Kauhanyo 4

“Ki Mina Lipaki za Ka”!

Isaya 43:1-28

1. Jehova u itusisanga cwañi bupolofita, mi batu ba hae ba swanela ku nga cwañi bupolofita bo bu talelelizwe?

NTO ye ñwi ye taluhanya Mulimu wa niti kwa milimu kaufela ya buhata ki buikoneli bwa ku polofita za kwapili. Kono Jehova ha polofita, ha paki fela Bumulimu bwa hae kono u peta ze ñata. Ka mo ku boniselizwe mwa Isaya kauhanyo 43, Jehova u fanga bupolofita kuli bu be bupaki bwa Bumulimu bwa hae ni lilato la hae kwa batu b’a itamile bulikani ni bona. Mi batu ba hae ha ba lemuha talelezo ya bupolofita, ha ba swaneli ku ikuzeza fela; ba na ni ku paka ze ba iponezi. Ee, ba swanela ku ba lipaki za Jehova!

2. (a) Isilaele i eza cwañi kwa moya mwa miteñi ya Isaya? (b) Jehova u kwalula cwañi meto a batu ba hae?

² Ka bumai, ha ku to fitwa mwa miteñi ya Isaya, Isilaele i sinyehile hahulu kuli mane Jehova u nga batu ku ba liyanga kwa moya. “A mu tise sicaba sa libofu ze na ni meto, ni sa bosusu ba ba na ni lizebe.” (Isaya 43:8) Batu ba libofu ni bosusu kwa moya ba kona ku ba cwañi lipaki za Jehova ze pila? Ki ka nzila i liñwi fela. Meto ni lizebe za bona li lukela ku kwalulwa ka makazo. Mi luli Jehova wa li kwalula! Ka mukwa ufi? Pili, Jehova u ba ota maswe. Ba mwa mubuso wa Isilaele wa kwa mutulo ba hapiwa ka 740 B.C.E., mi ba mwa Juda ba hapiwa ka 607 B.C.E. Hasamulaho Jehova u itusisa m’ata a hae kwa ku lukulula batu ba hae ni ku nga bomasiyaleti ba ba tiisizwe sinca kwa moya ili ba ba bakile, ku ba kutisa habo bona ka 537 B.C.E. Mane, Jehova u kolwa hahulu kuli mulelo wa hae wo ha u koni ku  palelwiswa kuli mane u bulela za ku lukuluha kwa Isilaele ku sa siyezi lilimo ze bat’o ba ze 200 kuli ku ezahale cwalo.

3. Jehova u tiisa cwañi lipilu za ba ba ka hapiwa?

³ “[Muñ’a] Bupilo, Yena Muezi wa hao Jakobo, ni Mubupi wa hao Isilaele, s’a bulela ki se, u li: Si sabi, kakuli ni ku liuluzi; ni ku bizize ka libizo la hao, u wa ka! Ha u sila mezi ni ka ba ni wena; ha u sila linuka ha li na ku ku kwahela; niha u fita mwahal’a mulilo ha u na ku ca; malimi a ona h’a na ku ku babula. Kakuli [ki] Na, [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa hao, Ya-Kenile wa Isilaele, [ni] Mupilisi wa hao.”—Isaya 43:1-3a.

4. Jehova ki Mubupi cwañi wa Isilaele, mi u sepisañi batu ba hae ka za ku kutela habo bona?

⁴ Jehova u isa hahulu pilu ku Isilaele kakuli ki sicaba sa hae. Ki sicaba sa itahiselize kuli a taleleze bulikani bwa hae ni Abrahama. (Genese 12:1-3) Kacwalo, Samu 100:3 i li: “Mu zibe kuli [Muñ’a] Bupilo ki Yena Mulimu; ki Yena ya lu bupile, mi lu ba hae; ki luna sicaba sa hae, ni mutapi o liswa ki Yena.” Ka ku ba yena Mubupi ni Muliululi wa Isilaele, Jehova u ka kutisa batu ba hae hande habo bona. Litibelo ze cwale ka mezi, linuka ze bayula, ni mahalaupa a’ cisa, ha li na ku ba palelwisa kamba ku ba holofaza, sina lika ze swana mo ne li si ka palelwiseza bokukululu ba bona ha ne ba ya kwa Naha ya Sepiso lilimo ze sikiti kwamulaho.

5. (a) Manzwi a Jehova a omba-omba cwañi Isilaele wa kwa moya? (b) Ba ba swalisani ni Isilaele wa kwa moya ki bomañi, mi ne ba swaniselizwe ki bomañi?

⁵ Manzwi a Jehova hape a tiisa lipilu za bomasiyaleti ba cwale ba Isilaele wa kwa moya, bona ba ba li nto ye “bupilwe sinca” ka moya. (2 Makorinte 5:17) Kakuli ba itahisize ka bundume fapil’a “mezi,” ili a yemela batu kamukana, Mulimu u ba silelelize ka lilato mwahal’a miunda ya swanisezo. Mulilo o zwa kwa lila za bona ha u si ka ba holofaza,  kono u ba bolosozi. (Zakaria 13:9; Sinulo 12:15-17) Jehova hape u babalezi ka tokomelo “buñata bo butuna” bwa “lingu ze ñwi,” ba ba swalisani ni sicaba sa Mulimu sa kwa moya. (Sinulo 7:9; Joani 10:16) Bona bao ne ba swaniselizwe ki “silundwamanje sa batu ba mishobo ye kopa-kopani” be ne ba fundukile mwa Egepita hamoho ni Maisilaele. Hape ne ba swaniselizwe ki batu ba ba si Majuda be ne ba zwile mwa Babilona hamoho ni bahapiwa ba ba lukuluzwi.—Exoda 12:38; Ezira 2:1, 43, 55, 58.

