Kauhanyo 24

Jehova U Itibahaza ka Libizo Le Li Bubanile

Isaya 63:1-14

1, 2. (a) Bakreste ka butu ba nyolelwañi ku taha kwa “lizazi la Mulimu”? (b) Ki ifi taba ye tuna ye amilwe mwa ku taha kwa lizazi la Mulimu?

KA LILIMO ze bat’o ba ze 2,000, Bakreste ba “libelezi ni ku akufisa lizazi la Mulimu.” (2 Pitrosi 3:12; Tite 2:13) Kwa utwahala kuli ba nyolelwa ku bona lizazi leo. Kakuli lizazi leo ha li ka taha, ba ka kalisa ku lukululwa kwa manyando a’ tiswa ki ku sa petahala. (Maroma 8:22) Hape li ka feza lisineneketo z’e ba tahela mwa “linako ze tata” ze.—2 Timotea 3:1.

² Nihakulicwalo, lizazi la Mulimu niha li ka tisa kimululo ku ba ba lukile, hape li ka t’o sinya “ba ba sa zibi Mulimu, ni ba ba sa ipeyi kwatas’a Evangeli ya Mulena Jesu.” (2 Matesalonika 1:7, 8) Nto yeo i lu tiseza ku nahanisisa ka butungi. Kana luli Mulimu z’a ka sinyeza ba ba maswe ki ku lamulela fela batu ba hae kwa liziyezi? Kauhanyo 63 ya Isaya i bonisa kuli ku na ni taba ye ñwi ye tuna ye amilwe teñi. Taba yeo ki ya ku bonisa bukeni bwa libizo la Mulimu.

Ku Zamaya kwa Muhali Ya Tuzi

3, 4. (a) Bupolofita bwa mwa Isaya kauhanyo 63 bu kala cwañi? (b) Ki mañi y’o Isaya a bona inz’a taha kwa Jerusalema, mi bocaziba ba bañwi ba bulezi kuli ki mañi yena y’o?

³ Mwa Isaya kauhanyo 62, lu bala za ku lukuluha  kwa Majuda ku zwa mwa butanga bwa kwa Babilona ni za ku kutela habo bona. Kacwalo, ku zuha puzo ye li: Kana bomasiyaleti ba Majuda ba ba lukuluhile ba ka saba ku sinyiwa hape ki macaba a mañwi a’ ba toile? Pono ya Isaya i zwisa hahulu sabo ya bona. Bupolofita bu kala cwana: “Ki mañi yo ya zwa kwa Edomo, ya zwa kwa Bozira a apezi liapalo ze fubelu? Yo ya zibahala ka likubo za hae ze benya, ya bonahala ku zamaya ka butuna bwa mata a hae?”—Isaya 63:1a.

⁴ Isaya u bona muhali, ya mafulofulo ili ya tuzi, u taha kwa Jerusalema. Liapalo za hae ze benya li bonisa kuli ki ya pahami ka ku fitisisa. U zwelela kwa Bozira, munzi o tumile hahulu wa Edomo, ili nto ye bonisa kuli u tuzi maswe naha ye li sila yeo. Muhali y’o u kona ku ba mañi? Bocaziba ba bañwi ba li ki Jesu Kreste. Ba bañwi ba lumela kuli ki Judasi Makabaeusi, muzamaisi wa mpi ya Majuda. Niteñi, muhali y’o ka sibili wa itibahaza ha alaba puzo ye buzizwe yeo kuli: “Ki Na yo, ya bulela ka ku luka, ya na ni mata a ku pilisa.”—Isaya 63:1b.

5. Ki mañi muhali ya bonwa ki Isaya, mi mu alabelañi cwalo?

⁵ Ku si na kakanyo, muhali y’o ki Jehova Mulimu ka sibili. Ko kuñwi, u bulelwa kuli u na ni ‘mata a matuna’ ni kuli u “bulela litaba ze lukile.” (Isaya 40:26; 45:19) Liapalo za muhali ze benya li lu hupulisa manzwi a walisamu, a li: “[Muñ’a] Bupilo Mulimu wa ka, u yo mutuna hahulu, u kabile ku kutekiwa ni bulena.” (Samu 104:1) Hailif’o Jehova ki Mulimu ya lilato, Bibele i bonisa kuli u apalanga liapalo za muhali, ha ku tokwahala.—Isaya 34:2; 1 Joani 4:16.

