi asuki wana te. Apesi lisusu elembo oyo ekopesa nzela epai na baoyo bakozala bayekoli na ye na koyeba ete, asili koya mpe ete nsuka ya biloko nyonso mabe ya ntango oyo ebelemi.

Lokola bambula ezali koleka, bantoma babandi komona kokokana ya esakweli na Yesu. Na yango, bobele makambo oyo alobi nde ebandi komonana wana ezali bango na bomoi. Bongo, baklisto oyo bazalaki na bomoi mbula 37 na nsima, elingi koloba na mobu 70, bakamwaki te na ntina na kobomama ya biloko mabe na Bayuda mpe tempelo na bango.

Kasi, koya na Klisto mpe nsuka na biloko mabe nyonso ya ntango oyo ekómaki na mobu 70 te. Koya na Klisto kati na nguya na Bokonzi ebandaki bobele nsima mpenza. Kasi ntango nini? Botaleli malamu ya esakweli na Yesu emonisi likambo yango.

Yesu asakoli ete bokoyoka ‘lokito ya bitumba mpe nsango ya bitumba.’ Alobi ete: “Libota moko likotemela libota mosusu,” mpe banzala mpe koningana ya mabelé mpe maladi ekozala. Bayekoli na ye bakoyinama mpe bakobomama. Basakoli mingi na lokutá bakotelema mpe bakopengwisa bato mingi. Kotyolama na mibeko ekoyikana mpe bolingo na bato mingi ekozwa mpio. Bobele na ntango wana mpe, nsango malamu na Bokonzi na Nzambe ekosakolama na mokili mobimba lokola litatoli mpo na mabota nyonso.

Ya solo, esakweli na Yesu ekokanaki na etando moke liboso na kobomama na Yelusaleme na mobu 70, kasi kokokana na yango monene ezali na boumeli na koya na ye mpe na nsuka na biloko mabe ya ntango oyo. Botaleli malamu ya makambo oyo mazali kobima na mokili kobanda 1914, ezali komonisa ete esakweli wana na Yesu ezwi kokokana na yango monene uta mbula wana.

Likambo mosusu oyo Yesu alobelaki na elembo yango ezali oyo ete, kobima ya “eloko na mbindo.” Na mobu 66, eloko na mbindo yango ebimaki na lolenge na ‘bibele na basodá oyo bayaki kozinga Yelusaleme,’ mampinga ya Baloma oyo mafandelaki Yelusaleme mpe mabebisaki lopango ya tempelo. “Eloko na mbindo” etelemaki na esika ebongi na yango te.

Kati na kokokana monene ya elembo, eloko na mbindo ezali bongo Société des Nations mpe na nsima Nations Unies, lisangá oyo likitanaki yango. Boklisto ya lokutá ezali kotalela lisangá wana ya mokili mobimba mpo na kimya lokola ezali nde kosala na nkombo ya Bokonzi na Nzambe awa na mabelé. Oyo nde likanisi na mbindo! Na elaká na yango, banguya ya politike nyonso oyo esangani na O.N.U. ekobalukela boklisto ya lokutá (oyo akokani na Yelusaleme ya kala) mpe bakoboma yango.

Yango wana Yesu asakolaki ete: “Ekozala na mpasi mingi lokola emonanaki te longwa na ebandeli. Ekobima lisusu bongo te.” Kobomama na Yelusaleme na mobu 70 ezalaki solo mpasi monene (balobi ete motuya na bato bakufaki molekaki milió moko), kasi mpasi wana ezalaki monene te koleka oyo na mpela ya Noé. Na bongo, kokokana monene ya eteni oyo na esakweli na Yesu ezali naino mpo na ntango ekoya.

Bazali na elikya na boumeli na mikolo ya nsuka

Mokolo ya mibale 11 Nisan ekómi na nsuka na yango, kasi Yesu azali sé kokóba lisoló elongo na bantóma na ye na ntina na elembo ya koya na ye kati na nguya ya Bokonzi, mpe na ntina na nsuka na biloko ya ntango oyo. Akebisi bango na likámá ya kolanda Bamasiya na lokutá. Alobi ete, bakomeka nkutu “kopengwisa baponami.” Kasi, lokola mpóngó oyo ekomonaka mosika, baponami bakoyangana esika oyo bilei na solo ya elimo bisengeli kozala, elingi koloba elongo na Masiya ya solo na boumeli na koya na ye ezangi komonana. Bakozimbisama te mpe bakoyangana te epai na Masiya ya lokutá.

