Linaha Ze Bulezwi Mwa Bibele

ISILAELE ha n’e itukiseza ku kena mwa Naha ya Sepiso, Mushe n’a bulelezi Mulimu takazo ya hae ye tuna, ya kuli: “Na ku lapela, u ni lumelele ku sila, ni y’o bona naha ye nde, ye mwa buse bwa Jordani, ni malundu ani a mande.”—De 3:25.

Ku Mushe, nto yeo ne isike ya ezahala, kono n’a pahami fa lilundu le li talimani ni Jeriko ni ku bona naha yeo—ili ‘Giliadi, ku isa ku ya kwa Dani ni naha ya Juda ku isa kwa liwate la kwa malikelelo ni naha ya kwa Mboela ni libala la Jordani.’ (De 3:27; 34:1-4) Kana se mu kile mwa utwa mabizo ao? Kana mwa ziba ko ne li inzi libaka ze na ni mabizo ao?

Miteñi ye ki ba sikai batu ba Jehova ba ba kona ku potela libaka ze ñata ze ba balanga mwa Bibele. Ha ba koni ku eza zeo Mulimu n’a bulelezi Abrahama ku li eza, ili ku zamaya mwa butelele ni mwa bupala bwa Naha ya Sepiso. (Ge 13:14-17) Niteñi, Bakreste ba niti ba nyolelwa hahulu ku ziba libaka ze bulezwi mwa Bibele ni mo li swalisanela, se siñwi ni se siñwi.

Mwa kona ku itusisa hatiso ye ya “Bona Naha ye Nde,” kwa ku ekeza kutwisiso ya mina ya Mañolo. I na ni maswaniso a libaka luli, ze cwale ka Giliadi ye bonisizwe fa likepe la fahalimu. Limapa ki ze luta ni ku fita, mi li kona ku tungisa hahulu zibo ya mina ya libaka ze bulezwi mwa Bibele.

Mapa ye fa likepe 2 ni 3 i kanatela fa linaha kamba libaka ze tuna. Ka mutala, ha mu ka bona ko ne ku fumaneha Asirya ni Egepita, ku zwa kwa Naha ya Sepiso, mw’a kona ku utwisisa hande bupolofita bo bu bulela za linaha zeo. (Is 7:18; 27:13; Ho 11:11; Mi 7:12) Kasholondondo ka ka bizwa Naha ya Sepiso ne ka fumaneha fa manganandila a linzila za kwaikale, mi linaha ze ñwi ne li bata ku busa masimu a kona a mubu o munde mo ne ku mela bubeke, likota za veine, ni likota za olive.—De 8:8; Bt 15:5.

Fokuñwi, mu ka bata ku bapanya limapa. Ka mutala, Jonasi n’a lumilwe kwa muleneñi wa Asirya, kono n’a ile kwa Tareshishi. (Jon 1:1-3) Kana mwa bona libaka zeo fa mapa yani ya pili? Kono Tareshishi ha i swaneli k’u ngiwa kuli ki Tarese, kwa n’a pepezwi muapositola Paulusi. Mu ka fumana Tarese ni mileneñi ye miñwi ye mituna fa mapa ye fa likepe le.

Mu nahane ka za musipili wa n’a zamaile Abrahama ni butelele bwa ona ha mu nze mu fumana Ure, Karani, ni Jerusalema. Jehova ha s’a mu bizize kwa Ure, a ina mwa Karani mi ku tuha f’o a ya kwa Naha ya Sepiso. (Ge 11:28–12:1; Lik 7:2-5) Mu ka utwisisa hahulu za musipili wa Abrahama ha mu ka ituta taba ye li “Miteñi ya Boñulukundi,” fa makepe 6-7.

Mapa ya pili ni ye inzi fa ha li ami nako tenyene. Hamulaho wa limapa ze peli zeo, limapa ka nañungelele li tatamana ka ku ya ka bukale bwa ze amiwa. Mileneñi kamba litaba ze boniswa fa mapa li ama likezahalo za mwa nako ye ñwi. Nihaike fa Kalulo ya Ze Bulezwi (makepe 34-5) ha ku si ka bulelwa sibaka ni sibaka se si bonisizwe fa limapa, hañata ya kona ku mi tusa ku fumana limapa ze ama sisupo se mu sweli ku batisisa.

