ບົດທີ 3
“ເຮົາ . . . ຖ່ອມໃຈລົງ”
“ດັ່ງນີ້ກະສັດຂອງເຈົ້າມາຫາເຈົ້າ”
1-3. ພະເຍຊູເຂົ້າເມືອງເຢຣຶຊາເລມໃນລັກສະນະໃດ ແລະເປັນຫຍັງບາງຄົນໃນຝູງຊົນທີ່ຢືນເບິ່ງຈຶ່ງອາດຮູ້ສຶກແປກໃຈ?
ເມືອງເຢຣຶຊາເລມກຳລັງຄຶກຄື້ນດ້ວຍບັນຍາກາດທີ່ຕື່ນເຕັ້ນ. ບຸກຄົນທີ່ສຳຄັນຄົນໜຶ່ງກຳລັງຈະມາ! ຢູ່ນອກເມືອງ ຜູ້ຄົນເຕົ້າໂຮມກັນຢູ່ແຄມທາງ. ເຂົາເຈົ້າກະຕືລືລົ້ນທີ່ຈະຕ້ອນຮັບຊາຍຜູ້ນີ້ ເພາະບາງຄົນເວົ້າວ່າລາວເປັນເຊື້ອສາຍຂອງກະສັດດາວິດແລະເປັນຜູ້ປົກຄອງຊາດອິດສະລາແອນໂດຍຊອບທຳ. ຫຼາຍຄົນເອົາກ້ານພ້າວແກວ່ງໄປມາເພື່ອຕ້ອນຮັບ; ສ່ວນຄົນອື່ນໆເອົາເຄື່ອງນຸ່ງແລະໃບໄມ້ມາປູຕາມຫົນທາງເພື່ອກຽມທາງໃຫ້ສະດວກ. (ມັດທາຍ 21:7, 8; ໂຢຮັນ 12:12, 13) ຫຼາຍຄົນຄົງຢາກຮູ້ວ່າຊາຍຄົນນີ້ຈະເຂົ້າເມືອງໃນລັກສະນະໃດ.
2 ບາງຄົນອາດຄາດໝາຍການເຂົ້າເມືອງແບບຫຼູຫຼາອະລັງການ. ແນ່ນອນ ເຂົາເຈົ້າຮູ້ຈັກບຸກຄົນສຳຄັນໆທີ່ເຂົ້າເມືອງໃນລັກສະນະດັ່ງກ່າວ. ຕົວຢ່າງ ທ້າວອາບຊາໂລມລູກຊາຍຂອງດາວິດປະກາດໂຕເປັນກະສັດ ລາວໃຫ້ຜູ້ຊາຍ 50 ຄົນແລ່ນນຳໜ້າລົດມ້າຂອງລາວ. (2 ຊາເມືອນ 15:1, 10) ເຊຊາຈູເລຍ ຜູ້ປົກຄອງໂລມໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການຈັດພິທີຕ້ອນຮັບແບບໂອ້ອວດຫຼາຍກວ່ານັ້ນອີກ; ຄັ້ງໜຶ່ງລາວໄດ້ນຳຂະບວນແຫ່ສະຫຼອງໄຊຊະນະໄປຈົນຮອດສະພາແຫ່ງໂລມ ໂດຍມີຊ້າງ 40 ໂຕຊູທວນໄຟຢູ່ທັງສອງຂ້າງຊ້ຳ! ແນວໃດກໍຕາມ ຕອນນີ້ຊາວເມືອງເຢຣຶຊາເລມລໍຖ້າບຸກຄົນທີ່ສຳຄັນຍິ່ງກວ່ານັ້ນອີກ. ບໍ່ວ່າຝູງຄົນຈະເຂົ້າໃຈຢ່າງເຕັມທີຫຼືບໍ່ກໍຕາມ ຊາຍຜູ້ນີ້ຄືເມຊີ ບຸລຸດຜູ້ຍິ່ງໃຫຍ່ທີ່ສຸດເທົ່າທີ່ໂລກເຄີຍເຫັນ. ເມື່ອຜູ້ທີ່ຈະເປັນກະສັດໃນອະນາຄົດເຂົ້າໄປໃນເມືອງ ບາງຄົນອາດຈະແປກໃຈ.
3 ເຂົາເຈົ້າເຫັນວ່າບໍ່ມີລົດມ້າ ບໍ່ມີຄົນແລ່ນນຳໜ້າ ບໍ່ມີມ້າ ແລະແນ່ນອນວ່າບໍ່ມີຊ້າງ. ແທນທີ່ຈະເປັນແນວນັ້ນ ພະເຍຊູພັດນັ່ງເທິງຫຼັງລາເຊິ່ງເປັນສັດທຳມະດາທີ່ໃຊ້ເພື່ອລາກແກ່. * ທັງຜູ້ທີ່ຂີ່ລາຫຼືລາເອງກໍບໍ່ໄດ້ມີການຕົກແຕ່ງເອ້ຍ້ອງທີ່ຫຼູຫຼາອະລັງການ. ແທນທີ່ຈະເປັນອານນັ່ງທີ່ມີລາຄາແພງ ພວກລູກສິດທີ່ໃກ້ຊິດພະເຍຊູໄດ້ເອົາເຄື່ອງນຸ່ງບາງຜືນປູເທິງຫຼັງລານັ້ນ. ເປັນຫຍັງພະເຍຊູຈຶ່ງເລືອກທີ່ຈະເຂົ້າເມືອງເຢຣຶຊາເລມໃນລັກສະນະທີ່ຕ່ຳຕ້ອຍແບບນັ້ນ ໃນເມື່ອມະນຸດທີ່ມີຄວາມສຳຄັນໜ້ອຍກວ່າຕັ້ງຫຼາຍເທົ່າພັດຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການສະຫຼອງທີ່ຫຼູຫຼາອະລັງການກວ່ານີ້?
4. ຄຳພີໄບເບິນບອກລ່ວງໜ້າແນວໃດກ່ຽວກັບວິທີການທີ່ກະສັດເມຊີຈະເຂົ້າເມືອງເຢຣຶຊາເລມ?
