Kauhanyo 7

Bumai ki bwa Simu ya Likota za Veine Ye Sa Sepahali!

Isaya 5:1-30

1, 2. “Mulatiwa” u cala lika mañi, kono li tahisa cwañi maswabi?

MUTALUSI yo muñwi wa za Bibele a kile a bulela cwana ka za litimana za makalelo za Isaya kauhanyo 5: “Nguli ye ibat’o ba yona ye na ni lipulelo ze nde ka ku fitisisa ili ye talusizwe ka bunangu bo butuna luli.” Manzwi a Isaya kwand’a ku ba a’ bukwala, hape a fa taluso ye nyangumuna ya pabalelo ye lilato yeo Jehova a babalela batu ba hae ka yona. Kono hape ona manzwi ao a lu lemusa ka za lika ze sa mu tabisi.

² Nguli ya Isaya yeo i kala cwana: “Ni ka opelela mulatiwa wa ka pina ya mulatiwa wa ka, kabakala simu ya hae ya likota za veine. Mulatiwa wa ka n’a na ni simu ya likota za veine fa kalundu ka ka nunile. A i lima, a zwisa macwe mwateñi, a cala mwateñi likota ze munati; a yaha tawala mwahali a yona, a lukisa ni silubelo, mi a sepa kuli simu i ka beya sisansa se si tabusa; kono i beile se si baba.”—Isaya 5:1, 2; mu bapanye Mareka 12:1.

Pabalelo ya Simu ya Likota za Veine

3, 4. Simu ya likota za veine i babalelwa cwañi ka lilato?

³ Isaya mw’a fitiseza nguli yeo kaufela, ibe ka ku i opela kamba ka nzila ye ñwi, bateelezi ba hae ba isa pilu ku yona. Mwendi buñata ba ziba za mo li calelwa likota za veine, mi taluso ya Isaya ya ikutwahaza hande mi ki  ye buniti. Sina mo ba ezezanga bacali ba likota za veine mazazi a, muñ’a simu ya likota za veine ni yena h’a cali lipeu, kono u cala “likota ze munati,” kamba ze nde ka ku fitisisa—ili likota ze kona ku shoshela ze pumilwe kwa likota ze ñwi za veine. Ka ku swanela, u lima yona simu ya likota za veine yeo “fa kalundu ka ka nunile,” f’o simu i ka hula hande.

⁴ Ku tisa kuli simu ya likota za veine i beye miselo ki musebezi o mutuna. Isaya u talusa kuli muñ’a simu ‘wa i lima, ni ku zwisa mwateñi macwe.’ W’o ki mungendenge luli! Mwendi kwa macwe a’ pumbula, u itusisa macwe a matuna kwa ku “yaha tawala.” Kwa kale litawala ze cwalo ne li itusiswanga ki balibeleli be ne ba silelezanga licalo kwa masholi ni lifolofolo. * Hape u yaha lukwakwa lo lu beya simu mwahali. (Isaya 5:5) Seo hañata ne si ezwanga kuli mubu wa fahalimu o nunile u si ke wa ululuka.

5. Kwa swanela kuli muñ’a simu a libeleleñi, kono u fumana lika mañi?

⁵ Muñ’a simu ha s’a sebelize ka t’ata cwalo kuli a sileleze simu ya hae, wa swanela luli ku libelela kuli i ka beya miselo. Ka ku libelela nto yeo, u lukisa silubelo. Kono kutulo y’a isepisize ha i kondi. Likota za veine li beya sisansa se si baba.

Simu ya Likota za Veine ni Muñ’a Yona

6, 7. (a) Muñ’a simu ya likota za veine ki mañi, mi simu yona ki nto mañi? (b) Ki katulo mañi y’a bata muñ’a simu kuli i eziwe?

⁶ Simu yeo ki nto mañi mi muñ’a yona ki mañi? Muñ’a yona simu yeo u fa likalabo ku zona lipuzo zeo yena ka sibili h’a bulela kuli: “Cwale mina ba ba yahile mwa Jerusalema ni mina banna ba Juda, a mu atule mwahali a ka  ni simu ya ka ya likota za veine. Se ne ni swanezi ku ezeza simu ya ka ya veine ki sifi kwand’a se ni ezize? Ha ne ni sepile kuli i ka beya sisansa se si munati, kiñi ha i beile se si baba? Cwale ni mi zibisa se ni eza ka simu ya ka ya veine: Ni ka kumula lukwakwa lwa yona, i ciwe ki lifolofolo; ni ka wisa lusitelo lwa yona, i hatikelwe.”—Isaya 5:3-5.

