1-2. Tosengeli kosala nini wana tozali kozela mokili ya sika?

 TOZWAKA na motuya mingi elaka ya Yehova oyo elobi ete mokili ya sika ya sembo ekozwa esika ya ebongiseli ya makambo ya ntango oyo. (2 Pe. 3:13) Atako toyebi na bosikisiki te ntango nini mokili yango ekoya, makambo oyo tozali komona na mokili ezali komonisa ete tozali lisusu na ntango mingi te mpo na kozela yango.​—Mat. 24:32-34, 36; Mis. 1:7.

² Ezala tosali mbula boni na kati ya solo, biso nyonso tosengeli kokómisa kondima na biso makasi na elaka yango. Mpo na nini? Mpamba te ata kondima makasi ya ndenge nini ekoki kolɛmba. Yango wana, ntoma Paulo abengaki kozanga kondima “lisumu oyo ezali kokanga biso kozanga mpasi.” (Ebr. 12:1) Mpo kondima na biso elɛmba te, tosengeli kotalelaka mbala na mbala makambo oyo endimisaka biso ete mosika te mokili ya sika ekoya.​—Ebr. 11:1.

3. Tokolobela nini na lisolo oyo?

³ Na lisolo oyo, tokolobela makambo misato oyo ekoki kosalisa biso tókómisa kondima na biso makasi na bilaka ya Yehova ya mokili ya sika: (1) kokanisa na mozindo lisiko, (2) kokanisa nguya oyo Yehova azali na yango, mpe (3) kolekisa ntango na makambo ya elimo. Na nsima, tokolobela ndenge makambo oyo Yehova alobaki na Habakuku ekómisaka kondima na biso makasi lelo oyo. Kasi, tólobela naino mwa makambo oyo tokoki kokutana na yango sikoyo oyo esɛngaka kozala na kondima  makasi na elaka ya mokili ya sika oyo ezali koya.

MAKAMBO OYO ESƐNGAKA KOZALA NA KONDIMA MAKASI

4. Bikateli nini esɛngaka kozala na kondima makasi mpo na kozwa yango?

⁴ Mokolo na mokolo, tozwaka bikateli oyo esɛngaka kozala na kondima makasi. Na ndakisa, tozwaka ekateli na likambo etali baninga na biso, kominanola, bakelasi, libala, kobota bana, mpe mosala ya mosuni. Tokoki komituna boye: ‘Makambo oyo naponaka kosala emonisaka ete nayebi ete ebongiseli ya makambo ya ntango oyo ezali mpo na mwa ntango mpe mokili ya sika ya Nzambe ekozwa esika na yango? To nazwaka bikateli na kolanda makanisi ya bato oyo bakanisaka ete liwa nde nsuka ya makambo nyonso?’ (Mat. 6:19, 20; Luka 12:16-21) Tokozwa bikateli ya malamu soki tozali kokómisa kondima na biso makasi ete mokili ya sika ezali mpenza pene.

5-6. Mpo na nini tosengeli na kondima makasi na bantango ya mpasi? Pesá ndakisa.

⁵ Tokutanaka mpe na mikakatano oyo esɛngaka kozala na kondima makasi. Tokoki kokutana na minyoko, maladi makasi, to makambo mosusu oyo ekoki kosala ete tólɛmba nzoto. Na ebandeli, ekoki komonana ete tokoki koyikela mikakatano na biso mpiko. Kasi, mbala mingi mikakatano ya ndenge wana eumelaka ntango molai, yango wana tosengeli kozala na kondima makasi mpo na koyikela yango mpiko mpe kokoba kosalela Yehova na esengo.​—Rom. 12:12; 1 Pe. 1:6, 7.

⁶ Ntango tokutani na komekama, tokoki kokanisa ete mokili ya sika ya Yehova ekoya soki moke te. Yango elingi koloba ete kondima na biso ezali ya kolɛmba? Soki moke te. Tózwa ndakisa moko. Na eleko ya malili makasi, tokoki kokanisa lokola nde eleko ya molunge ekoya te. Atako bongo, eleko ya molunge eyaka kaka. Ndenge moko mpe, ntango tolɛmbi mpenza nzoto, tokoki kokanisa ete mokili ya sika ekoya soki moke te. Atako bongo, lokola kondima na biso ezali makasi, toyebi ete bilaka ya Nzambe ekokokisama. (Nz. 94:3, 14, 15; Ebr. 6:17-19) Lokola tondimaka yango, tokobaka kotya losambo ya Yehova na esika ya liboso na bomoi na biso.