4 ພະເຍຊູກຳລັງເຮັດໃຫ້ຄຳພະຍາກອນຂໍ້ໜຶ່ງສຳເລັດເປັນຈິງທີ່ວ່າ “ຈົ່ງຕື່ນດ້ວຍຄວາມຍິນດີ. ລູກສາວເຢຣຶຊາເລມຈົ່ງໂຫ່ຮ້ອງຍິນດີ. ດັ່ງນີ້ກະສັດຂອງເຈົ້າມາຫາເຈົ້າ. ພະອົງເປັນຊອບທຳແລະມີຄວາມພົ້ນ ພະອົງຖ່ອມຕົວລົງຂີ່ລາ.” (ຊາກາລີ 9:9) ຄຳພະຍາກອນນີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າມື້ໜຶ່ງເມຊີເຊິ່ງເປັນຜູ້ຖືກເຈີມຂອງພະເຈົ້າ ຈະເປີດເຜີຍຕົນເອງແກ່ປະຊາຊົນຊາວເຢຣຶຊາເລມໃນຖານະເປັນກະສັດທີ່ໄດ້ຮັບການແຕ່ງຕັ້ງຈາກພະເຈົ້າ. ນອກຈາກນີ້ ວິທີການທີ່ພະອົງໃຊ້ເພື່ອເປີດເຜີຍວ່າເປັນກະສັດ ລວມທັງການເລືອກສັດທີ່ໃຊ້ຂີ່ຈະເປີດເຜີຍເຖິງຄຸນລັກສະນະອັນດີເລີດໃນໃຈຂອງພະອົງ ນັ້ນກໍຄືຄວາມຖ່ອມ.
5. ເປັນຫຍັງການຄິດຕຶກຕອງເບິ່ງຄວາມຖ່ອມຂອງພະເຍຊູຈຶ່ງກະທົບໃສ່ອາລົມຄວາມຮູ້ສຶກ ແລະເປັນຫຍັງຈຶ່ງສຳຄັນທີ່ເຮົາຈະຮຽນເອົາແບບຢ່າງຂອງພະເຍຊູໃນເລື່ອງນີ້?
5 ຄວາມຖ່ອມຂອງພະເຍຊູຢູ່ໃນບັນດາຄຸນລັກສະນະທີ່ດຶງດູດໃຈຫຼາຍທີ່ສຸດ ເມື່ອຄິດຕຶກຕອງເບິ່ງ ນີ້ເປັນຄຸນລັກສະນະທີ່ກະທົບໃສ່ອາລົມຄວາມຮູ້ສຶກ. ດັ່ງທີ່ໄດ້ພິຈາລະນາໃນບົດທີ 2 ພະເຍຊູຜູ້ດຽວ “ເປັນທາງນັ້ນແລະເປັນຄວາມຈິງແລະເປັນຊີວິດ.” (ໂຢຮັນ 14:6) ເຫັນແຈ້ງວ່າບໍ່ມີມະນຸດຈັກຄົນໃນບັນດາຈຳນວນມາກມາຍທີ່ເຄີຍມີຊີວິດຢູ່ຈະມີຄວາມສຳຄັນເທົ່າກັບລູກຊາຍຂອງພະເຈົ້າ. ເຖິງປານນັ້ນ ພະເຍຊູບໍ່ເຄີຍສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມຍິ່ງແມ່ນແຕ່ໜ້ອຍດຽວ ຫຼືການຖືວ່າຕົວເອງສຳຄັນເຊິ່ງມະນຸດທີ່ບໍ່ສົມບູນແບບຈຳນວນນັບບໍ່ຖ້ວນມັກຈະມີ. ເພື່ອຈະເປັນຜູ້ຕິດຕາມພະຄລິດ ເຮົາຕ້ອງຕໍ່ສູ້ກັບທ່າອຽງທີ່ຈະຍອມໃຫ້ຄວາມຍິ່ງຄອບງຳ. (ຢາໂກໂບ 4:6) ຂໍໃຫ້ຈື່ໄວ້ວ່າ ພະເຢໂຫວາກຽດຊັງຄວາມຍິ່ງຈອງຫອງ. ສະນັ້ນຈຶ່ງສຳຄັນທີ່ເຮົາຈະຮຽນເອົາແບບຢ່າງຄວາມຖ່ອມຂອງພະເຍຊູ.
ປະຫວັດອັນຍາວນານໃນການສະແດງຄວາມຖ່ອມໃຈ
6. ຄວາມຖ່ອມໃຈແມ່ນຫຍັງ ແລະພະເຢໂຫວາຮູ້ໄດ້ແນວໃດວ່າຜູ້ເປັນເມຊີຈະຖ່ອມໃຈ?
6 ຄວາມຖ່ອມໃຈແມ່ນຄວາມອ່ອນນ້ອມ ບໍ່ມີຄວາມຈອງຫອງຫຼືຄວາມຍິ່ງ. ນີ້ເປັນຄຸນລັກສະນະທີ່ເລີ່ມຕົ້ນໃນຫົວໃຈແລະປາກົດອອກໃນຄຳເວົ້າ ໃນການປະພຶດ ແລະໃນການຕິດຕໍ່ພົວພັນກັບຄົນອື່ນ. ພະເຢໂຫວາຮູ້ໄດ້ແນວໃດວ່າຜູ້ເປັນເມຊີຈະຖ່ອມໃຈ? ພະອົງຮູ້ວ່າລູກຊາຍໄດ້ສະທ້ອນຕົວຢ່າງອັນສົມບູນພ້ອມຂອງພະອົງໃນເລື່ອງຄວາມຖ່ອມໃຈ. (ໂຢຮັນ 10:15) ພະອົງຍັງໄດ້ເຫັນຄວາມຖ່ອມຂອງລູກຊາຍໃນການກະທຳອີກດ້ວຍ. ເປັນເຊັ່ນນັ້ນແນວໃດ?
7-9. (ກ) ໃນການໂຕ້ຖຽງກັບຊາຕານ ມີກາເອນສະແດງຄວາມຖ່ອມຄືແນວໃດ? (ຂ) ຄລິດສະຕຽນຈະຮຽນແບບອົງມີກາເອນແນວໃດໃນການສະແດງຄວາມຖ່ອມ?
