ພວກຜູ້ຕັດສິນ 9:1-57
9 ຕໍ່ມາ ອາບີເມເລັກ+ລູກຊາຍຂອງເຢຣຸບບາອານກໍໄປຫາພີ່ນ້ອງຂອງແມ່ທີ່ຢູ່ເມືອງເຊເຄັມ. ລາວເວົ້າກັບເຂົາເຈົ້າແລະທຸກຄົນໃນຈຸ້ມເຈື້ອຂອງພໍ່ຕູ້ວ່າ:
2 “ໃຫ້ຖາມພວກຜູ້ນຳ*ທັງໝົດໃນເມືອງເຊເຄັມວ່າ ‘ແບບໃດມັນຊິດີກວ່າກັນ ໃຫ້ລູກຊາຍຂອງເຢຣຸບບາອານ 70 ຄົນ+ປົກຄອງ ຫຼືໃຫ້ຄົນດຽວປົກຄອງພວກເຈົ້າ? ຢ່າລືມເດີ້ວ່າຂ້ອຍເປັນສາຍເລືອດດຽວກັນກັບພວກເຈົ້າ.’”*
3 ພີ່ນ້ອງທາງແມ່ຈຶ່ງໄປເວົ້າກັບພວກຜູ້ນຳໃນເມືອງເຊເຄັມແທນລາວ. ພວກຜູ້ນຳເມືອງເຊເຄັມກໍຕັດສິນໃຈຕິດຕາມອາບີເມເລັກ ຍ້ອນເຂົາເຈົ້າເວົ້າວ່າ: “ອາບີເມເລັກກໍເປັນພີ່ນ້ອງຂອງພວກເຮົາ.”
4 ແລ້ວເຂົາເຈົ້າກໍເອົາເງິນ 70 ເຊເກນ*ຈາກວິຫານຂອງບາອານເບຣິດ+ໃຫ້ອາບີເມເລັກ. ອາບີເມເລັກກໍເອົາເງິນນັ້ນໄປຈ້າງພວກນັກເລງໃຫ້ຕິດຕາມລາວ.
5 ຈາກນັ້ນ ລາວກໍໄປບ້ານຂອງພໍ່ລາວຢູ່ໂອຟຣາ+ ແລະຂ້າພວກອ້າຍນ້ອງຂອງໂຕເອງ+ 70 ຄົນຢູ່ເທິງຫີນກ້ອນດຽວ. ເຂົາເຈົ້າເປັນລູກຊາຍຂອງເຢຣຸບບາອານ. ມີແຕ່ໂຢທາມລູກຊາຍຫຼ້າຄົນດຽວຂອງເຢຣຸບບາອານທີ່ລອດຊີວິດ ຍ້ອນລາວໜີໄປລີ້ກ່ອນ.
6 ພວກຜູ້ນຳທັງໝົດຂອງເມືອງເຊເຄັມແລະທຸກຄົນທີ່ຢູ່ປ້ອມເບັດມິນໂລກໍມາປະຊຸມກັນຢູ່ເສົາຕົ້ນໜຶ່ງທີ່ຢູ່ໃກ້ຕົ້ນໄມ້ໃຫຍ່ໃນເມືອງເຊເຄັມ ແລະເຂົາເຈົ້າໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງອາບີເມເລັກເປັນກະສັດ+ຢູ່ຫັ້ນ.
7 ເມື່ອມີຄົນໄປບອກເລື່ອງນີ້ໃຫ້ໂຢທາມຮູ້. ລາວກໍຟ້າວຂຶ້ນໄປຈອມພູເກຣີຊີມ+ ແລະຮ້ອງດັງໆໃສ່ພວກນັ້ນວ່າ: “ພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມເອີ້ຍ ຟັງຂ້ອຍເດີ້. ແລ້ວພະເຈົ້າຊິຟັງພວກເຈົ້າ.
