Kauhanyo 9

Ku Sepa Jehova Ha ku Taha Ziyezi

Isaya 7:1–8:18

1. Ki kabakalañi Bakreste kacenu ha ba ka tusiwa ka ku nyakisisa likauhanyo 7 ni 8 za Isaya?

LIKAUHANYO 7 ni 8 za Isaya li fa litaba ze shutana. Isaya ni Akazi ne ba li ba bañwi ba sicaba se ne si ineezi ku Jehova; sibeli sa bona ne ba filwe misebezi ki Mulimu, yo muñwi n’a li mupolofita, mi yo muñwi yena n’a li mulena wa Juda; mi kaufel’a bona ne ba li mwa lubeta lo lu swana—Juda ne i tasezwa ki lila ze m’ata. Isaya n’a libelela yona ziyezi yeo ka ku sepa Jehova, kono Akazi yena n’a komilwe ki sabo. Ki kabakalañi ha ne ku bile ni shutano ye cwalo? Ka ku ba kuli Bakreste kacenu ni bona ba potolohilwe ki lila, ba eza hande ku nyakisisa likauhanyo ze peli zeo za Isaya kuli ba zibe lituto ze ku zona.

Tokwahalo ya ku Eza Katulo

2, 3. Isaya u talusañi ka bukuswani kwa makalelo a taba ya hae?

² Sina muswanisi mw’a basa-baseza mo si ka fita siswaniso se sinca, Isaya ni yena u kala taba ya hae ka ku talusa ka bukuswani litaba ze bonisa makalelo ni mafelelezo a likezahalo z’a ka tuha a talusa: “Ka nako ya Akazi mwan’a Jotami mwan’a Oziasi, mulena wa Juda, kwa ezahala kuli Rezini, mulena wa Siria, ni Peka mwan’a Remalya mulena wa Isilaele, ba pumela Jerusalema; kono ba palelwa ku u tibela.”—Isaya 7:1.

³ Ki mwa lilimo za mwanda wa bu 8 B.C.E. Akazi u yolile  ndat’ahe, yena Jotami, fa bulena bwa Juda. Rezini, mulena wa Siria, ni Peka, mulena wa mubuso wa Isilaele wa kwa mutulo, ba taseza Juda, mi limpi za bona li i lwanisa ka m’ata luli. Kwa mafelelezo ba ka ambeka yona Jerusalema ka sibili. Kono ha ba na ku tula mwa twaniso yeo. (2 Malena 16:5, 6; 2 Makolonika 28:5-8) Libaka? Zeo lu ka li ziba hasamulaho.

4. Ki kabakalañi pilu ya Akazi ni lipilu za batu ba hae ha li li mwa sabo?

⁴ Kwa makalelo-kalelo a ndwa, “kwa bulelelwa ba ndu ya Davida, kuli: Masiria ba kopani ni Maefraimi. Pilu ya Akazi ni lipilu za batu ba hae za tutumela, sina likota za mwa mushitu ha li nyanganyiswa ki moya.” (Isaya 7:2) Ee, Akazi ni batu ba hae b’a saba ha ba utwa kuli Masiria ni Maisilaele ba kopani ni kuli honafa limpi za bona li kubukanezi mwa naha ya Maefraimi (Maisilaele). Ku ka b’a ngela fela mazazi a mabeli kamba a malalu kuli ba to punya mwa Jerusalema!

5. Batu ba Mulimu kacenu ba swana cwañi ni Isaya?

⁵ Jehova u bulelela Isaya kuli: “Nanuha cwale, u katanyeze Akazi, u ye ni mwan’a hao Sheari-Jashubi; mu ka mu fumana kwa mafelelezo a limbwatu la lisa la kwahalimu, mwa nzila ya simu mo ku tapisezwanga.” (Isaya 7:3) Mu nahane fela! Mulena f’a swanehela ku zamaya a bata mupolofita wa Jehova kuli a talusezwe za ku eza, mupolofita ki yena ya ka zamaya a bata mulena! Niteñi, Isaya u utwa Jehova. Ka nzila ye swana, batu ba Mulimu kacenu ba lata ku zamaya ba bata batu ba ba mwa sabo kabakala matata a’ mwa lifasi le. (Mateu 24:6, 14) Kwa tabisa luli kuli silimo ni silimo, likiti ze mianda-nda za batu ba tabelanga ku potelwa ki bona bakutazi ba taba ye nde bao ni ku amuhela silelezo ya Jehova!

6. (a) Mupolofita u fa Mulena Akazi lushango mañi lo lu susueza? (b) Ki muinelo mañi o’ li teñi kacenu?