7. Makanisi nini tosengeli kokeba na yango?

⁷ Likambo mosusu oyo esɛngaka mpe kozala na kondima makasi ezali mosala ya kosakola. Bato mingi oyo tosakwelaka bakanisaka ete “nsango malamu” ya mokili ya sika oyo ezali koya ekokokisama te. (Mat. 24:14; Ezk. 33:32) Tosengeli kozala ekɛngɛ mpo makanisi na bango wana ya mabe ekɔtela biso te. Mpo makanisi na bango wana ekɔtela biso te, tosengeli kokoba kokómisa kondima na biso makasi. Tiká tótalela makambo misato oyo tokoki kosala.

KOKANISA NA MOZINDO NA NTINA ETALI LISIKO

8-9. Ndenge nini kokanisa na mozindo na ntina etali lisiko ekoki kokómisa kondima na biso makasi?

⁸ Likambo ya mibale oyo ekoki kosalisa biso tókómisa kondima na biso makasi ezali ya kokanisa na mozindo na ntina etali lisiko. Lisiko ezali ndanga oyo emonisi ete bilaka ya Nzambe ekokokisama. Ntango tokanisaka malamumalamu ntina oyo lisiko epesamaki mpe nini Yehova asalaki mpo na kopesa yango, tokómisaka kondima na biso makasi ete elaka ya Nzambe ya bomoi ya seko na mokili ya malamu koleka, ekokokisama. Mpo na nini tolobi bongo?

⁹ Na yango, nini esɛngamaki mpo lisiko epesama? Yehova atindaki Mwana na ye se moko oyo alingaka mingi, moninga na ye ya penepene, uta na likoló mpo abotama lokola moto ya kokoka. Ntango azalaki awa na mabele, Yesu ayikaki mpiko na lolenge nyonso ya mpasi.  Na nsima, anyokwamaki mpe akufaki liwa moko ya mpasi mingi. Yehova afutaki ntalo monene mpo na biso! Tata na biso ya bolingo alingaki ata moke te kotika Mwana na ye anyokwama mpe akufa kaka mpo na kopesa biso bomoi moko ya malamu kasi ya mokuse. (Yoa. 3:16; 1 Pe. 1:18, 19) Lokola Yehova apesaki Mwana na ye oyo alingaka mingi, akosala ete tózala na likoki ya kozwa bomoi ya seko na mokili ya sika.

KOKANISA NGUYA OYO YEHOVA AZALI NA YANGO

10. Na kotalela Baefese 3:20, Yehova azali na likoki ya kosala nini?

¹⁰ Likambo ya mibale oyo ekoki kosalisa biso tókómisa kondima na biso makasi ezali ya kokanisa ndenge oyo Yehova asalelaka nguya na ye. Azali na nguya ya kokokisa likambo nyonso oyo alaki kosala. Bato mingi bamonaka ete bomoi ya seko na mokili ya sika ekoki kosalema te mpo na biso. Kasi mbala mingi, Yehova alakaka makambo oyo bato bakoki soki moke te kosala. Akosala nyonso wana mpo azali Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso. (Yobo 42:2; Mrk. 10:27) Yango wana, tokamwaka te ndenge alaki biso ete akosala makambo ya kokamwa!​—Tángá Baefese 3:20.

11. Pesá ndakisa moko ya makambo ya kokamwa oyo Nzambe asalaki. (Talá etanda “ Mwa bilaka ya kokamwa oyo ekokisamaki.”)

¹¹ Tótalela mwa makambo oyo emonani ete ekokaki kosalema te oyo Yehova alakaki basaleli na ye na ntango ya kala. Ayebisaki Abrahama ná Sara ete bakobota mwana na bobange na bango. (Eba. 17:15-17) Ayebisaki mpe Abrahama ete bakitani na ye bakozwa mokili ya Kanana. Na boumeli ya bambula mingi oyo bakitani ya Abrahama, elingi koloba Bayisraele, bazalaki baombo na Ezipito, emonanaki lokola nde elaka yango ekokokisama te. Kasi ekokisamaki mpenza. Na nsima, Yehova alobaki ete Elizabeti oyo akómaki mobange, akobota mwana. Ayebisaki mpe Maria, oyo azalaki ngɔndɔ ete akobota Mwana na ye. Yango esengelaki kokokisa esakweli oyo Yehova alobaki na elanga ya Edene esili koleka bankóto ya bambula!​—Eba. 3:15

