1. Likambo nini ya kobɔndisa Yehova ateyaki Abrahama?

 EZALAKI lisolo oyo Abrahama abosanaki ata mokolo moko te. Na nzela ya anzelu moko, Nzambe ayebisaki Abrahama ete akobebisa bingumba ya Sodoma mpe ya Gomora. Abrahama moto ya sembo abulunganaki. Atunaki Nzambe boye: “Okoboma mpenza moto ya sembo elongo na moto mabe? . . . Mosambisi ya mabele mobimba akosala nde oyo ezali sembo te?” Na motema molai nyonso, Yehova ateyaki moninga na ye Abrahama likambo moko ya ntina mingi: Nzambe akobebisa bato ya sembo soki moke te. Liteya yango esalisaka mpe ebɔndisaka biso nyonso lelo oyo.—Eba. 18:​23-33.

2. Nini ekoki kondimisa biso ete lisambisi ya Yehova ezalaka sembo mpe emonisaka motema mawa?

² Mpo na nini tokoki kondima ete lisambisi ya Yehova ezalaka sembo mpe emonisaka motema mawa? Mpo toyebi ete “Yehova atalaka oyo ezali na kati ya motema” ya moto. (1 Sa. 16:7) Kutu ayebi “motema ya moto nyonso.” (1 Bak. 8:39; 1 Nt. 28:9) Likambo ya kokamwa mpenza! Tokoki koyeba te makambo nyonso oyo etali lisambisi ya Yehova mpo aleki biso na bwanya mosika. Yango wana elimo ya Nzambe etindaki ntoma Paulo aloba mpo na Yehova Nzambe ete: “Tokoki kokanga ntina ya bikateli na ye ya lisambisi te!”—Rom. 11:33.

3-4. Mituna nini ekoki koyela biso na bantango mosusu, mpe tokotalela nini na lisolo oyo? (Yoane 5:​28, 29)

³ Atako bongo, na bantango mosusu tomitunaka mituna lokola oyo Abrahama atunaki. Tokoki kutu komituna: ‘Bato lokola oyo basambisamaki na Sodoma ná Gomora bazali na mwa na elikya mpo na mikolo ezali koya? Basusu kati na bango  bakoki kozala na “lisekwa . . . ya bato oyo bazangi bosembo”?’—Mis. 24:15.

⁴ Tótalela lisusu makambo oyo tokangi ntina mpo na lisekwa. Eleki mwa mikolo, tosembolaki boyebi na biso na oyo etali “lisekwa ya bomoi” mpe “lisekwa ya kosambisama.” a (Tángá Yoane 5:​28, 29.) Bandimbola yango ya sika ememi bambongwana mosusu, mpe yango nde tokolobela na lisolo oyo mpe lisolo oyo elandi. Na oyo etali lisambisi ya sembo ya Yehova, tokotalela liboso makambo oyo toyebi te mpe na nsima makambo oyo toyebi.

MAKAMBO OYO TOYEBI TE

5. Mikanda na biso elobaki nini na kala mpo na bato oyo babebisamaki na Sodoma ná Gomora?

⁵ Na kala, mikanda na biso etalelaki motuna oyo etali likambo oyo ekómelaka baoyo Yehova atángi bango bato ya kozanga bosembo. Tolobaki ete mpo na bato ya ndenge wana, na ndakisa bato ya Sodoma ná Gomora, elikya ya lisekwa ezali te. Kasi, nsima ya koyekola lisusu na mozindo mpe kobondela, emonani ete tokoki koloba bongo na bosikisiki te. Mpo na nini?