6. Ki kabakalañi Jehova ha iz’o lwanisa Maedomo?

 ⁶ Kono ki kabakalañi Jehova ha iz’o lwanisa Edomo? Maedomo ba ba bile ni sitoyo se ne si kalile ka Isau kukululu wa bona, ki lila za kale za batu ba ba isweli bulikani ni Mulimu. (Genese 25:24-34; Numere 20:14-21) Butuna bwa sitoyo sa Edomo ku Juda sihulu ne bu bonahezi ka nako yeo Jerusalema ne i sinyiwa f’o Maedomo ne ba lumba masole ba Babilona. (Samu 137:7) Jehova u nga sitoyo seo kuli ki ku foseza yena ka sibili. Ku swanezi ha n’a ikatulezi ku comola mukwale wa hae kuli a bulaye ka ona Maedomo!—Isaya 34:5-15; Jeremia 49:7-22.

7. (a) Bupolofita ka za ku lwanisa Edomo ne bu talelelizwe lili pili? (b) Edomo i swanisezañi?

⁷ Kacwalo pono ya Isaya ki susuezo ye tuna kwa Majuda ba ba kutela kwa Jerusalema. I ba kolwisa kuli ba ka pila ka buiketo habo bona. Kaniti, ha ku to fitwa mwa miteñi ya mupolofita Malaki, Mulimu n’a s’a ‘sinyize malundu a Edomo, ni ku fa sanda sa hae ku boluwawa ba mwa lihalaupa.’ (Malaki 1:3) Kono kana seo si talusa kuli bupolofita bwa Isaya ne bu talelelizwe ka ku tala ha ku to fitwa mwa miteñi ya Malaki? Batili, kakuli Edomo niha ne i sinyehile cwalo, ne i tundamezi ku zusa naha ya yona ye sinyehile, mi Malaki n’a zwezipili ku biza Edomo kuli “Naha ya bumaswe” ni “Sicaba s’a halifezi [Muñ’a] Bupilo, ku ya ku ile.” * (Malaki 1:4, 5) Kono ka bupolofita, Edomo ha i talusi baikulu fela ba Esau. I swaniseza macaba kaufela a ba lila za balapeli ba Jehova. Macaba a Krestendomu sihulu ki ona a’ iponahalize hahulu cwalo. Ki sifi se si ka ezahala kwa Edomo yeo ya cwale?

 Silubelo sa Veine

8, 9. (a) Muhali ya bonwa ki Isaya u ezizeñi? (b) Silubelo sa veine si hatiwa lili mi ki kamukwaufi?

⁸ Isaya u buza muhali ya kuta y’o, u li: “Kiñi likubo za hao ha li li ze fubelu, mi liapalo za hao ha li swana sina za ya hata sisansa sa veine mwa silubelo?” Jehova u alaba kuli: “Ni hatile mwa silubelo sa veine ni nosi; mwahal’a macaba ne ku si na mutu ya n’a ni tusa. Ni hatikezi macaba mwa buhali bwa ka, e, ni a pyatile ka ku a halifela; mali a ona a tabukezi fa liapalo za ka, mi ni sinyize likubo za ka kaufela.”—Isaya 63:2, 3.

⁹ Manzwi a’ sabisa ao a talusa pulao ye tuna. Esi mane nihaiba liapalo za Mulimu ze benya li tampakani mali, inge liapalo za ya hata sisansa sa veine mwa silubelo! Silubelo sa veine ki swanisezo ye swanela ya kazuma ka ka si na mwaalo mo ba ka ipumana lila za Jehova Mulimu ha ka t’o ba sinya. Silubelo sa veine seo sa swanisezo si ka hatiwa lili? Bupolofita bwa Joele ni bwa muapositola Joani ni bona bu bulela za silubelo sa veine sa swanisezo. Silubelo sa veine sa mwa bupolofita b’o si ka hatiwa Jehova ha ka timeza lila za hae fa Armagedoni. (Joele 3:13; Sinulo 14:18-20; 16:16) Silubelo sa mwa bupolofita bwa Isaya si talusa nto ye swana yeo ye ka ezahala kwapili.