Bamasiya na lokutá bakomimonisa bobele na lolenge ya polele. Nzokande, koya na Yesu ekozala ya kozanga komonana. Lokola ye moko alobi yango, ekozala kati na eleko moko ya mpasi na Lisoló ya bato: “Moi ekoyinda mpe sanza ekopesa pole na yango te.” Ee, ekozala eleko ya molili mpenza kati na Lisoló mobimba ya bato. Ekozala lokola nde moi moyindi, lokola nde sanza ezali lisusu kopesa pole na yango te kati na butu.

Yesu akóbi ete: “Nguya na makoló ekotetema.” Amonisi wana ete, makoló makozala elembo ya likebisi epai na bato. Makoló makozala bobele mpo na bandeke te; bampepo ya bitumba, mituka ya likoló, bamasini oyo ekosalelamaka mpo na kokanga na yango bafotó longwa na likoló, ekotambolatambola kuna. Kobanga mpe mobulu ekongala mingi mpenza koleka eleko nyonso mosusu kati na Lisoló ya bato.

Yesu ayebisi ete mpo na makambo wana, “mitema na mabota mikozala likoló mpo na mikakatano ya konguluma na kotomboka na mai monene. Bato bakosenzwa na nsomo na kotalela makambo makobima kati na mikili.” Ee, lokola Yesu alobi yango, eleko wana, oyo ya molili mingi uta kozalisama na moto, ekosuka na ntango oyo “elembo na Mwana na moto ekomonana na likoló mpe mabota nyonso na mokili bakolela.”

Kasi bato nyonso bakolela te ntango ‘Mwana na moto akozonga na nguya’ mpo na koboma biloko mabe ya ntango oyo. “Baponami,” ba 144 000 oyo bakosangana na Bokonzi ya likoló elongo na Klisto, bakolela te, ndenge moko mpe mpo na baninga na bango, baoyo Yesu abengaki liboso ete “bampate na ye mosusu.” Atako bazali kobika na boumeli na mikolo ya molili mingi kati na Lisoló ya bato, bayikisami mpiko na elendiseli oyo na Yesu, ete: “Wana makambo oyo makobanda kobima, telema alima mpe tombóla mitó na bino, mpamba te kosikolama na bino ebelemi.”

Mpo ete bayekoli na ye bakoka koyeba ete nsuka ebelemi, na boumeli na mikolo ya nsuka, Yesu apesi lisese oyo: “Botala nzeté ya figi, na nzeté nyonso mosusu soko nkasa na yango esili kobima, bokotala yango na miso na bino mpenza mpe bokoyeba ete ntango na kotela na biloko elingi koya. Bino mpe bongo, wana ekomona bino makambo oyo kobimba, boyeba ete bokonzi na Nzambe ezali penepene. Nalobi na bino solo ete libota oyo likoleka soko moke te kino ekobima makambo oyo nyonso.”

Bongo, ntango bayekoli na ye bakomona kokokisama ya makambo ndenge na ndenge ya elembo, bakoyeba ete nsuka na biloko ya ntango oyo ebelemi mpe ete mosika te, Bokonzi na Nzambe ekosilisa mabe nyonso. Na yango, nsuka ekoya wana baoyo bakomona kokokisama ya makambo nyonso oyo Yesu asakolaki bazali naino na bomoi. Na nsima, apesaki likebisi oyo mpo na bayekoli na ye oyo bakozala na bomoi na mikolo ya nsuka oyo ya mpasi:

“Bokeba ete mitema na bino mikóma makasi mpo na kolunda te. Soko na kolangwa te, soko na mitungisi na bomoi te, mpe ete mokolo yango mobimela bino pwasa te lokola motambo. Mpamba te ekobimela bato nyonso bafandi na mikili nyonso. Senzela ntango nyonso, mpe bondela ete bozala na makasi na kokima makambo oyo nyonso malingi koya, mpe na kotelema liboso na Mwana na moto.”

Baseka na mayele mpe baseka bilema

Yesu ayanoli na motuna ya bantóma na ye oyo batunaki ye elembo ya kozonga na ye kati na nguya ya Bokonzi. Sikawa, azali kolimbola bango makambo mosusu ya elembo yango na nzela na masese to bililingi misato.

