Kauhanyo 30

“Mu Tiise Pilu ya Sicaba Sa Ka”

Isaya 40:1-31

1. Ki ifi nzila i liñwi yeo Jehova a lu tiisa pilu ka yona?

JEHOVA ki ‘Mulimu muñ’a ku tiisa.’ Nzila i liñwi y’a lu tiisa pilu ka yona ki ka lisepiso z’a ezisize ku ñolwa mwa Linzwi la hae. (Maroma 15:4, 5) Ka mutala, haiba mutu ye mu lata a shwa, ha ku na nto ye tiisa pilu inge sepo ya kuli mulatiwa y’o u ka zuswa kwa bafu mwa lifasi le linca la Mulimu. (Joani 5:28, 29) Hape ku na ni sepiso ye ñwi ya Jehova ya kuli u ka tuha a felisa bumaswe ni ku cinca lifasi le ku li eza paradaisi. Kwa tiisa pilu luli ku ba ni sepo ya ku punyuha ni ku kena ku yona Paradaisi ye taha yeo ni ku pila ku ya ku ile.—Samu 37:9-11, 29; Sinulo 21:3-5.

2. Ki kabakalañi ha lu kona ku sepa lisepiso za Mulimu?

² Kana lwa kona luli ku sepa lisepiso za Mulimu? Kaniti lwa kona! Muezi wa zona lisepiso zeo ki ya sepeha ka ku tala. W’a kona ku eza z’a sepisize mi hape wa lata ku li eza. (Isaya 55:10, 11) Nto yeo ne i bonahezi hande hahulu Jehova ha n’a bulezi ka mupolofita Isaya kuli n’a ka kutisa sinca bulapeli bwa niti mwa Jerusalema. Ha lu nyakisiseñi bona bupolofita b’o, ka mo bu boniselizwe mwa Isaya kauhanyo 40, kakuli ha lu eza cwalo, tumelo ya luna ku Jehova, yena Mutalelezi wa lisepiso, i kona ku tiiswa.

Sepiso ye Tiisa Pilu

3, 4. (a) Isaya u ñola manzwi mañi a’ tiisa pilu e ba ka tokwa batu ba Mulimu mwa nako ya kwapili? (b) Ki kabakalañi bayahi ba Juda ni Jerusalema ha ba ka iswa mwa buhapiwa kwa Babilona, mi butanga bwa bona bu ka tanda nako ye kuma kai?

³ Mwa lilimo za mwanda wa bu 8 B.C.E., mupolofita Isaya  u ñola manzwi a’ tiisa pilu ao batu ba Jehova ba ka tokwa mwa nako ya kwapili. H’a feza fela ku bulelela Mulena Ezekiasi ka za sinyeho ya Jerusalema ye taha ni za ku iswa kwa Majuda kwa Babilona, Isaya u kala ku bulela manzwi a Jehova a’ fa sepiso ya ku kutiswa sinca: “A mu tiise pilu, a mu tiise pilu ya sicaba sa ka, ku bulela Mulimu wa mina. Mu bulelele Jerusalema ze kolisa pilu ya hae, mi mu shaele ku yena kuli ndwa ya hae i felile, mulatu wa hae u swalezwi; u amuhezi habeli mwa lizoho la [Muñ’a] Bupilo ku se si likana ni libi za hae kaufela!”—Isaya 40:1, 2.

⁴ Manzwi a makalelo a kauhanyo 40, a’ li “A mu tiise pilu,” ao, a bonisa hande lushango lwa liseli ni sepo lo lu fumaneha mwa kalulo ye siyezi ya buka ya Isaya. Bayahi ba Juda ni Jerusalema ba ka iswa kwa Babilona mwa buhapiwa ka 607 B.C.E. kabakala kuli ba ezize bukwenuheli. Kono bona Majuda ba bahapiwa bao ha ba na ku sebeleza Mababilona ku ya ku ile. Butanga bwa bona bu ka fela mulatu wa bona ha se u “swalezwi.” Bona butanga b’o bu ka tanda nako ye kuma kai? Mupolofita Jeremia u talusa kuli bu ka tanda lilimo ze 70. (Jeremia 25:11, 12) Hasamulaho, Jehova u ka kutiseza masiyaleti a’ bakile kwa Jerusalema ku zwa kwa Babilona. Mwa silimo sa bu 70 ku zwa fo i sinyelizwe Juda, bahapiwa ba ka tiya pilu luli ha ba ka lemuha kuli nako ye sepisizwe ya ku lukululwa kwa bona se i li fakaufi!—Daniele 9:1, 2.

