Mu ye kwa litaba za mwahali

BABANCA BABUZA KULI

Ki Kabakalañi Bashemi Baka Habasa Nilumelezi Kueza Lika Zenitabela?

Ki Kabakalañi Bashemi Baka Habasa Nilumelezi Kueza Lika Zenitabela?

 Balikani bamina bamimemile kwa kakiti kakakaba teñi kwa mafelelezo a sunda. Mi mubuza bashemi bamina ka za haiba bamilumeleza kuya kono bamialaba ka kunonga kuli, “Batili.” Taba yeo hai mikomokisi. Kakuli nako yefelile neba mifile kalabo yeswana.

Ze mwa taba ye

 Ki kabakalañi bashemi baka habahananga kamita?

 Haiba kubonahala kuli bashemi bamina kamita haba milumelezangi kueza lika zeñwi, mukona kuikutwa kuli habatabeli feela kuli muezange lika zemutabela.

 Musizana yabizwa Marie naaikutwile cwalo hanaabile ni foni lwapili mwa bupilo bwahae. Utalusa kuli: “Bo ndate nebatomile milao yemiñata yeama maapp yene nikona kubeya fa foni, batu bane nikaikambotanga ni bona, ni nako yene nikaikambotanga ni bona. Kono balikani baka bona nebakona kueza lika kaufela zene babata!”

 Za kunahanisisa: Kana luli bo ndatahe Marie neba muhanisa kueza lika zanaatabela? Ki lika mañi zeñwi mwendi zene babeile mwa munahano?

Nihaike kuli milao ya fa mukwakwa yebonisa lubilo loiswanela kumatiswa mota ikona kupalelwisa mumatisi kumata fa lubilo lwatabela, kono yakona kumusileleza kwa likozi, ka nzila yeswana, milao yebatomile bashemi bamina yakona kumipalelwisa kueza lika kaufela zemutabela kono kuutwa milao yeo kwakona kumisileleza kwa likozi

 Mulike muezezo wo: Mueze inge kuli mu bashemi, mi munani mwana ya mwa lilimo za kunonoboka yasazo ba ni foni. Ki lika mañi zeneka mibilaeza? Ki milao mañi ya mwakuitusiseza foni yene mukatomela mwanaa mina kuli mumusileleze? Nemuka bulelañi mwanaa mina hanaaka bulela kuli hamutabeli kuli aeze lika zatabela?

 “Bo ndate kamita nebabulelanga kuli, ‘Ulike kunahana feela mone ukaikutwela kambe ki wena mushemi.’ Kueza cwalo neku nitusanga kulemuha butokwa bwa milao yabona ni mabaka hane batomanga milao yeo. Kambe ninani bana, nenika libelela kuli bana baka balatelele milao yeswana, ili yebabata bo ndate kuli niilatelele.”—Tanya.

 Nikona kukolwisa cwañi bashemi baka?

 Musike mwaeza lika zelatelela: Kunyema, kutongoka, kamba kukanana.

 “Hamuna kupeta sesiñwi ka kuhanyaukela bashemi bamina, mi mane mina ni bashemi bamina mukakatala feela mwa munahano. Haiba mukanana, bashemi bamina baka miinga kuli musali banana mi hamutokwi kufiwa tukuluho yeñata.”—Richard.

 Kono mulike muezezo wo: Musike mwaakufa kualaba. Kono muunge muinelo wo sina moba uungela bashemi bamina. Muipuze kuli: ‘Kana luli bashemi baka haba nisepi kamba zebasa sepi ki sibaka senikaya ku sona, kamba batu beni kayo ba ni bona?’ Neikaba hande hane mukaikambota ni bona kuli muzibe libaka hane bahanile.

 “Bashemi baka babanga ni mabaka aswanela nako kaufela habatomanga milao. Bashemi baka haba nitibeli kuli nisike naeza lika zenitabela; kono babata feela kuli nieze lika zelukile zesike zanitahiseza butata.”—Ivy.

 Sikuka sa mwa Bibele: “Mutu wa sitoto ubonahalisa maikuto ahae kaufela, kono yabutali yena waiswala.”—Liproverbia 29:11.

 Musike mwaeza lika zelatelela: Kueza lika zeba mihanisize bashemi bamina ka kuipata-pata.

 “Nenisa latelelangi milao yene batomile bo ndate ka za mwakuitusiseza foni hane nibanga ninosi. Nenibatile linzila za mwakulumela ka zona balikani baka tushango busihu ni kuikungela maapp ane banihanisize. Kono hasamulaho, nebafitanga fa kuziba zene niezanga mi neba nifanga milao yemiñata kakuli nebasa koni kunisepa hape. Kufosahalile hahulu kusalatelela milao yelufilwe.”—Marie.

 Kono mulike muezezo wo: Mulatelele milao yeba mifa bashemi bamina mi kueza cwalo kukatahisa kuli bamisepe.

 “Mube ni pilu-telele. Kukona kuunga nako kuli bashemi bamina bacince mulao one batomile, kono haiba mulatelela milao yene bamifile, bakona kumifa tukuluho yeñata.”—Melinda.

 Sikuka sa mwa Bibele: “Muutwe bashemi bamina mwa lika kaufela.”—Makolose 3:20.

 Musike mwaeza lika zelatelela: Kuhapeleza bashemi bamina kumilumeleza kueza lika zebaeza litaka zamina.

 “Kutundamena kuli bashemi bamina bamilumeleze kueza lika zemutabela hakuna kumitusa kamba mane kutahisa kuli bamilumeleze kueza lika zeo.”—Natalie.

 Kono mulike muezezo wo: Muitusise kalulo yeli, Reasoning on the Rules kuli imituse kuikambota ni bashemi bamina.

 “Bashemi hañata babatanga kulemuha haiba mwanaa bona wakona kueza likatulo zende. Kacwalo, haniambolanga ni bashemi baka nilikanga kutalusa lika ka moliinezi luli mwa sibaka sa kubulela feela moniikutwela ka za taba yeo. Kueza cwalo kutahisanga kuli bashemi baka banilumeleze kueza lika zeni bakupile.”—Joseph.

 Sikuka sa mwa Bibele: “Kuteka ndataho ni maho.”—Maefese 6:2.