1-2. Baboti basengeli kosala nini ntango mwana atuni mituna mpo na bindimeli na biso oyo euti na Biblia?

 BATO mingi bayebi ete kobɔkɔla bana ezali mosala monene. Soki ozali moboti mpe ozali na mwana ya moke, topesi yo longonya mpo na mosala makasi oyo ozali kosala mpo na kosalisa ye akóma na kondima makasi epai ya Yehova. (Mib. 6:6, 7) Ntango mwana azali kokola, akoki kobanda mpenza kotuna mituna mpo na bindimeli na biso oyo euti na Biblia, ata mpe mibeko ya Biblia oyo etali bizaleli ya mabe ná malamu.

² Na ebandeli, mbala mosusu okomitungisa mpo na mituna ya mwana na yo. Okoki kutu komona lokola nde mituna yango ezali kopekisa ye akóma na kondima makasi. Kasi, mpo na koloba solo, bana oyo bazali kokola basengeli kotuna mituna mpo bámindimisa makambo bango moko. (1 Ko. 13:11) Na yango, ntina ya kobanga ezali te. Ntango mwana azali kotuna mituna oyo euti na motema na ye na oyo etali bindimeli na biso, moná ete ozwi libaku ya kosalisa ye akolisa makoki na ye ya kokanisa.

3. Tokotalela nini na lisolo oyo?

³ Na lisolo oyo, tokotalela ndenge oyo baboti bakoki kosalisa mwana to bana na bango (1) bámindimisa makambo bango moko, (2) básepela na mibeko ya Biblia oyo etali bizaleli ya mabe ná malamu, mpe (3) báyeba kokɔtela bindimeli na bango. Tokotalela mpe makambo ya malamu oyo ekoki kozala na mituna ya bana mpe makambo mosusu ya kosala na libota, oyo ekoki kopesa baboti libaku ya kolobela bindimeli na biso ya bokristo.

 SALISÁ MWANA AMINDIMISA MAKAMBO YE MOKO

4. Mituna nini mwana akoki kozala na yango, mpe mpo na nini?

⁴ Baboti bakristo bayebi ete kondima epai ya Nzambe ezali te eloko oyo mwana azwaka epai ya baboti na ye. Yo mpe obotamá mbala moko te na kondima epai ya Yehova. Ezali mpe bongo mpo na mwana na yo. Nsima ya bambula, mwana akoki komitungisa mpo na mituna lokola: ‘Ndenge nini nayebi ete Nzambe azali? Nakoki mpenza kondima makambo oyo Biblia elobi?’ Kutu, Biblia yango moko elendisi biso tósalela ‘makoki na biso ya kokanisa’ mpe ‘tóluka koyeba likambo nyonso soki ezali solo.’ (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Kasi, ndenge nini okoki kosalisa mwana na yo akóma na kondima makasi?

5. Baboti bakoki kosala nini mpo na kosalisa mwana na bango akolisa kondima na Biblia? (Baroma 12:2)

⁵ Lendisá mwana amindimisa ye moko ete azali na solo. (Tángá Baroma 12:2.) Ntango mwana na yo atuni mituna, simbá libaku yango mpo na komonisa ye ndenge ya kozwa biyano na lisalisi ya babuku na biso ya bolukiluki, na ndakisa Index des publications des Témoins de Jéhovah, mpe Buku ya bolukiluki mpo na Batatoli ya Yehova. Na Buku ya bolukiluki, na motó ya likambo “Biblia,” mwana akoki koluka motó ya likambo moke “Ekomami na litambwisi ya elimo ya Nzambe” mpo na komona bilembeteli oyo emonisi ete Biblia ezali kaka te mokanda moko ya malamu oyo bato bakomá. Kasi, ezali nde “liloba ya Nzambe.” (1 Tes. 2:13) Na ndakisa, akoki kosala bolukiluki mpo na Ninive, engumba ya Asiri ya kala. Na kala, bato mosusu ya mayele na makambo ya Biblia balobaki ete engumba yango etikalá kozala te. Kasi, na bambula ya 1850, bakundolaki bitiká ya engumba yango, mpe yango emonisaki ete lisolo ya Biblia ezali ya solo. (Sef. 2:​13-15) Mpo na koyeba ndenge oyo kobebisama ya Ninive ekokisaki bisakweli ya Biblia, akoki kotala lisolo “Oyebaki yango?” na Linɔ́ngi ya Mosɛnzɛli ya 11/2021. Lendisá mwana akokanisa makambo oyo ayekoli na mikanda na biso na oyo ayekoli na mikanda mpe babuku mosusu ya mokili oyo ekoki kotyelama motema; yango ekosalisa ye akolisa kondima na ye na makambo oyo Biblia elobi.