 ⁶ Isaya u fumana Akazi kwande a mamota a Jerusalema, k’o a sweli ku tatuba sibaka se si isa mezi mwa munzi, ili ku itukiseza tasezo ye ba libelezi. Isaya u mu fa lushango lwa Jehova kuli: “U itemuhele, mi u itulele; u si ke wa saba, pilu ya hao i si ke ya fokoliswa ki tumonyi to, to tubeli to tu tunyisa musi; si sabi buhali bo bu cisa bwa Rezini ni bwa Siria, ni bwa mwan’a Remalya.” (Isaya 7:4) Balwanisi bao ha ne ba shandauzi Juda lwa pili, buhali bwa bona ne bu cisa inge malimi a mulilo. Kono cwale ki ‘tumonyi to tubeli to tu tunyisa musi.’ Akazi h’a tokwi ku saba Rezini, Mulena wa Siria kamba Peka, Mulena wa Isilaele, yena mwan’a Remalya. Ni kacenu ku cwalo. Ka lilimo-limo, baeteleli ba Krestendomu ba nyandisize maswe Bakreste ba niti. Kono cwale Krestendomu i swana inge kamonyi ka ka tuha ka yonga. I ka tuha i feliswa.

7. Ki kabakalañi mabizo a bo Isaya ni mwan’a hae h’a fa libaka la ku ba ni sepo?

⁷ Mwa mazazi a Akazi, lushango lwa Isaya hamoho ni taluso ya libizo la hae ni la mwan’a hae li fa sepo ku ba ba sepile Jehova. Ki niti kuli Juda i mwa lubeta, kono libizo la Isaya, le li talusa “Puluso ya Jehova,” li bonisa kuli Jehova u ka tahisa puluso. Jehova u taluseza Isaya ku ya ni mwan’a hae, yena Sheari-Jashubi, ili y’o libizo la hae li talusa kuli “Masialeti A Sikai A ka Kuta.” Mubuso wa Juda niha u ka yo wa kwa mafelelezo, Mulimu ka sishemo sa hae u ka kutisa masiyaleti mwa naha.

Haki Ndwa Fela ya Mwahal’a Macaba

8. Ki kabakalañi ku lwanisa Jerusalema ha i si ndwa fela ya mwahal’a macaba?

⁸ Jehova, ka Isaya, u zibahaza ze ba bata ku eza lila za Juda. Ba lela ku eza cwana: “Lu pumele Juda, lu mu sabise; lu punye lukwakwa, lu beye mwateñi mulena, yena mwan’a  Tabeele.” (Isaya 7:5, 6) Kopano yeo ya Masiria ni Maisilaele i lela ku tula Juda ni ku yolisa mutu wa yona mwa sibaka sa Akazi, mwan’a Davida. Kwa iponahaza hande kuli ku lwanisa Jerusalema k’o ha i sa li ndwa fela ya mwahal’a macaba. Se i li twanisano mwahal’a Satani ni Jehova. Kabakalañi? Kakuli Jehova Mulimu n’a itamile bulikani ni Mulena Davida, ili ku mu sepisa kuli bana ba hae ba ka busa batu ba Jehova. (2 Samuele 7:11, 16) Satani n’a ka be a tuzi luli ha n’a ka kona ku toma lusika lo luñwi kuli lu buse Jerusalema! Mwendi mane a kana a filikanya mulelo wa Jehova wa kuli lusika lwa Davida lu tahise mubusi ya ka busa ku ya ku ile, ili “Mulena wa Kozo.”—Isaya 9:6, 7.

Lisepiso za Jehova ze Lilato

9. Ki lisepiso mañi ze lukela ku ndumebisa Akazi ni ku susueza Bakreste kacenu?

⁹ Kana mulelo wa Siria ni Isilaele u ka petahala? Kutokwa. Jehova u zibahaza kuli: “Mifumbo yeo ha i na ku tiya, ha i na ku bonahala.” (Isaya 7:7) Jehova ka Isaya u zibahaza kuli ku lwanisa Jerusalema k’o ha ku na ku konda mi “myaha ye 65 ha i felile, Efraimi u ka timiswa, h’a sa na ku ba sicaba.” (Isaya 7:8) Ee, hamulaho wa lilimo ze 65 Maisilaele ha ba sa na ku ba teñi ka sicaba. * Sepiso ye tiile yeo, ye bonisa ni nako fo i ka talelezwa, i swanela ku ndumebisa Akazi. Ka nzila ye swana, batu ba Mulimu kacenu ba susuezwa ki ku ziba kuli nako ya ku ba teñi kwa lifasi la Satani i zamaya i fela.

10. (a) Bakreste ba niti kacenu ba kona cwañi ku likanyisa Jehova? (b) Jehova u bulelela Akazi kuli a ezeñi?