7 ພະທຳຢູດາເປີດເຜີຍໃຫ້ເຫັນຕົວຢ່າງທີ່ໜ້າປະທັບໃຈເລື່ອງໜຶ່ງທີ່ວ່າ “ເມື່ອມີກາເອນຜູ້ເປັນນາຍທູດສະຫວັນໄດ້ຖຽງກັນກັບພະຍາມານ ໄດ້ຕໍ່ວ່າດ້ວຍກາຍຂອງທ່ານໂມເຊ ອົງບໍ່ຫານກ່າວໂທດຫຍາບຊ້າຕໍ່ພະຍາມານ ແຕ່ວ່າໄດ້ກ່າວວ່າ ‘ຂໍໃຫ້ [ພະເຢໂຫວາ] ຕິຕຽນເຈົ້າເຖີ້ນ.’” (ຢູເດ 9) ມີກາເອນເປັນຊື່ທີ່ໃຊ້ກັບພະເຍຊູທັງກ່ອນແລະຫຼັງທີ່ພະອົງມີຊີວິດຢູ່ແຜ່ນດິນໂລກ ໃນບົດບາດຂອງອັກຄະທູດສະຫວັນ ຫຼືເປັນຫົວໜ້າກອງທັບທາງພາກສະຫວັນຂອງພະເຢໂຫວາທີ່ປະກອບດ້ວຍເຫຼົ່າທູດສະຫວັນ. * (1 ເທຊະໂລນີກ 4:16) ຂໍໃຫ້ສັງເກດວິທີທີ່ມີກາເອນຈັດການເມື່ອເກີດຂໍ້ຂັດແຍ່ງແບບນີ້ກັບຊາຕານ.
8 ບັນທຶກຂອງຢູດາບໍ່ໄດ້ບອກວ່າຊາຕານຢາກເຮັດຫຍັງກັບສົບຂອງໂມເຊ ແຕ່ເຮົາໝັ້ນໃຈໄດ້ວ່າພະຍາມານມີຈຸດປະສົງທີ່ຊົ່ວຮ້າຍບາງຢ່າງຢູ່ໃນຄວາມຄິດ. ບາງທີມັນອາດຕ້ອງການສົ່ງເສີມການໃຊ້ສົບຂອງໂມເຊຊາຍຜູ້ສັດຊື່ໃນທາງທີ່ຜິດໆໃນການນະມັດສະການປອມ. ໃນຂະນະທີ່ມີກາເອນຕໍ່ຕ້ານແຜນການຊົ່ວຮ້າຍຂອງຊາຕານ ພະອົງຍັງໄດ້ສະແດງເຖິງການຢັບຢັ້ງຕົນເອງໃນແບບທີ່ໂດດເດັ່ນ. ແນ່ນອນວ່າຊາຕານສົມຄວນຖືກຕິຕຽນ ແຕ່ໃນເວລາທີ່ມີກາເອນພວມໂຕ້ຖຽງກັບຊາຕານນັ້ນ ພະອົງຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບ ‘ການຕັດສິນໝົດສິ້ນ’ ພະອົງຮູ້ສຶກວ່າການຕັດສິນເຊັ່ນນັ້ນຄວນມາຈາກພະເຢໂຫວາພະເຈົ້າເທົ່ານັ້ນ. (ໂຢຮັນ 5:22) ໃນຖານະເປັນອັກຄະທູດສະຫວັນ ມີກາເອນມີສິດອຳນາດໃນຂອບເຂດທີ່ກວ້າງຂວາງ. ເຖິງປານນັ້ນ ດ້ວຍຄວາມຖ່ອມໃຈ ພະອົງປະເລື່ອງນັ້ນໄວ້ກັບພະເຢໂຫວາແທນທີ່ຈະພະຍາຍາມຍຶດເອົາສິດອຳນາດຕື່ມອີກ. ນອກຈາກຄວາມຖ່ອມແລ້ວ ພະອົງຍັງສະແດງຄວາມຈຽມຕົວເຊິ່ງເປັນການສຳນຶກເຖິງຂໍ້ຈຳກັດຂອງຕົນເອງ.
9 ຢູດາໄດ້ຮັບການດົນໃຈໃຫ້ຂຽນກ່ຽວກັບເຫດການນີ້ດ້ວຍເຫດຜົນໜຶ່ງ. ໜ້າເສົ້າໃຈ ຄລິດສະຕຽນບາງຄົນໃນສະໄໝຂອງຢູດາບໍ່ໄດ້ຖ່ອມໃຈ. ດ້ວຍຄວາມຍິ່ງຈອງຫອງ ເຂົາເຈົ້າ “ປ້ອຍດ່າສັບພະທຸກສິ່ງທີ່ເຂົາບໍ່ຮູ້ຈັກ.” (ຢູເດ 10) ງ່າຍແທ້ໆທີ່ເຮົາເຊິ່ງເປັນມະນຸດບໍ່ສົມບູນແບບຈະປ່ອຍໃຫ້ຄວາມຍິ່ງຄອບງຳ! ເມື່ອບໍ່ເຂົ້າໃຈບາງຢ່າງທີ່ມີການຈັດການໄປແລ້ວໃນປະຊາຄົມຄລິດສະຕຽນ ບາງທີກ່ຽວຂ້ອງກັບການຕັດສິນຂອງຄະນະຜູ້ເຖົ້າແກ່ ເຮົາຕອບສະໜອງແນວໃດ? ຖ້າເຮົາເຂົ້າຮ່ວມໃນການເວົ້າຕິຕຽນ ວິພາກວິຈານ ທັງໆທີ່ບໍ່ສາມາດຮູ້ຄວາມຈິງທັງໝົດທີ່ຢູ່ເບື້ອງຫຼັງການຕັດສິນໃຈເຊັ່ນນັ້ນ ເຮົາອາດຈະສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າຂາດຄວາມຖ່ອມບໍ່ແມ່ນບໍ? ແທນທີ່ຈະເຮັດແບບນັ້ນ ຂໍໃຫ້ເຮົາຮຽນແບບອົງມີກາເອນຫຼືພະເຍຊູ ໂດຍຫຼີກເວັ້ນຈາກການຕັດສິນເລື່ອງຕ່າງໆທີ່ພະເຈົ້າບໍ່ໄດ້ມອບສິດໃຫ້ເຮົາຕັດສິນ.
10, 11. (ກ) ມີອັນໃດທີ່ໂດດເດັ່ນກ່ຽວກັບການທີ່ລູກຊາຍພະເຈົ້າເຕັມໃຈຮັບເອົາໜ້າທີ່ມອບໝາຍທີ່ໃຫ້ມາແຜ່ນດິນໂລກ? (ຂ) ເຮົາອາດຮຽນແບບຄວາມຖ່ອມຂອງພະເຍຊູໄດ້ແນວໃດ?
