1. Ndenge Mosakoli 7:20 emonisi yango, likambo nini ya solo Mokonzi Salomo alobaki?

 MOKONZI Salomo alobaki boye: “Ezali na moto moko te oyo azali moyengebene na mabele oyo asalaka kaka malamu mpe asalaka lisumu te.” (Mos. 7:20) Yango ezali mpenza solo! Biso nyonso tosalaka masumu. (1 Yoa. 1:8) Yango wana, biso nyonso tozalaka na mposa ete Nzambe mpe bato bálimbisa biso.

2. Oyokaka ndenge nini soki moninga na yo moko ya motema alimbisi yo na motema moko mpenza?

² Ozali kokanisa lisusu ntango opesaki moninga na yo moko ya motema nkanda? Na ntembe te, ozalaki na mposa ya kobongisa makambo mpe kozongisa lisusu boyokani na bino, yango wana osalaki nyonso mpenza mpo na kosɛnga ye bolimbisi. Oyokaki ndenge nini ntango moninga yango alimbisaki yo na motema moko mpenza? Omiyokaki malamu, boye te? Na ntembe te, yango epesaki yo mpenza esengo!

3. Tokoyanola na mituna nini na lisolo oyo?

³ Tolingaka Yehova azala moninga na biso ya motema, kasi na lolenge moko to mosusu, tolobaka to tosalaka makambo oyo epesaka ye mpasi. Atako bongo, mpo na nini tosengeli komindimisa ete Yehova azalaka mpenza na mposa ya kolimbisa biso? Nini ekesenisaka ndenge oyo Yehova alimbisaka bato mpe ndenge oyo tolimbisaka basusu? Mpe Nzambe alimbisaka banani?

4. Mpo na nini tosengeli komindimisa ete Yehova asepelaka kolimbisa biso?

⁴ Liloba ya Nzambe elendisi biso ete Yehova asepelaka kolimbisa. Ntango Yehova amimonisaki epai ya Moize na Ngomba  Sinai, alobaki boye na nzela ya anzelu moko: “Yehova, Yehova, Nzambe ya motema mawa mpe ya ngɔlu, ayokaka nkanda noki te mpe atondi na motema boboto mpe na solo, abatelaka motema boboto mpo na bankóto, alimbisaka libunga ná kobuka mibeko mpe lisumu.” (Kob. 34:6, 7) Yehova azali Nzambe ya boboto mpe ya motema mawa oyo asepelaka ntango nyonso kolimbisa basumuki oyo babongoli mpenza motema.​—Neh. 9:17; Nz. 86:15.

5. Na kotalela Nzembo 103:13, 14, Yehova asalaka nini lokola ayebi biso malamu?

⁵ Lokola azali Mozalisi na biso, Yehova ayebi makambo nyonso etali bomoto na biso. Kanisá naino! Ayebi makambo ya mikemike etali moto mokomoko awa na mabele. (Nz. 139:15-17) Yango wana, amonaka makambo nyonso ya kozanga kokoka oyo tozwá epai ya baboti na biso. Ayebi mpe makambo oyo esalemá na bomoi na biso oyo esali ete tózala bato oyo tozali lelo oyo. Yehova asalaka nini lokola ayebi biso malamu? Amoniselaka biso motema mawa.​—Nz. 78:39; tángá Nzembo 103:13, 14.

6. Ndenge nini Yehova amonisi ete azali mpenza na mposa ya kolimbisa biso?

⁶ Yehova amonisi ete azali mpenza na mposa ya kolimbisa biso. Ayebi ete tosalaka masumu mpe tokufaka mpo na makambo oyo moto ya liboso, Adama asalaki. (Rom. 5:12) Ezalaki na eloko moko te oyo tokokaki kosala, mpo tómisikola to tósikola basusu. (Nz. 49:7-9) Kasi, Nzambe na biso ya bolingo amoniselaki biso motema mawa mpe azwaki bibongiseli mpo tósikolama. Asalaki nini? Ndenge Yoane 3:16 emonisi yango, Yehova atindaki Mwana na ye se moko oyo abotamaki mpo akufela biso. (Mat. 20:28; Rom. 5:19) Yesu azwaki esika na biso, anyokwamaki tii na liwa, mpo na kosikola moto nyonso oyo akomonisa kondima epai na ye. (Ebr. 2:9) Kanisá mpasi oyo Yehova ayokaki ntango azalaki komona Mwana na ye oyo alingaka mingi akufaki liwa ya mpasi mpe ya nsɔmɔ! Na ntembe te, Yehova alingaki kotika nzela te ete Mwana na ye akufa soki alingaki te kolimbisa biso.

