Kauhanyo 22

Isaya U Polofita “Musebezi O Komokisa” wa Jehova

Isaya 28:1–29:24

1, 2. Ki kabakalañi Isilaele ni Juda ha li ikutwa ku silelezwa?

KA NAKO ye ñwi ye kuswani, Isilaele ni Juda li ikutwa ku silelezwa. Baeteleli ba zona ba ezize liswalisano za bupolitiki ni macaba a mañwi a m’ata, ili a matuna. Ba ezize cwalo ili ku lika ku bata silelezo mwa lifasi le li tezi likozi. Samaria, ona muleneñi wa Isilaele, i itamile bulikani ni Siria ye fakaufi, mi Jerusalema yona, y’e li muleneñi wa Juda, i isepisize Asirya ye situhu.

² Kwand’a ku sepa zona liswalisano ze nca za bupolitiki zeo, ba bañwi ba mwa mubuso wa kwa mutulo ba kana ba libelela kuli Jehova u ka ba sileleza—niha ba zwelapili ku itusisa manamani a gauda mwa bulapeli bwa bona. Juda ni yona i kolwa kuli y’a kona ku isepisa ka silelezo ya Jehova, kakuli tempele ya Jehova i mwa Jerusalema, ona muleneñi wa munzi. Kono ona macaba a mabeli ao kwapili a ka bona likezahalo ze si ka libelelwa. Jehova u buyelela Isaya ku polofita litaba ze ka bonahala ku ba ze komokisa luli kwa batu ba hae ba ba keluhile. Mi manzwi a hae a fa lituto za butokwa ku mañi ni mañi kacenu.

“Matahwa A Efraimi”

3, 4. Mubuso wa Isilaele wa kwa mutulo u ikuhumusezañi?

³ Isaya u kalisa bupolofita bwa hae ka manzwi a’ komokisa kuli: “Bumai ki bwa kuwani ya bulena ye ba ikuhumusa ka yona matahwa a Efraimi; mi ki bwa palisa ye s’e letuka, ye  bunde bwa Efraimi bu bubana ka yona, ye inzi fa lilundu le li kwa toho ya musindi o nunile wa ba ba kozwi veine. A mu bone, [Muñ’a] Bupilo u zusa munna ya mata ni ya kona; mi wa ta sina ñuli ya macwe a pula . . . kuwani u ka i wiseza fafasi, ka mata. Kuwani ya bulena ye ba ikuhumusa ka yona matakwa a Efraimi, i ka hatikelwa ka mautu.”—Isaya 28:1-3.

⁴ Efraimi, lona lusika lo lutuna ka ku fitisisa kwa masika a’ lishumi a kwa mutulo, se i yemela mubuso kaufela wa Isilaele. Muleneñi wa yona, wa Samaria, u tomilwe mwa sibaka se sinde ka ku fitisisa, ili kwa “toho ya musindi o nunile.” Baeteleli ba Efraimi ba ikuhumuseza “kuwani ya bulena” ya bona, ye bonisa kuli ha ba yo mwatas’a puso ya bulena bwa Davida bwa kwa Jerusalema. Kono ki “matahwa,” ba kozwi kwa moya kakuli ba swalisani ni Siria mwa ku lwanisa Juda. Lika ze ba lata kaufela li ka tuha li hatikelwa ki ba ba ka to ba taseza.—Mu bapanye Isaya 29:9.

5. Isilaele i mwa kaulakanyi mañi, kono Isaya u fa sepo mañi?

⁵ Efraimi ha i lemuhi kuli i mwa kaulakanyi. Isaya u zwelapili u li: “Palisa ye s’e letuka, ye bu bubana ka yona bunde bwa hae, ye fa lilundu le li kwa toho ya musindi o nunile, i ka swana sina feiga ye buzwa pili, nako ya kutulo i si ka fita; i sin’o bonwa, i swalwa ka lizoho mi ya ciwa.” (Isaya 28:4) Efraimi i ka wela mwa lizoho la Asirya, mi ikaba kaco ka ka munati ka ka komelezwa fela mwa hanu. Kono kana ku na ni sepo? Sina mo ku belanga hañata, bupolofita bwa Isaya bu fanga ni sepo. Naha niha i ka wa, batu ba ba sepahala, ba ka punyuha ka tuso ya Jehova. “[Muñ’a] Bupilo wa limpi ki Yena ya ka ba kuwani ya bulena ye bubana, kuwani ye nde ye kateleha kwa masialeti a sicaba sa hae. Ibe Yena ya fa ya inzi mwa situlo sa buatuli moya wa ku atula, ibe Yena mata a ba ba lwanisa lila, ku li lelekisa kwa minyako ya munzi wa zona.”—Isaya 28:5, 6.