¹⁰ Mwendi Akazi u bonahala kuli u honona taba yeo, kakuli Jehova, ka Isaya, u li: “Ha mu s’a lumeli, luli, ha mu  na ku tiya.” Ka pilu-telele, Jehova “a bulela hape ni Akazi.” (Isaya 7:9, 10) W’o ki mutala o munde luli! Nihaike ba bañata kacenu ha ba tabeli ku amuhela lushango lwa Mubuso, lu ka eza hande ku likanyisa Jehova ka ku “bulela hape” inze lu kuta-kutela ku pota. Ku tuha f’o, Jehova u bulelela Akazi kuli: “Ikupele sisupo ku [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa hao; u kupe kuli si tahe mwatasi mwa libita, nihaili kwahalimu mwa lihalimu.” (Isaya 7:11) Akazi u kana a kupa sisupo, mi Jehova u ka mu fa sona ili ku bonisa kuli u ka sileleza ba ndu ya Davida.

11. Pulelo ya Jehova ye li “Mulimu wa hao” i kolwisañi?

¹¹ Mu lemuhe kuli Jehova u li: ‘Ikupele sisupo ku Mulimu wa hao.’ Kaniti Jehova u sishemo. Akazi s’a bihilwe ku ba ya lapela milimu ya buhata ni ku eza likezo ze nyenyisa za sihedeni. (2 Malena 16:3, 4) Ku si na taba ni zeo ni kuli Akazi u mwa sabo, Jehova u sa ipiza kuli ki Mulimu wa Akazi. Seo si lu kolwisa kuli Jehova h’a akufangi ku hana batu. U lata ku tusa ba ba fosa kamba ba ba fokozi mwa tumelo. Kana sepiso yeo ya lilato la Mulimu i ka ezisa Akazi ku amuhela tuso ya Jehova?

Ku Zwa mwa ku Honona ku Ya mwa ku Sa Utwa

12. (a) Akazi u ba ni moya mañi wa buikuhumuso? (b) Ku fita ku ya ku Jehova, Akazi u yo kupa tuso ku bomañi?

¹² Akazi u alaba ka mahañi kuli: “Ha ni na ku kupa se siñwi, ha ni na ku lika [Muñ’a] Bupilo.” (Isaya 7:12) Akazi h’a eza cwalo haki kuli u latelela mulao o’ li: “Si liki [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa luna.” (Deuteronoma 6:16) Lilimo-limo hasamulaho, Jesu u bulela ona manzwi a mulao a swana ao Satani h’a mu lika. (Mateu 4:7) Kono fa, Jehova u mema Akazi kuli a kutele mwa bulapeli bwa niti mi u bata ku tiisa tumelo ya hae ka ku mu fa sisupo. Kono Akazi yena u tabela ku ipatela silelezo ku sili. Mwendi ki ka  yona nako yeo f’o mulena a lumela masheleñi a mañata-ñata kwa Asirya, ili ku bata tuso ya ku lwanisa lila za hae za kwa mutulo. (2 Malena 16:7, 8) Ka yona nako yeo, mpi ya Masiria ni Maisilaele i ambeka Jerusalema mi ndwa ya tumbuka.

13. Ki cinceho mañi ye lu lemuha mwa timana 13, mi i bonisañi?

¹³ Isaya, ka ku ziba kuli mulena h’a na tumelo, u li: “A mu utwe cwale, mina ba ndu ya Davida; kana ki nto ye nyinyani ku mina ku kataza batu, kuli mane mu kataze Mulimu wa ka?” (Isaya 7:13) Ee, Jehova wa kona ku katazwa ki mahañi a’ sa feli. Hape mu lemuhe kuli, mupolofita fa u li “Mulimu wa ka,” isi “Mulimu wa hao.” Ki cinceho kwa ku sabisa! Akazi h’a hana Jehova ni ku fetuhela kwa Asirya, u latehelwa ki kolo ye nde ya ku kalisa sinca swalisano ya hae ni Mulimu. Ni kamuta lu si sinyi silikani sa luna ni Mulimu ka ku keshebisa litumelo za luna za ka Mañolo kuli lu fumane tuso ya swalelele.

Sisupo sa Emanuele

14. Jehova u bonisa cwañi kuli wa sepahala ku za bulikani bwa hae ni Davida?

¹⁴ Jehova u zwelapili ku sepahala ku za bulikani bwa hae ni Davida. Ne ku bulezwi kuli ku ka fiwa sisupo, mi kaniti si ka fiwa! Isaya u zwelapili u li: “Mulena, Yena tota, u ka mi fa sisupo: A mu bone, mwalyanjo u ka ba fa mezi a manca, a pepe mwana wa mushimani, mi u ka mu beya libizo la Emanuele (Mulimu u na ni luna). U ka ca mabisi ni linosi, ku fitela a zibe ku hana bumaswe ni ku iketela bunde. Kono, mwana h’a si ka ziba kale ku hana bumaswe ni ku iketela bunde, naha ye na ni malena a mabeli b’o saba, i ka sinyeha.”—Isaya 7:14-16.