10 ລູກຊາຍຂອງພະເຈົ້າຍັງສະແດງຄວາມຖ່ອມໂດຍການຮັບເອົາໜ້າທີ່ມອບໝາຍທີ່ໃຫ້ມາແຜ່ນດິນໂລກ. ຂໍໃຫ້ຄິດເຖິງສິ່ງທີ່ພະອົງໄດ້ສະລະ. ພະອົງເປັນອັກຄະທູດສະຫວັນ. ພະອົງຍັງເປັນ “ພະຄຳ” ເຊິ່ງໝາຍເຖິງໂຄສົກຂອງພະເຢໂຫວາ. (ໂຢຮັນ 1:1-3) ພະອົງໄດ້ຢູ່ໃນສະຫວັນເຊິ່ງເປັນ “ບ່ອນຢູ່ແຫ່ງຄວາມບໍລິສຸດແລະແຕ່ຍົດສັກ” ຂອງພະເຢໂຫວາ. (ເອຊາອີ 63:15) ເຖິງປານນັ້ນ ຜູ້ເປັນລູກຊາຍ “ໄດ້ຍອມທຳລາຍຕົວເອງລົງ [“ສະລະພະອົງ,” ລ.ມ.] ເອົາລັກສະນະແຫ່ງຂ້າໃຊ້ໄດ້ມາເປັນເໝືອນຢ່າງມະນຸດ.” (ຟີລິບ 2:7) ຂໍໃຫ້ຄິດເບິ່ງສິ່ງທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບໜ້າທີ່ມອບໝາຍຂອງພະອົງທີ່ຢູ່ແຜ່ນດິນໂລກ! ມີການເຄື່ອນຍ້າຍຊີວິດຂອງພະອົງໃຫ້ມາຢູ່ໃນທ້ອງຂອງຍິງສາວບໍລິສຸດຄົນຢິວ ແລ້ວຢູ່ໃນທ້ອງຈົນຄົບເກົ້າເດືອນເພື່ອຈະເລີນເຕີບໂຕເປັນແອນ້ອຍ. ພະອົງເກີດເປັນແອນ້ອຍທີ່ຊ່ວຍຕົວເອງບໍ່ໄດ້ໃນຄອບຄົວຂອງຊ່າງໄມ້ຜູ້ທຸກຍາກ ແລະຈາກນັ້ນກໍຈະເລີນເຕີບໂຕຂຶ້ນເປັນເດັກທີ່ຮຽນຍ່າງ ເປັນເດັກຊາຍໂຕນ້ອຍໆ ແລ້ວກໍເປັນໄວຮຸ່ນ. ເຖິງວ່າເປັນມະນຸດທີ່ສົມບູນແບບ ແຕ່ຕະຫຼອດໄລຍະເປັນໄວໜຸ່ມ ພະອົງຍັງຄົງຢູ່ພາຍໃຕ້ອຳນາດພໍ່ແມ່ທີ່ເປັນມະນຸດບໍ່ສົມບູນແບບ. (ລືກາ 2:40, 51, 52) ເປັນຄວາມຖ່ອມທີ່ໂດດເດັ່ນເປັນພິເສດ!
11 ເຮົາສາມາດຮຽນແບບຄວາມຖ່ອມຂອງພະເຍຊູໂດຍເຕັມໃຈຮັບເອົາໜ້າທີ່ມອບໝາຍໃນການຮັບໃຊ້ເຊິ່ງບາງຄັ້ງອາດເບິ່ງຄືວ່າຕ່ຳຕ້ອຍບໍ? ຕົວຢ່າງ ວຽກມອບໝາຍຂອງເຮົາໃນການປະກາດຂ່າວດີເລື່ອງລາຊະອານາຈັກຂອງພະເຈົ້າອາດເບິ່ງຄືວ່າເປັນວຽກຕ່ຳຕ້ອຍ ເມື່ອຜູ້ຄົນຕອບສະໜອງດ້ວຍຄວາມເສີຍເມີຍ ການເຍາະເຍີ້ຍ ຫຼືແບບບໍ່ເປັນມິດ. (ມັດທາຍ 28:19, 20) ແຕ່ຖ້າເຮົາອົດທົນໃນວຽກນີ້ ເຮົາອາດຊ່ວຍຫຼາຍຄົນໃຫ້ລອດຊີວິດ. ບໍ່ວ່າຈະແນວໃດກໍຕາມ ເຮົາຈະຮຽນຮູ້ມາກມາຍກ່ຽວກັບຄວາມຖ່ອມ ແລະເຮົາຈະຕິດຕາມຮອຍຕີນຂອງພະເຍຊູຄລິດ ຜູ້ເປັນນາຍຂອງເຮົາ.
ຄວາມຖ່ອມຂອງພະເຍຊູໃນຖານະເປັນມະນຸດ
12-14. (ກ) ເມື່ອຜູ້ຄົນຍົກຍ້ອງພະເຍຊູ ພະອົງສະແດງຄວາມຖ່ອມຄືແນວໃດ? (ຂ) ດ້ວຍວິທີໃດແດ່ທີ່ພະເຍຊູປະຕິບັດກັບຜູ້ຄົນຢ່າງຖ່ອມໃຈ? (ຄ) ສິ່ງໃດຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າຄວາມຖ່ອມຂອງພະເຍຊູບໍ່ໄດ້ເປັນພຽງແຕ່ພິທີການຫຼືມາລະຍາດທີ່ດີເທົ່ານັ້ນ?
12 ຕະຫຼອດໄລຍະການຮັບໃຊ້ຂອງພະເຍຊູຢູ່ແຜ່ນດິນໂລກ ພະອົງເປັນທີ່ຮູ້ຈັກໃນເລື່ອງຄວາມຖ່ອມ. ພະອົງສະແດງຄວາມຖ່ອມໂດຍໃຫ້ຄຳສັນລະເສີນແລະການຍົກຍ້ອງທັງໝົດມຸ່ງກົງໄປທີ່ຜູ້ເປັນພໍ່. ບາງຄັ້ງຜູ້ຄົນຍົກຍ້ອງພະເຍຊູເນື່ອງດ້ວຍສະຕິປັນຍາໃນຖ້ອຍຄຳຂອງພະອົງ ລິດເດດຂອງພະອົງໃນການເຮັດການອັດສະຈັນຕ່າງໆ ແລະແມ່ນແຕ່ຄຸນລັກສະນະທີ່ດີຂອງພະອົງ. ເທື່ອແລ້ວເທື່ອອີກ ພະເຍຊູໄດ້ຍົກການສັນລະເສີນເຊັ່ນນັ້ນໃຫ້ກັບພະເຢໂຫວາ.—ມາລະໂກ 10:17, 18; ໂຢຮັນ 7:15, 16.