10. Jehova u bulelelañi kuli n’a hatile mwa silubelo sa veine a li nosi?

¹⁰ Kono Jehova u bulelelañi kuli n’a hatile mwa silubelo sa hae sa veine a li nosi, kuli mwahal’a macaba ne ku si na mutu ya n’a mu tusa? Kana Jesu Kreste, ka ku ba muyemeli wa Mulimu, ha na ku etelela ku hata mwa silubelo sa veine? (Sinulo 19:11-16) Ki niti, kono Jehova u bulela za batu ba fa lifasi-mubu, isi libupiwa za moya.  S’a bulela kikuli ha ku na mutu ya kona ku timeza lifasi la balateleli ba Satani. (Isaya 59:15, 16) Ki Mulimu Ya M’ata Ote fela ya ka ba hatikela mwa buhali bwa hae, ku fitela ba pyateha ku feleleza.

11. (a) Ki kabakalañi Jehova ha tisa “lizazi la ku lifisa”? (b) Ki bomañi be ne ba li “balukululwa” mwa miteñi ya kwaikale, mi kacenu ki bomañi?

¹¹ Jehova u zwelapili ku talusa libaka ha eza nto yeo yena ka sibili, u li: “Lizazi la ku lifisa ne li li mwa pilu ya ka, mwaha wa balukululwa ba ka n’o s’o fitile.” (Isaya 63:4) * Ki Jehova fela ya na ni tukelo ya ku nata koto ba ba eza maswe batu ba hae. (Deuteronoma 32:35) Kwaikale “balukululwa” ne li Majuda be ne ba nyandisizwe ki Mababilona. (Isaya 35:10; 43:1; 48:20) Mwa miteñi ye, ki bomasiyaleti ba ba tozizwe. (Sinulo 12:17) Sina Majuda ba kwaikale, ni bona ba lukuluzwi mwa butanga kwa bulapeli bwa buhata. Mi sina Majuda bao, batoziwa, hamoho ni balikani ba bona ba “lingu ze ñwi,” ba nyandisizwe ni ku lwaniswa. (Joani 10:16) Kacwalo bupolofita bwa Isaya bu kolwisa Bakreste kacenu kuli ka nako ya Mulimu ye tomilwe, U ka ba lwanela.

12, 13. (a) Jehova h’a na mutusi ka nzila ifi? (b) Lizoho la Jehova li tisa cwañi puluso, mi buhali bwa hae bu mu tusa cwañi?

¹² Jehova u zwelapili kuli: “Na talima, bo na tokwa mutusi; na komoka ha ni bona kuli ha ni na muyemeli. Hakulicwalo na itamulela ka lizoho la ka, mi na itiisa ka buhali bwa ka. Kabakala ku halifa, ni hatikezi macaba; mwa buhali bwa ka, na ba tahwisa, mi na sululela fafasi mali a mibili ya bona.”—Isaya 63:5, 6.

 ¹³ Ha ku na mutu ya kona ku ipapata kuli u tusize Jehova mwa lizazi la hae le lituna la silomboti. Mi hape Jehova ha tokwi ku tusiwa ki mutu kuli a pete tato ya hae. * Lizoho la hae le li na ni m’ata a’ sa koni ku likanyezwa la kona ku eza cwalo li nosi. (Samu 44:3; 98:1; Jeremia 27:5) Mi hape, buhali bwa hae bwa mu tusa. Kamukwaufi? Kakuli buhali bwa Mulimu haki bo bu tulile tikanyo kono ki bo bu lukile. Bakeñisa kuli Jehova kamita u ezanga lika ka likuka ze lukile, buhali bwa hae bwa mu tusa ni ku mu susueza ku “sululela fafasi mali a mibili” ya lila za hae, ili ku ba swabisisa ni ku ba tula.—Samu 75:8; Isaya 25:10; 26:5.