⁷ Ee, Jehova ki yena muñ’a simu, mi ku swana inge kuli u ikenyize mwa kuta, ili ku kupa kuli yena ni simu ya hae ye mu swabisize ba atulelwe. Cwale, simu yona, ki nto mañi? Muñ’a yona u talusa kuli: “Simu ya likota za veine ya [Muñ’a] Bupilo wa limpi, ki bona ba ndu ya Isilaele; mi limela z’a n’a katelwa, ki bona banna ba Juda.”—Isaya 5:7a.

8. Isaya u bonisañi h’a biza Jehova kuli “mulatiwa wa ka”?

 ⁸ Isaya u biza Jehova, yena muñ’a simu, kuli “mulatiwa wa ka.” (Isaya 5:1 ) Isaya u kona ku bulela ka za Mulimu ka manzwi a’ silikani cwalo kakuli ki balikani ba batuna. (Mu bapanye Jobo 29:4; Samu 25:14.) Kono Mulimu u latile hahulu “simu ya likota za veine” ya hae—sona sicaba sa n’a ‘cezi’—ku fita m’o mupolofita y’o a latela Mulimu.—Mu bapanye Exoda 15:17; Samu 80:8, 9.

9. Jehova u ezize cwañi sicaba sa hae, inge simu ya likota za veine ye babalelwa luli?

⁹ Jehova n’a ‘cezi’ sicaba sa hae mwa Kanana mi a ba fa milao ni litaelo za hae, ze ne li li sina lukwakwa lo ne lu ba sileleza kwa ku sinyiwa ki macaba a mañwi. (Exoda 19:5, 6; Samu 147:19, 20; Maefese 2:14) Hape Jehova a ba fa baatuli, baprisita, ni bapolofita kuli ba ba laele. (2 Malena 17:13; Malaki 2:7; Likezo 13:20) Maisilaele ha ne ba fumbelwa ki limpi ze ñwi, Jehova n’a tahisize batu ba ku ba lamulela. (Maheberu 11:32, 33) Jehova u na ni libaka le linde la ku buza kuli: “Se ne ni swanezi ku ezeza simu ya ka ya veine ki sifi kwand’a se ni ezize?”

Ku Ziba Simu ya Mulimu ya Veine Kacenu

10. Jesu n’a file nguli mañi ye ama simu ya veine?

¹⁰ Mwendi Jesu n’a hupula manzwi a Isaya ha n’a bulezi nguli ya balimi ba libulai kuli: “Ne ku na ni mutu ye li muña ndu; n’a calile simu ya veine; a i sileleza ka lukwakwa, a yepa mwateñi silubelo, mi a yaha tawala; kih’a beya balimi mwa pabalelo ya yona, mi a swala musipili.” Ka bumai, balimi ba beteka muñ’a simu, mane ni ku bulaya mwan’a hae. Mi Jesu a bonisa kuli nguli yeo ne i sa ami fela Isilaele wa luli ka ku bulela kuli: “Mu [Isilaele wa ka sipepo] ka amuhiwa mubuso wa Mulimu, mi u ka fiwa sicaba si sili, se si ka beya lukau lwa ona.”—Mateu 21:33-41, 43.

11. Ki simu mañi ya veine ya kwa moya ye n’e li teñi mwa lilimo za mwanda wa pili, kono kiñi se ne si ezahezi baapositola ha se ba shwile?

 ¹¹ “Sicaba” se sinca seo ne si bile “Isilaele wa Mulimu”—ili sicaba sa kwa moya sa Bakreste ba ba tozizwe b’a 144,000. (Magalata 6:16; 1 Pitrosi 2:9, 10; Sinulo 7:3, 4) Jesu n’a talusize balutiwa ba hae ku ba “mitai” ye fa “kota luli ya veine,” ili yena ka sibili. Ka mo ku inezi, mitai yeo i libelelwa ku beya miselo. (Joani 15:1-5) Ba lukela ku ba ni tulemeno twa Sikreste ni ku abana mwa musebezi wa ku kutaza “Evangeli ye ya mubuso.” (Mateu 24:14; Magalata 5:22, 23) Kono ku zwa fo ba shwezi baapositola b’a 12, buñata bwa ba ba ipapata ku ba mitai ya “kota luli ya veine” se ba iponahalize kuli ki mitai ya buhata—ye beya sisansa se si baba ku fita ku beya se si tabusa.—Mateu 13:24-30, 38, 39.