13 ພະເຍຊູສະແດງຄວາມຖ່ອມໃນວິທີທີ່ພະອົງປະຕິບັດກັບຜູ້ຄົນ. ທີ່ຈິງ ພະອົງເຮັດໃຫ້ເຫັນຈະແຈ້ງວ່າພະອົງມາແຜ່ນດິນໂລກບໍ່ແມ່ນເພື່ອໃຫ້ຜູ້ອື່ນຮັບໃຊ້ ແຕ່ເພື່ອຮັບໃຊ້ຜູ້ອື່ນ. (ມັດທາຍ 20:28) ພະອົງມີເຫດມີຜົນເມື່ອຕິດຕໍ່ພົວພັນກັບຜູ້ອື່ນ ພະອົງສະແດງຄວາມຖ່ອມພ້ອມກັບຄວາມອ່ອນໂຍນ. ເມື່ອພວກລູກສິດເຮັດໃຫ້ພະອົງຜິດຫວັງ ພະອົງບໍ່ໄດ້ຕຳໜິເຂົາເຈົ້າຢ່າງຮຸນແຮງ; ພະອົງພະຍາຍາມຕໍ່ໆໄປທີ່ຈະເຂົ້າເຖິງຫົວໃຈຂອງເຂົາເຈົ້າ. (ມັດທາຍ 26:39-41) ເມື່ອຝູງຄົນມາຂັດຈັງຫວະຕອນທີ່ພະອົງຊອກບ່ອນສະຫງົບງຽບເພື່ອຈະພັກຜ່ອນເປັນສ່ວນຕົວ ພະອົງກໍບໍ່ໄດ້ໄລ່ເຂົາເຈົ້າໜີ; ພະອົງຍັງອອກແຮງຕໍ່ໆໄປເພື່ອສອນເຂົາເຈົ້າ “ຫຼາຍສິ່ງຫຼາຍຂໍ້.” (ມາລະໂກ 6:30-34) ເມື່ອຜູ້ຍິງທີ່ບໍ່ໄດ້ເປັນຄົນອິດສະລາແອນອ້ອນວອນພະອົງໃຫ້ປິ່ນປົວລູກສາວຂອງລາວ ໃນຕອນທຳອິດພະອົງຢືນຢັນວ່າບໍ່ມີທ່າອຽງທີ່ຈະປິ່ນປົວ. ເຖິງປານນັ້ນ ພະອົງກໍບໍ່ໄດ້ປະຕິເສດແບບຮ້າຍໆ; ພະອົງຍອມເຮັດຕາມຄຳຮ້ອງຂໍຂອງຍິງນັ້ນເນື່ອງຈາກຄວາມເຊື່ອອັນໂດດເດັ່ນຂອງລາວເຊິ່ງຈະພິຈາລະນາໃນບົດທີ 14.—ມັດທາຍ 15:22-28.
14 ໃນວິທີຕ່າງໆທີ່ນັບບໍ່ຖ້ວນ ພະເຍຊູດຳເນີນຊີວິດສົມຕາມຖ້ອຍຄຳທີ່ພະອົງກ່າວເຖິງຕົນເອງທີ່ວ່າ “ເຮົາມີໃຈອ່ອນຫວານແລະຖ່ອມໃຈລົງ.” (ມັດທາຍ 11:29) ຄວາມຖ່ອມຂອງພະອົງບໍ່ແມ່ນວ່າທຳທ່າເຮັດເອົາ ບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ເຮັດຕາມພິທີການຫຼືເພື່ອເປັນການສະແດງມາລະຍາດທີ່ດີ ຄວາມຖ່ອມນີ້ເປັນສິ່ງທີ່ມາຈາກໃຈ ມາຈາກທາດແທ້ຂອງພະອົງ. ດ້ວຍເຫດນີ້ຈຶ່ງບໍ່ແປກທີ່ພະເຍຊູໄດ້ຈັດໃຫ້ການສອນພວກລູກສິດໃຫ້ເປັນຄົນຖ່ອມເປັນວຽກທີ່ສຳຄັນໃນອັນດັບຕົ້ນໆ!
ສອນພວກລູກສິດໃຫ້ເປັນຄົນຖ່ອມ
15, 16. ຈຸດແຕກຕ່າງອັນໃດທີ່ພະເຍຊູຊີ້ໃຫ້ເຫັນລະຫວ່າງທັດສະນະຂອງພວກຜູ້ປົກຄອງຝ່າຍໂລກແລະທັດສະນະທີ່ພວກລູກສິດຂອງພະອົງຕ້ອງປູກຝັງ?
15 ອັກຄະສາວົກຂອງພະເຍຊູຂ້ອນຂ້າງຊັກຊ້າໃນການປູກຝັງຄວາມຖ່ອມ. ດັ່ງນັ້ນ ພະເຍຊູຈຶ່ງຈຳເປັນຕ້ອງພະຍາຍາມເທື່ອແລ້ວເທື່ອອີກເພື່ອສອນເຂົາເຈົ້າໃນເລື່ອງຄວາມຖ່ອມ. ຕົວຢ່າງ ໃນໂອກາດໜຶ່ງຢາໂກໂບແລະໂຢຮັນໄດ້ໃຫ້ແມ່ຂອງຕົນໄປຂໍໃຫ້ພະເຍຊູສັນຍາວ່າຈະໃຫ້ເຂົາເຈົ້າມີຕຳແໜ່ງສູງໃນລາຊະອານາຈັກຂອງພະເຈົ້າ. ພະເຍຊູຕອບຢ່າງຈຽມໂຕວ່າ “ທີ່ຈະນັ່ງເບື້ອງຂວາແລະເບື້ອງຊ້າຍມືຂອງເຮົານັ້ນບໍ່ເປັນການຂອງເຮົາຈະປະທານ ແຕ່ວ່າພະບິດາຂອງເຮົາໄດ້ຈັດແຈ່ງໄວ້ສຳລັບຜູ້ໃດຈະໃຫ້ແກ່ຜູ້ນັ້ນ.” ພວກອັກຄະສາວົກສິບຄົນກໍ “ເຄືອງໃຈ” ຕໍ່ຢາໂກໂບແລະໂຢຮັນ. (ມັດທາຍ 20:20-24) ພະເຍຊູຈັດການກັບບັນຫານີ້ແນວໃດ?