 ‘B’a Tantalika’

6. Isilaele i sinyiwa lili, kono ki kabakalañi Juda ha i sa swaneli ku tabela nto yeo?

⁶ Lizazi la katulo la Samaria li taha ka 740 B.C.E. Ka yona nako yeo, Maasirya ba sinya naha mi mubuso wa kwa mutulo u tuhela ku ba naha ye ipusa. Juda yona bo? I ka tasezwa ki Asirya, mi hasamulaho, Babilona i ka sinya muleneñi wa yona. Kono ka nako y’a pila Isaya, tempele ya mwa Juda ni baprisita ba yona ba ka zwelapili ku sebeza mi bapolofita ba yona ba ka zwelapili ku polofita. Kana Juda ya swanela ku tabela sinyeho ya naha ya kwa mutulo ye li mabapa ni yona? Kutokwa! Juda ni yona ni baeteleli ba yona ba  ka zekiswa ki Jehova ka za ku sa utwa ni kutokwa tumelo kwa yona.

7. Baeteleli ba Juda ba kozwi ka nzila ifi, mi ki lifi ze zwa mwateñi?

⁷ Isaya u zwelapili ka ku bulela ku Juda, kuli: “Kono ni bona bana ba Juda ba tantalikiswa ki veine, ba tingulukiswa ki bucwala; baprisita ni bapolofita ba fosiswa ki macwala, ba kolwa veine ye buhali, ba yendaela bakeñisa bucwala; ba tantalika ha ba polofita, ba njanja ha ba atula. Kakuli litafule za bona kaufela li tezi mataza ni masila, ha ku na fo ku kenile.” (Isaya 28:7, 8) Ki ku nyenyisa! Ku kolwa kwa luli mwa ndu ya Mulimu ne ku si ke kwa ba nto ye nde ni hanyinyani. Kono baprisita ni bapolofita bao ba kozwi kwa moya—minahano ya bona i foufalizwe ki ku sepa hahulu liswalisano za butu. Ba ipumile ka ku nahana kuli nto ye ba ezize ki yona fela ye na ni tuso. Mwendi ba lumela kuli haiba silelezo ya Jehova i sa bi ye tiile, liswalisano zeo za kona ku ba tusa. Mwa ku kolwa kwa bona kwa moya, ba bahulu ba bulapeli bao ba yambutuka ze maswe luli, ili ze masila, ze bonisa kuli luli ha ba na tumelo ya niti mwa lisepiso za Mulimu.

8. Lushango lwa Isaya lu amuhelwa cwañi?

⁸ Baeteleli ba Juda b’a nga cwañi temuso ya Jehova? Ba soma Isaya, mi ba mu tameleza ku ba ya bulela ku bona inge kuli u bulela kwa limbututu. Ba li: “U ka luta mañi butali? U ka luta mañi tuto? Kana u ka luta bana ba ba sa z’o kwiswa, kamba ba ba umuzwi kwa mazwele? Kakuli ki mulao fahalimw’a o muñwi mulao, mulao fahalimw’a o muñwi mulao; taelo fahalimu a ye ñwi taelo; taelo fahalimu a ye ñwi taelo; hanyinyani kafa, hanyinyani kafa.” (Isaya 28:9, 10) Ku bona, Isaya u bulela lika ze ba sa li ku ba ba sa utwi, mi wa li kuta-kutela! U kuta-kutela ku bulela kuli: ‘S’a  laezi Jehova ki se! S’a laezi Jehova ki se! Se ki sona sipimo sa Jehova! Se ki sona sipimo sa Jehova!’ * Kono Jehova u ka tuha a “luta” bayahi ba Juda ka ku eza kezo. U ka ba lumela mpi ya Mababilona—ili bazwahule ba ba bulela puo i sili luli. Kaniti, zona limpi zeo li ka peta “mulao fahalimw’a o muñwi mulao” wa Jehova, mi Juda i ka wa.—Mu bale Isaya 28:11-13.