12. Manzwi a Isaya a nyaza cwañi Krestendomu, mi a luta Bakreste ba niti tuto mañi?

¹² Kacwalo, nyazo yeo Isaya n’a nyazize ka yona Juda hape ya sebeza ni ku Krestendomu kacenu. Ku nyakisisa ze ezahezi ku yona—lindwa za yona, lindwa za mwahal’a Bakreste ba yona ni Mamozilemu, litaelo za yona za kuli ku fiwe likoto—ku bonisa hande-nde kuli muselo wa yona u bile o baba luli! Niteñi, simu ya veine ya niti ya Bakreste ba ba tozizwe ni balikani ba bona ba ba li “buñata bo butuna” ba lukela ku utwa manzwi a Isaya. (Sinulo 7:9) Kuli ba tabise muñ’a simu ya veine, ka butu ni ka sikwata ba lukela ku beya miselo y’e mu tabisa.

“Sisansa Se Si Baba”

13. Jehova u ka ezañi kwa simu ya hae ya veine ka ku beya kwa yona miselo ye maswe?

¹³ Ha s’a ezize ka mw’a konela kaufela ku babalela ni ku lima simu ya hae, kwa swanela kuli Jehova a i libelele kuli i be “simu . . . ye tabisa ya likota za veine.” (Isaya 27:2,  Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984) Kono mwa sibaka sa ku beya miselo ye minde, i beya ‘sisansa se si baba,’ ili pulelo yeo luli i talusa “lika ze nunka” kamba “muselo o fumyana (o bolile).” (Isaya 5:2; litaluso za kwatasi, NW; Jeremia 2:21) Kacwalo, Jehova u zibahaza kuli u ka kumula “lukwakwa” lwa hae lo lu sileleza sicaba seo. Sicaba seo ‘si ka sinyiwa’ mi si ka shengokiwa ni ku ba ni linanga. (Mu bale Isaya 5:6.) Mushe n’a lemusize kuli haiba ba sa utwi Mulao wa Mulimu lika ze cwalo li ka ba tahela.—Deuteronoma 11:17; 28:63, 64; 29:22, 23.

14. Jehova u tokwa kuli sicaba sa hae si beye miselo mañi, kono sona si beya lika mañi?

¹⁴ Mulimu u tokwa kuli sicaba seo si beye miselo ye minde. Mika, ya n’a pilile ka nako ye swana ni ya Isaya u li: “S’a bata ku wena [Muñ’a] Bupilo, haisi kuli u eze ze lukile, u late sishemo, mi u zamaye ka buikokobezo ni Mulimu wa hao.” (Mika 6:8; Zakaria 7:9) Kono sicaba si hana ku utwa kelezo ya Jehova. “[Muñ’a] Bupilo n’a talimezi likatulo ze lukile, kono a fumana za ku limba; bakeñisa mulao, ki mihuwo ya ñalelwa.” (Isaya 5:7b) Mushe n’a bulezi cimo kuli sicaba se si sa sepahali seo ne si ka beya sisansa se si na ni sifanu se si zwa kwa “kota ya veine ya kwa Sodoma.” (Deuteronoma 32:32) Kacwalo, mwendi ba ekeza kwa ku loba Mulao wa Mulimu ka ku eza buhule, bo bu kopanyeleza ni kalombe. (Livitike 18:22) Pulelo ya “ku limba” hape i kona ku talusa “bubulai.” Kaniti situhu se si cwalo si tahisize kuli ba ba nyandiswa ba huwe “mihuwo ya ñalelwa”—ili mihuwo ye i z’o wela mwa lizebe za Mucali wa simu ya veine.—Mu bapanye Jobo 34:28.

15, 16. Bakreste ba niti ba kona cwañi ku pima ku beya miselo ye maswe ye ne ba beile Maisilaele?