16 ພະອົງຕັກເຕືອນເຂົາເຈົ້າທັງໝົດຢ່າງກະລຸນາວ່າ “ທ່ານທັງຫຼາຍຮູ້ຈັກວ່າອາດຍາເຈົ້ານາຍທັງຫຼາຍຂອງພວກຕ່າງປະເທດກໍຄຸ້ມຄອງເຂົາແລະຜູ້ໃຫຍ່ທັງຫຼາຍກໍບັງຄັບເຂົາ. ໃນທ່າມກາງພວກທ່ານກໍຈະບໍ່ເປັນຢ່າງນັ້ນ ແຕ່ວ່າຄົນທຸກຄົນທີ່ຢາກກາຍເປັນຜູ້ໃຫຍ່ໃນທ່າມກາງພວກທ່ານ ຜູ້ນັ້ນຈະເປັນຂ້າໃຊ້ແຫ່ງທ່ານທັງຫຼາຍ ແລະຄົນທຸກຄົນທີ່ຢາກເປັນຕົ້ນໃນທ່າມກາງພວກທ່ານ ໃຫ້ຜູ້ນັ້ນເປັນຂ້າໃຊ້ຂອງທ່ານທັງຫຼາຍເຖີ້ນ.” (ມັດທາຍ 20:25-27) ພວກອັກຄະສາວົກຄົງໄດ້ເຫັນແລ້ວວ່າ “ອາດຍາເຈົ້ານາຍທັງຫຼາຍຂອງພວກຕ່າງປະເທດ” ເປັນຄົນອວດໂຕ ມັກໃຫຍ່ໃຝ່ສູງ ແລະເຫັນແກ່ຕົວຫຼາຍ. ພະເຍຊູສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າພວກລູກສິດຂອງພະອົງຕ້ອງຕ່າງຈາກພວກຜູ້ກົດຂີ່ຂົ່ມເຫງທີ່ກະຫາຍອຳນາດ. ພວກລູກສິດຕ້ອງເປັນຄົນຖ່ອມ. ພວກອັກຄະສາວົກເຂົ້າໃຈຈຸດສຳຄັນຂອງເລື່ອງນີ້ບໍ?
17-19. (ກ) ໃນຄືນກ່ອນຈະສິ້ນຊີວິດ ພະເຍຊູໄດ້ໃຊ້ວິທີໃດເພື່ອສອນບົດຮຽນທີ່ໜ້າຈົດຈຳໃຫ້ກັບພວກອັກຄະສາວົກກ່ຽວກັບຄວາມຖ່ອມ? (ຂ) ອັນໃດເປັນບົດຮຽນທີ່ມີແຮງກະຕຸ້ນຫຼາຍທີ່ສຸດໃນເລື່ອງຄວາມຖ່ອມເຊິ່ງພະເຍຊູໄດ້ສອນໃນຖານະເປັນມະນຸດ?
17 ເລື່ອງນີ້ບໍ່ງ່າຍສຳລັບເຂົາເຈົ້າ. ນີ້ບໍ່ແມ່ນຄັ້ງທຳອິດແລະກໍບໍ່ແມ່ນຄັ້ງສຸດທ້າຍທີ່ພະເຍຊູສອນບົດຮຽນດັ່ງກ່າວ. ກ່ອນໜ້ານີ້ ເມື່ອມີການຖຽງກັນວ່າແມ່ນຜູ້ໃດເປັນໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນທ່າມກາງພວກເຂົາເຈົ້າ ພະອົງໄດ້ໃຫ້ເດັກນ້ອຍຜູ້ໜຶ່ງມາຢືນຢູ່ທ່າມກາງພວກເຂົາແລະບອກໃຫ້ພວກເຂົາເປັນຄືກັບເດັກນ້ອຍ ເພາະເດັກນ້ອຍບໍ່ມີຄວາມຍິ່ງ ບໍ່ມີຄວາມມັກໃຫຍ່ໃຝ່ສູງ ແລະບໍ່ເປັນຫ່ວງເລື່ອງຖານະຕຳແໜ່ງເຊິ່ງຕາມທຳມະດາແລ້ວຜູ້ໃຫຍ່ມັກເປັນ. (ມັດທາຍ 18:1-4) ຢ່າງໃດກໍຕາມ ໃນຄືນກ່ອນທີ່ພະອົງຈະສິ້ນຊີວິດ ພະອົງເຫັນວ່າພວກອັກຄະສາວົກຍັງຕໍ່ສູ້ກັບຄວາມຍິ່ງຢູ່. ດັ່ງນັ້ນ ພະອົງຈຶ່ງສອນບົດຮຽນທີ່ບໍ່ມີວັນລືມໃຫ້ແກ່ເຂົາເຈົ້າ. ພະອົງເອົາຜ້າເຊັດໂຕມັດແອວຕົນເອງແລະເຮັດໜ້າທີ່ຕ່ຳຕ້ອຍທີ່ສຸດເຊິ່ງເປັນວຽກທີ່ຄົນຮັບໃຊ້ໃນສະໄໝນັ້ນເຮັດໃຫ້ແຂກຂອງຄອບຄົວ. ພະເຍຊູລ້າງຕີນຂອງພວກອັກຄະສາວົກແຕ່ລະຄົນເຊິ່ງລວມເຖິງຢູດາຜູ້ທີ່ພວມຈະທໍລະຍົດຕໍ່ພະອົງ!—ໂຢຮັນ 13:1-11.