7. Wapi mwa bandakisa ya bato oyo Yehova alimbisaki na motema moko oyo Biblia elobeli?

⁷ Biblia etondi na bandakisa ya bato oyo Yehova alimbisaki na motema moko. (Ef. 4:32)  Ndakisa ya nani eyeli yo na makanisi? Mbala mosusu okanisi ndakisa ya Mokonzi Manase. Moto wana ya mabe asalaki makambo ya nsɔmɔ na miso ya Yehova. Azalaki kosambela banzambe ya lokuta mpe kolendisa basusu básala mpe bongo. Abomaki bana na ye moko, apesaki bango lokola mbeka epai ya banzambe ya bapakano. Akendaki mpe mosika, atyaki ekeko oyo eyemami ya nzambe moko ya lokuta na tempelo mosantu ya Yehova. Biblia elobi boye mpo na ye: “Asalaki makambo mingi mpenza ya mabe na miso ya Yehova, mpo na kosilikisa ye.” (2 Nt. 33:2-7) Nzokande, ntango Manase abongolaki mpenza motema, Yehova alimbisaki ye na motema moko. Kutu, Nzambe azongisaki ye na kiti na ye ya bokonzi. (2 Nt. 33:12, 13) Mbala mosusu okanisi mpe ndakisa ya Mokonzi Davidi, oyo asalelaki Yehova masumu minene, na ndakisa, asalaki ekobo mpe abomaki moto. Kasi, ntango Davidi abongolaki mpenza motema mpe andimaki libunga na ye, Yehova alimbisaki ye mpe. (2 Sa. 12:9, 10, 13, 14) Ya solo, tosengeli komindimisa ete Yehova azalaka mpenza na mposa ya kolimbisa biso. Mpe, ndenge tokomona yango, ndenge oyo Yehova alimbisaka biso ekeseni mpenza na ndenge oyo bato balimbisaka.

8. Nini esali ete kaka Yehova nde abongi mpenza kozala Mosambisi oyo azali na likoki ya kolimbisa?

⁸ Yehova azali “Mosambisi ya mabele mobimba.” (Eba. 18:25) Mosambisi ya malamu asengeli koyeba mibeko malamumalamu. Ezali mpe bongo mpo na Yehova, mpamba te longola kozala Mosambisi na biso, azali mpe Moto oyo apesaka biso Mibeko. (Yis. 33:22) Moto moko te ayebi oyo ezali malamu mpe mabe koleka Yehova. Likambo nini mosambisi ya malamu asengeli koyeba? Asengeli koyeba makambo nyonso malamu liboso ya kokata likambo. Mpo na yango, kaka Yehova nde abongi mpenza kozala Mosambisi.

9. Makambo nini Yehova ayebaka malamu liboso azwa ekateli ya kolimbisa moto to te?

⁹ Na kokesana na bato oyo basambisaka, na ndenge ya kokoka Yehova ayebaka makambo nyonso liboso ya kokata likambo moko. (Eba. 18:20, 21; Nz. 90:8) Asukaka kaka te na komona oyo bato bamonaka to bayokaka. Ayebi mpenza nini etindaka moto asala likambo boye to boye na kotalela bizaleli oyo azwá epai ya baboti na ye, mateya oyo azwá, esika oyo abɔkwamá, makanisi na ye mpe mayoki na ye. Lisusu, Yehova ayebaka makambo oyo ezali na motema ya moto. Amonaka mpenza nini etindaka moto asala likambo boye to boye, ayebaka makanisi mpe bamposa ya moto. Eloko moko te ekoki kobombana na miso ya Yehova. (Ebr. 4:13) Na yango, Yehova alimbisaka na kotalela ndenge ayebaka makambo nyonso.

10. Mpo na nini tokoki koloba ete Yehova asambisaka ntango nyonso na bosembo? (Kolimbola Mibeko 32:4)

¹⁰ Yehova akataka ntango nyonso makambo na bosembo. Aponaka bilongi te. Atalelaka te ndenge oyo moto azali, bozwi, lokumu, to makoki na ye mpo na kolimbisa ye. (1 Sa. 16:7; Yak. 2:1-4) Moto moko te akoki kotinda Yehova asala likambo moko na makasi to kopesa ye kanyaka. (2 Nt. 19:7) Azwaka bikateli te tiká azwa. (Kob. 34:7) Na ntembe te, bososoli mpe bwanya oyo Yehova azali na yango nde esali ete azala Mosambisi oyo aleki basambisi nyonso.​—Tángá Kolimbola Mibeko 32:4.