8 ມີເທື່ອໜຶ່ງຕົ້ນໄມ້ຕ່າງໆໄດ້ອອກໄປເພື່ອແຕ່ງຕັ້ງກະສັດມາປົກຄອງໂຕເອງ. ເຂົາເຈົ້າກໍເລີຍໄປເວົ້າກັບຕົ້ນໝາກກອກວ່າ ‘ມາປົກຄອງພວກເຮົາແດ່.’+
9 ແຕ່ຕົ້ນໝາກກອກເວົ້າກັບເຂົາເຈົ້າວ່າ ‘ຖ້າຂ້ອຍເປັນກະສັດ* ຂ້ອຍກໍຈະບໍ່ໄດ້ຜະລິດນ້ຳມັນທີ່ໃຊ້ເພື່ອໃຫ້ກຽດພະເຈົ້າແລະໃຫ້ກຽດມະນຸດ. ຂ້ອຍບໍ່ຢາກເປັນດອກ!’
10 ແລ້ວຕົ້ນໄມ້ຕ່າງໆກໍໄປເວົ້າກັບຕົ້ນໝາກເດື່ອວ່າ ‘ຂໍໃຫ້ມາປົກຄອງພວກເຮົາແດ່.’
11 ແຕ່ຕົ້ນໝາກເດື່ອກໍຕອບເຂົາເຈົ້າວ່າ ‘ຊິໃຫ້ຂ້ອຍເຊົາເກີດໝາກຫວານໆແຊບໆ ແລ້ວໄປປົກຄອງຕົ້ນໄມ້ອື່ນໆ*ໄດ້ແນວໃດ?’
12 ຕໍ່ມາ ຕົ້ນໄມ້ຕ່າງໆກໍໄປເວົ້າກັບຕົ້ນໝາກລະແຊັງວ່າ ‘ຂໍໃຫ້ມາປົກຄອງພວກເຮົາແດ່.’
13 ແຕ່ຕົ້ນໝາກລະແຊັງຕອບວ່າ ‘ຊິໃຫ້ຂ້ອຍເຊົາຜະລິດເຫຼົ້າແວງໃໝ່ທີ່ເຮັດໃຫ້ພະເຈົ້າແລະມະນຸດມີຄວາມສຸກ ແລ້ວໄປປົກຄອງຕົ້ນໄມ້ອື່ນໆຊັ້ນເບາະ!’
14 ສຸດທ້າຍ ຕົ້ນໄມ້ຕ່າງໆກໍໄປເວົ້າກັບຕົ້ນໜາມວ່າ ‘ໃຫ້ມາປົກຄອງພວກເຮົາແດ່.’+
15 ແລ້ວຕົ້ນໜາມກໍຕອບຕົ້ນໄມ້ຕ່າງໆວ່າ ‘ຖ້າພວກເຈົ້າຈະແຕ່ງຕັ້ງຂ້ອຍໃຫ້ເປັນກະສັດປົກຄອງພວກເຈົ້າແທ້ໆກໍໃຫ້ມາລີ້ໄພຢູ່ກ້ອງຮົ່ມຂອງຂ້ອຍ. ແຕ່ຖ້າບໍ່ມາ ໄຟກໍຊິອອກມາຈາກຟຸ່ມໜາມ ແລ້ວໄປເຜົາຕົ້ນຊີດ້າ*ຂອງເລບານອນ.’
16 ພວກເຈົ້າຄິດໄດ້ແນວໃດວ່າການແຕ່ງຕັ້ງອາບີເມເລັກໃຫ້ເປັນກະສັດເປັນສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງແລະມີກຽດ?+ ພວກເຈົ້າຄິດວ່າການເຮັດແນວນີ້ເປັນການເຮັດດີແລະນັບຖືເຢຣຸບບາອານກັບຄອບຄົວຂອງເພິ່ນບໍ? ພວກເຈົ້າບໍ່ຄວນເຮັດແນວນີ້ກັບເພິ່ນເລີຍ.
17 ຕອນທີ່ພໍ່ຂອງຂ້ອຍຕໍ່ສູ້ເພື່ອພວກເຈົ້າ+ ເພິ່ນໄດ້ສ່ຽງຊີວິດເພື່ອຊ່ວຍພວກເຈົ້າໃຫ້ລອດຈາກມືຂອງພວກມີດີອານ.+
18 ແຕ່ມື້ນີ້ພວກເຈົ້າໄດ້ຕໍ່ສູ້ຄອບຄົວຂອງພໍ່ຂ້ອຍ ແລະຂ້າລູກຊາຍຂອງເພິ່ນ 70 ຄົນເທິງຫີນກ້ອນດຽວ.+ ແລ້ວພວກເຈົ້າກໍແຕ່ງຕັ້ງອາບີເມເລັກທີ່ເປັນລູກຊາຍຂອງທາດທີ່ເປັນເມຍຂອງພໍ່ຂ້ອຍ+ໃຫ້ປົກຄອງພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມ ຍ້ອນເຫັນວ່າລາວເປັນພີ່ນ້ອງຂອງພວກເຈົ້າ.