5, 6. (a) Ki kabakalañi musipili o mutelele wa ku zwa kwa Babilona ku ya kwa Jerusalema ha u si ke wa palelwisa talelezo ya sepiso ya Mulimu? (b) Ku kutisezwa kwa Majuda habo bona ku ka tahiseza macaba a mañwi nto mañi?

⁵ Musipili wa ku zwa kwa Babilona ku ya kwa Jerusalema u tanda likilomita ze mwahal’a 800 ni 1,600, ka ku itinga fa nzila ye itusiswa. Kana ona musipili o mutelele w’o u ka palelwisa sepiso ya Mulimu ku talelezwa? Kutokwa! Isaya u ñola kuli: “Linzwi la yo muñwi li huwa [mwa lihalaupa, NW], li li: Mu lukise nzila ya [Muñ’a] Bupilo mwa lihalaupa, mu  sungamise likululu la Mulimu wa luna mwa liuwa. Musindi kaufela u ka yumbelwa, mi lilundu ni kalundu kaufela li ka ulululwa; ze kopami li ka otololwa, mi matulungundu a ka patamiswa. Cwale kanya ya [Muñ’a] Bupilo i ka bonahala, mi nama kaufela i ka i bona hamoho; kakuli ki s’o bulezi mulomo wa [Muñ’a] Bupilo.”—Isaya 40:3-5.

⁶ Pili babusi ba kwa Upa ba si ka funduka kale ku ya mwa musipili, hañata ne ba lumanga batu ku yo lukisa nzila ka ku zwisa teñi macwe a matuna, mane ni ku yaha mitano ni ku ululula tulundu. Kwa Majuda ba ba kuta, ku ka swana inge kuli Mulimu ki yena ka sibili ya etelezi, a nze a zwisa mikwalelo mwa nzila. Esi mane, bona bao ki batu ba ba bizwa ka libizo la Jehova, mi ku taleleza sepiso ya hae ya ku ba kutiseza habo bona ku ka tahisa kuli kanya ya hae i bonahale kwa macaba kamukana. Ni ko ba lata ni ko ba sa lati, ona macaba ao a ka bona kuli Jehova ki Mutalelezi wa lisepiso za hae.

7, 8. (a) Manzwi a’ kwa Isaya 40:3 n’a talelelizwe cwañi mwa lilimo za mwanda wa pili C.E.? (b) Ka 1919, manzwi a Isaya n’a talelelizwe cwañi ka nzila ye tuna ni ku fita?

⁷ Ku kutiswa sinca ko ne ku ezahezi mwa lilimo za mwanda wa bu 6 B.C.E. ne si yona talelezo inosi ya bona bupolofita b’o. Ne ku bile hape ni talelezo ye ñwi mwa lilimo za mwanda wa pili C.E. Joani Mukolobezi ne li linzwi la ya “huweleza mwa lihalaupa,” ili ku taleleza Isaya 40:3. (Luka 3:1-6) Ka ku buyelelwa, Joani n’a itusisize manzwi a Isaya ka ku ama ku ili yena. (Joani 1:19-23) Ku kala ka 29 C.E., Joani n’a kalile ku lukisa nzila ya Jesu Kreste. * Zibahazo ya n’a ezize Joani pili ne i ezisize batu ku bata Mesiya ya sepisizwe kuli ni bona ba mu teeleze ni ku mu latelela. (Luka 1: 13-17, 76) Ka Jesu, Jehova n’a ka fa ba ba bakile tukuluho ye kona fela ku fiwa ka Mubuso wa Mulimu—ili tukuluho kwa tamo ya sibi ni lifu. (Joani 1:29; 8:32) Manzwi a Isaya n’a talelelizwe ka nzila ye tuna ni ku fita bomasiyaleti ba Isilaele ya kwa moya ha ne ba lukuluzwi kwa Babilona yo mutuna ka 1919 ni ku kutiswa sinca mwa bulapeli bwa niti.

⁸ Kono ku cwañi ka za ba ba libelezi ku fumana tuso kwa talelezo ya pili ya bona bupolofita b’o—ili Majuda ba lihapwa ba ba mwa Babilona? Kana luli ba kona ku sepa sepiso ya Jehova ya ku ba kutiseza kwa naha ya bona ye lateha? Kaniti luli b’a kona! Ka manzwi a ikutwahalela hande ni liswanisezo ze ama lika za ka zazi ni zazi, Isaya cwale u fa mabaka a’ tiile a’ lukela ku ba ezisa ku sepa ka ku tala kuli Jehova u ka taleleza manzwi a hae.

Mulimu Y’o Linzwi la Hae Li Tiya Ku Ya Ku Ile

9, 10. Isaya u bonisa cwañi bukuswani bwa bupilo bwa batu ha bu bapanyiwa ni bukamita bwa “Linzwi” la Mulimu?