Sishemo Se Situna Sa Mulimu

14. Ki lifi likupuliso ze swanela z’a fa Isaya cwale?

¹⁴ Kwaikale, Majuda ne ba tuhezi ka bubebe ku itebuha lika za n’a ba ezelize Jehova. Kacwalo, ka swanelo Isaya u ba hupulisa libaka Jehova ha n’a ezize lika ze cwalo. Isaya u li: “Ni ka bulela lituso za lilato la [Muñ’a] Bupilo, ni lumbe [Muñ’a] Bupilo ka z’a lu file kaufela [Muñ’a] Bupilo; ni bulele ni ze nde ze tuna z’a ezelize ba ndu ya Isilaele, z’a ba tusize ka mukekecima wa hae, ni ka lilato le lituna la hae. Kakuli n’a ize: Luli se, ki sicaba sa ka, ki bana ba ba si na ku eza buhata; hakulicwalo a ba Mupilisi wa bona. Mwa liñalelwa za bona a kalelwa hamoho ni bona, mi Lingeloi la pata ya hae la ba pilisa; u ba liuluzi ka lilato ni ka ku ba shwela makeke; a ba ambeka, mi a ba lwala ka mazazi kaufela a kwa kale.”—Isaya 63:7-9.

15. Jehova n’a bonisize cwañi sishemo kwa lusika lwa Abrahama mwa Egepita mi ki kabakalañi?

 ¹⁵ Jehova u tomile mutala o mutuna luli wa ku bonisa sishemo se situna, kamba lilato le li sepahala! (Samu 36:7; 62:12) Jehova n’a isweli bulikani bo bu lilato ni Abrahama. (Mika 7:20) N’a sepisize ndate lubasi y’o kuli ka lusika lwa hae, macaba kaufela a lifasi n’a ka fiwa mbuyoti. (Genese 22:17, 18) Jehova n’a kumalezi sepiso yeo, ili ku ezeza ba ndu ya Isilaele ze ñata ze nde. Nto ye ñwi ya n’a ezize ye bonisa hande ka ku fitisisa ku sepahala kwa hae ne li ku lukulula lusika lwa Abrahama mwa butanga bwa mwa Egepita.—Exoda 14:30.

16. (a) Ki ufi mubonelo wa n’a na ni ona Jehova ha n’a isweli bulikani ni Isilaele? (b) Mulimu u sebelisana cwañi ni batu ba hae?

¹⁶ Maisilaele ha se ba fundukile ku zwa mwa Egepita, Jehova a ba tisa kwa Lilundu la Sinai ni ku ba sepisa kuli: “Haiba mu ka utwa Linzwi la ka luli, mwa mamela bulikani bwa ka, mu ka ba buswa bwa ka tota . . . Ku Na, mu ka ba mubuso wa baprisita, ni sicaba se si kenile.” (Exoda 19:5, 6) Kana Jehova n’a puma ha n’a fa sepiso yeo? Kutokwa, kakuli Isaya u patulula kuli Jehova n’a ipulelezi kuli: “Luli se, ki sicaba sa ka, ki bana ba ba si na ku eza buhata.” Caziba yo muñwi u li: “Ku bulela kuli ‘luli’ haki kabakala ku ba muambakani ya pahami kamba ku zibela cimo lika: ki kabakala lilato la hae h’a sepile sicaba sa hae.” Ee, Jehova n’a ezize bulikani bwa hae ka busepahali, n’a bata luli kuli batu ba hae ba kondise lika. Ku si na taba ni mifokolo ya bona ye ne zibahala, n’a ba sepile. Kwa tabisa hakalo ku lapela Mulimu ya sepa cwalo balapeli ba hae! Maeluda kacenu ba kona ku tiisa hahulu ba ba mwa pabalelo ya bona ha ba bonisa sepo ye swana ya ku sepa kuli batu ba Mulimu kaufela ki ba  bande ka sipimo se siñwi.—2 Matesalonika 3:4; Maheberu 6:9, 10.

17. (a) Jehova n’a bonisize cwañi lilato la hae kwa Maisilaele? (b) Lu kona ku ba ni sepo mañi kacenu?