6. Ndenge nini baboti bakoki kolamusa makoki ya kokanisa ya mwana na bango? Pesá ndakisa. (Talá mpe elilingi.)

⁶ Lamusá makoki ya kokanisa ya mwana na yo. Baboti bazwaka mabaku ndenge na ndenge ya kobɛta masolo ya malamu ná mwana na bango na makambo etali Biblia to kondima epai ya Nzambe. Mabaku yango ekoki kozala ntango bakei kotala musée moko, parkɛ to elanga moko kitoko, to musée oyo basali na Betele moko. Na ndakisa, ntango bozali kotala biloko na musée moko, ezala na miso boye to na nzela  ya video, okoki kobenda likebi ya mwana na masolo ya kala to bililingi oyo ekoki kosalisa ye andima mpenza ete Biblia elobaka solo. Mwana na yo ayebaka ete nkombo ya Nzambe ekomamá na libanga oyo ebengami Libanga ya Moabe, oyo eumeli mbula 3000? Libanga yango ya kala ezali na Musée du Louvre na Paris, na France. Lisusu, liyemi ya Libanga ya Moabe ezali na musée “Biblia mpe nkombo ya Nzambe” oyo ezali na biro monene ya Batatoli ya Yehova na Warwick, na New York. Libanga ya Moabe emonisaka ete Mesha mokonzi ya Moabe atombokelaki Yisraele. Yango eyokani na makambo oyo Biblia elobi. (2 Bak. 3:4, 5) Ntango mwana amoni na miso na ye moko makambo oyo emonisi ete Biblia ezali solo mpe sikisiki, kondima na ye ekokóma makasi.—Talá mpe 2 Ntango 9:6.

7-8. (a) Balolenge kitoko ya biloko oyo tomonaka na mokili ekoki koteya biso nini? Pesá ndakisa. (Talá mpe elilingi.) (b) Mituna nini ekoki kosalisa mwana na yo andima mpenza ete Mozalisi azali?

⁷ Lendisá mwana akanisa mpo na biloko oyo amonaka na mokili. Ntango ozali kotambola na mwana na yo na libándá to ntango bozali kosala mwa bilanga na bino, bendá likebi ya mwana na biloko oyo ebatelaka ntango nyonso lolenge na yango ya kokamwa. Mpo na nini? Mpo balolenge yango emonisaka ete esalemaki na mayele mpe na bwanya mingi. Na ndakisa, bato ya siansi bayekoli na boumeli ya bambula mingi lolenge ya kobalukabaluka lokola basɛrklɛ ebele (forme spirale) oyo emonanaka na bagalaksi mosusu, na mposo ya bikelamu mosusu ya mai, na nkasa ya milona, mpe na mitó ya fololo babengi tournesol. Nicola Fameli, moto moko ya siansi oyo ayekolaka biloko ya mikemike, alobi ete ntango oyekoli lolenge ya kobalukabaluka lokola sɛrklɛ ya biloko oyo ezali na mokili, okomona ete mitángo na yango elandaná ndenge moko. Mitángo yango ebengami suite de Fibonacci. a