12. Yosua 23:14 mpe Yisaya 55:10, 11 endimisi biso nini mpo na nguya oyo Yehova azali na yango?

¹² Tokómisaka kondima na biso makasi na nguya oyo Yehova azali na yango ya kopesa biso mokili ya sika, ntango tokanisaka na makambo oyo asalaki mpo na kokokisa bilaka na ye. (Tángá Yosua 23:14; Yisaya 55:10, 11.) Yango esalisaka biso tómibongisa malamu mpo na kosalisa basusu bákanga ntina ete elaka ya mokili ya sika ezali ndɔtɔ te, to elikya ezangá ntina. Yehova ye moko alobaki mpo na likoló ya sika mpe mabele ya sika, alobaki boye: “Maloba oyo ezali sembo mpe solo.”​—Em. 21:1, 5.

KOLEKISA NTANGO NA MAKAMBO YA ELIMO

13. Ndenge nini makita ya lisangá ekómisaka kondima na biso makasi? Limbolá.

¹³ Likambo ya misato oyo ekoki kosalisa biso tókómisa kondima na biso makasi ezali ya kolekisa ntango na makambo ya elimo. Na ndakisa, tótalela ndenge tozwaka matomba na makita na biso ya lisangá. Anna, oyo na boumeli ya bambula alekisaki ntango mingi na lolenge ekeseni ya mosala ya ntango nyonso, alobi boye: “Makita esalisaka ngai nabatela kondima na ngai makasi. Ata soki molobi azali mpenza te na makoki ya koteya to alobeli likambo moko ya sika te, nazwaka ntango nyonso likambo moko oyo esalisaka ngai nakanga malamu ntina ya mateya ya solo, mpe ekómisaka kondima na ngai makasi.” b Na ntembe te, kondima na biso mpe ekómaka makasi ntango toyokaka  bakomantɛrɛ ya kolendisa oyo bandeko bapesaka na makita.​—Rom. 1:11, 12; 10:17.

14. Ndenge nini mosala ya kosakola ekómisaka kondima na biso makasi?

¹⁴ Tokómisaka mpe kondima na biso makasi ntango topesaka mabɔkɔ na mosala ya kosakola. (Ebr. 10:23) Barbara, oyo azali kosalela Yehova eleki sikoyo bambula 70, alobi boye: “Namonaka ete mosala ya kosakola ekómisaka kondima na ngai makasi. Ntango nasakwelaka basusu bilaka kitoko ya Yehova mbala na mbala, kondima na ngai ekómaka lisusu makasi.”

15. Ndenge nini boyekoli na biso moko ekómisaka kondima na biso makasi? (Talá mpe bililingi.)

¹⁵ Tótalela likambo mosusu ya elimo oyo ekómisaka kondima na biso makasi: boyekoli na biso moko. Susan alobi ete kozala na programɛ ya koyekola esalisaka ye mingi. Alobi boye: “Nabongisaka boyekoli ya Linɔ́ngi ya Mosɛnzɛli ya pɔsɔ oyo elandi na mokolo ya lomingo. Nabongisaka likita ya katikati ya pɔsɔ mokolo ya yambo mpe ya mibale. Mikolo oyo etikali, nasalaka boyekoli na ngai moko.” Lokola azali kokoba kolandela programɛ na ye, Susan azali kokómisa kondima na ye makasi. Irene, oyo asali bambula mingi na biro monene, alobi ete koyekola bisakweli ya Biblia ekómisaka kondima na ye makasi. Alobi boye: “Nakamwaka komona ndenge bisakweli ya Yehova ekokisamaka ata na makambo ya mikemike.” c

“KOZANGA NTEMBE YANGO EKOKOKISAMA”

16. Na kotalela Baebre 10:36, 37, mpo na nini maloba oyo Yehova alobaki na Habakuku ezali na ntina mingi mpo na biso lelo oyo?

