1. Nani apesá biso bomoi?

YEHOVA “azali Nzambe ya bomoi.” (Yirimia 10:10) Ye moto akelá biso, mpe apesá biso bomoi. Biblia elobi: “Yo ozalisaki [to okelaki] biloko nyonso, mpe mpo na mokano na yo yango ezalaki mpe ezalisamaki [to ekelamaki].” (Emoniseli 4:11) Ya solo, Yehova alingaki tózala na bomoi. Bomoi ezali likabo, eloko ya motuya, oyo Nzambe apesá biso.​—Tángá Nzembo 36:9.

2. Tosengeli kosala nini mpo tózala na bomoi ya malamu?

² Yehova apesaka biso biloko oyo esengeli mpo tózala na bomoi, na ndakisa bilei mpe mai. (Misala 17:28) Longola yango, alingi tósepela na bomoi. (Misala 14:15-17) Mpo tózala na bomoi ya malamu, tosengeli kotosa mibeko ya Nzambe.​—Yisaya 48:17, 18.

3. Yehova asalaki nini ntango Kaina abomaki Abele?

³ Biblia eteyi biso ete bomoi na biso mpe oyo ya bato mosusu ezali na motuya na miso ya Yehova. Na ndakisa, ntango Kaina, mwana ya Adama ná Eva, akangelaki leki na ye Abele nkanda makasi, Yehova alobaki na ye akeba mpo na nkanda na ye. Kasi, Kaina ayokaki te; nkanda na ye ekómaki makasi mpe “akwelaki ndeko na ye Abele mpe abomaki ye.” (Ebandeli 4:3-8) Yehova apesaki Kaina etumbu mpo abomaki Abele. (Ebandeli 4:9-11) Na yango, nkanda mpe koyina ezali mabe mpo ekoki kotinda moto akóma mobulu mpe aboma moto. Moto ya ndenge wana akoki kozwa bomoi ya seko te. (Tángá 1 Yoane 3:15.)  Mpo tósepelisa Yehova, tosengeli koyekola kolinga bato nyonso.​—1 Yoane 3:11, 12.

4. Moko ya mibeko oyo Nzambe apesaki Bayisraele eteyi biso nini mpo na likabo ya bomoi?

⁴ Bambula ebele mpenza na nsima, Yehova amonisaki ete azwaka bomoi na motuya mingi ntango apesaki Moize Mibeko Zomi. Mobeko moko elobaki: “Osengeli koboma moto te.” (Kolimbola Mibeko 5:17) Soki moto abomi moninga na nko, basengelaki mpe koboma ye.

5. Nzambe akanisaka nini mpo na likambo ya kosopa zemi?

⁵ Nzambe akanisaka nini mpo na likambo ya kosopa zemi? Ata bomoi ya mwana oyo azali na libumu ezali na motuya na miso ya Yehova. Na Mibeko oyo Yehova apesaki Bayisraele, alobaki ete soki moto atuti mwasi ya zemi mpe mwana na ye akufi mpo na yango, basengeli koboma moto yango. (Tángá Kobima 21:22, 23; Nzembo 127:3.) Yango eteyi biso ete kosopa zemi ezali mabe.​—Talá Etanda 28.

6, 7. Ndenge nini tokomonisa Yehova ete tozwaka bomoi na motuya?

⁶ Ndenge nini tokoki komonisa Yehova ete tozwaka bomoi na biso moko mpe bomoi ya bato mosusu na motuya mingi? Tosengeli kosala ata likambo moko te oyo ekoki kotya bomoi na biso to ya bato mosusu na likama. Yango wana, tokomɛla likaya te, tokotya tumbako na zolo te, na kati ya monɔkɔ mpe te, tokomɛla bangi to drɔgɛ te mpo ebebisaka nzoto mpe ekoki koboma biso.

⁷ Nzambe apesá biso bomoi mpe nzoto, mpe tosengeli kosalela yango ndenge ye alingi. Yango wana, tosengeli kobatela nzoto na biso. Soki tosali bongo te, tokokóma mbindo na miso ya Nzambe. (Baroma 6:19; 12:1; 2 Bakorinti 7:1) Tokoki kokóma basaleli ya Yehova te soki tozwaka te bomoi na motuya, mpo ye nde moto apesá biso yango. Ata soki ekoki kozala mpenza mpasi kotika makambo  ya mabe oyo tomesaná na yango, Yehova akosalisa biso soki tozali kosala makasi mpo tózwa bomoi na motuya.