19 ຖ້າສິ່ງທີ່ພວກເຈົ້າເຮັດໃນມື້ນີ້ເຮັດດ້ວຍຄວາມສັດຊື່ແລະໃຫ້ກຽດເຢຣຸບບາອານກັບຄອບຄົວຂອງເພິ່ນແລ້ວ ກໍຂໍໃຫ້ພວກເຈົ້າມີຄວາມສຸກກັບອາບີເມເລັກ ແລະໃຫ້ອາບີເມເລັກມີຄວາມສຸກກັບພວກເຈົ້າ.
20 ແຕ່ຖ້າບໍ່ແມ່ນແນວນັ້ນ ກໍຂໍໃຫ້ໄຟຈາກອາບີເມເລັກມາເຜົາພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມກັບຄົນທີ່ຢູ່ໃນປ້ອມເບັດມິນໂລ+ ແລະຂໍໃຫ້ໄຟຈາກພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມກັບຄົນທີ່ຢູ່ໃນປ້ອມເບັດມິນໂລມາເຜົາອາບີເມເລັກ.”+
21 ແລ້ວໂຢທາມ+ກໍໜີໄປເມືອງເບເອແລະອາໄສຢູ່ຫັ້ນ ຍ້ອນລາວຢ້ານອາບີເມເລັກອ້າຍຂອງລາວ.
22 ອາບີເມເລັກປົກຄອງພວກອິດສະຣາເອນ 3 ປີ.
23 ແລ້ວພະເຈົ້າກໍເຮັດໃຫ້ອາບີເມເລັກກັບພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມເປັນສັດຕູກັນ. ພວກຜູ້ນຳວາງແຜນຮ້າຍເພື່ອຈະຈັດການກັບອາບີເມເລັກ.
24 ພະເຈົ້າເຮັດແນວນີ້ເພື່ອແກ້ແຄ້ນໃຫ້ລູກຊາຍ 70 ຄົນຂອງເຢຣຸບບາອານທີ່ຖືກຂ້າຢ່າງໂຫດຮ້າຍ ແລະເພື່ອໃຫ້ຄົນທີ່ເຮັດຜິດຖືກລົງໂທດ ເຊິ່ງກໍຄືອາບີເມເລັກທີ່ໄດ້ຂ້າອ້າຍນ້ອງຂອງໂຕເອງ+ກັບພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມທີ່ໄດ້ຊ່ວຍລາວຂ້າເຂົາເຈົ້າ.
25 ພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມຈຶ່ງໄດ້ໃຫ້ຄົນໄປຊຸ້ມໂຈມຕີລາວຢູ່ຕາມຍອດພູຕ່າງໆ. ພວກທີ່ໄປຊຸ້ມໂຈມຕີຈະປຸ້ນທຸກຄົນທີ່ກາຍໄປທາງນັ້ນ. ໃນທີ່ສຸດກໍມີຄົນເອົາເລື່ອງນີ້ໄປບອກອາບີເມເລັກ.
26 ຕໍ່ມາ ກາອານລູກຊາຍຂອງເອເບັດກັບອ້າຍນ້ອງຂອງລາວໄດ້ເຂົ້າໄປໃນເມືອງເຊເຄັມ+ ແລະພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມກໍຫວັງວ່າລາວຈະຊ່ວຍພວກເຂົາໄດ້.
27 ພວກເຂົາໄປເກັບໝາກລະແຊັງຢູ່ສວນມາຢຽບເພື່ອເຮັດເປັນເຫຼົ້າແວງ. ຈາກນັ້ນ ພວກເຂົາກໍຈັດງານລ້ຽງ ແລະເຂົ້າໄປບ່ອນນະມັດສະການພະເຈົ້າຂອງພວກເຂົາ.+ ພວກເຂົາພາກັນກິນດື່ມແລະສາບແຊ່ງອາບີເມເລັກ.