15. Bupolofita ka za Emanuele bu alaba lipuzo mañi ze peli?

¹⁵ Yeo ki taba ye nde ku mutu ni mutu ya saba kuli batasezi bao ba ka felisa lusika lwa Davida lwa malena.  “Emanuele” i talusa kuli “Mulimu u na ni luna.” Mulimu u inzi ni Juda mi h’a na ku lumeleza bulikani bwa hae ni Davida ku feliswa. Hape, Akazi ni batu ba hae ba talusezwa z’a ka eza Jehova ni f’a ka li ezeza. Mushimani y’o Emanuele a si ka hula kale ku fita fa ku ziba ku taluhanya bunde ni bumaswe, macaba a’ li lila a ka be a yundisizwe. Mi nto yeo luli ya ezahala!

16. Libaka li kana la ba lifi Jehova ha n’a si ka talusa hande kuli Emanuele ki mañi mwa linako za Akazi?

¹⁶ Bibele ha i talusi kuli Emanuele ki mwan’a mañi. Kono ka ku ba kuli Emanuele wa mwanana y’o u lukela ku ba sisupo mi hasamulaho Isaya u talusa kuli yena ni bana ba hae ki “lisupo,” Emanuele mwendi ki mwan’a mupolofita. (Isaya 8:18) Mwendi Jehova h’a talusi hande kuli Emanuele ki mañi mwa linako za Akazi ilikuli masika a’ sa taha a si ke a to hakanyeha ha ku ka taha Emanuele yo Mutuna. Ki mañi yena y’o?

17. (a) Emanuele yo Mutuna ki mañi, mi ku pepwa kwa hae ne li sisupo sañi? (b) Ki kabakalañi batu ba Mulimu kacenu ha ba kona ku huwa kuli “Mulimu u na ni luna”?

¹⁷ Kwand’a mwa buka ya Isaya, libizo la Emanuele li fumaneha fela hañwi hape mwa Bibele, ili kwa Mateu 1:23. Jehova n’a buyelezi Mateu ku bonisa kuli bupolofita bwa ku pepwa kwa Emanuele ne bu yemela ku pepwa kwa Jesu, yena Mucalifa ya lukela wa bulena bwa Davida. (Mateu 1:18-23) Ku pepwa kwa Emanuele wa pili ne li sisupo sa kuli Mulimu n’a si ka fulalela ba ndu ya Davida. Ka nzila ye swana, ku pepwa kwa Jesu, yena Emanuele yo Mutuna, ne li sisupo sa kuli Mulimu n’a si ka fulalela batu kamba bulikani bwa hae bwa Mubuso ni ba ndu ya Davida. (Luka 1:31-33) Ka ku ba kuli muyemeli yo mutuna ka ku fitisisa wa Jehova n’a s’a li mwahal’a batu, Mateu luli n’a kona ku bulela kuli: ‘Mulimu u na ni luna.’ Kacenu, Jesu ki Mulena ya kwa lihalimu mi u yemela puteho ya hae ye fa lifasi-mubu.  (Mateu 28:20) Kaniti, batu ba Mulimu ba na ni libaka le lituna la ku huwa ka ku tiya kuli: “Mulimu u na ni luna!”

Ze Ñwi ze Zwa mwa ku Sa Sepahala

18. (a) Ki kabakalañi manzwi a’ tatama a’ bulela Isaya h’a sabisa bateelezi ba hae? (b) Ki muinelo mañi o ka tuha u fetuha?

¹⁸ Nihaike manzwi a’ sa z’o bulela Isaya a’ omba-omba, pulelo ya hae ye tatama i sabisa bateelezi ba hae. U li: “[Muñ’a] Bupilo u ka tahiseza wena ni sicaba sa hao ni ba ndu ya ndat’aho, mazazi a’ si ka bonwa kale a cwalo, haisali Efraimi a kauhana ni Juda; ni bulela Mulena wa Asirya.” (Isaya 7:17) Kaniti, kozi i fitile, mi i tiswa ki mulena wa Asirya. Tibelelo ya ku busiwa ki Maasirya ba ba ile nkuwa ka situhu i lukela ku ba yona ye palelwisa Akazi ni batu ba hae ku bona buloko. Akazi u nahanile kuli ku eza silikani ni Asirya ku ka mu bandusa kwa Isilaele ni Siria. Kaniti, mulena wa Asirya u ka utwa kupo ya Akazi mi kwa mafelelezo u ka lwanisa Isilaele ni Siria. (2 Malena 16:9) Mwendi leo ki lona libaka Peka ni Rezini ha ba ka tuhela ku lwanisa Jerusalema. Kacwalo, kopano ya Siria ni Isilaele i ka be i palezwi ku hapa Jerusalema. (Isaya 7:1) Kono cwale, Isaya u taluseza bateelezi bao ba ba komokile maswe kuli Asirya, ye ba isepisize kuli i ka ba sileleza, ki yona cwale ye ka ba hatelela!—Mu bapanye Liproverbia 29:25.