¹⁷ Nihakulicwalo, walisamu u bulela za Maisilaele kuli: “Ba libala Mulimu, Mupilisi wa bona, Ya n’a ezize linto ze tuna mwa Egepita.” (Samu 106:21) Moya wa bona wa ku sa utwa, wa muñañatoho hañata ne u ba tiselize maziyezi. (Deuteronoma 9:6) Kana Jehova n’a tuhezi ku ba bonisa sishemo? Kutokwa, Isaya u bulela kuli “mwa liñalelwa za bona a kalelwa hamoho ni bona.” Jehova u makeke luli! Sina ndate kaufela y’a lilato, Mulimu n’a utwile butuku kwa pilu ku bona bana ba hae inze ba nyanda, manyando a bona niha n’a tisizwe ki butoto bwa bona beñi. Ka mo ne ku polofitezwi ni ka lilato la hae, a luma “Lingeloi la pata ya hae,” mwendi Jesu pili a si ka taha kale fa lifasi-mubu, kuli a ba ise mwa Naha ya Sepiso. (Exoda 23:20) Kacwalo Jehova n’a ambekile sicaba ni ku si lwala, “inge mutu ya ambeka mwan’a hae.” (Deuteronoma 1:31; Samu 106:10) Kacenu, lwa kona ku kolwa kuli Jehova hape wa ziba manyando a luna ni kuli wa lu shwela makeke ha lu li mwa maziyezi. Ka sepo, lwa kona ku ‘nepela lipilaelo za luna kaufela fahalimw’a hae, kakuli wa lu tokomela.’—1 Pitrosi 5:7.

Mulimu U Ba Sila

18. Ki kabakalañi Jehova ha n’a tilo ba sila sa batu ba hae?

¹⁸ Nihakulicwalo, lu si ikezisi ka ku nahana kuli esi Mulimu u sishemo. Isaya u zwelapili kuli: “Ba kile ba ikuhumusa, ba swabisa Moya wa hae o kenile; kifohe a fetuha sila ku bona, a ba lwanisa ili Yena.” (Isaya 63:10) Jehova n’a lemusize kuli nihaike kuli ki Mulimu ya na ni  makeke ni musa, “[ha] latuli mulatu wa ya fosize.” (Exoda 34:6, 7) Maisilaele ne ba itahiselize koto ka ku tundamena bukwenuheli. Mushe n’a ba hupulisize kuli: “U si libali, m’o halifiselize [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa hao mwa lihalaupa: Ku kala ka lizazi l’o zwile mwa naha ya Egepita, ku tisa ku le mu fitile ka lona mwa sibaka se, ne mu nze mu ikuhumuseza [Muñ’a] Bupilo.” (Deuteronoma 9:7) Ka ku hana ze nde ze u tahisa moya o kenile, ba u swabisize. (Maefese 4:30) Ba tisize kuli Jehova a tokwe za ku eza kwand’a ku ba sila sa bona.—Livitike 26:17; Deuteronoma 28:63.

19, 20. Ki lifi lika ze ba hupula Majuda, mi ki kabakalañi?

¹⁹ Ha ba nze ba nyanda, Majuda ba bañwi ba kala ku nahanisisa za kwaikale. Isaya u li: “Sicaba sa hae kiha si hupuzi mazazi a kwa kale, a linako za ku Mushe mi sa li, U kai ya ba zwisize mwa liwate ka mulisana wa mutapi wa hae? U kai ya n’a beile Moya wa hae o kenile mwahali a bona? Yena ya kile a yema ku la bulyo la Mushe, a ba zamaisa ka lizoho la hae le li ile libubo, a kauhanya mezi a mwa liwate, kuli a izibahalise ka libizo le li sa shwi? Yena ya ba zamaisize mwa liñope le li tungile la liwate, sina pizi ye imatela mwa sibaka se si atami kuli ba si ke ba sitatala? Sina mutapi ha u fuluhela mwa libala, Moya wa [Muñ’a] Bupilo wa ba pumulisa cwalo.”—Isaya 63:11-14a.