¹⁵ Jehova Mulimu “u lata niti ni katulo.” (Samu 33:5) N’a laezi Majuda kuli: “Ha u atula, u si ke wa atula ka sobozi;  u si ke wa talima mutu, ku yemela mubotana, kamba ku kuteka yo muhulu; kono u atule wahenu ka ku ya ka niti ya taba.” (Livitike 19:15) Kacwalo lu lukela ku tokolomoha ku eza ba bañwi ka sobozi, ili ku sa tuhelela lika ze cwale ka mushobo, buhulu, sifumu, kamba bubotana ku zamaisa mo lu atulela batu. (Jakobo 2:1-4) Ku butokwa hahulu kuli baokameli kamita ba utwe likalulo kaufela za taba ba si ka fitisa kale katulo, ilikuli ba si ke ba ‘eza se siñwi ka sobozi.’—1 Timotea 5:21; Liproverbia 18:13.

¹⁶ Hape, ne ku ka ba bunolo kwa Bakreste ku kenelwa ki moya wa ku lwanisa lipimo za Mulimu kakuli ba pila mwa lifasi m’o batu ba ikezeza mo ba latela. Kono Bakreste ba niti ba lukela ku “lata ku utwa” milao ya Mulimu. (Jakobo 3:17, NW) Ku si na taba ni buhule ni mifilifili ye mwa “lifasi le la cwale, le li maswe,” ba tokwa ku ‘tokomela mo ba zamaela, ha ba bi sina likuba, kono ba ba sina ba ba butali.’ (Magalata 1:4; Maefese 5:15) Ba lata ku hana mibonelo ya kuli tobali ya kona ku ikezezwa mutakafululele, mi ha ku ba ni lifapano, ba swanela ku ambolisana taba ku si na “ku nyema, ni buhali, ni komano, ni matapa.” (Maefese 4:31) Ka ku ba ni ku luka, Bakreste ba niti ba bubekisa Mulimu mi yena wa ba tabela.

Se U Tahiseza Mukwañuli

17. Ki mukwa mañi o maswe w’a nyaza Isaya mwa bumai bwa pili?

¹⁷ Mwa timana 8, Isaya h’a sa kutela ku bulela manzwi a Jehova. Ka ku nyaza “sisansa se si baba” se siñwi se si melezi mwa Juda, yena ka sibili u zibahaza bwa pili kwa bumai bo bu 6, bo bu li: “Bumai ki bwa ba ba kopanya ndu ni ndu, ba ba ekeza simu kwa simu, ku fitela naha ha i fela; kuli i be mina beñi ba naha mu nosi! [Muñ’a] Bupilo wa limpi u ni shobotezi, a li: Luli, mandu ao a mañata a ka fetuha matota, mandu ao a mande, a matuna, a ka  tokwa batu. Litima ze lishumi za likota za veine li ka beya sisansa se si taza lizuma ze peli; peu ye taza sizuma i ka beya kakekana ka lico!”—Isaya 5:8-10.

18, 19. Batu ba ba pila mwa linako za Isaya ba bonisa cwañi kuli ha ba isi pilu kwa milao ya Jehova ka za tutu, mi kacwalo ki sifi se si ka ezahala ku bona?

¹⁸ Mwa Isilaele wa kale, mubu kaufela luli ne li wa Jehova. Lubasi ni lubasi ne lu filwe sanda ki Mulimu, ili seo ne lu kona ku fa batu ba bañwi kuli ba si lime kono ne lu sa lukeli ni kamuta ku si lekisa “mulekelelwa luli.” (Livitike 25:23) Mulao w’o ne u hanisa ku itusisa lika ka mafosisa, inge cwalo mutu ku luwa mubu a li nosi. Hape ne u sileleza mabasi kwa ku sheba hahulu. Kono ba bañwi mwa Juda ne ba loba milao ya Mulimu ka ku ipundekela tutu ka mukwañuli. Mika n’a ñozi kuli: “Ba lakaza ku hapa masimu, mi ba a swala; ba lakaza mandu, mi ba ikungela ona; ba koma mutu ni ba ndu ya hae, e mutu ni sanda sa hae.” (Mika 2:2) Kono Liproverbia 20:21 i lemusa kuli: “Sanda se si fumanwa ka ku ikambelela, ha si na ku tiya mwa mafelelezo.”