⁹ Pili, linzwi la Yena y’o ya sepisa za ku kutiswa sinca li tiya ku ya ku ile. Isaya u ñola kuli: “Linzwi la yo muñwi li li: Huweleza! Mi yo muñwi u alaba, u li: Ni ka huwelezañi? Nama kaufela ki bucwañi, mi bunde kaufela bwa yona bu swana inge palisa ya mwa naheñi. Bucwañi bwa oma mi palisa ya letuka, kakuli Moya wa [Muñ’a] Bupilo u fuka fahalimw’a bona; luli batu ki bucwañi. Bucwañi bwa oma, palisa ya letuka; kono Linzwi la Mulimu wa luna li ka tiya ku ya ku ile.”—Isaya 40:6-8.

¹⁰ Maisilaele ba ziba hande kuli bucwañi ha bu ini ku ya ku ile. Mwa nako ya mbumbi, ku cisa hahulu kwa lizazi ku bu cinca ku zwa mwa butala ku bu eza bo bu omile. Mwa miinelo ye miñwi, bupilo bwa mutu bu swana sina bucwañi—ki bwa swalelele. (Samu 103:15, 16; Jakobo 1:10, 11) Isaya u bonisa shutano ye mwahal’a bupilo bwa batu bo bu li bwa swalelele ni bukamita bwa “Linzwi” la Mulimu, kamba  mulelo w’a bulezi w’a lela ku peta. Ee, “Linzwi la Mulimu wa luna” li tiya ku ya ku ile. Mulimu h’a bulela, ha ku na se si kona ku ezisa manzwi a hae ku ba a mbango kamba ku a palelwisa ku talelezwa.—Joshua 23:14.

11. Ki kabakalañi ha lu kona ku sepa kuli Jehova u ka taleleza lisepiso ze mwa Linzwi la hae le li ñozwi?

¹¹ Kacenu, lu na ni manzwi a’ bonisa mulelo wa Jehova a’ ñozwi mwa Bibele. Bibele i lwanisizwe hahulu-hulu mwahal’a lilimo ze mianda-nda ze fitile, mi batoloki ba ba bundume ni ba bañwi ba beile bupilo bwa bona mwa lubeta ka ku lika kwa bona ku i bukeleza. Kono haki buikatazo bwa bona fela bo bu konahalisize kuli i zwelepili ku ba teñi. Tumbo kaufela kwa ku ba teñi kwa yona i lukela ku ya ku Jehova, yena “Mulimu [ya pila, ya inelela, NW],” y’a li Mubukelezi wa Linzwi la hae. (1 Pitrosi 1:23-25) Mu nahane taba ye: Ka ku ba kuli Jehova u bukelelize Linzwi la hae le li ñozwi, kana ha lu koni ku sepa kuli u ka taleleza lisepiso ze ku lona Linzwi leo?

Mulimu Ya M’ata Ya Babalela Lingu za Hae ka Musa

12, 13. (a) Ki kabakalañi sepiso ya ku kutiswa sinca ha i kona ku sepiwa? (b) Ki taba mañi ye nde ye taha kwa Majuda ba ba li lihapwa, mi ki kabakalañi ha ba kona ku i kolwa?

¹² Isaya cwale u fa libaka la bubeli sepiso ya za ku kutiswa sinca ha i kona ku sepiwa. Ya eza sepiso yeo ki Mulimu ya m’ata ya babalela batu ba hae ka musa. Isaya u zwelapili u li: “Wena ya bulelela Sione litaba ze nde, u pahame fa lilundu le litelele. Wena ya bulelela Jerusalema litaba ze nde, u tumuse kwa linzwi ka mata, u zibise u sa sabi, u bulelele minzi ya Juda, u li: Ki yo Mulimu wa mina! A mu bone, Mulena [Muñ’a] Bupilo u taha ka mata, mi wa busa ka lizoho la hae. A mu bone, mupuzo w’a ka lifa u ku Yena, mi za ka  kutisa za mu zamaya kwapili. U ka lisa mutapi wa hae sina mulisana; u ka kubukanya lingunyana mwa mazoho a hae, a li lwale mwa sifuba sa hae; mi ze anyisa, u ka li soteza ka musa.”—Isaya 40:9-11.