Baoyo bakozala na bomoi na ntango na koya na ye, bakomona kokokisama ya moko na moko na masese wana. Abandi oyo ya liboso na maloba oyo ete: “Bongo bokonzi na likoló ezali lokola baseka zomi baoyo bakamataki miinda na bango mpe bakendaki kozwana na mobali na libala. Mitano na bango bazalaki bilema mpe mitano [mosusu] na mayele.”

Na liloba “bokonzi na likoló ezali lokola baseka zomi,” Yesu alingi koloba te ete ndambo na bato oyo bakozwa libula ya Bokonzi na likoló bazali bilema mpe ete ndambo mosusu bazali mayele! Te, alingi koloba ete na likambo litali Bokonzi ya likoló, ezali na mitindo mibale na bato, to mpe makambo oyo matali Bokonzi makomonana na ndenge mibale ekeseni.

Baseka zomi bazali komonisa baklisto nyonso oyo bazali to mpo bakomilobaka ete bazali kati na Bokonzi ya likoló. Ezali na Pantekote ya mobu 33 ya ntango na biso nde lisangá na boklisto lilakamaki na libala elongo na Mobali na libala, Yesu Klisto oyo asekwi mpe asili kokembisama. Kasi libala lisengelaki kosalema na likoló nsima na bikeke mingi, na eleko moko oyo eyebisamaki sikisiki te.

Kati na lisese, baseka zomi babimi mpo na koyamba mobali na libala mpe kosangana na molongó ya bato bayei na libala. Ntango akokóma, baseka bakongengisa nzela na miinda na bango, kopésáká bongo lokumu epai na mobali na libala, wana ekomema ye mwasi na ye kati na ndako ebongisami mpo na ye. Kasi, Yesu alimboli ete: “Bilema bakamataki miinda na bango nde bakamati mafuta na bango elongo te. Kasi baoyo na mayele bakamati mafuta kati na milangi esika moko na miinda na bango. Eumeli mobali na libala, bango nyonso baoki mpongi mpe balali.”

Koumela mingi ya mobali na libala elakisi ete koya na Klisto lokola Mokonzi moyangeli, ekozala nsima na ntango molai. Na yango, Yesu azwi kiti ya bokonzi na 1914. Na boumeli ya butu molai oyo ezalaki liboso ete likambo yango lisalema, baseka nyonso balalaki. Kasi bakweisami mpo na yango te. Baseka bilema bakweisami mpo ete bazali na mafuta te kati na milangi na bango. Yesu alimboli lolenge oyo baseka balamwisamaki na mpongi liboso ete mobali na libala akóma. “Kati na butu, mongongo moyokami ete: ‘Tala mobali na libala! Bobima mpo na kozwana na ye.’ Bongo, baseka yango nyonso balongwi na mpongi mpe babongisi miinda na bango. Bilema balobi na baoyo na mayele ete: ‘Pesa biso ndambo na mafuta na bino, mpamba te miinda na biso mizali kozimana.’ Nde bango na mayele bazongisi liloba ete: ‘Te, ekokoka te mpo na biso mpe mpo na bino. Bokenda epai na bateki mpe bosomba yango mpo na bino mpenza.’”

Mafuta mamonisi eloko oyo ezali kopesa baklisto ya solo nzela ete bangenga lokola miinda. Ezali bongo Liloba na Nzambe, oyo baklisto bazali kokangama na yango, lisusu mpe elimo santu oyo ezali kosalisa bango na kokanga ntina ya Liloba yango. Mafuta ya elimo mazali kopesa nzela na baseka na mayele ete bapalanganisa pole mpo na koyamba mobali na libala kati na nzela epai bato batandami kino na elambo ya libala. Kasi, kelasi ya baseka bilema, ezali na mafuta ya elimo te kati na milangi na yango, mafuta ya elimo oyo makoki. Nde Yesu ayebisi likambo oyo likobima:

“Ekei bango [baseka bilema] kosomba [mafuta], mobali na libala ayei mpe baseka oyo bamilengelaki baingeli esika moko na ye kino libala mpe ekuke ekangami. Na nsima, baseka mosusu bayei mpe balobi ete: ‘Nkolo, nkolo, fungwela biso!’ Nde ye azongisi monoko ete: ‘Nayebi bino te.’”