Matahwa Ba Kwa Moya Kacenu

9, 10. Manzwi a Isaya a amile lili macaba a hasamulaho, mi ili ka mukwa ufi?

⁹ Kana bupolofita bwa Isaya ne bu talelelizwe fela fahalimw’a Isilaele ni Juda za kwakale? Kutokwa! Bo Jesu ni Paulusi ne ba bulezi manzwi a hae mi ne ba itusisize ona kwa ku ama kwa sicaba sa mwa mazazi a bona. (Isaya 29:10, 13; Mateu 15:8, 9; Maroma 11:8) Muinelo o ne u li mwa mazazi a Isaya, ni kacenu se u bile teñi.

¹⁰ Nako ye, ki ba bahulu ba bulapeli bwa Krestendomu ba ba sepile za bupolitiki. Ba sweli ku tantalika, inge matahwa ba mwa Isilaele ni Juda, ka ku ikenya mwa litaba za bupolitiki. Ba tabela ku kupiwa likelezo ki ba ba twi ki ba ba pahami ba lifasi le. Ku fita ku bulela liniti za Bibele ze kenile, ba bulela lika ze masila. Pono ya bona ya za kwa moya i foufalile, mi haki bazamaisi ba bande ba batu.—Mateu 15:14.

11. Baeteleli ba Krestendomu ba amuhela cwañi taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu?

¹¹ Baeteleli ba Krestendomu ba ezanga cwañi Lipaki za Jehova ha ba ba bonisa kuli sepo ya niti i nosi, ki Mubuso wa Mulimu? Ha ba utwisisi. Ku bona, Lipaki ba utwahala ku ba ba ba ngolanga, inge twanana. Ba bahulu ba bulapeli ba  nyaziseza zona linumwana zeo ni ku ba soma. Sina Majuda ba mwa linako za Jesu, ha ba lati Mubuso wa Mulimu, mi hape ha ba lati kuli mitapi ya bona i utwe ka za ona. (Mateu 23:13) Kacwalo, ba lemuswa kuli Jehova h’a na ku zwelapili ku bulela ka linumwana za hae ze na ni kozo. Nako i ka taha f’o ba ba sa lati ku ipeya kwatas’a Mubuso wa Mulimu ba ka “[lobeha], ba swaswe mwa siteo, ba swalwe,” ili ku sinyiwa ku sinyelezwa.

“Bulikani ni Lifu”

12. “Bulikani ni lifu” bwa Juda ki nto mañi?

¹² Isaya u zwelapili ni bupolofita bwa hae, u li: “Mu ize: Lu isweli bulikani ni lifu, lu ezize tumelelano ni sibaka sa ba ba shwile; koto niha i ka taha sina munda, ha i na ku fita ku luna; kakuli lishano ki sisabelo sa luna, mi lu ipatile mwatas’a bupumi.” (Isaya 28:14, 15) Baeteleli ba Juda ba itumba kuli liswalisano za bona za bupolitiki li ba sileleza kwa ku bitiwa. Ba ikutwa kuli ba isweli “bulikani ni lifu” kuli li si ke la ba tela. Kono sisabelo sa bona sa mbango ha si na ku ba sileleza. Liswalisano za bona ki lishano, ili bupumi. Ka nzila ye swana kacenu, Krestendomu ha i na ku silelezwa ki bulikani bwa yona bo butuna ni baeteleli ba lifasi, nako ya ku zekiswa ki Jehova ha i ka fita. Kaniti, bona bulikani b’o ki bona bo bu ka i yundisa.—Sinulo 17:16, 17.

13. “Licwe le li likilwe” ki mañi, mi Krestendomu i mu latuzi cwañi?

