Mbala mingi, babalani bakutanaka na mikakatano oyo eleki makasi ntango bana na bango bakoli mpe balongwe na ndako. Ntango bana balongwe na ndako ya baboti, tata ná mama bakoki komimona lokola bapaya. Gary Neuman, oyo azali mopesi-toli na makambo ya libota, akomaki boye: “Napesaka toli na basi ná mibali mingi oyo bayebaka te ndenge ya kosala mpo bolingo na bango ezonga ya sika. Sikoyo, lokola bana balongwe na ndako, baboti bazalaka lisusu te na makambo mingi ya koloba to masolo mingi ya kobɛta bango mibale.” *

Makambo ezali ndenge wana na libala na bino? Soki ezali bongo, bokoki kokómisa lisusu boyokani na bino makasi. Kasi liboso, tótalela makambo mosusu oyo mbala mosusu esalaki ete boyokani makasi oyo ezalaki kati na yo ná molongani na yo ekita.

Na boumeli ya bambula, bana bazalaki na esika ya liboso. Baboti mingi batyaka bamposa ya bana na bango na esika ya liboso, kasi libala na bango na esika ya mibale. Basalaka yango na makanisi ya mabe te. Yango wana, bamesanaka mingi nde na mokumba na bango ya tata mpe ya mama, mpe yango esalaka ete bázongisa nsima bolingo na bango ya mwasi ná mobali. Likambo yango emonanaka polele ntango bana balongwe na ndako ya baboti. Mama moko ya mbula 59 alobi boye: “Ntango bana bazalaki na ndako, tozalaki kosala makambo mingi elongo.” Kasi abakisi ete ntango bana balongwaki na ndako “tokómaki moto na moto na makambo na ye.” Kutu, mokolo moko alobaki na mobali na ye: “Moto na moto azali kosala makambo na ye.”

Babalani mosusu bamibongisaka liboso te mpo na komesana na bomoi wana ya sika. Buku moko (Empty Nesting) elobi: “Mpo na babalani mingi, ezalaka lokola nde bauti kobalana sika.” Lokola mibali mpe basi mingi bamonaka ete ezali lisusu na makambo mingi te oyo bazali kosala elongo, bakómaka kosala makambo moto na moto na ndenge na ye, mpe nsukansuka bakómaka kaka lokola baninga mibale oyo bafandi ndako moko, kasi te lokola babalani.

Nsango ya malamu ezali ete okoki kokima motambo wana, ata mpe kozwa matomba ya bomoi wana ya sika.  Biblia ekoki kosalisa yo na milende oyo ozali kosala. Tómona ndenge oyo ekoki kosala yango.

Ndimá mbongwana wana. Mpo na bana oyo bakoli, Biblia elobi: “Mobali akotika tata na ye ná mama na ye.” (Ebandeli 2:24) Bino baboti, mokano na bino ezalaki ya kopesa bana na bino formasyo na ntango wana, mpo na kosalisa bango bákóma na makoki oyo ekosalisa bango ntango bakokóma mikóló. Soki bozali kotalela makambo ndenge wana, bokozala nde na esengo ntango bana na bino bakolongwa na ndako na bino.​—Toli ya Biblia: Marko 10:7.

Ya solo, mpo na bana na yo, okokoba kaka kozala tata to mama na bango. Kasi, sikoyo, okómi nde mopesi-toli kasi ozali lisusu mokonzi na bango te. Mokumba wana ya sika ekopesa yo likoki ya kokoba kozala na boyokani malamu ná bana na yo, wana ozali kotya likebi na yo libosoliboso epai ya molongani na yo. *​—Toli ya Biblia: Matai 19:6.

Bólobelaka makambo oyo ezali kotungisa bino. Yebisá molongani na yo ndenge oyo ozali komiyoka mpo na mbongwana oyo esalemi na bomoi na bino, mpe yoká ye ntango azali koyebisa yo ndenge oyo azali komiyoka. Zalá na motema molai mpe mityá na esika na ye. Ekoki kozwa ntango mingi mpo yo ná molongani na yo bókolisa lisusu bolingo na bino; kasi kosala bongo ezali na ntina mingi.​—Toli ya Biblia: 1 Bakorinti 13:4.

Bóluka makambo ya kosala elongo. Bólobela elongo mikano oyo bolingi komityela to makambo oyo bolingi kosala elongo. Lokola bobɔkɔlaki bana, bokómi na bwanya mingi. Mpo na nini te kosalela bwanya yango mpo na kosalisa basusu?​—Toli ya Biblia: Yobo 12:12.

Bókómisa lisusu bolingo na bino sika. Bókanisa lisusu bizaleli malamu oyo ebendaki mokomoko na bino epai ya moninga. Bókanisa makambo oyo bosalá elongo mpe mikakatano oyo bokutaná na yango. Soki bosali bongo, bokomona ete bomoi wana ya sika ekozala ya malamu. Kutu, soki bopesani mabɔkɔ, bokomona ete sikoyo bozali na likoki ya kobongisa lisusu libala na bino mpe kozongisa lisusu sika bolingo oyo etindaki bino bóbalana.