19. Taba ye n’e ezahezi yeo i fa temuso mañi kwa Bakreste kacenu?

¹⁹ Taba ya niti ye n’e ezahezi yeo i fa Bakreste ba niti kacenu temuso. Ha lu li mwa butata, lu kana lwa kenelwa ki muliko wa ku keshebisa likuka za Sikreste mi kacwalo ni ku hana silelezo ya Jehova. K’o ki ku sa bona ze taha kwapili, ili nto ye kona ku tisa lifu, sina mo a boniseza manzwi a Isaya a’ tatama. Mupolofita u zwelapili ka ku talusa ze ba ka eza Maasirya mwa naha ni kwa batu ha se ba ba hapile.

20. “Linzi” ni “limuka” ki bomañi, mi ba ka ezañi?

²⁰ Isaya u alula lizibiso za hae mwa likalulo z’e ne, mi ye  ñwi ni ye ñwi i polofita ze ka ezahala “ka lizazi leo”—lona lizazi leo Asirya i ka taeka Juda. “Ka lizazi leo, [Muñ’a] Bupilo u ka liza muloli ku biza linzi ze kwa simbule sa linuka za Egepita, ni limuka ze mwa naha ya Asirya. Mi li ka ta, li ine kaufela mwa misindi ye tokwa batu, ni mwa misima ye mwa macwe ni mwa macacani kaufela, ni mwa mafulisezo kaufela.” (Isaya 7:18, 19) Limpi za Egepita ni Asirya, sina linzi ni limuka, li ka hohelwa kwa Naha ya Sepiso. Tasezo yeo ha i na ku ba ya swalelele. “Linzi” ni “limuka” zeo li ka to yaha, ili ku yamba nihaiba libaka ze ipatile kaufela za naha.

21. Mulena wa Asirya u ka ba cwañi sina mbeli?

²¹ Isaya u zwelapili u li: “Ka lizazi leo, Mulena u ka beula, ka mbeli ya kalimile ka tifo, mwa buse bwa Nuka, ku Mulena wa Asirya; mi u ka beula milili kwa toho, ni bwambo kwa mautu, a zwise ni milelu.” (Isaya 7:20) F’o ki Asirya fela ye bulezwi, sona sila se situna ka ku fitisisa. Akazi u lifa mulena wa Asirya kuli a ‘beule’ Siria ni Isilaele. Kono yona ‘mbeli ye kalimilwe’ yeo ye zwelela mwa buse bwa nuka ya Eufrati i ka beula milili kwa “toho” ya Juda, mane ni ku i kuta milelu!

22. Isaya u itusisa mitala mañi kwa ku bonisa ze ka zwa mwa tasezo ya Asirya ye ka tuha i taha?

²² Ze ka zwa mwateñi ki lifi? “Ka lizazi leo, mutu ni mutu u ka luwa sitole ni lingu ze peli. Mi kakuli li ka sisa hahulu, ba ka pila mabisi; kakuli mutu ni mutu ya siilwe mwa naha ye, u ka pila mabisi ni linosi.” (Isaya 7:21, 22) Fo ba ka to ‘beulela’ Maasirya naha, ku ka be ku siyezi fela batu ba banyinyani mi ku ka tokwahala fela lifolofolo ze nyinyani ze ka tahisa lico. Ku ka ciwa “mabisi ni linosi.” Ze ñwi kaufela ze cwale ka veine, sinkwa, ni lico ze ñwi ha li na ku ba teñi. Ka ku bata ku bonisa butuna bwa sinyeho yeo, Isaya halalu u bulela kuli fo ne ku b’anga mubu o munde o’ nunile, ku ka mela mikona ni mikakani. Ba ba ipa bundume  bwa ku ya mwa naheñi ba ka tokwa “masho ni buta” za ku isileleza ka zona kwa libatana ze bandamena mwa macacani. Masimu a’ limilwe a ka hatikelwa ki likomu ni lingu. (Isaya 7:23-25) Bona bupolofita b’o bu kala ku talelezwa mwa mazazi a Akazi luli.—2 Makolonika 28:20.