¹³ Kacwalo he, ba bahulu ba bulapeli bao ba swanela ku isepisa nto mañi? Isaya cwale u ñola sepiso ya Jehova kuli: “A mu bone, ni beya mwa Sione licwe kuli i be mutomo, ki licwe le li likilwe, licwe la mwa lilulu, la butokwa, la mutomo o tiile; ya ka li lumela h’a na ku putaka. Muhala wa ku yahisa munzi ikaba likatulo za mulao, sisebeliso ibe ku luka; sisabelo sa mashano si ka wa sifako ni limbwewewe, mezi a kwahele maipato a bupumi.” (Isaya 28:16, 17) Hamulahonyana ku zwa Isaya f’a bulelela ona manzwi ao, Mulena Ezekiasi ya  sepahala u beiwa fa lubona mwa Sione, mi mubuso wa hae wa puluswa. Ha u puluswi ki ba ba yahile bukaufi be ba ezize ni bona liswalisano, kono u puluswa ka tuso ya Jehova. Niteñi, ona manzwi a buyelezwi ao h’a talelezwi mwa mazazi a Ezekiasi. Muapositola Pitrosi ka ku kutela manzwi a Isaya, n’a bonisize Jesu Kreste, ya n’a simuluhile ku Ezekiasi, ku ba yena “licwe le li likilwe” ni kuli ya lumela ku Yena kaufela h’a tokwi ku saba. (1 Pitrosi 2:6) Ki bumai kuli ba bahulu ba Krestendomu, niha ba ipiza kuli ki Bakreste, ba ezize za n’a hanile ku eza Jesu! Ba ipatezi litulo ni m’ata mwa lifasi le, ku fita ku libelela kuli Jehova a tise Mubuso wa hae o’ buswa ki Mulena Jesu Kreste.—Mateu 4:8-10.

14. ‘Bulikani ni lifu’ bo i ezize Juda bu ka feliswa lili?

¹⁴ “Koto ye tezi, ye yuboka” ye ka tiswa ki mpi ya Babilona ha i ka fita mwa naha, Jehova u ka bonahalisa kuli luli masabelo a Juda a bupolitiki ki mashano. Jehova u li: “Bulikani bwa mina ni lifu bu ka ezwa mbango; . . . koto ye tezi, ye yuboka, ha i ka fita ku mina, mu ka hatikelwa ki yona. Mi koto ha i fita hape ni hape, . . . konji ha mu ka mbwembweta, ki sona se si ka mi utwisa tuto.” (Isaya 28:18, 19) Ee, se si ezahala ku ba ba ipala ku sebeleza Jehova kono ili ba ba sepa liswalisano ni macaba si fa tuto ye tuna.

15. Isaya u fa swanisezo mañi ya ku sa tiya kwa silelezo ya Juda?

¹⁵ Mu nyakisise muinelo o ba ipumana ku ona cwale baeteleli ba Juda bao. “Mulobalo u ka ba o mukuswani kuli mutu a kone ku nama fateñi; kubo i ka ba ye nyinyani mwa butelele, kuli a kone ku ipungelela ku yona.” (Isaya 28:20) Ku swana inge kuli ne ba ka lobala kuli ba pumule, kono ha ku konahali. Mahutu a bona h’a apeswi mi a siyala mwa silami kamba ba puta mahutu a bona mi kubo ki ye nyinyani kuli ha ba koni ku ipungelela kuli ba futumalelwe. W’o ki ona muinelo o t’ata o ne u li teñi mwa mazazi a Isaya. Mi ki ona muinelo kacenu wa ba ba sepa sisabelo sa Krestendomu, se si li mashano. Kwa swabisa luli kuli kabakala kuli ba  ikenyize ku za bupolitiki, ba bahulu ba bañwi ba Krestendomu ba ipumani ba lamba-lambilwe mwa litaba za likezo ze situhu ze cwale ka ku bulaiwa kwa ba mishobo i sili ni ku bulaiwa kwa linyangela mukatumbi!

“Musebezi O Komokisa” wa Jehova

16. “Musebezi o komokisa” wa Jehova ki nto mañi, mi ki kabakalañi ona musebezi w’o ha u li o mbemukisa?