6. Wapi mwa bandakisa ya lisambisi ya Yehova mpo na bato oyo bazangi bosembo, mpe makambo nini toyebi te?

⁶ Tótalela bandakisa mosusu ya ndenge wana. Masolo ebele ya Biblia elobeli lisambisi ya Yehova mpo na bato oyo bazangi bosembo, na ndakisa motángo oyo eyebani te ya bato oyo bakufaki na Mpela, to bato ya bikólo nsambo ya Mokili ya Ndaka oyo Yehova asɛngaki bato na ye bábebisa, to mpe basoda 185000 ya Asiri oyo anzelu ya Yehova abomaki na butu moko. (Eba. 7:23; Mib. 7:​1-3; Yis. 37:​36, 37) Na bandakisa yango, Biblia elobi nde makambo oyo ekoki kotinda biso tóloba ete Yehova akatelaki bato yango nyonso etumbu ya libebi ya seko, kozanga elikya ya lisekwa? Te, Biblia elobi yango te. Mpo na nini tokoki koloba bongo?

7. Makambo nini toyebi te mpo na bato oyo babebisamaki na Mpela to oyo Bayisraele balongaki na mokili ya Kanana? (Talá ezipeli.)

⁷ Toyebi te ndenge oyo Yehova asambisaki moto mokomoko; toyebi mpe te soki baoyo babomamaki bazwaki libaku ya koyekola makambo ya Yehova mpe kobongola motema. Na oyo etali eleko ya Mpela, Biblia elobi ete Noa azalaki “mosakoli ya bosembo.” (2 Pe. 2:5) Kasi elobi te ete ntango azalaki kotonga masuwa wana monene, azalaki mpe kosala makasi asolola na moto mokomoko na mabele mpo na kokebisa ye ete Mpela ezali koya. Ndenge moko mpe, mpo na bikólo ya Bakanana, toyebi te soki bato yango nyonso ya mabe bazwaki libaku ya koyekola makambo ya Yehova mpe kobongola bizaleli na bango.

8. Makambo nini toyebi te na oyo etali bato ya Sodoma ná Gomora?

⁸ Bongo bato ya Sodoma ná Gomora? Lota, moto ya sembo, azalaki kofanda kati na bango. Kasi, toyebi nde soki Lota asakwelaki bango nyonso? Toyebi te. Ya solo bazalaki bato mabe, kasi bango nyonso bayebaki kokesenisa mabe ná malamu? Kobosana te ete ebele ya mibali ya engumba yango balukaki kosangisa nzoto na makasi na bapaya ya Lota. Biblia elobi ete bazalaki “banda na elenge tii na mobange.” (Eba. 19:4; 2 Pe. 2:7) Toyebi mpenza soki Yehova, Nzambe ya motema mawa, akatelá mokomoko na bango etumbu ya liwa kozanga elikya ya lisekwa? Yehova ayebisaki Abrahama ete ezalaki ata na mibali ya sembo zomi te na engumba yango. (Eba. 18:32) Na yango, bazalaki bato oyo bazangi bosembo, mpe na bosembo na ye, Yehova apesaki bango etumbu mpo na misala na bango. Bongo tokoki mpenza koloba na bosikisiki ete moko te  kati na bango akosekwa na “lisekwa ya . . . bato oyo bazangi bosembo”? Te, tokoki koloba bongo te na bosikisiki!

9. Makambo nini toyebi te mpo na Salomo?

⁹ Nzokande, totángaka mpe na Biblia ete bato ya sembo bakómaki bato oyo bazangi bosembo. Tózwa ndakisa ya Mokonzi Salomo. Bateyaki ye banzela ya Nzambe malamu mpenza mpe Yehova apambolaki ye mingi; kasi na nsima Salomo akómaki kosambela banzambe ya lokuta. Masumu na ye esilikisaki Yehova mpe ememelaki Yisraele mpasi oyo eumelaki bankama ya bambula. Ya solo, Biblia elobi ete Salomo “alalaki na liwa esika moko na bankɔkɔ na ye,” kati na bango mibali ya sembo lokola Mokonzi Davidi. (1 Bak. 11:​5-9, 43, msl; 2 Bak. 23:13) Kasi, lokola basalelaki maloba wana mpo na kolobela ndenge oyo bakundaki ye emonisi nde ete akosekwa? Biblia elobi eloko te. Kasi, moto mosusu akoki koloba ete “moto oyo akufi afuti nyongo ya lisumu na ye.” (Rom. 6:7) Ezali solo, kasi yango elingi koloba te ete moto nyonso oyo akufá akosekwa, lokola nde moto oyo akufi azali na lotomo ya kozonga na bomoi ata ndenge nini. Lisekwa ezali likabo oyo euti na Nzambe na biso ya bolingo. Apesaka yango na baoyo alingi kopesa libaku ya kosalela ye libela na libela. (Yobo 14:​13, 14; Yoa. 6:44) Salomo akozwa likabo yango? Yehova nde ayebi; biso toyebi te. Kasi, toyebi ete Yehova akosala oyo ezali sembo.