Nsima na koya na Klisto kati na Bokonzi na ye ya likoló, baklisto bapakolami ya solo, kelasi ya baseka na mayele, basosoli mpenza mokumba oyo bazali na yango ya kopalanganisa pole kati na mokili oyo ya molili, mpo na kokumisa Mobali na libala wana ekozonga ye. Kasi baklisto oyo bamonisami na baseka bilema, bamilengeli te mpo na koyamba ye na masanzoli. Yango wana, na ntango ngonga ekoki, Klisto aboyi kofungwela bango ekuke ya elambo ya libala kati na likoló. Atiki bango na libándá, kati na molili makasi ya mokili oyo, mpo ete bakufa elongo na bato mosusu oyo bazali kotyola mibeko. Yesu asukisi na maloba oyo: “Bongo bokengelaka mpo ete boyebi mokolo soko ntango te.”

Lisese ya talánta

Bobele elongo na bayekoli na ye likoló na ngomba ya Olive, Yesu apesi bango sikawa lisese mosusu, ya mibale kati na masese misato malandani. Mwa mikoló liboso, na mboka Yeriko, apesaki lisese na paláta mpo na komonisa ete Bokonzi ekoya nsima na ntango molai. Na komonisáká bokokani mingi, lisese oyo apesi sikawa esakoli makambo oyo makosalema na ntango na koya na ye kati na nguya na Bokonzi. Ezali komonisa polele ete, ntango nyonso oyo bazali na mabelé, bayekoli na ye basengeli kosala mpo na kokólisa “biloko na ye.”

Yesu abandi lisese yango boye: “Ezali [elingi koloba makambo mazali na boyokani na Bokonzi] lokola moto oyo alingi kokende mobémbo, abyangi baombo na ye mpe apesi bango biloko na ye.” Mobali yango ezali Yesu oyo, liboso na kosala mobémbo na likoló, apesaki biloko na ye epai na baombo na ye, bayekoli oyo bazali basangani na Bokonzi ya likoló. Biloko yango etali bozwi ya mosuni te, kasi emonisi elanga kati na yango Yesu akónaki mpo ete ebota bayekoli mingi.

Yesu apesi biloko na ye epai na baombo na ye mwa liboso ete azonga na likoló. Asalaki lolenge nini? Apesi bango etinda ya kolanda kosala kati na elanga yango na kosakoláká nsango na Bokonzi kino nsuka na mokili. Lokola alobi yango ete: “Na moko apesi talánta mitano, na mosusu mibale mpe na mosusu moko, epai na moto na moto engebene makoki na ye mpe akei mobémbo.”

Talanta mwambe—biloko na Klisto—ekabolami bongo engebene makoki, to makasi na elimo, ya baombo, baoyo bamonisi bakelasi ekeseni ya bayekoli. Na ekeke ya liboso, emonani ete kelasi oyo ezwaki talánta mitano esalemaki na bantóma. Engebene makambo oyo Yesu alobi na nsima, baombo oyo bazwaki talánta mitano mpe talánta mibale babotisi moto na moto mbala mibale na kosakoláká Bokonzi mpe na kozalisáká bayekoli. Nzokande, moombo oyo azwaki talánta moko abómbaki yango na libulu oyo atimolaki kati na mabelé.

Yesu akóbi koloba ete: “Nsima na ntango molai, nkolo na baombo yango azongi mpe abongisi makambo na bango elongo.” Ezalaki liboso na ekeke ya ntuku mibale te, mwa mibu 1 900 na nsima, nde Klisto azongaki mpo na kobongisa makambo elongo na bango; ezalaki nde “nsima na ntango molai.” Na nsima Yesu alimboli ete:

“Ye oyo azwaki talánta mitano ayei liboso wana ememi ye talánta mosusu mitano, ete: ‘Nkolo, opesaki ngai talánta mitano, tala nasaleli talánta mosusu mitano.’ Nkolo na ye alobi na ye ete: ‘Malamu, moombo malamu mpe na sembo! Ozalaki sembo na makambo mike, nakotya yo likoló na mingi. Ingela na esengo na nkolo na yo.’” Bobele bongo, moombo oyo azwaki talánta mibale asalelaki yango mpe azwaki talánta mosusu mibale, mpe akumisami lolenge moko mpe mbano motindo moko.