¹⁹ Jehova u sepisa ku amauha bona batu ba mukwañuli bao lika ze ba fumani ka sikupuki. Mandu e ba yubauzi ba bañwi a ka “tokwa batu.” Masimu e ba lakaza a ka beya fela ka bunyinyani. Ha ku si ka taluswa kuli sona sikuto seo si ka talelezwa lili luli kamba ka mukwa ufi. Mwendi kalulo ye ñwi ya sona i supa kwa miinelo ye ka tiswa ki butanga bwa kwa Babilona bo bu taha.—Isaya 27:10.

20. Bakreste kacenu ba kona cwañi ku pima ku likanyisa mukwañuli wo ne ba na ni ona ba bañwi mwa Isilaele?

²⁰ Bakreste kacenu ba lukela ku toya mukwañuli o sa feli o ne ba na ni ona Maisilaele. (Liproverbia 27:20) Mutu h’a kala k’u nga sifumu ku ba sa butokwa hahulu, n’a si ke a liyeha ku bata mali ka mikwa ye sa sepahali. Mutu ka bunolo  u kona ku kena mwa lipisinisi ze maswe kamba ku eza milelo ye s’a ngi lika ka mo li inezi ya ku bata ku fuma kapili. “Ya lata ku fuma kapili, h’a na ku tokwa milatu.” (Liproverbia 28:20) Kacwalo ku butokwa hahulu kuli lu kolwe ka ze lu na ni zona!—1 Timotea 6:8.

Bumaswe bwa ku Itabisa Ko Ku Sa Swalehi Hande

21. Ki libi mañi z’a nyaza Isaya mwa bumai bwa bubeli?

²¹ Isaya cwale u zibahaza bumai bwa bubeli: “Bumai ki bwa ba ba shituka ku kitimela kwa bucwala, ba ba sa bu liseli mane ku isa kwa busihu bo butuna, ku fitela ba kolwa. Harepa ni silimba, mulupa ni pala, ni veine, ki yona mikiti ya bona; kono ha ba tokomeli likezo za [Muñ’a] Bupilo, ha ba boni musebezi wa mazoho a hae!”—Isaya 5:11, 12.

22. Ki ku sa iswala mañi ko ku bonahala mwa Isilaele, mi seo si ka tahiseza sicaba nto mañi?

²² Jehova ki “Mulimu Ya [tabile, NW]” mi h’a nyemiswi ki ku itabisa ko ku lukile kwa batanga ba hae. (1 Timotea 1:11) Kono batu ba ba komilwe ki minyaka bao ba tula tikanyo! Bibele i li: “Ba ba kolwa bucwala, ba kolwa busihu.” (1 Matesalonika 5:7) Kono baimbotisi ba ba bulelwa mwa bupolofita bao ba kala ku shombela bucwala lizazi ha li pazula haisi ku yo li coo! Ba eza inge kuli Mulimu h’a yo, inge kuli ha ba na ku tokwa ku ikalabela ku yena kabakala likezo za bona. Isaya u polofita kuli nako ya batu ba ba cwalo ya kwapili ikaba ye maswe. U li: “Sicaba sa ka si ka ya mwa butanga si si ka itemuhela; ba bahulu, ba ba kutekiwa ba sona, ba ka lapa; nyangela ka buñata bwa yona i ka shwa linyolwa.” (Isaya 5:13) Kabakala ku hana ku eza lika ka ku ya ka zibo ya niti, batu ba ba itamile bulikani ni Mulimu—ba ba m’ata ni ba banyinyani—ba ka ya mwa sibaka sa ba ba shwile.—Mu bale Isaya 5:14-17.

23, 24. Bakreste ba tokwa ku bonisa cwañi kuli ba na ni buiswalo ni buitikaneleli?