Bupolofita Bo bu Nepahezi

23. (a) Isaya cwale u laelwa ku ezañi? (b) Sisupo sa litapa si tiisezwa cwañi?

²³ Isaya cwale u kutela kwa muinelo o’ li teñi ka nako yeo. Jerusalema ha i sa taekilwe ki limpi za Siria ni Isilaele, Isaya  u biha kuli: “[Muñ’a] Bupilo a li ku na. Nga litapa le litunanyana, u ñole fateñi ka litaku ze bonahala, kuli: Ku hapwe kapili-pili, ku lobelwe tutu ye hapilwe. Na nga lipaki ze sepahala, yena muprisita Uria ni Zakaria mwan’a Jeberekia.” (Isaya 8:1, 2) Isaya u kupa banna ba babeli ba ba kutekeha mwa sibaka seo kuli ba be lipaki h’a ñola libizo leo fa litapa le litunanyana, ilikuli hasamulaho ba pake buniti bwa yona taba yeo. Kono sona sisupo seo si ka tiisezwa ki sisupo sa bubeli.

24. Sisupo sa libizo la Kuhapwe-Kapilipili-Kulobelwetutu si swanela ku ezisa batu nto mañi?

²⁴ Isaya u li: “Ni li mupolofita, na ya ku musal’a ka; mi a itwala, a pepa mwan’a mushimani; mi [Muñ’a] Bupilo a li ku na: U mu beye libizo la Kuhapwe-Kapilipili-Kulobelwetutu. Kakuli mwana a si ka ziba kale ku bulela Ndate, Me, bufumu bwa Damaseka ni tutu ya Samaria li ka iswa ku mulena wa Asirya.” (Isaya 8:3, 4) Litapa le litunanyana ni mbututu wa mushimani li ka ba sisupo sa kuli Asirya i ka tuha i pumela balwanisi ba Juda, yona Siria ni Isilaele. Sona seo si ka ezahala lili? Si ka ezahala mushimani y’o a si ka kona kale ku bulela manzwi a pili e li itutanga limbututu ze ñata—ili “Ndate” ni “Me.” Bupolofita bo bu nepahezi cwalo b’o bu lukela ku ezisa batu ku sepa Jehova. Kamba bu kana bwa ezisa ba bañwi ku sheununa Isaya ni bana ba hae. Mo ku ezahalela kaufela, bupolofita bwa Isaya bwa talelezwa.—2 Malena 17:1-6.

25. Ki lika mañi za mwa mazazi a Isaya ze swana ni mwa linako za cwale?

²⁵ Bakreste ba kona ku ituta se siñwi kwa litemuso za n’a kuta-kutazi ku fa Isaya. Muapositola Paulusi n’a lu bonisize kuli ku yona taba ye n’e ezahezi yeo, Isaya n’a yemela Jesu Kreste mi bana ba Isaya ne ba swaniseza balutiwa ba Jesu ba ba tozizwe. (Maheberu 2:10-13) Jesu, ka balateleli ba hae ba ba tozizwe ba ba fa lifasi-mubu, u zwezipili ku hupulisa  Bakreste ba niti butokwa bwa kuli ba “tone” mwa linako ze t’ata ze. (Luka 21:34-36) Ka nako ye swana, balwanisi ba ba sa baki ba lemuswa ka za sinyeho ya bona ye taha, nihaike litemuso ze cwalo hañata za sheununwa. (2 Pitrosi 3:3, 4) Bupolofita bo ne bu nze bu talelezwa ka linako ze tomilwe mwa mazazi a Isaya bu kolwisa kuli nako ya Mulimu ya ku eza lika mwa mazazi a luna ni yona “i ka bonahala; mi ha i na ku liyeha.”—Habakuki 2:3.

“Mezi” A’ Yundisa

26, 27. (a) Isaya u polofita litaba mañi? (b) Manzwi a Isaya a bonisa batanga ba Jehova nto mañi kacenu?

²⁶ Isaya u zwelapili ku fa temuso ya hae, u li: “Kakuli sicaba se, si nyazize mezi a Siloe a’ buba hande, mi si tabezi Rezini ni mwan’a Remalya, kabakaleo, Mulena u ka tisa mezi a Nuka ye tuna, ya mata, kikuli mulena wa Asirya ni libubo la hae kaufela; nuka yeo i ka tula makamba a yona, i bayaule fahalimw’a minanga kamukana. Mulena yo u ka pazula naha ya Juda, a bayaule, a tise munda, o mezi a ona, a ka fitisa mwa mulala mane. Mafufa a hae, h’a otoloha, a ka ambalala naha ya hao mwa butuna bwa yona, wena Emanuele.”—Isaya 8:5-8.