¹³ Mwa linako za ze mwa Bibele, basali ne ba na ni sizo sa ku eza mukiti ha ku bile ni tulo, ku huweleza kamba ku opela ka za litaba ze nde za lindwa ze tuzwi, kamba za kimululo ye taha. (1 Samuele 18:6, 7; Samu 68:11) Isaya ka  bupolofita u bonisa kuli ku na ni taba ye nde ye taha kwa Majuda ba ba li lihapwa. Taba yeo ki ye kona ku huwelezwa ka bundume, mane nihaiba fa malundu—ki taba ya kuli Jehova u ka kutiseza batu ba hae kwa Jerusalema ya bona ye lateha! Ba kona ku kolwa seo, kakuli Jehova u ka taha “ka mata.” Kacwalo, ha ku na se si kona ku mu palelwisa ku taleleza sepiso ya hae.

14. (a) Isaya u swaniseza cwañi nzila ye musa yeo Jehova a ka etelela batu ba hae ka yona? (b) Ki mutala mañi o swaniseza nzila yeo balisana ba babalelanga lingu za bona ka musa? (Mu bone sikwenda se si fa likepe 405.)

¹⁴ Nihakulicwalo, yena Mulimu ya m’ata y’o hape u na ni mukekecima. Isaya u talusa ka nzila ye susueza ka za m’o Jehova a ka kutiseza batu ba hae habo bona. Jehova u swana inge mulisana ya lilato ya kubukanya lingunyana za hae ni ku li lwala mwa “sifuba” sa hae. Ku bonahala kuli linzwi la “sifuba” fa, li ama kwa mingundo ya siapalo ya kwahalimu. Ku yona mingundo yeo ki mona m’o balisana fokuñwi ba lwalelanga lingunyana ze sa z’o pepwa ili ze palelwa ku zamaelela ni mutapi. (2 Samuele 12:3) Ku si na kuli cwañi, pono ye susueza yeo, ya bupilo bwa bulisana i kolwisa batu ba Jehova ba ba mwa buhapiwa kuli w’a ba isa pilu ka lilato. Kaniti Mulimu ya m’ata, kono ili ya na ni musa cwalo wa kona ku sepiwa kuli u ka taleleza z’a ba sepisize!

15. (a) Jehova n’a tile lili “ka mata,” mi ‘lizoho l’a busa ka lona’ ki mañi? (b) Ki taba mañi ye nde ye lukela ku zibahazwa ka bundume?

¹⁵ Manzwi a Isaya a na ni taluso ye tuna ya bupolofita ye ama mazazi a luna. Ka 1914, Jehova n’a tile “ka mata” mi a toma Mubuso wa hae mwa lihalimu. ‘Lizoho l’a busa ka lona,’ ki Mwan’a hae, yena Jesu Kreste, ya beilwe ki Jehova fa lubona lwa hae lwa kwa lihalimu. Ka 1919, Jehova a lukulula batanga ba hae ba ba tozizwe ba ba fa lifasi-mubu kwa butanga bwa Babilona yo mutuna, mi a kala ku kutisa sinca ka ku tala bulapeli bo bu kenile bwa Mulimu wa niti ya pila. Yeo ki taba ye nde ye lukela ku zibahazwa ka bundume,  mane inge ye huwelezwa fahalimw’a malundu ilikuli zibahazo yeo i utwahale kai ni kai. Kacwalo he, lu huweleze, lu zibise ba bañwi ka bundume kuli Jehova Mulimu u kalisize sinca bulapeli bo bu kenile fa lifasi-mubu fa!

16. Jehova u etelela batu ba hae ka nzila ifi kacenu, mi yona nto yeo i fa mutala mañi?

¹⁶ Manzwi a’ kwa Isaya 40:10, 11 hape a sebeza ni ku luna kacenu. Kwa tiisa pilu ku lemuha kuli Jehova u etelela batu ba hae ka musa. Sina mulisana mw’a utwisiseza ze i tokwa ngu ni ngu—ku kopanyeleza ni tungunyana to tu palelwa ku zamaelela ni ze ñwi kaufela—Jehova wa utwisisa bufokoli bwa yo muñwi ni yo muñwi wa batanga ba hae ba ba sepahala. Fahalimw’a seo, Jehova, ka ku ba Mulisana ya musa, u fa mutala kwa balisana ba Sikreste. Maeluda ba lukela ku tokomela mutapi ka musa, ili ku likanyisa pabalelo ye lilato ya yena Jehova ka sibili. Kamita ba lukela ku nahana ka za m’o Jehova a ikutwela ka za silama ni silama sa mutapi, wa “itekezi ka mali a [Mwan’a, NW] hae luli, a mwa mubili wa hae.”—Likezo 20:28.

Ya M’ata Ote, Ya Butali Ka Ku Fitisisa

17, 18. (a) Ki kabakalañi Majuda ba ba mwa buhapiwa ha ba kona ku kolwa sepiso ya ku kutiswa sinca? (b) Isaya u buza lipuzo mañi ze sabisa?