18 ພະເຍຊູຍັງຊ່ວຍເຂົາເຈົ້າໃຫ້ເຂົ້າໃຈຈຸດສຳຄັນກ່ຽວກັບຄວາມຖ່ອມເມື່ອພະອົງບອກເຂົາເຈົ້າວ່າ “ເຮົາໄດ້ປະທານແບບຢ່າງໃຫ້ແກ່ທ່ານທັງຫຼາຍ.” (ໂຢຮັນ 13:15) ໃນທີ່ສຸດແລ້ວບົດຮຽນນີ້ເຂົ້າເຖິງຫົວໃຈຂອງເຂົາເຈົ້າບໍ? ທີ່ຈິງ ຕໍ່ມາໃນຄືນນັ້ນເຂົາເຈົ້າຍັງຖຽງກັນອີກວ່າຜູ້ໃດເປັນໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນທ່າມກາງເຂົາເຈົ້າ! (ລືກາ 22:24-27) ເຖິງປານນັ້ນ ພະເຍຊູກໍອົດທົນກັບເຂົາເຈົ້າຕໍ່ໆໄປແລະສອນເຂົາເຈົ້າດ້ວຍຄວາມຖ່ອມ. ຈາກນັ້ນ ພະອົງໃຫ້ບົດຮຽນທີ່ມີແຮງກະຕຸ້ນຫຼາຍທີ່ສຸດໃນບັນດາບົດຮຽນທັງໝົດ “ພະອົງໄດ້ຖ່ອມຕົວເອງລົງບັງເກີດນ້ອມຟັງເຖິງຄວາມຕາຍ ແມ່ນຄວາມຕາຍທີ່ໄມ້ກາງເຂນ.” (ຟີລິບ 2:8) ພະເຍຊູເຕັມໃຈຮັບເອົາຄວາມຕາຍທີ່ໜ້າອັບປະຍົດ ຖືກກ່າວຫາຢ່າງຜິດໆວ່າເປັນອາດຊະຍາກອນແລະຜູ້ໝິ່ນປະໝາດພະເຈົ້າ. ດ້ວຍເຫດນີ້ ລູກຊາຍຂອງພະເຈົ້າຈຶ່ງພິສູດວ່າບໍ່ຄືໃຜ ເພາະວ່າໃນບັນດາສິ່ງເນລະມິດສ້າງຂອງພະເຢໂຫວາ ພະເຍຊູໄດ້ສະແດງຄວາມຖ່ອມຢ່າງດີເລີດແລະໃນລະດັບສູງສຸດ.
19 ບາງທີອາດແມ່ນບົດຮຽນນີ້ແຫຼະ ບົດຮຽນສຸດທ້າຍໃນເລື່ອງຄວາມຖ່ອມທີ່ພະເຍຊູໄດ້ສອນໃນຖານະເປັນມະນຸດ ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ຄວາມຖ່ອມຝັງຢູ່ໃນຫົວໃຈຂອງພວກອັກຄະສາວົກຜູ້ສັດຊື່ຢ່າງບໍ່ມີວັນລືມເລືອນໄດ້. ຄຳພີໄບເບິນບອກເຮົາວ່າ ຜູ້ຊາຍເຫຼົ່ານີ້ເຮັດວຽກດ້ວຍຄວາມຖ່ອມເປັນເວລາຫຼາຍປີ ກະທັ່ງຫຼາຍສິບປີຕໍ່ມາ. ສຳລັບເຮົາເດເປັນແນວໃດ?
ເຮົາຈະເຮັດຕາມແບບຢ່າງທີ່ພະເຍຊູວາງໄວ້ບໍ?
20. ເຮົາຈະຮູ້ໄດ້ແນວໃດວ່າເຮົາມີຄວາມຖ່ອມໃນຫົວໃຈຫຼືບໍ່?
20 ທ່ານໂປໂລເຕືອນເຮົາແຕ່ລະຄົນວ່າ “ຈົ່ງມີຄວາມຄຶດນັ້ນທີ່ໄດ້ມີຢູ່ໃນພະຄລິດເຍຊູ.” (ຟີລິບ 2:5) ເຊັ່ນດຽວກັບພະເຍຊູ ເຮົາຕ້ອງເປັນຄົນຖ່ອມໃຈ. ເຮົາຈະຮູ້ໄດ້ແນວໃດວ່າເຮົາມີຄວາມຖ່ອມໃນຫົວໃຈຫຼືບໍ່? ຂໍໃຫ້ພິຈາລະນາເລື່ອງນີ້ ທ່ານໂປໂລເຕືອນວ່າ ເຮົາບໍ່ຄວນ “ກະທຳສິ່ງໜຶ່ງສິ່ງໃດດ້ວຍການຖຽງກັນຫຼືດ້ວຍການອວດຕົວອັນເປົ່າໆ ແຕ່ວ່າດ້ວຍໃຈຖ່ອມຕົວລົງ ໃຫ້ຜູ້ນີ້ຖືຜູ້ນັ້ນດີກວ່າຕົວເອງ.” (ຟີລິບ 2:3) ດັ່ງນັ້ນ ຄຳຕອບສຳລັບຄຳຖາມນີ້ຂຶ້ນຢູ່ກັບວ່າເຮົາເບິ່ງຜູ້ອື່ນແນວໃດເມື່ອທຽບກັບຕົວເຮົາເອງ. ເຮົາຕ້ອງເບິ່ງວ່າເຂົາເຈົ້າດີກວ່າ ແລະສຳຄັນກວ່າເຮົາ. ເຮົາຈະເອົາຄຳແນະນຳນີ້ໄປໃຊ້ບໍ?
21, 22. (ກ) ເປັນຫຍັງຄລິດສະຕຽນທີ່ເປັນຜູ້ດູແລຈຶ່ງຕ້ອງເປັນຄົນຖ່ອມໃຈ? (ຂ) ເຮົາຈະສະແດງໃຫ້ເຫັນໂດຍວິທີໃດວ່າເຮົາຄາດແອວໄວ້ດ້ວຍຄວາມຖ່ອມໃຈ?
21 ຫຼາຍປີພາຍຫຼັງທີ່ພະເຍຊູໄດ້ສິ້ນຊີວິດ ອັກຄະສາວົກເປໂຕຍັງຄິດເຖິງຄວາມສຳຄັນຂອງຄວາມຖ່ອມໃຈ. ເປໂຕໄດ້ສອນຄລິດສະຕຽນທີ່ເປັນຜູ້ດູແລໃຫ້ປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງຕົນດ້ວຍຄວາມຖ່ອມໃຈ ບໍ່ປະຕິບັດເໝືອນເປັນເຈົ້ານາຍທີ່ກົດຂີ່ຝູງແກະຂອງພະເຈົ້າ. (1 ເປໂຕ 5:2, 3) ໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບບໍ່ແມ່ນຂໍ້ອ້າງສຳລັບຄວາມຍິ່ງ. ໃນທາງກົງກັນຂ້າມ ການມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບຫຼາຍຂຶ້ນແຮ່ງຈຳເປັນຕ້ອງມີຄວາມຖ່ອມທີ່ແທ້ຈິງ. (ລືກາ 12:48) ແນ່ນອນ ຄຸນລັກສະນະນີ້ບໍ່ແມ່ນວ່າສຳຄັນຫຼາຍຕໍ່ຜູ້ດູແລເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ວ່າສຳຄັນຕໍ່ຄລິດສະຕຽນທຸກໆຄົນດ້ວຍ.