Kasi ndenge nini baombo yango na sembo, baingeli kati na esengo ya Nkolo na bango? Esengo ya Nkolo, Yesu Klisto, ezalaki ya kozwa libula na Bokonzi na ntango akendaki “mobémbo” na likoló, epai na Tata na ye. Mpo na baombo na sembo ya ntango na biso, bazali na esengo monene lokola bapesameli mikumba mingi na ntina na Bokonzi, mpe wana bazali kosilisa mosala na bango na mabelé, bazali na esengo monene ya kosekwa mpo na kokóta kati na Bokonzi ya likoló. Kasi tokoloba boni mpo na moombo ya misato?

Na koimaima alobi ete: “Nkolo, nayebaki ete yo ozali moto na makasi. Nabangaki, nakei mpe nabómbi talánta na yo kati na mabelé. Tala, ozali na eloko na yo.” Moombo oyo aboyaki mosala na nko, mosala ya kosakola mpe kozalisa bayekoli, kati na elanga. Yango wana nkolo abengi ye ete “moombo mabe mpe na goigoi,” mpe azwi ekateli oyo: “Boye, bobotola ye talánta yango . . . Bobwaka mpe moombo na mpamba kino na molili na libándá; wana bileli bizali mpe kokatakata na mino.” Wana babwakami na libándá, basangani na kelasi ya moombo oyo mabe bazali na esengo moko te kati na elimo.

Likambo oyo lizali liteya monene mpo na baoyo nyonso bazali komiloba ete bazali kolanda Klisto. Soko nde balingi kokumisama mpe kozwa mbano, mpe ete babwakama te kati na molili na libándá to mpe kobebisama libela te, basengeli kokólisa biloko ya Nkolo na bango na likoló, na kosanganáká mingi na mosala ya kosakola. Ozali nde kosala yango na molende?

Ntango Klisto akoya kati na nguya na Bokonzi

Yesu azali naino elongo na bantóma na ye likoló na ngomba ya Olive. Koyanoláká na motuna na bango na ntina etali elembo ya koya na ye mpe ya nsuka na biloko ya ntango oyo, apesi bango sikawa lisese ya nsuka na masese misato oyo malandani. Yesu abandi na koloba ete: “Ekoya Mwana na moto na nkembo na ye mpe baanzelu na ye nyonso esika moko na ye, akofanda na kiti na bokonzi na ye na nkembo.”

Bato bakoki te komona baanzelu kati na nkembo na bango ya likoló. Na yango, koya na Mwana na moto, Yesu Klisto, mpe baanzelu na ye, esengeli komonana na bato te. Likambo yango lisalamaki na 1914. Mpo na mokano nini? Yesu alimboli ete: “Akoyanganisa mabota nyonso liboso na ye mpe akokabola bato lokola ekosalaka mobateli na bampate mpe bantaba. Mpe akotya bampate na loboko na ye na mobali nde bantaba na loboko na ye na mwasi.”

Kolobáká mpo na baoyo bakabwani mpe batyami na esika malamu, Yesu alobi ete: “Bongo mokonzi akoloba na bango na loboko na ye na mobali ete, ‘Yaka, bino bopambwami na Tata na ngai, bosangola libula na bokonzi libongisami mpo na bino longwa [na ebandeli] ya mokili.’” Bampate bakoyangela elongo na Klisto na likoló te, kasi bakosangola Bokonzi na ndimbola oyo ete, bakozala bato oyo bakofanda na mabelé na nsé na boyangeli na ye. “Ebandeli ya mokili” etyamaki ntango Adam na Eva babotaki bana oyo bakokaki kozwa litomba na bibongiseli oyo Nzambe akamataki mpo na kosikola bato.

Kasi mpo na nini bampate bakabwani mpe batyami na loboko na mobali na Mokonzi, na esika na lokumu? Mokonzi apesi eyano ete: “Mpamba te, nayokaki nzala mpe bopesi ngai bilei; nazalaki na mposa na mai mpe bomelisi ngai; nazalaki mopaya mpe boyambi ngai; nazalaki bolumbu mpe bolatisi ngai; nazalaki na maladi mpe boyei kotala ngai; nazalaki na boloko mpe boyeli ngai.”

Lokola bampate bazali awa na mabelé, balingi bayeba lolenge nini basalaki misala nyonso wana malamu epai na Mokonzi na bango oyo azali na likoló. “Nkolo, ntango nini tomoni yo na nzala mpe toleisi yo to na mposa na mai mpe tomelisi yo? Ntango nini tomoni yo mopaya mpe toyambi yo to bolumbu mpe tolatisi yo? Ntango nini tomoni yo na maladi to na boloko mpe toyei epai na yo?”