⁸ Wana mwana azali koyekola makambo mingi ya siansi na kelasi, akoyeba mibeko oyo esimbi lolenge ya biloko mosusu mingi. Na ndakisa, ezali na lolenge mosusu oyo ebengami forme fractale oyo ezali lokola eloko moko ebandi monene mpe ezali kokabwana mokemoke. Na ndakisa, banzete mingi ezali na lolenge yango. Nzoto ya nzete ebimisaka bitape ya monene, na nsima bitape ya mwa mike, mpe bitape ya mikemike. Biloko mingi ezali na lolenge yango. Kasi nani asalá ete biloko yango ekoba kolanda kaka lolenge na yango ya kitoko? Nani nde abongisá makambo ezala na molɔngɔ ndenge wana mpe ebongisama malamu ndenge wana? Soki mwana azali kokanisa mingi na mituna ya ndenge wana, na ntembe te akobanda kokóma na kondima mpenza ete Nzambe nde akelá biloko nyonso. (Ebr. 3:4) Wana mwana  azali kokola, okoki kosalisa ye amona ntina oyo tosengeli kotosa mibeko ya Nzambe. Okoki kotuna ye motuya oyo: “Soki Nzambe nde akelá biso, omoni te ete ebongi apesa biso mpe mibeko oyo ekosalisa biso tózala na esengo?” Na nsima, okoki kolakisa ye batoli ya malamu oyo ezali na Biblia.

SALISÁ MWANA AMONA NTINA YA MIBEKO YA BIBLIA OYO ETALI BIZALELI YA MABE NÁ MALAMU

9. Nini ekoki kotinda mwana atuna mituna mpo na mibeko ya Biblia oyo etali bizaleli ya mabe ná malamu?

⁹ Soki mwana azali komona te ntina ya mibeko ya Biblia oyo etali bizaleli ya mabe ná malamu, meká kososola mpo na nini atuni mituna yango. Na ndakisa, aboyi mpenza kondima mibeko ya Biblia, to mokakatano ezali kaka ete ntango asololaka na basusu, ayebaka te ndenge ya kokɔtela bindimeli na ye ya bokristo? Ezala ndenge nini, okoki kosalisa mwana amona ntina ya mibeko ya Biblia oyo etali bizaleli ya mabe ná malamu soki oyekoli na ye buku Sepelá na bomoi libela na libela! b

10. Ndenge nini okoki kosalisa mwana na yo alinga kozala moninga ya Yehova?

¹⁰ Lendisá mwana alinga kozala moninga ya Yehova. Wana ozali koyekola Biblia elongo na mwana na yo, salá makasi obimisa makanisi ya motema na ye na lisalisi ya mituna mpe bililingi oyo ezali na buku Sepelá na bomoi libela na libela! (Mas. 20:5) Na ndakisa, liteya 8 ekokanisi Yehova na moninga ya boboto oyo apesaka biso batoli oyo ekoki kobatela biso mpe komemela biso matomba. Nsima ya kolobela 1 Yoane 5:3, okoki kotuna ye: “Lokola toyebi ete Yehova azali Moninga ya malamu mpenza, ndenge nini tosengeli kotalela makambo oyo ayebisi biso tósala?” Ekoki komonana lokola motuna ya moke, kasi soki otuni yango mwana na yo, ekoki kosalisa ye amona ete mibeko ya Nzambe emonisaka ete alingaka biso.—Yis. 48:17, 18.

11. Ndenge nini okoki kosalisa mwana amona ntina ya mitinda ya Biblia? (Masese 2:​10, 11)

¹¹ Monisá ye matomba ya kosalela mitinda ya Biblia. Ntango bozali kotánga Biblia to mokapo ya mokolo elongo, monisá ndenge oyo mitinda ya Biblia esalisi libota na bino. Na ndakisa, okoki kopesa mwana bandakisa oyo emonisi matomba ya kozala makasi na mosala mpe kozala ntango nyonso sembo. (Ebr. 13:18) Okoki mpe komonisa ndenge oyo kotosa mitinda ya Biblia ebatelaka biso na nzoto mpe na makanisi. (Mas. 14:29, 30) Na ntembe te, kolobela mitinda yango ekosalisa mwana asepela lisusu mingi na toli ya Biblia.—Tángá Masese 2:10, 11.