Mapa ye fa makepe a fahali (makepe 18-19) i na ni litolopo ze ñata ni mileneñi ya mwa Naha ya Sepiso. Mukoloko o talusa lisupo ze bonisizwe fa mapa u ka mi tusa ku fumana mileneñi ya Malivi ni minzi ya masabelo ye silezi, ni ku ziba ka za haiba sibaka  se siñwi ne si bulezwi mwa Mañolo a Siheberu, Mañolo a Sigerike, kamba mwa bubeli bwa ona.

Ka nako ye, libaka ze ñwi ze bulezwi mwa Bibele ha li zibahali ko li fumaneha, kacwalo buñata bwa mabizo ao h’a yo fa mapa ya fahali. Hape, ne ku sa konahali ku beya fateñi mileneñi kaufela ni litolopo, ze cwale ka litolopo kaufela ze fumaneha mwa milulwani ya masika. (Jos likau.15-19) Niteñi, mapa yeo hañata i na ni mileneñi ya fakaufi, ili ku mi konisa ku akaleza fo ku fumaneha sibaka seo. Lika ze ñwi ze cwale ka malundu, linuka, ni misindi li bonisizwe, mi ñambamo ni sibupeho sa sibaka li bonisizwe ka mibala. Litolongosho ze cwalo za kona ku mi tusa ku utwisisa lika ze bulezwi mwa Bibele inge kuli mwa iponela zona.

Litaba ze ñwi ka za libaka ze bulezwi mwa Bibele li fumaneha mwa buka ya Insight on the Scriptures, ye fumaneha mwa lipuo ze ñata. * Ha mu nze mu itusisa yona ni lihatiso ze ñwi za ku ituta ka zona Bibele, buka ya “Bona Naha ye Nde” ibe fakaufi. Mu ame ku yona ha mu nze mu ituta Mañolo kaufela, a’ ka mi tusa hahulu mwa bupilo bwa mina.—2Ti 3:16, 17.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi fa likepe 5]

LIBUKA ZA MWA BIBELE NE LI ÑOLEZWI MWA

Babilona

Sesarea

Korinte

Egepita

KEfese

Jerusalema

Masedonia

Moabi

Patmosi

Naha ya Sepiso

Roma

Shushani

[Mapa ye fa likepe 4, 5]

(Kuli mu bone mo i hatiselizwe luli, mu bone hatiso)

Linaha ze bulezwi mwa Bibele ni Litolopo ze Tuna

Naha Ya Sepiso

A1 ITALIA

A2 ROMA

A3 SICILY

A3 MELITA

C2 MASEDONIA

C2 Filipi

C2 GREECE

C3 ATENE

C3 Korinte

C3 KRETA

C4 LIBIA

D3 Antioke (wa Pisidia)

D3 Efese

D3 PATMOSI

D3 RODE

D4 MEMFISI

D5 EGEPETA

E2 ASIA MINOR

E3 Tarese

E3 Antioke (wa Siria)

E3 SIPERA

E4 Sidoni

E4 Damaseka

E4 Tire

E4 Sesarea

E4 NAHA YA SEPISO

E4 JERUSALEMA

E4 MOABI

E4 Kadeshi

E4 EDOMO

F3 Simu ya Edeni?

F3 ASIRYA

F3 Karani

F5 SIRIA

F5 ARABIA

G3 NINIVE

G4 BABILONA

G4 KALADEYA

G4 Shushani

G4 Ure

H3 MEDIA

[Malundu]

E5 Lilundu la Sinai

G2 MALUNDU A ARARATI

[Masa]

C3 Liwate la Mediteranea (Liwate le Lituna)

E1 Liwate la Black Sea

E5 Liwate le Lifubelu

H2 Liwate la Caspian

H5 Siko sa Peresia

[Nuka]

Nuka ya Nile

Nuka ya Eufrati

Nuka ya Tigris