²⁷ “Sicaba se,” ona mubuso wa Isilaele wa kwa mutulo, ba hana bulikani bwa Jehova bwa n’a ezize ni Davida. (2 Malena 17:16-18) Ku bona, bulikani b’o bu bonahala ku fokola inge mezi a Siloe a’ zweta, sona simbule sa mezi a’ ya mwa Jerusalema. Ba tabela ku lwanisana ni Juda. Kono kashwau ka bona ha ka na ku tuhelelwa fela cwalo. Jehova u ka tuhelela Asirya ku tisa ku ‘bayaulela,’ kamba ku bita Siria ni Isilaele, sina Mw’a ka tuha a tuhelela ba bupolitiki ba lifasi le ku bayaulela bulapeli bwa buhata. (Sinulo 17:16; mu bapanye Daniele 9:26.) Ku tuha f’o, Isaya u li, “mezi” a’ nze a ekezeha ao a ka “pazula naha ya Juda,” mane haisi ku yo “fitisa mwa mulala,” ili kwa Jerusalema, kona kw’a buseza  toho ya Juda (yena mulena). * Mwa linako za luna ba bupolitiki ba ba ka bulaya bulapeli bwa buhata hape ba ka taseza ni batanga ba Jehova, ili ku ba ambeka “ku fitisa mwa mulala.” (Ezekiele 38:2, 10-16) Ki lifi ze ka zwa mwateñi? Se ne si ezahezi mwa linako za Isaya ki sifi? Kana Maasirya ba punya mamota a muleneñi ni ku kungushula batu ba Mulimu? Kutokwa. Mulimu u inzi ni bona.

Mu Si Sabi—“Mulimu U Na Ni Luna!”

28. Ku si na taba ni kuli lila za Majuda li lika ka t’ata, Jehova yena u ba sepisañi?

²⁸ Isaya u lemusa kuli: “Mu tabe mukosi, mina macaba [a’ hanyeza sicaba s’a itamile bulikani ni sona Mulimu]: Mu ka lobakwa likoto! Mu sikeke lizebe, mina kamukana ba linaha ze kwahule, mu itame makanda mwa mateka: Mu ka lobakwa likoto! Mu itame makanda mwa mateka: Mu ka lobakwa likoto! Mu lele taba: I ka fetuha ya mbango! Mu laele taba: Ha i na ku tiya! Kakuli Mulimu u na ni luna!” (Isaya 8:9, 10) Lilimo-limo hasamulaho, mwa puso ya Ezekiasi ya sepahala, ya li mwan’a Akazi, manzwi ao a talelezwa. Maasirya ha ba bemba Jerusalema, lingeloi la Jehova li bulaya b’a 185,000 ku bona. Kaniti, Mulimu u na ni batu ba hae ni lusika lwa Davida lwa bulena. (Isaya 37:33-37) Mwa ndwa ya Armagedoni ye taha, Jehova ka nzila ye swana u ka luma Emanuele yo Mutuna kuli a to timeza lila za Hae ni ku to pulusa ba ba Mu sepile kaufela.—Samu 2:2, 9, 12.

29. (a) Majuda ba mwa mazazi a Akazi ba shutana cwañi ni ba mwa mazazi a Ezekiasi? (b) Ki kabakalañi batanga ba Jehova kacenu ha ba ambuka ku eza liswalisano ni ba bulapeli ni bupolitiki?

²⁹ Ka ku fapana ni Majuda ba mwa linako za Ezekiasi,  ba ba pila mwa linako za Akazi bona ha ba sepi silelezo ya Jehova. Bona ba lata ku eza kopano kamba “petuhelo” ni Maasirya kuli ba ba sileleze kwa kopano ya Siria ni Isilaele. Kono “lizoho” la Jehova li susumeza Isaya ku bonisa bumaswe bwa “nzila ya sicaba se,” kamba mikwa ye tumile ku sona. U lemusa kuli: “Mu si ke mwa saba se si sabwa ki sona, mi mu si ke mwa mbemuka. Mu bonahalise [Muñ’a] Bupilo wa limpi ku kena; ibe Yena fela ye mu saba ni ye mu kuña fapil’a hae.” (Isaya 8:11-13) Ka ku hupula nto yeo, batanga ba Jehova kacenu ba itibelela kuli ba si ke ba sepa kamba ku kopana ni tutengo twa bulapeli ni likopano za bupolitiki. Batanga ba Jehova ba sepile ka ku tiya m’ata a Mulimu a’ sileleza. Kakuli, haiba ‘Jehova wa lu lwanela, mutu s’a ka lu eza ki sika mañi?’—Samu 118:6.