 ²³ “Ku ca maswe,” kamba ku itabisa ko ku tulile tikanyo hape ne ku tisize butata mwahal’a Bakreste ba bañwi ba mwa lilimo za mwanda wa pili. (Magalata 5:21; 2 Pitrosi 2:13) Kacwalo ha ku komokisi kuli Bakreste ba bañwi ba ba ineezi kacenu ha ba ezangi katulo ye nde ku za mikiti. Ku itupwela macwala ku ezisize ba bañwi ku kala ku eza lilata. (Liproverbia 20:1) Mane se ku bile ni ba bañwi ba ba ezize likezo za buhule kabakala ku kolwa, mi mikiti ye miñwi i tuhelezwi ku tanda ibat’o ba busihu kaufela, ili ku tahisa kuli misebezi ya Sikreste i si ke ya eziwa hande lizazi le li tatama.

²⁴ Kono Bakreste ba ba itikanelezi ba beya miselo ya silumeli mi ba ba ni buiswalo ni buitikaneleli mwa ku keta za ku itabisa ka zona. Ba utwa kelezo ya Paulusi ye kwa Maroma 13:13 ye li: “Lu zamaye ka mukwa o swanela, sina musihali; isi ka ku ca maswe ni ku kolwa.”

Ku Toya Sibi ni ku Lata Niti

25, 26. Ki mubonelo mañi o maswe wa Maisilaele w’a patulula Isaya mwa bumai bwa bulalu ni bwa bune?

²⁵ Ha mu utwe cwale bumai bwa bulalu ni bwa bune bw’a zibahaza Isaya: “Bumai ki bwa ba ba hoha bumaswe ka mihala ya buhata, ba ba hoha sibi ka liwenge la koloi; ba ba li: A pakise, a akufise musebezi wa hae, lu u bone; se si lelilwe ki Ya-Kenile wa Isilaele si atumele, si tahe, lu si zibe! Bumai ki bwa ba ba itumelela bumaswe kuli ki bona bunde, mi bunde ba li ki bumaswe; ba ba beya lififi mwa sibaka sa liseli, ni liseli mwa sibaka sa lififi; ba ba beya ze baba mwa sibaka sa ze munati, ni ze munati mwa sibaka sa ze baba!”—Isaya 5:18-20.

²⁶ Nto yeo i swaniseza hande-nde baezalibi! Ba tamelezwi ki sibi inge lifolofolo mo li tamelelwanga kwa makoloi  e li hoha. Baezalibi bao ha ba sabi lizazi lifi kamba lifi le li taha la katulo. Ba soma ba li: “[Mulimu] a akufise musebezi wa hae.” Ku fita ku latelela Mulao wa Mulimu, ba futula masina, ka ku zibahaza “bumaswe kuli ki bona bunde, mi bunde ba li ki bumaswe.”—Mu bapanye Jeremia 6:15; 2 Pitrosi 3:3-7.

27. Bakreste kacenu ba kona cwañi ku pima mubonelo o ne ba na ni ona Maisilaele?

²⁷ Ku be cwañi kamba cwañi, Bakreste kacenu ba lukela ku pima mubonelo o cwalo. Ka mutala, ba hana ku lumelelana ni mubonelo wa lifasi wa kuli buozwa ni kalombe li lukile. (Maefese 4:18, 19) Ki niti kuli Mukreste a kana a “eza mulatu” o kana wa ba sibi se situna. (Magalata 6:1) Maeluda ba mwa puteho ba itukiselize ku tusa ba ba wile mi ili ba ba tokwa tuso. (Jakobo 5:14, 15) Ka  tuso ya litapelo ni kelezo ye zwelela mwa Bibele, mutu wa kona ku tuseha kwa moya. Hakusicwalo, u mwa kozi ya ku fetuha “mutanga wa sibi.” (Joani 8:34) Ku fita ku soma Mulimu ni ku libala za lizazi la katulo le li taha, Bakreste ba lika ka mo ba konela kaufela ku pila ba “si na litiba kamba se si nyazahala” fapil’a Jehova.—2 Pitrosi 3:14; Magalata 6:7, 8.

28. Ki libi mañi ze nyaziwa mwa bumai bwa mafelelezo bw’a zibahaza Isaya, mi Bakreste kacenu ba kona cwañi ku pima libi ze cwalo?