¹⁷ Majuda ba ba mwa buhapiwa ba kona ku kolwa sepiso ya ku kutiswa sinca kakuli Mulimu ki ya m’ata ote, ili ya butali ka ku fitisisa. Isaya u li: “Ki mañi ya likanyize mezi ka ku a fumbata mwa lizoho la hae? Ki mañi ya likanyize mahalimu ka ku yandalaza minwana ya hae? Ki mañi ya kubukanyize mwa sizuma sa tikanyo liluli la lifasi? Ki mañi ya likanyize bukiti bwa malundu ni bwa tulundu fa likala? Ya lemusize Moya wa [Muñ’a] Bupilo ki mañi? Yo ye ne li muelezi wa hae, ya mu lutile, ki mañi? U elezana ni mañi kuli a be ni zibo? Ki mañi ya mu lutile nzila ya ku atula, ya mu lutile butali, mi a mu bonisize nzila ya kutwisiso?”—Isaya 40:12-14.

 ¹⁸ Zeo ki lipuzo ze sabisa ze ba lukela ku nahana Majuda ba ba mwa buhapiwa. Kana batu-tu fela ba kona ku yemisa mezi a buba mwa mawate a matuna? Kutokwa! Kono, ku Jehova, mawate a yambile lifasi a swana inge lilotoli la mezi le li mwa lizoho la hae. * Kana batu ba ba si na m’ata ba kona ku likanyeza mahalimu a matuna mo ku na ni linaleli kamba ku likanya bukiti bwa malundu ni tulundu twa lifasi? Kutokwa. Kono Jehova yena u likanya mahalimu ka bunolo mane inge mutu mw’a kana a likanyeza sika ka minwana ya hae—ili ka ku itusisa sibaka se si mwahal’a mafelelezo a munwana o mutuna ni mafelelezo a kaniñi mutu h’a fumbutuzi lizoho. Ka mo ku inezi, Mulimu u kona ku likanya bukiti bwa malundu ni tulundu fa likala. Kana nihaiba batu ba ba butali ka ku fitisisa ba kona ku eleza Mulimu ka za ku eza mwa miinelo ye li teñi kamba ku mu bulelela za ku eza mwa nako ya kwapili? Kutokwa!

19, 20. Kuli a koñomeke butuna bwa Jehova, Isaya u itusisa liswanisezo mañi?

¹⁹ Macaba a lifasi a’ m’ata ona bo—kana a kona ku tibela Mulimu h’a taleleza sepiso ya hae? Isaya u alaba ka ku talusa macaba cwana: “A mu bone, macaba a swana sina kalotoli ka ka lota mwa nkwana, mi a balwa sina lilulinyana le li fa sikala; a mu bone, u talima lioli inge ki liluli le li fefuha. Likota za Lebanoni ha li likani ku koteza mulilo o fa aletare, mi lifolofolo ze pila mwa teñi ha li likani matabelo a ku cisa. Ku Yena, macaba kaufela a bonahala fapil’a hae inge hasi se siñwi; ku Yena h’a kumi ko kuñwi, ki mbango.”—Isaya 40:15-17.

²⁰ Ku Jehova, macaba mutumbi a swana sina kalotoli ka ka lota mwa nkwana. A swana fela inge liluli le li tala fa sikala,  li sa ezi bukiti. * M’u nge kuli kambe mutu n’a ka yaha aletare ye tuna-tuna ni ku itusisa likota kaufela ze fa malundu a Lebanoni kwa ku koteza mulilo wa fa aletare yeo. Cwale m’u nge kuli n’a ka itusisa lifolofolo kaufela ze pila ku ona malundu ao kwa ku eza matabelo. Nihaiba matabelo a cwalo ao n’a si ke a likana mw’a batela Jehova. Ka ku eza inge kuli swanisezo ye se i itusisizwe ha i si ka likana, Isaya u keta ku itusisa manzwi a’ bukiti ni ku fita—macaba kaufela “haki sika” mwa meto a Jehova.—Isaya 40:17, toloko ya New Revised Standard Version.

21, 22. (a) Isaya u koñomeka cwañi kuli Jehova h’a koni ku likanyezwa kwa nto ye ñwi? (b) Litaluso za Isaya ze ikutwahalela hande li lu fa kutwisiso mañi? (c) Mupolofita Isaya u ñola manzwi mañi a’ pakilwe ki ba sayansi? (Mu bone sikwenda se si fa likepe 412.)