Mokonzi ayanoli ete: “Nazali koloba na bino solo ete, esalaki bino yango epai na moko na bandeko na ngai baoyo baleki mike, bosalelaki ngai yango.” Bandeko na Klisto ezali batikali na ba 144 000, baoyo bazali naino na bomoi na mabelé, baoyo bakoyangela elongo na ye na likoló. Mpe Klisto alobi ete, kosalela bango malamu elimboli kosalela ye malamu.

Na nsima Mokonzi alobi na bantaba ete: “Bolongwa na ngai, bino bolakelami mabe kino mɔto na seko ebongisami mpo na Satana mpe baanzelu na ye. Mpamba te nazalaki na nzala mpe boleisi ngai te mpe na mposa na mai nde bomelisi ngai te; nazalaki mopaya mpe boyambi ngai te, bolumbu nde bolatisi ngai te, na maladi mpe na boloko nde boyei komonana na ngai te.”

Kasi, bantaba balobi ete: “Nkolo, ntango nini tomoni yo na nzala to na mposa na mai to mopaya to bolumbu to na maladi to na boloko mpe biso tosungi yo te?” Bantaba bakweisami bobele mpo na likambo oyo bampate balongisami na yango. Yesu azongiseli bango ete: “Lokola ezangaki bino kosala yango epai na moko na bango baleki mike, bozangaki kosalela ngai.”

Na yango, koya na Klisto kati na nguya na Bokonzi, ekozala na ntango na kosambisa, liboso ete biloko mabe ya ntango oyo bikóma na nsuka, na ntango na bolozi monene. Bantaba “bakolongolama kino kobebisama na seko, kasi bayengebene [bampate] kino bomoi na seko.” Matai 24:2 kino 25:46; 13:40, 49; Malako 13:3-37; Luka 21:7-36; 19:43, 44; 17:20-30; 2 Tim. 3:1-5; Yoane 10:16; Emoniseli 14:1-3.

▪ Likambo nini lipusi bantóma ete batuna motuna, kasi bazali mpenza kokanisa na likambo nini mosusu?

▪ Eteni nini na esakweli na Yesu ekokanaki na mobu 70, kasi nini esalamaki te na mbula wana?

▪ Ntango nini esakweli na Yesu ekokanaki mpo na mbala ya liboso, kasi ntango nini ezwi kokokana na yango monene?

▪ Eloko na mbindo ezali nini, kati na kokokana ya liboso mpe kati na kokokana ya nsuka?

▪ Mpo na nini kobomama na Yelusaleme ezalaki te bolozi monene kati na kokokisama na yango ya nsuka?

▪ Makambo nini ya mokili mazali komonisa koya na Klisto?

▪ Ntango nini ‘mabota nyonso ya mokili bakolela,’ kasi bayekoli na Klisto bakosala nini na ntango wana?

▪ Yesu apesi lisese nini mpo na kosalisa baoyo bakokóma bayekoli na ye ete bakoka kososola ntango ya nsuka?

▪ Yesu apesi likebisi nini epai na bayekoli na ye oyo bakozala na bomoi na boumeli na mikolo ya nsuka?

▪ Baseka zomi bazali elilingi ya banani?

▪ Ntango nini lisangá na boklisto lilakamaki mpo na libala elongo na Mobali na libala, kasi ntango nini Mobali na libala ayei komema mwasi na ye na elambo ya libala?

▪ Mafuta elakisi nini, mpe baseka na mayele oyo bazali na yango bakoki kosala nini?

▪ Elambo na libala ezali kosalema epai wapi?

▪ Mbano nini kitoko baseka bilema bazwi yango te, mpe esukeli bango boni?

▪ Lisese na talánta liteyi biso nini?

▪ Baombo bazali banani, mpe biloko nini bipesameli bango?

▪ Ntango nini nkolo azongi mpo na kobongisa makambo na ye, mpe akuti likambo nini?

▪ Esengo oyo baombo na sembo baingeli kati na yango ezali nini, mpe nini ekómeli moombo ya misato, ye moombo mabe?

▪ Mpo na nini koya na Klisto esengeli komonana te, mpe mosala nini azali kokokisa na eleko yango?

▪ Na ndimbola nini bampate basangoli Bokonzi?

▪ Ntango nini “ebandeli ya mokili” etyamaki?

▪ Likoló na likambo nini bato batyami na molongó ya bampate to na molongó ya bantaba?