12. Ndenge nini tata moko asalisaka mwana na ye amona ntina ya mitinda ya Biblia?

¹² Steve, tata moko na France, amonisi ndenge oyo ye ná mwasi na ye basalisaka mwana na bango Ethan amona ndenge mibeko ya Yehova emonisaka bolingo na ye; alobi boye: “Totunaka ye mituna lokola, ‘Mpo na nini Yehova asɛngi biso tótosa etinda yango? Ndenge nini yango emonisi ete alingaka biso? Nini ekosalema soki totosi etinda yango te?’” Kosolola ndenge wana esalisi Ethan andima na motema moko mibeko ya Yehova oyo etali bizaleli ya mabe ná malamu. Steve abakisi boye: “Mokano na biso ezali ya kosalisa Ethan amona ete bwanya ya Biblia eleki mosika oyo ya bato.”

13. Ndenge nini baboti bakoki koteya mwana na bango kosalela mitinda ya Biblia? Pesá ndakisa.

¹³ Teyá mwana kosalela mitinda ya Biblia. Libaku moko oyo okoki kosalela ezali ntango bapesi mwana devuare ya kotánga buku moko to ya kosala likambo moko ya kelasi. Mbala mosusu buku yango elobeli bato oyo bazali kosala pite to bato ya nkanda makasi, mpe emonisi ete ebongi komekola bango. Okoki kolendisa mwana akanisa makambo oyo bato ya buku  yango bazali kosala mpe makambo oyo Biblia elobi. (Mas. 22:24, 25; 1 Ko. 15:33; Flp. 4:8) Yango ekoki kobongisa ye mpo apesa litatoli epai ya molakisi na bango to baninga na ye ya kelasi ntango bakolobela na kelasi devuare oyo bapesaki bango.

TEYÁ MWANA NDENGE YA KOKƆTELA BINDIMELI NA YE

14. Likambo nini ekoki kobangisa elenge mokristo, mpe mpo na nini?

¹⁴ Na bantango mosusu, bilenge bakristo bazangaka mpiko mpo na kokɔtela makambo oyo bandimaka. Bakoki kobanga ntango bazali koteya bango liteya ya evolisyo na kelasi. Mpo na nini? Balakisi na bango bakoki komonisa ete evolisyo ezali likambo ya solo. Soki ozali moboti, ndenge nini okoki kosalisa mwana azala na mpiko ya kokɔtela bindimeli na ye?

15. Nini ekoki kosalisa elenge mokristo ayokela bindimeli na ye nsɔni te?

¹⁵ Salisá mwana ayokelaka bindimeli na ye nsɔni te. Mwana na yo azali na ntina te ya koyoka nsɔni mpo andimaka ete Nzambe nde akelá biloko nyonso. (2 Tim. 1:8) Mpo na nini? Likambo ya solo ezali ete bato mingi ya siansi mpe bandimaka ete bomoi ebimá kaka yango moko te. Bamonaka ete ezali na moto moko ya mayele mingi oyo akelá ebele ya biloko ya kokamwa oyo ezali na bomoi. Na yango, bandimaka te liteya ya evolisyo oyo eteyamaka mingi na biteyelo na mokili mobimba. Mwana na yo akoki kokómisa kondima na ye makasi soki ataleli bantina oyo etindaki bandeko mosusu bándima ete bomoi ekelamá. c

16. Ndenge nini baboti bakoki kobongisa mwana na bango mpo alimbwela basusu ntina oyo andimaka ete Mozalisi azali? (1 Petro 3:15) (Talá mpe elilingi.)