²¹ Kuli a koñomeke hape kuli Jehova h’a koni ku likanyezwa ni nto ye ñwi, Isaya u zwelapili ka ku bonisa bukuba bwa ba ba itusisanga gauda, silivera, kamba likota kwa ku panga milimu ya maswaniso. Ki bukuba luli ku nahana kuli Mulimu wa siswaniso ya cwalo n’a ka swanela ku yemela “Yena ya na ni lubona fahalimu a mupotoloho wa lifasi” ili ya busa bayahi ba lona!—Mu bale Isaya 40:18-24.

²² Zona litaluso ze ikutwahalela hande zeo kaufela li lu fa kutwisiso i liñwi—ha ku na se si kona ku palelwisa Jehova ku taleleza sepiso ya hae, yena ya m’ata ote, ya butali ka ku fitisisa, ili ya sa koni ku likanyezwa kwa nto ye ñwi. Manzwi a Isaya a lukela ku ba a n’a omba-ombile ni ku tiisa luli Majuda be ne ba li mwa buhapiwa mwa Babilona, be ne ba lakaza ku kutela habo bona! Ni luna kacenu lwa kona ku kolwa kuli lisepiso za Jehova ka za nako ya luna ya kwapili li ka talelezwa.

 “Ya Ezize Linto Zeo Ki Mañi?”

23. Majuda ba ba mwa buhapiwa ba kona ku tiya ka libaka lifi, mi cwale Jehova u koñomekañi ka za hae?

²³ Ku na ni libaka le liñwi hape fo ba kona ku tiyela Majuda ba ba mwa buhapiwa. Ya sepisa puluso ki Mubupi wa lika zote mi ki yena Simbule sa m’ata kaufela a matuna. Ka ku koñomeka butuna bwa hae, Jehova u hohela mamelelo kwa lika z’a kona ku eza ka mo li bonahalela mwa pupo: “Mu ka ni bapisa ni mañi kuli ni likane ni yena? ku buza Ya-Kenile. A mu talime lihalimu, mu buhe: Ya ezize linto zeo ki mañi? Ki Yena ya zamaisa limpi za zona ka mulao, ya li biza kaufela ka mabizo; ka butuna bwa mata a hae ni kabakala bulena bwa hae bo bu tiile, ha ku na ye tokwahala.”—Isaya 40:25, 26.

24. Ka ku ipulelela ili yena, Jehova u bonisa cwañi kuli ha ku na ya likana ni yena?

²⁴ Ya-Kenile wa Isilaele wa ipulelela ili yena. Kuli a bonise kuli ha ku na ya likana ni yena, Jehova u hohela mamelelo kwa linaleli za lihalimu. Sina muzamaisi wa mpi mw’a konela ku beya masole ba hae mwa libaka ze swanela, Jehova ki yena muzamaisi wa linaleli. Ha n’a ka li kubukanya, ‘ha ku na ye n’e ka tokwahala.’ Nihaike palo ya linaleli ki ye tuna, u ziba ye ñwi ni ye ñwi ka libizo la yona, ibe libizo li li liñwi kamba linzwi le li swana inge libizo. Sina masole ba ba ipeya ku utwa, linaleli li ina mwa libaka za zona ni ku latelela milao, kakuli Mueteleli wa zona u na ni ‘m’ata a matuna’ ni ‘bulena bo bu tiile.’ Kacwalo, Majuda ba ba mwa buhapiwa ba na ni libaka la ku ba ni sepo. Mubupi, ya zamaisa linaleli, u na ni m’ata a ku tiisa batanga ba hae.

25. Lu kana lw’a nga cwañi memo ya Mulimu ye ñozwi kwa Isaya 40:26, mi ki sifi se si ka ezahala?

²⁵ Ki mañi ku luna ya kona ku hana memo ya Mulimu ye ñozwi kwa Isaya 40:26 ye li: “A mu talime lihalimu, mu buhe”? Ze ba fumani baituti ba ze mwa mbyumbyulu ba mwa linako za cwale li bonisize kuli mahalimu a, mo ku  inzi linaleli ki a matuna-tuna ku fita mo ne a bonahalela mwa mazazi a Isaya. Baituti ba ze mwa mbyumbyulu ba ba talimanga mwa mahalimu ka ku itusisa mishini ye bonisa hande lika ze kwahule, ba akaleza kuli mwa mbyumbyulu mo ku kona ku bonahala ku na ni milalambinda ye eza 125 bilioni. Mane, u li muñwi fela ku yona yeo, o bizwa Milky Way, ka ku ya ka liakalezo ze ñwi, u na ni linaleli ze eza 100 bilioni! Zibo ye cwalo i lukela ku ezisa lipilu za luna ku saba Mubupi wa luna ni ku sepa ka ku tala lisepiso za hae.