¹⁶ Batatoli ya Yehova mosusu bazelaka nsuka ya mokili oyo banda bambula mingi. Bato mosusu bamonaka ete Nzambe azali koumela mpo na kokokisa elaka na ye. Yehova ayebi ndenge basaleli na ye bamiyokaka. Yango wana, alobaki na mosakoli Habakuku boye: “Emonaneli ezali naino mpo na ntango oyo etyamá, mpe ezali koya mbangumbangu kino na nsuka, mpe  ekobuka lokuta te. Ata soki eumeli, zelá yango kaka; mpo ete kozanga ntembe yango ekokokisama. Ekokóma nsima ya ngonga te!” (Hab. 2:3) Nzambe alobaki maloba wana kaka mpo na litomba ya Habakuku? To maloba na ye ezali mpe na ntina mingi mpo na biso lelo oyo? Na nzela ya litambwisi ya elimo ya Nzambe, ntoma Paulo asalelaki maloba yango epai ya bakristo, oyo bazali kozela mokili ya sika. (Tángá Baebre 10:36, 37.) Ya solo, tokoki kondima ete ata soki ezali komonana lokola kosikolama na biso ezali koumela, “kozanga ntembe yango ekokokisama. Ekokóma nsima ya ngonga te!”

17. Ndenge nini ndeko mwasi moko asalelaki toli oyo Yehova apesaki Habakuku?

¹⁷ Basaleli mingi ya Yehova basalelaka toli ya Yehova ya ‘kozela kaka.’ Basusu bazali kozela yango eleki sikoyo bambula mingi. Tózwa ndakisa ya ndeko mwasi Louise, oyo abandaki kosalela Yehova na mobu 1939. Alobi boye: “Na ntango wana, nakanisaki Armagedone ekoya liboso nasilisa eteyelo ya ntei. Yango esalemaki te. Na boumeli ya bambula, kotánga masolo ya bato oyo Biblia elobeli oyo bazelaki Yehova akokisa bilaka na ye, esalisaki ngai nazela Yehova akokisa bilaka na ye. Natángaki lisolo ya Noa, ya Abrahama, ya Yozefe, mpe ya bato mosusu oyo basengelaki kozela ntango molai liboso bázwa mbano oyo Yehova alakaki bango. Kozela ntango nyonso ete bilaka ya Nzambe ekokisama esalisaka ngai mpe basusu tóndima ete mokili ya sika ekómi mpenza pene.” Bato mingi oyo basalelaki Yehova na boumeli ya bambula mingi bandimaka mpe yango!

18. Ndenge nini kotala biloko oyo Nzambe asalá ekoki kokómisa kondima na biso makasi na elaka ya mokili ya sika oyo ezali koya?

¹⁸ Ya solo, mokili ya sika eyei naino te. Kasi, taláká mwa biloko oyo ezali awa na mabele, elingi koloba, minzoto, banzete, banyama, mpe bato. Moto moko te akotya ntembe ete biloko nyonso wana ezalaka te, atako bongo, na ntango moko boye biloko yango ezalaki te. Biloko yango ezali mpo Yehova nde akelaki yango. (Eba. 1:1, 26, 27) Nzambe na biso azali mpe na mokano ya kosala mokili ya sika. Akokokisa elaka yango. Na mokili ya sika, bato bakosepela na bomoi ya seko mpe bakozala na nzoto ya kokoka. Tondimi ete mokili yango ya sika ekoya na ntango oyo Nzambe atyá.​—Yis. 65:17; Em. 21:3, 4.

19. Ndenge nini okoki kokómisa kondima na yo makasi?

¹⁹ Na yango, salá nyonso oyo okoki mpo na kokómisa kondima na yo makasi. Zaláká na botɔndi mpo na lisiko. Kanisáká nguya oyo Yehova azali na yango. Lekisáká ntango na makambo ya elimo. Soki osali bongo, okoki kozala na kati ya “baoyo bazali kozwa libula ya bilaka na nzela ya kondima mpe motema molai.”​—Ebr. 6:11, 12; Rom. 5:5.