²⁰ Ee, kabakala manyando a’ tiswa ki ku sa utwa, Majuda ba hupula miteñi yeo Jehova n’a li Muliululi wa bona isi sila sa bona. Ba hupula m’o ‘balisana’ ba bona, bo Mushe ni Aruni, ne ba ba silisize hande Liwate le Lifubelu. (Samu 77:20; Isaya 51:10) Ba hupula miteñi yani ye ne ba si ka swabisa moya o kenile, ili ye ne ba etelelwa  ki ona ka tamaiso ya Mushe ni banna bahulu ba bañwi be ne ba ketilwe ka moya. (Numere 11:16, 17) Hape ba hupula ku bona ‘lizoho le li ile libubo’ la m’ata la Jehova ha li ba lamulela ka Mushe! Hasamulaho, Mulimu a ba zwisa mwa lihalaupa le lituna ili le li sabisa ni ku ba isa mwa naha mo ku buba mabisi ni linosi—ona sibaka sa pumulo. (Deuteronoma 1:19; Joshua 5:6; 22:4) Kono cwale, Maisilaele ba nyanda kabakala kuli Mulimu ha sa li mulikan’a bona!

“Libizo Le Li Bubanile”

21. (a) Isilaele ne i kabe i bile ni tohonolo mañi ye ama libizo la Mulimu? (b) Ki lifi libaka le lituna leo Mulimu n’a lukululezi baikulu ba Abrahama mwa Egepita?

²¹ Nihakulicwalo, sifumu se ba latehezwi ki sona Maisilaele ki se sinyinyani-nyani ha si bapanyiwa ni tohonolo ye ba yumbile, ya ku abana mwa ku lumbeka libizo la Mulimu. Mushe n’a sepisize Maisilaele kuli: “[Muñ’a] Bupilo u ka ku beya kuli u be sicaba sa hae se si kenile, sina mw’a itamezi ku wena ka luci, ha u ka mamela litaelo za [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa hao, wa zamaya mwa linzila za hae. Macaba kaufela a lifasi a ka bona kuli u biziswa ka Libizo la [Jehova, NW], mi a ka ku saba.” (Deuteronoma 28:9, 10) Jehova ha n’a lamulezi baikulu ba Abrahama, ili ku ba lukulula mwa butanga bwa mwa Egepita, sa n’a ezeza cwalo ne si ka libaka fela la kuli bupilo bwa bona bu be hande kamba bu tabise. N’a peta nto ye ñwi ye tuna—ili ye ama libizo la hae. Ee, n’a bata kuli libizo la hae li “zibwe mwa lifasi kamukana.” (Exoda 9:15, 16) Mi Mulimu ha n’a hauhezi Isilaele ha se i kwenuhile mwa lihalaupa, ne si ka libaka fela la kuli n’a ba utwela makeke. Jehova ka sibili n’a ize: “Na ezeza Libizo la ka, kuli li si ke la shwauka mwa meto a macaba.” —Ezekiele 20:8-10.

22. (a) Kwapili, ki kabakalañi Mulimu hape ha ka lwanela batu ba hae? (b) Lilato la luna kwa libizo la Mulimu li ama cwañi likezo za luna?

²² Ki manzwi kwa m’ata ao Isaya cwale a feza ka ona bupolofita b’o! U li: “Ki ona mukwa o’ zamaisize sicaba sa hao, kuli u izibahalise ka libizo le li bubanile.” (Isaya 63:14b) Cwale lwa kona ku bona hande-nde libaka Jehova ha lwanela ka m’ata batu ba hae. U bata ku itibahaza ka libizo le li bubanile. Kacwalo bupolofita bwa Isaya ki kupuliso ye tiile ya kuli ku biziswa ka libizo la Jehova ki tohonolo ye tuna mi hape ki buikalabelo bo bu buima. Bakreste ba niti kacenu ba lata libizo la Jehova ku fita bupilo bwa bona. (Isaya 56:6; Maheberu 6:10) Ba toile nto ifi kamba ifi ye kona ku tisa nyazo fahalimw’a libizo le li kenile leo. Ba itebuha lilato la Mulimu le li sepahala ka ku zwelapili ku sepahala ku yena. Mi bakeñisa kuli ba lata libizo la Jehova le li bubanile, ba nyolelwa ku bona lizazi l’a ka hatikela lila za hae mwa silubelo sa buhali bwa hae—isi fela kakuli li ka t’o ba tusa kono bakeñisa kuli li ka tisa kuli libizo la Mulimu le ba lata li pahamiswe.—Mateu 6:9.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 359]

Jehova n’a sepile hahulu batu ba hae