8. Makambo nini tokosala mpo tómonisa ete tolingi te kotya bomoi na biso mpe ya bato mosusu na likama?

⁸ Tomoni ete bomoi ezali na motuya mingi. Yehova atyaka motema ete tokosala nyonso oyo tokoki mpo tótya soki moke te bomoi na biso to ya bato mosusu na likama. Mpo na yango, tokokeba ntango tozali kotambwisa motuka, tukutuku, velo to biloko mosusu. Tokoboya masano ya mobulu to oyo ekoki kobimisa makama. (Nzembo 11:5) Tokosala mpe makasi mpo ndako na biso ebimisa likama te. Yehova apesaki Bayisraele mobeko oyo: “Soki otongi ndako ya sika, osengeli mpe kosala efelo ya libateli [to mwa efelo ya mokuse] mpo na nsamba na yo, mpo omemisa ndako na yo ngambo ya makila te, mpo moto akoki kokwea longwa na yango.”​—Kolimbola Mibeko 22:8.

9. Ndenge nini tosengeli kosalela banyama makambo?

⁹ Yehova atalelaka mpe lolenge oyo tosalelaka banyama makambo. Andimi ete tóboma banyama mpo na kolya, kosala bilamba, to soki ekoki koboma to kotya bomoi na biso na likama. (Ebandeli 3:21; 9:3; Kobima 21:28) Kasi, ezali malamu te konyokola banyama to koboma yango kaka mpo na lisano.​—Masese 12:10.

10. Ndenge nini toyebi ete makila emonisaka bomoi?

¹⁰ Makila ezali mosantu na miso ya Yehova mpo emonisaka bomoi. Ntango Kaina abomaki Abele, Yehova alobaki na ye: “Makila ya ndeko na yo ezali kobelela ngai uta na mabele.” (Ebandeli 4:10) Makila ya Abele ezalaki komonisa bomoi na ye, mpe Yehova apesaki Kaina etumbu mpo abomaki Abele. Nsima ya Mpela ya mikolo ya Noa, Yehova amonisaki lisusu ete makila emonisaka bomoi. Yehova apesaki Noa ná libota na ye nzela ya kolya mosuni ya nyama. Alobaki: “Nyama nyonso oyo etambolaka oyo ezali  na bomoi ekoki kozala bilei na bino. Ndenge napesaki bino milona, napesi bino yango nyonso.” Kasi, ezalaki na eloko moko oyo Yehova ayebisaki bango bálya te: “Kaka nde bosengeli kolya mosuni ná molimo [bomoi] na yango te, elingi koloba makila na yango.” (Ebandeli 1:29; 9:3, 4) Yehova apekisaki moto alya mosuni ya nyama ná makila na yango, mpo makila ezali komonisa molimo to bomoi.

11. Mobeko nini oyo etali makila Nzambe apesaki ekólo Yisraele?

¹¹ Mbula soki 800 nsima ya kopekisa Noa kolya makila, Yehova apesaki lisusu basaleli na ye mobeko oyo: “Moto nyonso kati na bana ya Yisraele to mopaya moko oyo afandi mopaya na kati na bino, oyo akangi na bokila nyama ya zamba to ndɛkɛ oyo elyamaka, asengeli kosopa makila na yango mpe kozipa yango na putulu.” Abakisaki boye: “Bosengeli te kolya makila.” (Balevi 17:13, 14) Yehova alingaki ete basaleli na ye bákoba komona ete makila ezali mosantu. Bakokaki kolya mosuni kasi makila te. Soki babomi nyama mpo na kolya, basengelaki kosopa makila na yango na mabele.

12. Ndenge nini bakristo batalelaka makila?

¹² Mwa bambula nsima ya liwa ya Yesu, bantoma mpe bankulutu ya lisangá ya bokristo oyo ezalaki na Yerusaleme bakutanaki mpo na kopona makambo oyo ezalaki na kati ya Mibeko oyo Nzambe apesaki Bayisraele, oyo bakristo mpe basengelaki kotosa. (Tángá Misala 15:28, 29; 21:25.) Yehova asalisaki bango bámona ete makila ezali kaka na motuya mingi na miso na ye mpe ete basengeli kokoba komona yango ete ezali mosantu. Bakristo ya liboso basengelaki kolya to komɛla makila te; basengelaki mpe te kolya nyama oyo babimisi makila na yango malamu te. Kolya makila ezalaki mabe ndenge moko na kosambela bikeko, kosala pite, ekobo to makambo ya mbindo. Banda wana, bakristo ya solo baboyaki kolya to komɛla makila. Bongo lelo oyo? Yehova alingi ete biso mpe tómona ete makila ezali mosantu.

13. Mpo na nini bakristo baboyaka kokɔtisa to kotya makila na nzoto?

 ¹³ Yango elingi nde koloba ete bakristo basengeli mpe koboya kokɔtisa to kotya makila na nzoto? Ɛɛ, ezali bongo. Yehova apesá biso mobeko ete tólya to tómɛla makila te. Soki monganga apekisi yo komɛla masanga, okokɔtisa yango na nzoto na nzela ya ntonga? Te, okosala bongo te! Ndenge moko mpe, mobeko ya kolya to komɛla makila te elimboli koboya kokɔtisa to kotya makila na nzoto.​—Talá Etanda 29.