¹⁶ Ze ka ezahala kwa mafelelezo li ka fapahanela kwahule ni ze ba isepisize ba bahulu ba bulapeli ba Majuda kuli li ka ezahala. Jehova u ka eza nto ye komokisa kwa matahwa ba kwa moya ba Juda. “[Muñ’a] Bupilo u ka yema sina mw’a n’a yemezi fa lilundu la Perazimi, u ka halifa sina mw’a n’a halifezi mwa musindi wa Gibioni; kuli a sebeze musebezi wa hae, ona musebezi o komokisa, ni ku eza kezo ya hae, yona kezo ye mbemukisa.” (Isaya 28:21) Mwa mazazi a Mulena Davida, Jehova n’a konisize batu ba hae ku tula Mafilisita ka nzila ye komokisa fa lilundu la Perazimi ni mwa musindi wa Gibioni. (1 Makolonika 14:10-16) Mwa mazazi a Joshua, mane n’a ezisize lizazi ku yema kulo kulikuñwi fahalimw’a Gibioni ilikuli Maisilaele ba kone ku tula Maamori ka ku tala. (Joshua 10:8-14) Nto yeo ne li nto ye mbemukisa! Jehova cwale u ka lwana hape, kono nako ye, u ka lwanisa ba ba ipala ku ba batu ba hae. Kana ku na ni nto ye kona ku ba ye komokisa kamba ye mbemukisa ku fita yeo? Kwa mbemukisa luli, sihulu ka ku hupula kuli Jerusalema ki sona sibaka mo bu tomilwe bulapeli bwa Jehova mi ki ona muleneñi wa mulena ya tozizwe wa Jehova. Ku to fita nako ye, ndu ya Davida ya bulena ye mwa Jerusalema ha i si ka tululwa kale. Niteñi, Jehova kaniti u ka eza “musebezi o komokisa” wa hae.—Mu bapanye Habakuki 1:5-7.

17. Ku soma ku ka ama cwañi talelezo ya bupolofita bwa Isaya?

¹⁷ Kacwalo, Isaya u lemusa kuli: “Mu si ke mwa bulela ka ku soma, kuli mawenge a mina a si ke a tiiswa; kakuli  ni utwile ku Mulena [Muñ’a] Bupilo wa limpi kuli koto y’a ka sinya lifasi kaufela i lelilwe.” (Isaya 28:22) Baeteleli bao niha ba soma, lushango lwa Isaya ki lwa niti. U lu utwile ku Jehova, ili y’o bona baeteleli bao ba itamile ni yena bulikani. Ka nzila ye swana kacenu, ba bahulu ba bulapeli bwa Krestendomu ba somanga ha ba utwa za “musebezi o komokisa” wa Jehova. Mane b’a nyemanga ni ku hanyauka. Kono lushango lo ba zibahaza Lipaki za Jehova ki lwa niti. Lu fumaneha mwa Bibele, ili buka yeo bona ba bahulu bao ba li ki yona ye ba yemela.

18. Isaya u swaniseza cwañi buitikaneleli bwa Jehova h’a fa kalimelo?

¹⁸ Kono Jehova u ka sikulula ni ku shemuba hape basepahali ba ba sa lateleli bona baeteleli bao. (Mu bale Isaya 28:23-29.) Sina mulimi mw’a pulela lipeu ze bunolo, ze cwale ka kumini, ili ku li pula ka nzila ye bunolo, Jehova ni yena u fa kalimelo ka ku ya ka mw’a inezi mutu ni miinelo ye li teñi. H’a ezangi ka buñañeli kamba ka buhateleli, kono u ezanga ka k’u nga kuli lifosi b’a kona ku sikuluha. Ee, haiba batu ba amuhela kupo ya Jehova, ku na ni sepo. Ka nzila ye swana kacenu, nihaike kozi ye ka wela Krestendomu i tomilwe, mañi ni mañi ya ipeya kwatas’a Mubuso wa Jehova u kona ku pima katulo ye tuna ye taha.

Bumai ki bwa Jerusalema!

