Lipaki za Jehova Baanga Cwañi Sayansi?
Lwaitebuha lika zebapetile ba sayansi mi lwalumelelana ni litaba zebafumani zenani bupaki.
Ka kuya ka dikishinari yeñwi, “sayansi ki tuto yetalusa moliinezi lika zebupilwe ni moliezezanga lika zeo, mane ni zibo yelufumana ka kuituta zona.” Nihaike kuli Bibele haki buka ya sayansi, isusueza batu kuituta lika zebupilwe mwa lifasi ni kuitusisa litaba zebafumani ba sayansi. Halunyakisiseñi mitala yelatelela:
Tuto ya lihalimu: “Hamuinulele meeto amina kwahalimu, mi mutalime. Ki mañi yabupile lika zeo? Ki Yena yalaela limpi zazona kulikana ni palo yazona; kaufelaa zona ulibiza fa mabizo.”—Isaya 40:26.
Tuto ya sayansi yeama lika zepila: Salumoni “naabulela za likota, kukala ka kota ya sidare ya kwa Lebanoni kuisa kwa kota ya hisopa yemela fa limota; naabulela za lifolofolo, za linyunywani, za lika zehohoba, ni za litapi.”—1 Malena 4:33.
Mulyani: “Babaiketile habatokwi mualafi, baba mutokwa ki babakula.”—Luka 5:31.
Mayemo a lihalimu: “Kana ukile wakena mwa mabulukelo a litwa, kamba ukile wabona mabulukelo a simbwewewe . . . ? Moya wa kwa upa ofuka mwa lifasi usimuluha kai?”—Jobo 38:22-24.
Mwa lihatiso zaluna, lubonisanga kuli lwaitebuha sayansi ka kuñola litaba zebonisa lika zefumaneha mwa pupo ni misebezi yebapetile ba sayansi. Bashemi babali Lipaki za Jehova basusuezanga bana babona kuituta kwa sikolo ilikuli bakone kuutwisisa hande moliinezi lika mwa lifasi lebapila ku lona. Lipaki za Jehova babañata baeza misebezi yeama litaba za sayansi, kukopanyeleza cwalo ni yemiñwi yecwale ka misebezi ya kuituta zeezahala mwa mubili wa mutu, lipalo, ni sayansi ya lika zesapili.
Litaba zebasa koni kutalusa ba sayansi
Halulumeli kuli ba sayansi bakona kualaba lipuzo kaufela zebanani zona batu mwa bupilo. a Ka mutala, licaziba ba sayansi babaituta za macwe babatisisanga kuli bazibe kuli lifasi lipangilwe fañi, mi ba sayansi babaituta za mubili wa mutu baitutanga mousebeleza mubili wa mutu. Kono ki kabakalañi lifasi halilukisizwe hande ka nzila yekonahalisa kuli lika zepila libeteñi, mi ki kabakalañi lilama za mubili wa mutu halisebelisananga hande ka kuswalisana?
Lulemuhile kuli ki Bibele feela yekona kualaba lipuzo zeo ka nzila yekolwisa. (Samu 139:13-16; Isaya 45:18) Ki lona libaka halulumela kuli haiba mutu ubata kuli aitute hande, uswanela kuituta za sayansi ni Bibele.
Fokuñwi, kukona kubonahala kuli sayansi yalwanisana ni zeibulela Bibele. Batu babañwi bakona kulumela taba yeo bakeñisa kuli habautwisisi zeiluta Bibele luli. Ka mutala, Bibele hailuti kuli lifasi nelibupilwe mwa mazazi a 6 a lihora ze 24.—Genese 1:1; 2:4.
Litaba zeñwi zebaanga batu babañata kuli zalumelelana ni sayansi halina hande bupaki, mi mane licaziba ba sayansi babañwi haba lilumeli. Ka mutala, lika mwa lifasi liezizwe ka nzila yekomokisa, yebonisa kuli liezizwe ki mutu yabutali. Kabakaleo, ba sayansi babañata babaituta za mubili wa mutu, babaituta za milyani ya Sikuwa, ni batu babañwi, balumela kuli lika zepila nelisika taha ka kuipilaula.
a Caziba yomuñwi wa litaba za sayansi wa kwa Austria yabizwa Erwin Schrödingerili, ili yanaawinile mupuzo omuñwi, utalusa kuli sayansi “haikoni feela . . . kualaba lipuzo za butokwa zelunani zona.” Caziba yomuñwi yabizwa Albert Einstein naabulezi kuli: “Manyando aluipumani ku ona alutusize kulemuha kuli kuba feela ni zibo hakukoni kulutusa kutatulula miinelo yetaata yelukopana ni yona mwa bupilo.”