11. Nini esali ete Yehova azala Moto oyo aleki bato nyonso na likambo etali kolimbisa?

¹¹ Bato oyo bakomaki Makomami ya Ebre  bandimaki ete Yehova azali Moto oyo aleki bato nyonso na likambo etali kolimbisa. Na bantango mosusu, basalelaki liloba moko ya Ebre oyo buku moko elobi ete “ezali kolobela ndenge Nzambe alimbisaka basumuki, mpe liloba yango ezali kolobela te moto oyo azalaka na ndelo mpo na kolimbisa moto mosusu.” Kaka Yehova nde azali na bokonzi ya kolimbisa mosumuki oyo abongoli mpenza motema. Ntango Yehova alimbisaka biso, matomba nini emonanaka?

12-13. (a) Moto asepelaka na nini ntango Yehova alimbisi ye? (b) Ntango Yehova alimbisaka biso, yango eumelaka ntango boni?

¹² Ntango tondimaka na motema moko ete Yehova alimbisi biso, tosepelaka na “bileko ya kopema,” elingi koloba, tozalaka na kimya ya motema mpe lisosoli ya pɛto. Bolimbisi ya bongo ekoki te kouta epai ya bato kasi esengeli kouta epai ya “Yehova ye moko.” (Mis. 3:19) Ntango Yehova alimbisaka biso, azongisaka boyokani na ye ná biso mpe yango esalaka lokola nde tosalaki ata lisumu moko te.

¹³ Ntango Yehova alimbisaka biso, alimbisaka biso mpo na libela elingi koloba, akweisaka biso na likambo te to apesaka biso lisusu etumbu te mpo na lisumu yango. (Yis. 43:25; Yir. 31:34) Yehova atyaka masumu na biso mosika “se ndenge epai moi ebimaka ezali mosika mingi na epai moi elalaka.” b (Nz. 103:12) Ntango tokanisaka ndenge Yehova alimbisaka biso, tozalaka na botɔndi mpe bobangi. (Nz. 130:4) Kasi Yehova akolimbisa banani?

14. Makambo nini touti koyekola na ndenge Yehova azwaka ekateli mpo na kolimbisa biso?

¹⁴ Ndenge touti koyekola yango, Yehova azwaka ekateli ya kolimbisa moto na kotalela te soki lisumu na ye ezali monene to moke. Lisusu, toyekoli ete asalelaka boyebi na ye lokola Mozalisi na biso, Moto oyo apesaka biso Mibeko, mpe Mosambisi na biso ntango azwaka ekateli ya kolimbisa to te. Makambo nini Yehova atalelaka mpo na kolimbisa biso?

15. Na kotalela Luka 12:47, 48, wapi likambo moko Yehova atalelaka mpo na kolimbisa moto?

¹⁵ Likambo moko oyo Yehova atalelaka ezali soki mosumuki ayebaki ete likambo oyo azalaki kosala ezalaki mabe to te. Yesu amonisaki yango polele, ndenge emonisami na  Luka 12:47, 48. (Tángá.) Moto oyo akani kosala likambo moko ya mabe na nko nyonso, mpe ayebi malamumalamu ete azali kosala likambo moko oyo ezali kosilikisa Yehova azali kosala masumu na nko mpenza. Yehova akoki kozwa ekateli ya koboya kolimbisa moto ya bongo. (Mrk. 3:29; Yoa. 9:41) Kasi, tosengeli kondima ete na bantango mosusu toyebaka ete makambo oyo tosalaki ezalaki mabe. Tokoki kozala na elikya ete Yehova akolimbisa biso? Ɛɛ! Mpe yango ememi biso na likambo mosusu oyo Yehova atalelaka mpo alimbisa biso.

16. (a) Kobongola motema elimboli nini? (b) Mpo na nini ezali na ntina mingi soki tolingi ete Yehova alimbisa biso?