14, 15. Mpo na nini ezali na ntina mingi mokristo amemya bomoi mpe atosa Yehova?

¹⁴ Bongo soki monganga ayebisi biso ete tokokufa soki bakɔtisi biso makila na nzoto te? Moto ye moko asengeli kotala soki akotosa mobeko ya Nzambe oyo etali makila to te. Bakristo bazwaka bomoi na motuya mpenza mpo ezali likabo ya Nzambe. Tokondima nkisi to mayele mosusu oyo minganga bakosalela; kasi tokoboya bákɔtisa to bátya biso makila na nzoto.

¹⁵ Tosalaka makasi tózala nzoto malamu, kasi lokola bomoi ezali na motuya na miso ya Nzambe, tokondima te bákɔtisa to bátya biso makila na nzoto. Eleki malamu kotosa Yehova na esika ya kobuka mobeko na ye mpo na kobakisa mikolo na bomoi na biso. Yesu alobaki: “Moto nyonso oyo alingi kobikisa molimo [bomoi] na ye akobungisa yango; kasi moto nyonso oyo abungisi molimo [bomoi] na ye mpo na ngai akozwa yango.” (Matai 16:25) Tokotosa Yehova mpo tolingaka ye. Ayebi nini eleki malamu mpo na biso, mpe toyebi ete bomoi ezali na motuya mpe ezali mosantu, kaka ndenge Yehova atalelaka yango.​—Baebre 11:6.

16. Mpo na nini basaleli ya Nzambe batosaka ye?

¹⁶ Basaleli ya sembo ya Nzambe basalaka nyonso mpo bátosa mobeko na ye oyo etali makila. Bakoboya kolya makila to komɛla yango, mpe bakondima mpe te bákɔtisa  to bátya bango yango na nzoto mpo monganga asɛngi. * Kasi, bakondima bankisi mosusu ya monganga mpo na kobikisa bomoi na bango. Bayebi ete Nzambe oyo akelá bomoi mpe makila ayebi oyo eleki malamu mpo na bango. Ondimi ete Nzambe ayebi oyo eleki malamu mpo na yo?

17. Na Yisraele, wapi lolenge kaka moko ya kosalela makila oyo Yehova andimaki?

¹⁷ Na Mibeko oyo Yehova Nzambe apesaki Moize, alobaki na Bayisraele ete: “Molimo [bomoi] ya ekelamu ya mosuni ezali na kati ya makila, mpe ngai moko natye yango likoló ya etumbelo mpo na bino mpo na kozipa masumu . . . na bino [to, mpo na kosɛnga bolimbisi], mpamba te makila nde ezipaka masumu.” (Balevi 17:11) Ntango Moyisraele asali lisumu, akokaki kosɛnga Yehova alimbisa ye soki apesi mbeka ya nyama mpe asɛngi nganga-nzambe asopa mwa ndambo ya makila na yango na etumbelo oyo ezalaki na kati ya tempelo. Yango ezalaki lolenge kaka moko oyo Yehova andimaki Bayisraele básalela makila.

18. Bolamu nini mbeka ya Yesu epesi biso?

¹⁸ Ntango Yesu ayaki awa na mabele, apesaki bomoi, to makila na ye, mpo masumu na biso elimbisama; na ndenge yango mobeko ya kopesa mbeka ya banyama esilaki ngala. (Matai 20:28; Baebre 10:1) Bomoi ya Yesu ezalaki na motuya mingi mpenza; ntango Yehova asekwisaki Yesu mpe Yesu azongi na bomoi na likoló, yango epesaki Yehova likoki ya kopesa bato nyonso libaku ya kozala na bomoi ya seko.​—Yoane 3:16; Baebre 9:11, 12; 1 Petro 1:18, 19.

19. Tosengeli kosala nini mpo tózala “pɛto na makila ya bato nyonso”?

 ¹⁹ Tozali mpenza kopesa Yehova matɔndi mpo apesá biso bomoi! Mpe tolingi koyebisa bato ete soki bandimeli Yesu, bakoki kozwa bomoi ya seko. Lokola tolingaka bato, tokosala nyonso oyo tokoki mpo na koteya bango báyeba oyo bakoki kosala mpo bázwa bomoi ya seko. (Ezekiele 3:17-21) Soki tosali bongo, tokoloba lokola ntoma Paulo ete: “Nazali pɛto na makila ya bato nyonso, mpo namipekisaki te koyebisa bino mokano mobimba ya Nzambe.” (Misala 20:26, 27) Ya solo, tokomonisa ete tozali kozwa bomoi mpe makila na motuya mingi soki tozali koteya bato makambo ya Yehova mpe komonisa bango ete bomoi ezali na motuya mingi na miso na ye.