19. Jerusalema i ba cwañi “liiso la fa aletare,” mi seo si ezahala cwañi, mi ili lili?

¹⁹ Kono cwale fa, Jehova u bulela za nto mañi? “Bumai ki bwa hao Ariele, Ariele, munzi mw’a n’a tomile Davida tende ya hae! Mu ekeze mwaha kwa mwaha; mu lisele mikiti, i tahe mwa linako za yona; Kifohe, ni ka to kwalela Ariele; munzi u tale mitongo ni ku bokolola; mi ku Na, munzi u ka ba inge Ariele (Liiso la Mulimu).” (Isaya 29:1, 2) Bupaki bu bonisa kuli lona liiso le li bulezwi leo, li yemela Jerusalema. Kwa Jerusalema ki kona ko ku inzi tempele ni aletare  ya yona ya ku ciseza matabelo. Majuda ba latelela sizo sa ku eza mikiti ni ku ciseza teñi matabelo, kono Jehova h’a tabeli bulapeli bwa bona. (Hosea 6:6) Mane u lela kuli ona munzi w’o ka sibili ki ona o’ ka ba “Liiso la fa aletare.” Mi nto yeo i na ni taluso i sili. Sina aletare, mwa munzi ku ka suluha mali, mi ku ona ku ka tuka mulilo. Mane Jehova u talusa mo i ka ezahalela nto yeo, u li: “Ni ka ku ambeka mwa maneku kaufela, ni ku kwalele mwahali; ni ka ku ubela liuba za ndwa ku ku lwanisa. U ka kokobezwa, mi linzwi la hao li ka zwa fafasi, manzwi a hao a utwahale inge a zwa mwa liluli.” (Isaya 29:3, 4) Taba yeo i ezahala fahalimw’a Juda ni Jerusalema ka 607 B.C.E., mpi ya Mababilona ha i ambeka ni ku sinya munzi ni ku cisa tempele. Jerusalema ya patamiswa fafasi fo ne i yahilwe.

20. Kwa mafelelezo, ki lika mañi ze ka ezahala kwa lila za Mulimu?

²⁰ Nako ye maswe yeo i si ka fita kale, Juda fokuñwi i b’anga ni mulena ya latelela Mulao wa Jehova. Ki sifi se si ezahala f’o? Jehova u lwanela batu ba hae. Lila niha li ka ambeka naha, li ba fela sina “liluli le li sisani” ni “muuku.” Ka nako ya hae ye swanela, Jehova wa ba hasanya “ni mipalakato, ni lizikinyeho za lifasi, ni mulumo o mutuna, ni kakundu-kundu, ni liñungwa, ni malimi a mulilo o buhali.”—Isaya 29:5, 6.

21. Mu fe taluso ya swanisezo ye kwa Isaya 29:7, 8.

²¹ Mwendi limpi ze li lila li iteekezi ku lobela Jerusalema ni ku kubulula tutu hamulaho wa ndwa. Kono ba ka komoka maswe! Lila za Juda ha ba na ku ikola malyalya e ba isepisize hahulu. Ba ka eza inge mutu ya lapile ya lola kuli u sweli ku ikola lico mi h’a zuha, u fumana kuli u sa lapile. (Mu bale Isaya 29:7, 8.) Mu nyakisise se si ezahala kwa mpi ya Asirya ye zamaiswa ki Senakeribi ha i fumbela Jerusalema mwa mazazi a Mulena Ezekiasi ya sepahala. (Isaya, likauhanyo 36 ni 37) Ku si na nihaiba mutu ya itusisa lizoho la hae,  mpi ya Asirya ye sabisa ya kwenulwa—batabani ba yona ba ba bundume b’a 185,000 ba timela mwa busihu bu li buñwi! Litolo za tulo hape li ka mbwanjingelwa mpi ya Gogo wa Magogo ye m’ata ha i ka itukiseza ku lwanisa batu ba Jehova mwa nako ya kwapili ye fakaufi.—Ezekiele 38:10-12; 39:6, 7.

22. Ku kolwa kwa moya kwa Juda ku i ezisañi?

²² Ka nako yeo Isaya a bulela kalulo ye ya bupolofita bwa hae, baeteleli ba Juda ha ba na tumelo ye swana ni ya Ezekiasi. Liswalisano za bona ni macaba a’ sa sabi Mulimu li ba ezisize ku kolwa kwa moya. “Mu ketuke, mu komoke; mu itime kwa meto, mu foufale! Ba kozwi, kono hasi veine; ba njanja, kono hasi bucwala.” (Isaya 29:9) Kabakala kuli ba kozwi kwa moya, baeteleli bao ba palelwa ku lemuha taluso ya pono y’a filwe mupolofita wa niti wa Jehova. Isaya u li: “[Muñ’a] Bupilo u mi selile moya wa buloko bo butuna; u kwahezi meto a mina, kikuli bona bapolofita; u apesize  litoho za mina, bona baboni ba mina. Ze bonwi ki bapolofita kamukana, ku mina li swana ni litaba ze ñozwi mwa buka ye manekilwe, ye fiwa mutu ya ziba ku bala, kakuli: Lu kupa kuli u i bale; yena a alabe, a li: Na palelwa, kakuli i manekilwe. Kamba buka i ka fiwa ya sa zibi ku bala, kakuli: Lu kupa kuli u i bale; yena a li; Ha ni zibi ku bala.”—Isaya 29:10-12.