¹⁶ Bongisá mwana mpo ayeba kolimbola ntina oyo andimaka ete Mozalisi azali. (Tángá 1 Petro 3:15.) Bokoki kotalela masolo ya jw.org oyo elobi “Mituna oyo bilenge batunaka—Bomoi ekelamá to ebimá yango moko?” Na nsima, mwana na yo akoki kolobela makanisi nini akoki kosalela, oyo amoni ete ekoki mpenza kosalisa basusu bándima ete Mozalisi azali. Kundwelá mwana ete asengeli te kobendana na bana-kelasi na bango. Lendisá ye nde abimisa kaka makanisi na ye na molɔngɔ mpe na ndenge ya polele soki bana mosusu bandimi asolola na bango. Na ndakisa, mwana-kelasi moko akoki koloba: “Nandimaka kaka eloko oyo nakoki komona, mpe Nzambe namoná ye te.” Elenge mokristo akoki koloba: “Kanisá ete ozali  kotambola na zamba oyo ezali mpenza mosika mpe kuna okuti libulu ya mai oyo batongá malamu. Okoloba nini? Soki olobi ete na ntembe te moto moko nde asalaki yango, bongo tokoloba nini mpo na ebele ya biloko oyo ezali na molɔ́ngɔ́?”

17. Ndenge nini baboti bakoki kolendisa mwana na bango alukaka mabaku ya koyebisa basusu solo ya Biblia? Pesá ndakisa.

¹⁷ Lendisá mwana alukaka mabaku ya koyebisa basusu solo ya Biblia. (Rom. 10:10) Okoki koyebisa ye ete kosala milende mpo na kolobela kondima na ye ezali lokola kosala milende mpo na koyekola ebɛtɛlo moko ya miziki. Na ebandeli, moto oyo azali koyekola akobɛta banɔti ya mindɔndɔ te. Nsima ya mikolo, kobɛta miziki ekokóma likambo ya pɛtɛɛ. Ndenge moko mpe, na ebandeli, elenge mokristo akoki kobanda lisolo na ndenge ya pɛtɛɛ mpo na koyebisa basusu makambo oyo andimaka. Na ndakisa, akoki kotuna mwana-kelasi moko: “Oyebi ete mbala mingi bato ya mayele bamekolaka balolenge ya biloko oyo tomonaka na mokili? Zelá nalakisa yo video moko ya kitoko.” Nsima ya kolakisa video moko kati na bavideo oyo elobi Ebimá kaka yango moko?, akoki kotuna: “Soki moto ya siansi azali kozwa lokumu mpo amekoli eloko oyo akutá na mokili, nani nde asalaki eloko oyo bato bamekoli?” Komema lisolo na ndenge wana ya pɛtɛɛ ekoki kotinda moto akanisa mpe kopesa ye mposa ya koluka koyekola makambo mosusu mingi.

KOBÁ KOSALISA MWANA AKÓMA NA KONDIMA MAKASI

18. Ndenge nini baboti bakoki kokoba kosalisa mwana na bango akóma na kondima makasi epai ya Nzambe?

¹⁸ Tozali na mokili oyo etondi na bato oyo bazali na kondima te epai ya Yehova. (2 Pe. 3:3) Yango wana, baboti, wana bozali koyekola Biblia elongo na mwana na bino, bólendisa ye ayekola makambo oyo ekosalisa ye azala na limemya mpo na Liloba ya Nzambe mpe mibeko na ye. Bólamusa makoki na ye ya kokanisa; bólobela makambo ya kokamwa oyo ezali na biloko oyo Yehova akelá. Bósalisa ye akanga ntina ya bisakweli ya Biblia oyo esili kokokisama. Mpe koleka nyonso, bóbondelaka elongo na mwana na bino mpe mpo na ye. Ntango bozali kosala bongo, bóyeba ete Yehova akopesa bino mbano mpo na milende oyo bosali mpo na kosalisa mwana na bino akómisa kondima na ye makasi.—2 Nt. 15:7.