28 ແລ້ວກາອານລູກຊາຍຂອງເອເບັດກໍເວົ້າວ່າ: “ອາບີເມເລັກລູກຊາຍຂອງເຢຣຸບບາອານ+ແມ່ນໃຜ? ແລ້ວເຊບູນຜູ້ຊ່ວຍຂອງລາວທີ່ເປັນຜູ້ເບິ່ງແຍງເມືອງເຊເຄັມແມ່ນໃຜ? ພວກເຂົາແມ່ນໃຜທີ່ພວກເຮົາຕ້ອງໄປຮັບໃຊ້ ແທນທີ່ຈະຮັບໃຊ້ລູກຫຼານຂອງຮາໂມພໍ່ຂອງເຊເຄັມ? ເປັນຫຍັງພວກເຮົາຕ້ອງຮັບໃຊ້ອາບີເມເລັກ?
29 ຖ້າຄົນພວກນີ້ສະໜັບສະໜູນຂ້ອຍ ຂ້ອຍຈະຍຶດອຳນາດຂອງອາບີເມເລັກເອງ!” ແລ້ວລາວກໍເວົ້າທ້າທາຍວ່າ: “ໃຫ້ອາບີເມເລັກລວບລວມທະຫານມາຫຼາຍໆໂລດ ແລະມາສູ້ກັບຂ້ອຍແມ້.”
30 ເມື່ອເຊບູນຜູ້ປົກຄອງເມືອງເຊເຄັມໄດ້ຍິນກາອານລູກຊາຍຂອງເອເບັດເວົ້າແນວນັ້ນ ລາວກໍໃຈຮ້າຍຫຼາຍ.
31 ລາວຈຶ່ງສົ່ງຄົນໄປບອກອາບີເມເລັກແບບລັບໆວ່າ: “ຕອນນີ້ ກາອານລູກຊາຍຂອງເອເບັດກັບພວກອ້າຍນ້ອງຂອງລາວຢູ່ໃນເມືອງເຊເຄັມ. ພວກເຂົາກຳລັງຍົວະຄົນໃນເມືອງໃຫ້ຕໍ່ຕ້ານທ່ານ.
32 ຂໍໃຫ້ທ່ານກັບຄົນຂອງທ່ານຂຶ້ນມາໃນຕອນກາງຄືນ ແລ້ວຊຸ້ມຢູ່ນອກເມືອງ.
33 ເມື່ອຕາເວັນຂຶ້ນກໍໃຫ້ທ່ານຟ້າວເຂົ້າມາຕີເມືອງໂລດ ແລະເມື່ອກາອານກັບຄົນຂອງລາວອອກໄປຕໍ່ສູ້ກັບທ່ານ ຂໍໃຫ້ທ່ານເຮັດຫຍັງກໍໄດ້ເພື່ອຈະເອົາຊະນະລາວ.”
34 ແລ້ວອາບີເມເລັກກັບຄົນຂອງລາວກໍເດີນທາງມາຕອນກາງຄືນ. ລາວແບ່ງຄົນຂອງລາວອອກເປັນ 4 ກອງ ແລະຊຸ້ມຢູ່ນອກເມືອງເຊເຄັມ.
35 ເມື່ອກາອານລູກຊາຍຂອງເອເບັດອອກມາຢືນຢູ່ໜ້າປະຕູເມືອງ ອາບີເມເລັກກັບຄົນຂອງລາວກໍອອກມາຈາກບ່ອນທີ່ຊຸ້ມຢູ່.
36 ເມື່ອກາອານແນມເຫັນຄົນ ລາວກໍເວົ້າກັບເຊບູນວ່າ: “ເບິ່ງແມ້! ມີຄົນກຳລັງລົງມາຈາກຍອດພູ.” ແຕ່ເຊບູນບອກລາວວ່າ: “ບໍ່ແມ່ນຄົນດອກ ທ່ານເຫັນເງົາຂອງພູຊື່ໆ.”
37 ແລ້ວກາອານກໍທ້ວງອີກວ່າ: “ເບິ່ງແມ້! ມີຄົນກຳລັງລົງມາຈາກບ່ອນສູງໆ ແລະມີຄົນອີກກຸ່ມໜຶ່ງກຳລັງມາທາງຕົ້ນໄມ້ໃຫຍ່ຂອງເມໂອເນນິມ.”