23. Ki kabakalañi Jehova h’a ka zekisa Juda, mi u ka eza cwañi cwalo?

²³ Baeteleli ba Juda ba ipala kuli ba talifile kwa moya, kono ba fulalezi Jehova. Ba luta fela mihupulo ya bona ye kopami ya ze lukile ni ze si ka luka, ili ku yemela misebezi ya bona ya ku sa sepahala ni ye masila, ni ku ezisa batu ku latehelwa ki sishemo sa Mulimu. Ka “limakazo ze si ka bonwa”—ili ‘musebezi wa hae o komokisa,’ Jehova u ka ba zekiseza buipumisi bwa bona. U li: “Kakuli sicaba se, si sutelela ku na ka milomo fela, kanti lipilu za sona li kwahule ni na, mi sabo ye ba ni saba ka yona ki mulao wa batu o ba lutilwe, kabakaleo, a mu bone, ni ka na ni eza likezo ze komokisa mwahali a sicaba se, ni limakazo ze si ka bonwa; mane butali bwa batalifi ba sona bu fele, mi ngana ya banna ba sona ba ba talifile i shwelele.” (Isaya 29:13, 14) Butali ni kutwisiso ze i ipile Juda li ka fela. Seo si ka ezahala Jehova h’a ka ezisa kuli muinelo wa yona kaufela wa bulapeli bwa buipanguli u yundiswe ki mubuso o m’ata ka ku fitisisa wa Babilona. Nto ye swana yeo ne i ezahezi mwa lilimo za mwanda wa pili baeteleli ba Majuda be ne ba ipile butali ha se ba kelusize sicaba. Nto ye swana yeo i ka ezahala ku Krestendomu mwa mazazi a luna.—Mateu 15:8, 9; Maroma 11:8.

24. Majuda ba iponahaza cwañi kuli ha ba sabi Mulimu?

²⁴ Kono ka nako ye, baeteleli ba Juda bao ba ba itumba ba nahana kuli ba na ni butali bwa ku picuka koto niha ba silafalize bulapeli bwa niti. Kono kana ba butali luli? Isaya u bonisa se ba li sona luli, ili ku ba bonahaza ku ba ba sa sabi Mulimu ka buniti ni kuli ha ba na butali bwa niti: “Bumai  ki bwa ba ba ipata, kuli ba patele [Muñ’a] Bupilo milelo ya bona, bao misebezi ya bona i inzi mwa lififi, mi ba li: Ya lu boni ki mañi? Ya lu lemuhile ki mañi? Mina! Mu kananisa linto! Kikuli mubupi wa piza a ka likana ni lizupa? Kamba sika se si sebelizwe si ka latula muezi wa sona, kuli: Hasi yena ya ni ezize? Nihaiba nto ye betilwe i ka nyaza mubeti wa yona, kuli: H’a na butali?” (Isaya 29:15, 16; mu bapanye Samu 111:10.) Niha ba ka nahana kuli ba ipatile cwañi kamba cwañi, ba ‘inzi fande, mi ba atami’ mwa meto a Mulimu.—Maheberu 4:13.

“Ba Ba Tibani Lizebe Ba Ka Utwa”

25. “Ba ba tibani lizebe” ba ka utwa ka nzila ifi?

²⁵ Kono batu ba ba na ni tumelo ba ka puluswa. (Mu bale Isaya 29:17-24 ; mu bapanye Luka 7:22.) “Ba ba tibani lizebe ba ka utwa litaba za mwa buka,” ili lushango lo lu mwa Linzwi la Mulimu. Ee, yeo haki foliso ya ku tibana lizebe kwa luli. Ki foliso ya kwa moya. Isaya hape u bulela za nako ya kwapili f’o Mubuso o’ ka busiwa ki Mesiya u ka tomiwa mi bulapeli bwa niti bu ka kaliswa sinca ka puso ya Mesiya. Lika zeo li ezahezi mwa linako za luna, mi bolule-lule ba batu ba ba sepahala ba ituhelela ku sikululwa ki Jehova mi ba ituta ku mu lumbeka. Yeo ki talelezo ye nyangumuna luli! Kwa mafelelezo, nako i ka taha f’o mañi ni mañi, ili nto ye buyela kaufela, i ka lumbeka Jehova ni ku bonisa bukeni bwa libizo la hae.—Samu 150:6.