26, 27. Maikuto a bahapiwa ba ba mwa Babilona a taluswa cwañi, mi ki lika mañi ze ba swanela ku ziba?

²⁶ Ka ku ziba kuli lilimo za ku ba mwa buhapiwa li ka zwafisa Majuda ba ba mwa butanga, Jehova u buyelela Isaya ku ñola cimo manzwi a’ tiisa kuli: “Wena Jakobo u bulelelañi,  wena Isilaele kiñi ha u li: Nzila ya ka i patilwe ku [Muñ’a] Bupilo, mi tukelo ya ka ha i talimwi ki Mulimu wa ka? Kikuli ha u si ka ziba? Kamba ha u si ka utwa kuli [Muñ’a] Bupilo ki Mulimu wa kamita, Mubupi wa mafelelezo a lifasi? H’a fokoli, mi h’a katali; ngana ya hae ha ku na ya i kona.”—Isaya 40:27, 28. *

²⁷ Isaya u ñola manzwi a Jehova a’ talusa mo ba ikutwela bahapiwa ba ba mwa Babilona, ye li likilomita ze mianda-nda ku zwa habo bona. Ba bañwi ba nahana kuli Mulimu wa bona h’a boni, kamba h’a zibi “nzila” ya bona, ili bupilo bo bu t’ata bo ba pila. Ba nahana kuli Jehova h’a na taba ni za manyando e ba li ku ona. Ba hupuliswa lika ze ba swanela ku ziba. Haiba ba si ka iponela zona, u zibe ba swanela ku ba ba ba li utwile. Jehova wa kona, mi wa lata ku pulusa batu ba hae. Ki Mulimu wa kamita, ili Mubupi wa lifasi kaufela. Kacwalo, u sa na ni m’ata a n’a bonisize ha n’a bupa lika, mi nihaiba Babilona ye m’ata ha i koni ku mu fa butata. Mulimu ya cwalo h’a koni ku katala ni ku swabisa batu ba hae. Ha ba lukeli ku libelela kuli ba ka utwisisa likezo za Jehova ka ku tala, kakuli ha ba koni ku utwisisa kutwisiso ya hae, kamba temuho, kutwisiso ye tungile, ni zibo ya hae.

28, 29. (a) Jehova u hupulisa cwañi batu ba hae kuli u ka tusa ba ba katezi? (b) Ki swanisezo mañi ye itusiswa kwa ku bonisa m’o Jehova a matafaleza batanga ba hae?

²⁸ Ka Isaya, Jehova u zwelapili ku susueza lihapwa ba ba zwafile maswe bao kuli: “U fa ya katezi mata; mi ya fokola wa mu tiisa. Batangana ba ka katala ni ku fokola, micaha mane ba we; kono ba ba sepa [Muñ’a] Bupilo ba fiwa mata a manca; ba pahama inze ba fufa sina mbande; ba mata, mi ha ba katali; ba zamaya, mi ha ba fokoli.”—Isaya 40:29-31.

²⁹ Jehova h’a bulela za butokwi bwa ku fa ya katezi m’ata, mwendi u hupula za musipili o t’ata o ba ka zamaya  bahapiwa kuli ba kutele habo bona. Jehova u hupulisa batu ba hae kuli ki mukwa wa hae wa ku tusa ba ba katezi ba ba kupa tuso ku yena. Nihaiba batu ba ba tiile ka ku fitisisa, ili “batangana” ni “micaha,” ba kana ba topweliswa ki mukatalo ni ku fokoliswa ki mabote. Kono Jehova u sepisa ku fa ba ba mu sepile m’ata, ili m’ata a manca a ku kona ku mata ni ku zamaya. Ku fufa kwa mbande, ko ku bonahala ku ba ko ku bunolo, ki kona ko ku itusiswa kwa ku swaniseza m’o Jehova a fela batanga ba hae m’ata. Mbande ki nyunywani ye m’ata ye kona ku zwelapili ku lenda ka lihora ze ñata i sa  luli. * Ka ku ba ni sepo ya ku tusiwa cwalo ki Mulimu, Majuda ba ba mwa buhapiwa ha ba na libaka la ku zwafa.