38 ເຊບູນກໍເວົ້າວ່າ: “ທ່ານເຄີຍອວດໄວ້ບໍ່ແມ່ນບໍວ່າ ‘ອາບີເມເລັກແມ່ນໃຜທີ່ພວກເຮົາຕ້ອງຮັບໃຊ້ລາວ?’+ ຫັ້ນເດ້ ຄົນທີ່ທ່ານເຄີຍທ້າທາຍ ອອກໄປສູ້ກັບເຂົາເຈົ້າແມ້!”
39 ກາອານກໍພາພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມອອກໄປສູ້ກັບອາບີເມເລັກ.
40 ອາບີເມເລັກໄລ່ຂ້າກາອານ ແຕ່ກາອານກໍປົບໜີໄດ້. ຫຼາຍຄົນຖືກຂ້າແລະມີສົບຢາຍຢູ່ຕາມທາງໄປຈົນຮອດປະຕູເມືອງ.
41 ອາບີເມເລັກກັບໄປເມືອງອາຣູມາ ແລະເຊບູນ+ໄດ້ຂັບໄລ່ກາອານກັບພວກອ້າຍນ້ອງຂອງລາວອອກຈາກເມືອງເຊເຄັມ.
42 ມື້ຕໍ່ມາ ປະຊາຊົນກໍອອກໄປນອກເມືອງ ແລ້ວມີຄົນໄປບອກເລື່ອງນີ້ໃຫ້ອາບີເມເລັກຮູ້.
43 ອາບີເມເລັກຈຶ່ງພາຄົນຂອງລາວມາແລະແບ່ງອອກເປັນ 3 ກອງ ແລ້ວກໍໄປຊຸ້ມຢູ່ນອກເມືອງ. ເມື່ອເຫັນປະຊາຊົນອອກມານອກເມືອງ ລາວກໍເຂົ້າໄປໂຈມຕີແລະຂ້າພວກເຂົາ.
44 ອາບີເມເລັກກັບຄົນທີ່ຢູ່ນຳລາວແລ່ນໄປທາງໜ້າແລະໄປລັດຢູ່ປະຕູເມືອງ ແລ້ວຄົນຂອງລາວອີກ 2 ກອງກໍໄປໂຈມຕີແລະຂ້າຄົນທີ່ຢູ່ນອກເມືອງ.
45 ອາບີເມເລັກຕໍ່ສູ້ກັບຄົນໃນເມືອງນັ້ນໝົດມື້ແລະກໍຍຶດເມືອງໄດ້. ລາວຂ້າທຸກຄົນໃນເມືອງນັ້ນ ທຳລາຍເມືອງ+ ແລະເອົາເກືອຫວ່ານໃສ່ດິນ.
46 ເມື່ອພວກຜູ້ນຳຂອງເມືອງເຊເຄັມຮູ້ເລື່ອງນີ້ ພວກເຂົາກໍຟ້າວໄປລີ້ຢູ່ຫ້ອງຫຼົບໄພໃນວິຫານຂອງພະເອເບຣິດ.+
47 ແລ້ວກໍມີຄົນໄປບອກອາບີເມເລັກທັນທີວ່າຜູ້ນຳທັງໝົດຂອງເມືອງເຊເຄັມພາກັນໄປລີ້ຢູ່ຫັ້ນ.
48 ແລ້ວອາບີເມເລັກກັບຄົນຂອງລາວກໍຂຶ້ນໄປເທິງພູຊານໂມນ. ລາວເອົາຂວານຕັດງ່າໄມ້ທ່ອນໜຶ່ງແບກໃສ່ບ່າ ແລະເວົ້າກັບຄົນຂອງລາວວ່າ: “ໃຫ້ພວກເຈົ້າເຮັດຄືກັບຂ້ອຍເດີ້!”
49 ທຸກຄົນກໍຕັດເອົາງ່າໄມ້ ແລ້ວນຳຫຼັງອາບີເມເລັກໄປ. ພວກເຂົາເອົາງ່າໄມ້ເຫຼົ່ານັ້ນໄປກອງໄວ້ຢູ່ໜ້າຫ້ອງຫຼົບໄພ ແລ້ວກໍຈູດຫ້ອງນັ້ນ. ທຸກຄົນທີ່ຢູ່ໃນປ້ອມຂອງເມືອງເຊເຄັມຕາຍໝົດ ລວມແລ້ວມີປະມານ 1.000 ຄົນທັງຜູ້ຊາຍແລະຜູ້ຍິງ.