MAKAMBO OYO TOYEBI

10. Yehova amiyokaka ndenge nini na oyo etali koboma bato? (Ezekiele 33:11) (Talá mpe elilingi.)

¹⁰ Tángá Ezekiele 33:11. Na boboto na ye, Yehova ayebisi biso ndenge oyo amiyokaka na oyo etali kosambisa bato. Elimo ya Nzambe etindaki ntoma Petro azongela makanisi wana ya mosakoli Ezekiele ete “Yehova . . . alingi moto ata moko te abomama.” (2 Pe. 3:9) Na kotalela likambo yango ya kokitisa motema, toyebi ete Yehova awelaka te koboma bato. Azali na motema mawa mingi, mpe amonisaka yango mbala nyonso oyo likoki ezali.

11. Banani bakosekwa te, mpe ndenge nini toyebi yango?

¹¹ Makambo nini toyebi mpo na bato oyo bakosekwa te? Biblia etángi kaka bandakisa moke. b Yesu amonisaki ete Yudasi Mokeriota akosekwa te. (Mrk. 14:21; talá mpe Yoane 17:12.) Yudasi ayebaki likambo oyo azalaki kosala mpe atɛmɛlaki na nko Yehova Nzambe ná Mwana na Ye. (Talá Marko 3:29.) Ndenge moko mpe, Yesu alobaki ete bakonzi mosusu ya lingomba oyo batɛmɛlaki ye bakokufa mpe bakozala na elikya ya lisekwa te. (Mat. 23:33; talá Yoane 19:11.) Ntoma Paulo mpe amonisaki ete bapɛngwi oyo babongoli motema te bakosekwa te.—Ebr. 6:​4-8; 10:29.

12. Makambo nini toyebi mpo na motema mawa ya Yehova? Pesá bandakisa.

¹² Nzokande, toyebi makambo nini mpo na motema mawa ya Yehova? Ndenge nini amonisi ete “alingi moto ata moko te abomama”? Tótala ndenge oyo amonisaki motema mawa epai ya bato mosusu oyo basalaki masumu ya minene. Mokonzi Davidi asalaki masumu ya minene, kati na yango ekobo mpe koboma moto. Kasi, lokola Davidi abongolaki motema, Yehova amonisaki motema mawa mpe alimbisaki ye. (2 Sa. 12:​1-13) Mokonzi Manase asalaki mabe mingi mpenza na bomoi na ye. Kasi, atako mabe yango elekaki ndelo, Yehova andimaki kobongola motema ya moto yango mpe amonaki ntina ya komonisa motema mawa mpe kolimbisa ye. (2 Nt. 33:​9-16) Bandakisa yango ezali kokundwela biso ete Yehova amonisaka motema mawa mbala nyonso  oyo amoni ete azali na ntina ya kosala yango. Akosekwisa bato ya ndenge wana mpo bandimaki ete basalaki masumu ya minene mpe babongolaki motema.

13. (a) Mpo na nini Yehova amoniselaki bato ya Ninive motema mawa? (b) Na nsima, Yesu alobaki nini mpo na bato ya Ninive?