30. Bakreste ba niti kacenu ba kona cwañi ku tiiswa pilu ki litimana za mafelelezo za Isaya kauhanyo 40?

³⁰ Litimana ze za mafelelezo za Isaya kauhanyo 40 li na ni manzwi a’ tiisa lipilu za Bakreste ba niti ba ba pila mwa mazazi a maungulo a muinelo o maswe wo wa linto. Ha ku na ni maziyezi ni butata bo bu zwafisa, kwa tiisa ku ziba kuli Mulimu wa ziba butata bo lu tiyela ni manyando e lu na ni ona. Lwa kona ku kolwa kuli Mubupi wa linto kamukana, ili Y’o “butali bwa hae ha bu na mo bu felela,” u ka felisa manyando kaufela ka nako ya hae ni ka nzila ya hae. (Samu 147:5, 6) Kono nako ye, lu si ke lwa tiya ka ku itinga ku ili luna. Jehova y’o m’ata a hae a sa feli, u kona ku fa batanga ba hae m’ata, mane nihaiba ‘mata a matuna hahulu,’ ha ba li mwa muliko.—2 Makorinte 4:7.

31. Bupolofita bwa Isaya ne bu na ni sepiso mañi ya liseli kwa Majuda be ne ba li lihapwa mwa Babilona, mi lu kona ku ba ni sepo ye tiile mwa nto mañi?

³¹ Mu nahane Majuda bao be ne ba li mwa buhapiwa kwa Babilona mwa lilimo za mwanda wa bu 6 B.C.E. Kwa sibaka sa kwahule, ili likilomita ze mianda-nda, Jerusalema ya bona ye lateha ne i li matota, tempele ya yona ne i shandaukile. Ku bona, bupolofita bwa Isaya ne bu na ni sepiso ye tiisa pilu ya liseli ni sepo, ya kuli Jehova n’a ka ba kutiseza habo bona! Ka 537 B.C.E., Jehova a kutiseza batu ba hae habo bona, ili ku bonisa kuli ki Mutalelezi wa lisepiso. Ni luna lwa kona ku sepa luli Jehova. Lisepiso za hae ka za Mubuso, ze talusizwe hande-nde mwa bupolofita bwa Isaya, li ka talelezwa. Yeo luli, ki taba ye nde—ili lushango lwa liseli kwa batu kamukana!

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 404, 405]

 Jehova, Mulisana Ya Lilato

Isaya u likanyeza Jehova ku mulisana ya lilato ya lwala lingunyana za hae mwa sifuba sa hae. (Isaya 40:10, 11) Ku bonahala kuli Isaya u’ ngile swanisezo ya hae ye susueza kwa lika ze ezahalanga luli mwa bupilo bwa balisana. Mutu yo muñwi wa mwa linako za cwale ya n’a nz’a buha balisana fa njetumuko ya lilundu la Hermoni kwa Middle East, u talusa kuli: “Mulisana ni mulisana n’a tatubisisa mutapi wa hae kuli a bone mo ne u ezeza. H’a fumana ngunyana ye sa z’o pepwa, n’a i beya mwa mingundo ya . . . siapalo sa hae se si telele, kakuli ne i si na m’ata a ku latelela m’a yona. Sifuba sa hae ha si tala, n’a beya lingunyana fa maheta, ni ku li shimba ka ku li swalela kwa mautu. Kamba n’a li beya mwa mukotana kamba mwa sizuma se si fa mukokoto wa mbongolo, ku fitela lingunyana zeo li fita fa ku kona ku latelela bom’a zona.” Kana ha ku tiisi pilu ku ziba kuli lu sebeleza Mulimu ya na ni pabalelo ye lilato le li cwalo kwa batu ba hae?

 [Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 412]

Pupeho ya Lifasi ki Ifi?

Kwakale batu ba bañata ne ba lumela kuli lifasi ki le li patami. Kono isali mwa lilimo za mwanda wa bu 6 B.C.E., Mugerike ya li muituti wa za mihupulo ya batu, ya bizwa Pythagoras, a tahisa muhupulo wa kuli lifasi li lukela ku ba le li cica. Nihakulicwalo, lilimo ze mianda ye mibeli pili Pythagoras a si ka tahisa kale muhupulo wa hae, mupolofita Isaya a talusa ka ku utwahala hande ni ka buikolwiso bo bu makaza kuli: ‘Ki Yena ya na ni lubona fahalimu a mupotoloho wa lifasi.’ (Isaya 40:22) Linzwi la Siheberu la chugh, le li tolokilwe kuli “mupotoloho” li kana hape la tolokiwa kuli “bucica.” Mi hape, ki sika se si cica fela se si kona ku bonahala ku ba sa mupotoloho mwa maneku kaufela. * Kacwalo, mwa linako za kwamulaho luli, mupolofita Isaya n’a ñozi manzwi a lumelelana ni sayansi, ili a n’a si ka zwakiwa ni matangu a kwakale.

[Litaluso za kwatasi]

 [Siswaniso se si fa likepe 403]

Joani Mukolobezi ne li linzwi la ya “huweleza mwa lihalaupa”