Emonanaki ete liboso bóbalana, yo ná molongani na yo bokokanaki na makambo mingi. Sikoyo, makambo oyo elɛmbisi yo nzoto ebebisi boyokani na bino; na esika osepela na libala yango, okómi komiyoka nde lokola ozali na bolɔkɔ.

Okoki kobongisa boyokani yango. Kasi liboso, luká naino koyeba nini esali ete olɛmba nzoto.

Makambo oyo okómi kokutana na yango. Mosala oyo osalaka mokolo na mokolo, kobɔkɔla bana, mpe kozanga koyokana na babokilo ekoki mokemoke kosilisa esengo ya libala. Longola yango, makambo oyo ekanami te; na ndakisa mikakatano ya mbongo to kokipe ndeko moko ya libota oyo azali na maladi oyo esilaka te, ekoki kokɔtisa mobulu na libala.

Ozali kokoka kokanga motema te na makambo oyo ekesenisi bino. Ntango mwasi ná mobali balakani libala, bakipaka te kolandela makambo oyo ekesenisi bango. Kasi ntango babalani, bayaka komona ete bakeseni mpenza na ndenge ya kosolola, kosalela mbongo mpe na ndenge ya kobongisa makambo. Makambo oyo ezalaki liboso kosilikisa yo mpenza te, ozali kokoka lisusu kokangela yango motema te.

Moto na moto azali kokipe te ndenge moninga azali komiyoka. Ntango mikolo ezali koleka, kokatelana mangala to kosalelana makambo na boboto te mpe kozanga kobongisa matata ekoki kosala ete moto na moto aboya koyebisaka moninga makambo oyo ezali na motema; to oyo eleki mabe, akóma seresere na moto mosusu oyo azali molongani na ye te.

Ozalaki na makanisi oyo ebongi te. Bato mosusu babalaka mpo bakanisaka ete bakutani na moto oyo abongi mpenza na bango. Atako likanisi yango ekoki komonana malamu, ekoki kozala lokola libulu oyo ozali kotimola, oyo bakokunda yo na yango. Ntango kaka matata ebimi, moto oyo omonaki ete azali mpenza “sapato ya lokolo na yo” akómi kolɛmbisa yo nzoto, mokomoko na bino akómi komona ete amikosaki.

Talelá nde bizaleli malamu ya molongani na yo. Meká kosala boye: Komá bizaleli misato ya malamu oyo molongani na yo azalaka na yango. Batelá liste yango, mbala mosusu tyá yango na nsima ya mwa fɔtɔ ya libala na bino to na telefone. Taláká liste yango mbala na mbala mpo obosanaka te ntina oyo obalaki ye. Kotya miso na bizaleli malamu ya molongani na yo ekoki kosala ete bózala na kimya mpe ekosalisa yo olandelaka te makambo oyo ekesenisi bino.​—Toli ya Biblia: Baroma 14:19.

Bóbongisa ntango ya kolekisaka elongo. Na ntembe te, liboso bóbalana, bozalaki kobomba ntango ya kosala makambo elongo. Kotambola elongo ezalaki likambo ya sika mpe ezalaki kosepelisa bino, mpe bomesanaki kobongisa makambo elongo. Mpo na nini te kosala makambo ya ndenge wana sikoyo? Luká mabaku oyo yo ná molongani na yo bokoki kolekisa ntango elongo, ndenge bozalaki kosala ntango bozalaki naino bafianse. Kosala bongo ekoki kosala ete boyokani na bino ekóma makasi mpe ekoki kosalisa bino bólonga mikakatano mosusu ya bomoi oyo eyaka na mbalakaka.​—Toli ya Biblia: Masese 5:18.

Yebisaká molongani na yo ndenge ozali komiyoka. Soki maloba to likambo oyo molongani na yo asalaki epesaki yo mpasi, mpo na nini te kobosana yango? Soki okokoka te, kosala makambo lokola mwana moke te; na ndakisa koboya kolobisa moninga. Soki likoki ezali, kaka mokolo yango, sololá likambo yango na molongani na yo na kimya nyonso.​—Toli ya Biblia: Baefese 4:26.

Luká koyeba nini etindi ye aloba boye to boye mpe mpo na nini esali yo mpasi. Na ntembe te, ezala yo to ye bozalaki te na mposa ya koyokisana mpasi na motema. Monisá molongani na yo na motema moko ete osɛngi bolimbisi mpo na likambo nyonso oyo osalaki, oyo esalaki ye mpasi. Na nsima, bólobela ndenge oyo bokoki kosala mpo mokomoko na bino, na kozanga koyeba, azokisa lisusu te moninga na motema. Bólanda toli oyo ya Biblia: “Bózala na boboto na kati na bino, bóyokelanaka mpenza mawa, bólimbisanaka na motema moko.”​—Baefese 4:32.

Yebá ete makambo nyonso ekozala kaka malamu te. Biblia elobi ete baoyo bazali kobala “bakozwa bolɔzi.” (1 Bakorinti 7:28) Soki ozali kokutana na bolɔzi ya ndenge wana, kowela koloba nokinoki te ete osalaki libunga ndenge obalaki. Kutu, bópesana mabɔkɔ ná molongani na yo mpo na kobongisa matata mpe “bókoba kokanga motema moto na moto na makambo ya mosusu mpe kolimbisana na motema moko.”​—Bakolose 3:13.