¹³ Toyebi mpe motema mawa oyo Yehova amoniselaki bato ya Ninive. Nzambe ayebisaki Yona ete: “Mabe ya bato ya engumba yango ekómi tii na matoi na ngai.” Kasi ntango babongolaki motema mpo na masumu na bango, Yehova amonisaki boboto mpe alimbisaki bango. Azalaki na motema mawa mingi mpenza koleka Yona. Nzambe asengelaki kokundwela mosakoli yango oyo asilikaki ete bato ya Ninive bayebaki “kutu te kokesenisa mabe ná malamu.” (Yona 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Na nsima, Yesu asalelaki ndakisa yango mpo na kobenda likebi na bosembo mpe motema mawa ya Yehova. Yesu alobaki ete bato ya Ninive oyo babongolaki motema ‘bakosekwa na Mokolo ya Kosambisama.’—Mat. 12:41.

14. “Lisekwa ya lisambisi” ekolimbola nini mpo na bato ya Ninive?

¹⁴ “Mokolo ya Kosambisama” ntango bato ya Ninive “bakosekwa” ezali nini? Yesu alobaki ete ekozala na “lisekwa ya kosambisama.” (Yoa. 5:29) Azalaki kolobela boyangeli na ye ya mbula nkóto, ntango oyo ‘bato ya sembo mpe bato oyo bazangi bosembo’ bakosekwa. (Mis. 24:15) Mpo na bato oyo bazangi bosembo, ekozala “lisekwa ya kosambisama.” Elingi koloba, Yehova ná Yesu bakotalela etamboli na bango mpe ndenge oyo bakosalela mateya ya Nzambe oyo bakoyekola. Soki moto moko ya Ninive oyo asekwi aboyi kosambela Yehova na losambo ya pɛto, lisambisi na ye ekozala ete Yehova akotika ye te akoba kozala na bomoi. (Yis. 65:20) Kasi, baoyo nyonso bakopona kosambela Yehova na bosembo, lisambisi na bango ekozala ya malamu. Bakozala na elikya ya kozala na bomoi ya seko!—Dan. 12:2.

15. (a) Mpo na nini tosengeli koboya koloba ete moko te ya bato oyo babomamaki na Sodoma ná Gomora bakosekwa? (b) Tokoki koloba ete maloba ya Yuda 7 elimboli nini? (Talá etanda “ Yuda alingaki koloba nini?”)

¹⁵ Ntango Yesu alobelaki bato ya Sodoma ná Gomora, alobaki ete ekozala mwa malamu mpo na bango na “Mokolo ya Kosambisama” koleka mpo na bato oyo baboyaki ye ná  mateya na ye. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luka 10:12) Alingaki koloba nini? Tokoki kokanisa ete na libaku yango Yesu asalelaki maloba ya elilingi ya kolekisa ndelo. Kasi, emonani ete ezali bongo te, mpo ntango alobelaki bato ya Ninive ezalaki te maloba ya elilingi ya kolekisa ndelo. c Emonani ete maloba ya Yesu ezalaki ya elilingi te. “Mokolo ya Kosambisama” oyo alobelaki na bisika yango ezalaki mpe solo mpenza. Ndenge moko na bato ya Ninive, bato ya Sodoma ná Gomora basalaki makambo ya mabe. Kasi, bato ya Ninive bazwaki libaku ya kobongola motema. Kobosana mpe te makambo oyo Yesu alobaki mpo na “lisekwa ya kosambisama.” Na lisekwa yango, ekozala mpe na “baoyo basalaki makambo ya mabe.” (Yoa. 5:29) Na yango, emonani ete mwa elikya ekoki kozala mpo na bato ya Sodoma ná Gomora. Ekoki kozala ete ata mwa bato yango mosusu bakosekwa, mpe tokoki kozwa libaku ya koteya bango makambo ya Yehova mpe ya Yesu Kristo.