22 ແນ່ນອນວ່າເປໂຕຈະບໍ່ມີວັນລືມຄືນນັ້ນທີ່ພະເຍຊູໄດ້ລ້າງຕີນຂອງລາວ ແມ່ນວ່າເປໂຕເອງບໍ່ໄດ້ເຫັນດີນຳ! (ໂຢຮັນ 13:6-10) ເປໂຕຂຽນເຖິງຄລິດສະຕຽນວ່າ “ໃຫ້ຄົນທັງປວງຄາດແອວໄວ້ດ້ວຍຄວາມຖ່ອມໃຈໃນການປະຕິບັດຕໍ່ກັນແລະກັນ.” (1 ເປໂຕ 5:5, ລ.ມ.) ຄຳວ່າ “ຄາດແອວ” ເຮັດໃຫ້ນຶກເຖິງການກະທຳຂອງຄົນຮັບໃຊ້ເຊິ່ງຈະຄາດແອວດ້ວຍຜ້າກັນເປື້ອນເພື່ອເຮັດວຽກທີ່ຕ່ຳຕ້ອຍ. ຖ້ອຍຄຳນີ້ອາດເຮັດໃຫ້ນຶກເຖິງໂອກາດທີ່ພະເຍຊູເອົາຜ້າເຊັດໂຕຄາດແອວຕົນເອງກ່ອນຈະຄູ້ເຂົ່າລົງເພື່ອລ້າງຕີນພວກອັກຄະສາວົກ. ຖ້າເຮົາຕິດຕາມພະເຍຊູ ເຮົາຈະຖືວ່າວຽກໃດໆກໍຕາມທີ່ໄດ້ຮັບມອບໝາຍຈາກພະເຈົ້າບໍ່ຄູ່ຄວນກັບສັກສີຂອງເຮົາບໍ? ຄວາມຖ່ອມໃນຫົວໃຈຂອງເຮົາຄວນຈະເປັນສິ່ງທີ່ປາກົດແຈ້ງແກ່ຄົນທັງປວງ ຄືກັບວ່າເຮົາຄາດແອວໄວ້ດ້ວຍຄວາມຖ່ອມໃຈ.
23, 24. (ກ) ເປັນຫຍັງເຮົາຄວນຈະຕ້ານທານແນວໂນ້ມໃດໆກໍຕາມທີ່ນຳໄປສູ່ຄວາມຍິ່ງ? (ຂ) ບົດຕໍ່ໄປຈະຊ່ວຍແກ້ໄຂຄວາມຄິດທີ່ຜິດອັນໃດໃນເລື່ອງຄວາມຖ່ອມ?
23 ຄວາມຍິ່ງເປັນຄືກັນກັບຢາພິດເຊິ່ງອາດກໍຜົນເສຍຫາຍທີ່ຮ້າຍແຮງໄດ້. ຄວາມຍິ່ງອາດເຮັດໃຫ້ຄົນທີ່ມີຄວາມສາມາດທີ່ສຸດກາຍເປັນຄົນໄຮ້ຄ່າສຳລັບພະເຈົ້າ. ໃນອີກດ້ານໜຶ່ງ ຄວາມຖ່ອມໃຈອາດເຮັດໃຫ້ຄົນທີ່ມີຄວາມສາມາດໜ້ອຍທີ່ສຸດເປັນຄົນທີ່ມີຄ່າຫຼາຍສຳລັບພະເຢໂຫວາ. ຖ້າເຮົາປູກຝັງຄຸນລັກສະນະທີ່ລ້ຳຄ່ານີ້ທຸກໆມື້ໂດຍການພະຍາຍາມດຳເນີນຕາມຮອຍຕີນຂອງພະຄລິດດ້ວຍຄວາມຖ່ອມໃຈ ລາງວັນຈະເໜືອກວ່າທີ່ເຮົາຄຶດເຖິງໄດ້. ເປໂຕໄດ້ຂຽນວ່າ “ທ່ານທັງຫຼາຍຈົ່ງຖ່ອມຕົວລົງໃຕ້ມືອັນມີອຳນາດແຫ່ງພະເຈົ້າ ເພື່ອພະອົງຈະໄດ້ຍົກຍໍທ່ານທັງຫຼາຍຂຶ້ນໃນເວລາທີ່ສົມຄວນ.” (1 ເປໂຕ 5:6) ແນ່ນອນວ່າພະເຢໂຫວາໄດ້ຍົກຍໍພະເຍຊູຂຶ້ນເນື່ອງຈາກພະເຍຊູໄດ້ຖ່ອມຕົວຢ່າງຄົບຖ້ວນແທ້ໆ. ພະເຈົ້າຂອງເຮົາຈະຍິນດີເຊັ່ນກັນທີ່ຈະໃຫ້ລາງວັນສຳລັບຄວາມຖ່ອມໃຈຂອງເຮົາ.
24 ເປັນຕາໜ້າເສຍໃຈ ບາງຄົນຄິດວ່າຄວາມຖ່ອມໃຈແມ່ນສັນຍະລັກທີ່ສະແດງເຖິງຄວາມອ່ອນແອ. ຕົວຢ່າງຂອງພະເຍຊູຊ່ວຍເຮົາໃຫ້ເຫັນວ່າຄວາມຄິດແບບນັ້ນບໍ່ຖືກຕ້ອງ ເພາະວ່າຜູ້ທີ່ຖ່ອມໃຈຫຼາຍທີ່ສຸດໃນບັນດາມະນຸດກໍຍັງເປັນຜູ້ທີ່ກ້າຫານຫຼາຍທີ່ສຸດ. ເລື່ອງນີ້ຈະເປັນຫົວຂໍ້ຂອງບົດຕໍ່ໄປ.
^ ໃນການພິຈາລະນາເຫດການນີ້ ແຫຼ່ງອ້າງອີງໜຶ່ງກ່າວວ່າ ສັດເຫຼົ່ານີ້ “ເປັນສັດຕ່ຳຕ້ອຍ” ແລະຍັງກ່າວຕື່ມວ່າ “ພວກມັນຊັກຊ້າ ດື້ດ້ານ ເປັນສັດໃຊ້ຂອງຄົນທຸກຍາກ ແລະເປັນສັດທີ່ບໍ່ງາມ.”
^ ສຳລັບຫຼັກຖານເພີ່ມເຕີມທີ່ວ່າມີກາເອນແມ່ນພະເຍຊູ ຂໍໃຫ້ເບິ່ງປຶ້ມຄຳພີໄບເບິນສອນແນວໃດແທ້ໆ? ໜ້າ 218-219 ຈັດພິມໂດຍພະຍານພະເຢໂຫວາ.