26. “Ba ba tibani lizebe” ba utwa likupuliso mañi za kwa moya kacenu?

²⁶ Bona “ba ba tibani lizebe” bao ha ba utwa Linzwi la Mulimu kacenu ba itutañi? Ba ituta kuli Bakreste kaufela, sihulu ba b’a ngiwa ku ba mitala ki puteho, ba lukela ku satalala ku eza ze lukile, ili ku ambuka ku “fosiswa ki macwala.” (Isaya 28:7) Hape, lu si katali ni kamuta ku utwa likupuliso za Mulimu, z’e lu tusa ku ba ni mubonelo wa kwa moya mwa lika kaufela. Bakreste niha ba ipeya kwatas’a milonga  ni ku ba libelela ku eza misebezi ye miñwi, puluso ha i tahiswi ki lifasi, kono i tahiswa ki Jehova Mulimu. Hape, lu si libali kuli sina katulo ye n’e wezi Jerusalema ye n’e ipanguzi, katulo ya Mulimu fahalimw’a lusika lwa cwale ha i koni ku tibelwa. Ka tuso ya Jehova, lwa kona ku zwelapili ku shaela temuso ya hae niha lu lwaniswa, sina mwa n’a ezelize Isaya.—Isaya 28:14, 22; Mateu 24:34; Maroma 13:1-4.

27. Bakreste ba kona ku itutañi kwa bupolofita bwa Isaya?

²⁷ Maeluda ni bashemi ba kona ku ituta se siñwi ka za m’o Jehova a fela kalimelo, ili ku bata kamita ku tusa lifosi ku kutelwa ki sishemo sa Mulimu, isi ku ba ota fela. (Isaya 28:26-29; mu bapanye Jeremia 30:11.) Mi kaufel’a luna, ku kopanyeleza ni ba ba sa li banana, lu hupuliswa ka za butokwa bwa ku sebeleza Jehova ka buniti, isi ku ikapeleza fela ku ba Bakreste kuli lu tabise batu. (Isaya 29:13) Lu lukela ku bonisa kuli luna ha lu swani ni bayahi ba Juda be ne ba sa sepahali, ni kuli luna lu na ni sabo ye swanela ya Jehova mi lu mu kuteka hahulu-hulu. (Isaya 29:16) Fahalimw’a seo, lu tokwa ku bonisa kuli lwa tabela ku sikululwa ni ku lutiwa ki Jehova.—Isaya 29:24.

28. Batanga ba Jehova b’a nga cwañi puluso y’a ka eza?

²⁸ Ku butokwa hakalo ku ba ni tumelo ni sepo ye tiile ku Jehova ni mw’a ezeza lika! (Mu bapanye Samu 146:3.) Ba bañata ba k’a nga kuli litemuso ze lu kutaza ha li na tuso. Sinyeho ye taha ya Krestendomu, yona kopano y’e ipapata ku ba ye sebeleza Mulimu ki muhupulo o’ sa utwahali, ili o’ komokisa. Kono Jehova u ka peta ‘musebezi wa hae o komokisa.’ Nto yeo ha i koni ku kakanyiwa. Kacwalo, mwahal’a mazazi a mafelelezo a muinelo wo wa linto, batanga ba Mulimu ba sepa ka ku tala Mubuso wa hae ni Mulena y’a ketile, yena Jesu Kreste. Ba ziba kuli puluso y’a ka eza Jehova—ye ka zamaelela ni ‘musebezi wa hae o komokisa’—i ka tisa limbuyoti ze sa feli kwa batu kaufela ba ba ipeya ku utwa.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 289]

Krestendomu i itingile fa liswalisano ni babusi ba butu ku fita ku itinga ku Mulimu

 [Siswaniso se si fa likepe 290]

Jehova u eza ‘musebezi wa hae o komokisa’ h’a tuhelela Babilona ku sinya Jerusalema

[Siswaniso se si fa likepe 298]

Be ne ba tibani lizebe kwa moya ba kona ku “utwa” Linzwi la Mulimu