16. Likambo nini toyebi na oyo etali ndenge oyo Yehova akokata soki banani bakosekwa? (Yirimia 17:10)

¹⁶ Tángá Yirimia 17:10. Vɛrsɛ yango esalisi biso tóloba na mokuse likambo oyo toyebi, ete: Yehova ‘alukalukaka na kati ya motema, atalatalaka makanisi oyo ebombaná mpenza.’ Mpo na lisekwa oyo ekosalema na mikolo ezali koya, kaka ndenge asalaka yango ntango nyonso, Yehova ‘akofuta moto na moto na kolanda etamboli na ye.’ Yehova akozwa ekateli ya makasi soki esengeli kasi akomonisa motema mawa soki likoki ezali. Na yango, tosengeli te kolobaka ete moto oyo azali na elikya ya lisekwa te, lobá kaka soki toyebi ete ezali bongo!

“MOSAMBISI YA MABELE MOBIMBA” AKOSALA “OYO EZALI SEMBO”

17. Nini ekokómela bato oyo bakufá?

¹⁷ Banda ntango Adama ná Eva balandaki Satana mpe batombokelaki Yehova, bamiliare ya bato basili kokufa. Liwa, oyo ezali “monguna,” ezwi bato ebele mpenza. (1 Ko. 15:26) Nini ekokómela bato yango nyonso? Mwa bato moke, oyo motángo na bango ezali 144000, kati na bayekoli ya sembo ya Kristo,  basekwaka mpo na kokende likoló epai bakozwa bomoi oyo ezangi kokufa. (Em. 14:1) Ebele ya mibali mpe basi ya sembo oyo balingaki Yehova bakozala na kati ya baoyo bakosekwa na “lisekwa . . . ya bato ya sembo,” mpe bakozala na bomoi libela na libela na mabele soki batikali sembo na ntango ya Boyangeli ya Mbula Nkóto ya Kristo mpe na komekama ya nsuka. (Dan. 12:13; Ebr. 12:1) Lisusu, na boyangeli yango ya mbula nkóto, “bato oyo bazangi bosembo,” kati na bango baoyo basalelá naino Yehova te, to oyo kutu “basalaki makambo ya mabe,” bakozwa libaku ya kobongola bizaleli na bango mpe kokóma bato ya sembo. (Luka 23:​42, 43) Kasi, bato mosusu bazali mpenza bato mabe, bazali na ekateli makasi ya kotombokela Yehova mpe mokano na ye, na boye ete Yehova azwá ekateli ete bakosekwa te.—Luka 12:​4, 5.

18-19. (a) Mpo na nini tokoki kondima ete lisambisi ya Yehova mpo na baoyo bakufá ekozala sembo? (Yisaya 55:​8, 9) (b) Tokotalela nini na lisolo oyo elandi?

¹⁸ Tozali mpenza na ntina ya kondima ete lisambisi nyonso ya Yehova ezalaka kaka sembo? Ɛɛ! Kaka ndenge Abrahama akangaki malamu ntina ya likambo yango, Yehova azali “Mosambisi ya mabele mobimba”; azali ya kokoka, aleki na bwanya, mpe atondi na motema mawa. Apesaki Mwana na ye formasyo mpe apesi mokumba nyonso ya kosambisa epai na ye. (Yoa. 5:22) Tata ná Mwana bakoki kotánga makambo oyo ezali na motema ya moto mokomoko. (Mat. 9:4) Ezala ndenge nini, bakosala “oyo ezali sembo”!

¹⁹ Tózala na ekateli ya kotyela Yehova mpe bikateli na ye motema. Tondimaka ete tozali na makoki ya kosambisa te, kasi ye azali na yango! (Tángá Yisaya 55:​8, 9.) Na yango, na motema mobimba, totiki mokumba nyonso ya kosambisa epai na ye mpe Mwana na ye, Mokonzi oyo amonisaka na ndenge ya kokoka bosembo mpe motema mawa ya Tata na ye. (Yis. 11:​3, 4) Kasi, tokoki koloba nini mpo na lisambisi ya Nzambe na ntango ya bolɔzi monene? Makambo nini toyebi te? Mpe makambo nini toyebi? Lisolo oyo elandi ekoyanola mituna yango.