²⁸ Isaya u ekeza ku zibahaza bumai bo, bwa mafelelezo ili bo bu swanela: “Bumai ki bwa ba ba ipona butali, ba ba ipile mano mwa meto a bona! Bumai ki bwa ba ba na ni tata kwa ku nwa veine, banna ba ba itiisize kwa ku zwaka ze takwisa; ki bwa ba ba lukulula mutu mwa mulatu, kabakala ku fiwa mpo, mi ba amuha ba ba lukile litukelo za bona!” (Isaya 5:21-23) Ku bonahala kuli manzwi ao n’a bulelelwa baatuli mwa naha. Maeluda ba mwa liputeho kacenu ba pima ku bonahala ku ba ba “ba ipona butali.” Ba amuhela ka buikokobezo likelezo ze ba fiwa ki maeluda ba bañwi mi ba latelela luli litaelo za kopano. (Liproverbia 1:5; 1 Makorinte 14:33) Ba nwa macwala ka ku likanyeza, kono ha ba nwangi pili ba si ka eza kale misebezi ya puteho. (Hosea 4:11) Hape maeluda ba pima nihaiba ku bonahala fela kuli ba na ni ketululo. (Jakobo 2:9) Ba shutana hakalo ni ba bahulu ba bulapeli ba Krestendomu! Buñata bwa bona bao ba patanga bumaswe bwa baezalibi ba ba m’ata ni ba ba fumile mwahal’a bona, ili miezezo ye shutanela kwahule ni litemuso za muapositola Paulusi ze kwa Maroma 1:18, 26, 27; 1 Makorinte 6:9, 10; ni Maefese 5:3-5.

29. Ki ziyezi mañi ye ka wela simu ya veine ya Isilaele ya Jehova?

²⁹ Isaya u feza lushango lo lwa bupolofita ka ku talusa ziyezi ye ka wela ba “ba shwauzi mulao wa [Muñ’a] Bupilo”  ili ba ba si ka beya miselo ya ku luka. (Isaya 5:24, 25; Hosea 9:16; Malaki 4:1) U zibahaza kuli: “Mulimu u ka yemiseza macaba a kwahule ndembela ya hae, ni ku a tabela mukosi, kuli a zwe kwa mafelelezo a lifasi; mi a ka taha kapili, ka lubilo.”—Isaya 5:26; Deuteronoma 28:49; Jeremia 5:15.

30. Ki mañi ya ka kopanya “macaba” kuli a lwanise batu ba Jehova, mi ki lifi ze ka zwa mwateñi?

³⁰ Mwa linako za kale ku yemisa musumo fa sibaka se si pahami ne ku kana kwa yemela “ndembela” kamba sibaka fo ba swanela ku kopanela batu kamba limpi. (Mu bapanye Isaya 18:3; Jeremia 51:27.) Cwale Jehova u ka kopanya “macaba” ao a’ si ka taluswa ilikuli a fitise katulo ya hae. * U ka “a tabela mukosi,” ili ku talusa kuli u ka hohela mamelelo ya ona macaba ao kwa batu ba hae ba ba ipanguzi ili ku ba bonisa kuli ba swanelwa ku tulwa. Ku tuha f’o mupolofita u talusa twaniso ya kapili ili ye sabisa ye ba eza bona batuli bao ba ba swana sina litau ba ba ka ‘swala ze ba hapa,’ ili sicaba sa Mulimu, “ba ye ni zona” ku li isa mwa buhapiwa. (Mu bale Isaya 5:27-30a.) Mi ki nto kwa bumaswe ye tahela naha ya batu ba Jehova! “Ha ku ka talimwa fafasi ku ka bonwa lififi ni ñalelwa, mi kwahalimu liseli li ka unsufazwa ki malu.”—Isaya 5:30b.

31. Bakreste ba niti ba kona ku pima cwañi ku welwa ki koto ye n’e wezi simu ya Isilaele ya veine ya Jehova?

³¹ Ee, simu ya veine ya n’a cezi Mulimu ka lilato le lituna i iponahaza ku ba ye sa beyi—ili ye swanela fela ku sinyiwa. Manzwi a Isaya ao a fa tuto ye tuna luli ku bao kaufela ba ba sebeleza Jehova kacenu! Haike ba like ka t’ata ku beya fela muselo wa ku luka, ili ku bubekisa Jehova ni ku ipumanela puluso!

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 83]

Muezalibi u tamelezwi ki sibi sina pelesa mo i tamelelwanga kwa koloi ye i hoha

 [Siswaniso se si fa likepe mutumbi la 85]