30. Kiñi se si ka ezahala ku ba ba sa sepi Jehova?

³⁰ Isaya u kuta-kutela ku bulela kuli Jehova u ka ba “sisabelo,” ili musilelezi wa ba ba mu sepa. Kono ba ba mu hana “ba ka sitatala, ba we, ba lobehe, ba swasiwe mi ba swalwe”—zeo ki likezo ze keta-lizoho ze ikutwahalela ili ze bonisa hande-nde ze ka ezahala ku ba ba sa sepi Jehova. (Isaya 8: 14, 15) Mwa lilimo za mwanda wa pili, be ne ba hanile Jesu ni bona ne ba sitatalile ni ku wa. (Luka 20: 17, 18) Nto ye swana i ka ezahala ku bao kacenu ba sa sepahali ku Jesu, yena ya beilwe fa bulena kwa lihalimu.—Samu 2:5-9.

31. Bakreste ba niti kacenu ba kona cwañi ku latelela mutala wa Isaya ni wa ba ba utwa tuto ya hae?

³¹ Mwa mazazi a Isaya, haki bote ba ba sitatala. Isaya u li: “Putela bupaki bo, u tiise ka liswao tuto yeo mwahal’a balutiwa ba ka. Ni ka sepa [Muñ’a] Bupilo, ya patezi ba ndu ya Jakobo pata ya hae; ni ka mu talimela.” (Isaya 8:16, 17) Isaya ni ba ba utwa tuto ya hae ha ba na ku fulalela Mulao wa Mulimu. Ba zwelapili ku sepa Jehova, nihaike  banabahabo bona ba ba ipanguzi ba hana ku eza cwalo mi kacwalo Jehova u ba patela pata ya hae. Haike luna lu latelele mutala wa ba ba sepile Jehova ni ku ba ni tukufalelo ye swana ya ku kumalela kwa bulapeli bo bu kenile!—Daniele 12:4, 9; Mateu 24:45; mu bapanye Maheberu 6:11, 12.

“Lisupo” ni “Limakazo”

32. (a) Kacenu ki bomañi ba ba li “lisupo ni limakazo”? (b) Ki kabakalañi Bakreste ha ba swanela ku iponahaza ku sa swana ni lifasi le?

³² Isaya cwale u zibahaza kuli: “A mu bone! Ki na yo, ni bana b’a ni file [Muñ’a] Bupilo, kuli lu be lisupo ni limakazo mwa Isilaele, ka taelo ya [Muñ’a] Bupilo wa limpi, ya yahile fa lilundu la Sione.” (Isaya 8:18) Ee, Isaya, Sheari-Jashubi, ni Kuhapwe-Kapilipili-Kulobelwetutu ki lisupo za milelo ya Jehova ka za Juda. Kacenu, Jesu ni banyani ba hae ba ba tozizwe ni bona ki lisupo. (Maheberu 2:11-13) Mi ba tusana mwa musebezi wa bona ni “buñata bo butuna” bwa “lingu ze ñwi.” (Sinulo 7:9, 14; Joani 10:16) Ki niti kuli sisupo si kona fela ku ba sa butokwa haiba si iponahaza hande fo si inzi. Ka nzila ye swana, Bakreste ba peta fela musebezi wa bona wa ku ba lisupo haiba ba iponahaza ku sa swana ni lifasi le, ili ku sepa Jehova ka ku tala, ni ku zibahaza milelo ya hae ka bundume.

33. (a) Bakreste ba niti ba na ni tukufalelo ya ku ezañi? (b) Ki kabakalañi Bakreste ba niti ha ba ka kona ku yema ka ku tiya?

³³ Kacwalo he, bote ba latelele lipimo za Mulimu, isiñi za lifasi le. Mu zwelepili ku iponahaza ka bundume—kuli mu lisupo—ili ku zwisezapili musebezi o ne u filwe Jesu Kreste, yena Isaya yo Mutuna, wa “ku huweleza kuli mwaha wa sishemo . . . ki wo; ki le lizazi l’a ka likanyisa batu Mulimu wa luna.” (Isaya 61:1, 2; Luka 4:17-21) Kaniti, munda wa Asirya ha u ka ambalala lifasi kamukana—niha u ka yo fita mwa milala ya luna—Bakreste ba niti ha ba na ku kukiswa. Lu ka yema ka ku tiya kakuli “Mulimu u na ni luna.”

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

 [Siswaniso se si fa likepe 103]

Isaya n’a ile ni Sheari-Jashubi ha n’a isize lushango lwa Jehova ku Akazi

[Siswaniso se si fa likepe 111]

Ki kabakalañi Isaya ha n’a ñozi kuli “Ku hapwe Kapili-pili, ku lobelwe tutu ye hapilwe” fa litapa le litunanyana?