¹⁶ Likambo mosusu oyo Yehova atalelaka ezali soki mosumuki abongoli mpenza motema. Kobongola motema elimboli mpenza nini? Kobongola motema elimboli “kobongola makanisi, mayoki, to mokano.” Epesi mpe likanisi oyo ete moto azali koyoka mawa mpe komonisa mawa mpo na makambo ya mabe oyo asalaki to mpo aboyaki kosala makambo ya malamu oyo asengelaki kosala. Moto oyo abongoli mpenza motema azalaka na mawa kaka te mpo na makambo mabe oyo asalaki, kasi mpe mpo boyokani na ye ná Yehova ezalaki makasi te, mpe yango etindaki ye asala makambo wana ya mabe. Kobosana te ete Mokonzi Manase ná Mokonzi Davidi bango nyonso mibale basalaki masumu minene; kasi Yehova alimbisaki bango mpo babongolaki mpenza motema. (1 Bak. 14:8) Ya solo, Yehova alimbisaka biso soki amoni tobongoli mpenza motema. Kasi koyoka mawa mpo na lisumu oyo tosalaki esuki kaka wana te. Tosengeli mpe kosala likambo mosusu. c Yango ememi biso na likambo mosusu oyo Yehova atalelaka mpo alimbisa biso.

17. (a) Kobongwana elimboli nini? (b) Mpo na nini ezali na ntina mingi mpo na biso soki tozali koboya kozongela masumu na biso ya kala? (Yisaya 55:7)

¹⁷ Kobongwana ezali likambo mosusu ya ntina mingi oyo Yehova atalelaka. Kobongwana elimboli “kopesa mokɔngɔ.” Na maloba mosusu, moto asengeli kobongola etamboli na  ye ntango atiki makambo ya mabe mpe alandi nzela ya Yehova. (Tángá Yisaya 55:7.) Moto yango asengeli kobongola makanisi na ye mpo atambwisama na makanisi ya Yehova. (Rom. 12:2; Ef. 4:23) Asengeli kozala na ekateli ya kotika makanisi mpe misala na ye ya mabe ya kala. (Kol. 3:7-10) Na ntembe te, Yehova alimbisaka biso mpe apɛtolaka biso na masumu mpo tondimelaka mbeka oyo Kristo apesaki. Yehova akolimbisa biso mpo na mbeka yango ntango amoni ete tozali kosala nyonso mpo tóbongola bizaleli na biso.​—1 Yoa. 1:7.

18. Makambo nini touti koyekola na likambo etali ezaleli ya kolimbisa ya Yehova?

¹⁸ Tiká tózongela na mokuse makambo oyo touti koyekola. Yehova azali Moto oyo aleki bato nyonso na molɔ́ngɔ́ mobimba na likambo etali kolimbisa. Nini nde etindi biso tóloba bongo? Ya liboso, asepelaka ntango nyonso kolimbisa. Ya mibale, ayebi biso malamumalamu. Ayebi mpenza ndenge tosalemá, mpe abongi mpenza mpo na kokata soki tobongoli mpenza motema to te. Mpe ya misato, ntango Yehova alimbisaka biso, alimbisaka biso na motema mobimba, mpe mpo na ye ezali lokola tosalaki ata lisumu moko te. Yango esalaka ete tózala na lisosoli ya pɛto mpe andima biso.

19. Atako tozali bato ya kozanga kokoka mpe tokokoba kosala masumu, mpo na nini tokoki kozala na esengo?

¹⁹ Ya solo, wana tozali naino bato ya kozanga kokoka, tokokoba kosala masumu. Kasi, tokoki kobɔndisama na maloba oyo ezali na buku Étude perspicace des Écritures, Volimi 2, na lokasa 765, oyo elobi: “Lokola na motema mawa nyonso, Yehova atalelaka bolɛmbu ya basaleli na ye eutá na nzoto na bango ya kozanga kokoka, basengeli te kozala na mawa libela na libela mpo na mabunga na bango oyo euti na ezaleli ya kozanga kokoka ya baboti na bango. (Nz 103:8-14; 130:3) Soki bazali kotambola na banzela ya Nzambe na motema moko, bakoki kozala na esengo. (Flp 4:4-6; 1Yn 3:19-22).” Oyo nde maloba ya kobɔndisa mpenza!

20. Tokoyanola na mituna nini na lisolo oyo elandi?

²⁰ Tozali mpenza na botɔndi mingi ndenge Yehova asepelaka kolimbisa biso soki toyoki mpenza mawa na motema mpo na masumu oyo tosalaki. Kasi, ndenge nini tokoki komekola Yehova na likambo etali kolimbisa? Na ndenge nini ndenge oyo tolimbisaka basusu ekokani na ndenge Yehova alimbisaka biso, mpe yango ekeseni na likambo nini? Mpo na nini koyeba bokeseni yango ezali na ntina mpenza? Lisolo oyo elandi ekoyanola na mituna wana.