50 ແລ້ວອາບີເມເລັກກໍອອກໄປຕໍ່ສູ້ກັບຄົນໃນເມືອງເທເບດ. ລາວລ້ອມເມືອງເທເບດໄວ້ແລະຍຶດເມືອງນັ້ນໄດ້.
51 ໃນເມືອງນັ້ນມີປ້ອມທີ່ແຂງແຮງຢູ່ກາງເມືອງ. ພວກຜູ້ຊາຍແລະຜູ້ຍິງກັບພວກຜູ້ນຳທັງໝົດກໍພາກັນໄປລີ້ຢູ່ປ້ອມນັ້ນ. ເຂົາເຈົ້າອັດປະຕູໄວ້ແລະກໍປີນຂຶ້ນໄປເທິງຫຼັງຄາຂອງປ້ອມ.
52 ອາບີເມເລັກກໍໄປປ້ອມນັ້ນເພື່ອຈະໂຈມຕີເຂົາເຈົ້າ. ລາວໄປທາງເຂົ້າຂອງປ້ອມເພື່ອຊິຈູດໄຟເຜົາປ້ອມນັ້ນ.
53 ແຕ່ຕອນນັ້ນ ມີຜູ້ຍິງຄົນໜຶ່ງຖິ້ມຫີນໂມ້*ລົງມາໃສ່ຫົວຂອງອາບີເມເລັກ ເຮັດໃຫ້ກະໂຫຼກຫົວຂອງລາວແຕກ.+
54 ລາວຈຶ່ງຟ້າວເອີ້ນຜູ້ຖືອາວຸດຂອງລາວມາ ແລະເວົ້າວ່າ: “ໃຫ້ເຈົ້າຖອດດາບມາຂ້າຂ້ອຍໂລດ ຄົນຊິບໍ່ໄດ້ເວົ້າວ່າຂ້ອຍຕາຍຍ້ອນຖືກຜູ້ຍິງຄົນໜຶ່ງຂ້າ.” ຜູ້ຖືອາວຸດຂອງລາວກໍແທງລາວຈົນຊອດ ແລ້ວອາບີເມເລັກກໍຕາຍ.
55 ເມື່ອພວກອິດສະຣາເອນເຫັນວ່າອາບີເມເລັກຕາຍແລ້ວ ເຂົາເຈົ້າກໍພາກັນກັບເມືອເຮືອນໃຜເຮືອນລາວ.
56 ນີ້ເປັນການລົງໂທດຂອງພະເຈົ້າ ຍ້ອນອາບີເມເລັກໄດ້ເຮັດສິ່ງທີ່ຊົ່ວຮ້າຍຕໍ່ພໍ່ຂອງລາວ ໂດຍຂ້າອ້າຍນ້ອງຂອງໂຕເອງທັງ 70 ຄົນ.+
57 ພະເຈົ້າຍັງເຮັດໃຫ້ສິ່ງຊົ່ວຮ້າຍທີ່ຄົນໃນເມືອງເຊເຄັມເຮັດນັ້ນກັບໄປຖືກພວກເຂົາເອງ. ສິ່ງທັງໝົດນີ້ໄດ້ເກີດຂຶ້ນຕາມທີ່ໂຢທາມ+ລູກຊາຍຂອງເຢຣຸບບາອານ+ໄດ້ສາບແຊ່ງພວກເຂົາໄວ້.
ຂໍ
^ ຫຼືອາດແປວ່າ “ເຈົ້າຂອງດິນ”
^ ແປຕາມໂຕວ່າ “ພວກເຈົ້າເປັນກະດູກແລະເນື້ອໜັງຂອງຂ້ອຍ”
^ 798 ກຣາມ. ເບິ່ງພາກຜະໜວກ ຂ14.
^ ແປຕາມໂຕວ່າ “ໂບກມືເທິງຕົ້ນໄມ້ອື່ນໆ”
^ ແປຕາມໂຕວ່າ “ໂບກມືເທິງຕົ້ນໄມ້ອື່ນໆ”
^ ຕົ້ນແປກຊະນິດໜຶ່ງ
^ ໝາຍເຖິງແຜ່ນທາງເທິງຂອງຫີນໂມ້