6. Jehova u iponahaza cwañi ku ba Mulimu ya lukile mwa ku liulula (a) Isilaele wa nama? (b) Isilaele ya kwa moya?

⁶ Jehova u sepisa ku lamulela batu ba hae kwa Babilona ka limpi za Mamede ni Maperesia. (Isaya 13:17-19; 21:2, 9; 44:28; Daniele 5:28) Ka ku ba Mulimu ya lukile, Jehova u  ka lifa batanga ba hae ba Mamede ni Maperesia tiululo ye swanela kabakala Isilaele. “Ni zwisize Egepita kuli i be tiululo ya hao, ni fa Etopia ni Seba kabakala hao. Kakuli u wa butokwa mwa meto a ka, wa kutekeha mi ni ku latile; kabakaleo ni zwisize batu bakeñisa hao, ni file macaba bakeñisa bupilo bwa hao.” (Isaya 43:3b, 4) Ze ezahezi li paka kuli Mubuso wa Peresia luli ne u hapile Egepita, Etopia, ni Seba ye li mabapa, sina mwa n’a polofitezi Mulimu. (Liproverbia 21:18) Ka 1919, Jehova ka nzila ye swana n’a lukuluzi bomasiyaleti ba Isilaele wa kwa moya mwa butanga ka Jesu Kreste. Kono Jesu n’a sa tokwi ku lifelwa za n’a petile. Ne si mubusi wa muhedeni. Mi n’a lukulula banyani ba hae luli ba kwa moya. Hape, ka 1914, Jehova n’a s’a mu file kale ‘macaba kuli ibe sanda sa hae, ni mafelelezo a lifasi kuli ibe liluwo la hae.’—Samu 2:8.

7. Jehova u ikutwa cwañi ka za batu ba hae ba kwaikale ni ba kacenu?

 ⁷ Mu lemuhe mw’a bulelela Jehova patalaza maikuto a hae a’ lilato kwa bahapiwa ba ba liuluzwi. U ba bulelela kuli ki ba “butokwa” ni ku “kutekeha” ku yena ni kuli wa ba ‘lata.’ (Jeremia 31:3) U sa ikutwa cwalo, mane hahulu ni ku fita, ka za batanga ba hae ba ba sepahala kacenu. Bakreste ba ba tozizwe ba itamile silikani ni Mulimu, isi ka sipepo, kono ka moya o kenile wa Mulimu hamulaho wa ku ineela ka butu ku Mubupi wa bona. Jehova u hohezi ba ba cwalo ku Mwan’a hae ni ku ili yena mi u ñozi milao ni likuka za hae mwa lipilu za bona ze utwa.—Jeremia 31:31-34; Joani 6:44.

8. Jehova u sepisañi bahapiwa, mi ba ka ikutwa cwañi ka za tamulelo ya bona?

⁸ Jehova u sa fa tiisezo ye ñwi kwa bahapiwa, u li: “U si ke wa saba; kakuli ni na ni wena! Ni ka kutisa bana ba hao ba zwe kwa Upa, ni ba kubukanye ba zwe kwa Wiko. Ni ka bulelela Mutulo, ni li: Kutisa! ni kwa Mboela ni li: Si hanisi! Bana ba ka ba bashimani u ba kutise mwa linaha ze kwahule, ba basizana u ba zwise kwa mafelelezo a lifasi; kutisa kaufela ba ba biziswa ka Libizo la ka, be ni ezize kuli ni bubekehe; ki Na ya ba bupile, e, ki Na ya ba ezize.” (Isaya 43:5-7) Jehova u ka fita nihaiba kwa libaka za lifasi ze kwahule hahulu ha i ka taha nako y’a ka lukulula bana ba hae ba bashimani ni ba basizana ni ku ba kutisa habo bona ko ba lata. (Jeremia 30:10, 11) Ku si na kakanyo, sicaba seo si ka bona kuli tamulelo yeo i ka fitela kwahule tamulelo ya sona ya pili kwa Egepita.—Jeremia 16:14, 15.

9. Ki mwa linzila lifi ze peli m’o Jehova a bonisa kuli ku pilisa batu kwa hae ku ezezwa libizo la hae?

⁹ Jehova ha hupulisa batu ba hae kuli ba biziswa ka libizo la hae, u tiisa sepiso ya hae ya ku lamulela Isilaele. (Isaya 54:5, 6) Ku tuha f’o, Jehova u bulela libizo la hae ha fa  lisepiso za hae za ku ba lukulula. Ka nzila yeo, u ikolwisa kuli u ka fiwa tumbo linzwi la hae la bupolofita ha li ka talelezwa. Niheba muhapi wa Babilona ha na ku fiwa tompo ye swanelwa fela ki Mulimu a nosi ya pila.

Milimu Ya Zekiswa

10. Jehova u kupañi macaba ni milimu ya ona?

¹⁰ Jehova cwale u ezisa sepiso ya hae ya ku lukulula Isilaele ku ba mutomo wa muzeko o ama mañi ni mañi wa ku zekisa milimu ya macaba. Lu bala kuli: “Macaba kaufela a putiwe hamoho, mi batu kaufela ba kopanyiwe; ki bafi ku bona [milimu] ba ba kile ba bulela litaba zeo? ba ba bulezi kale ze sa ta kwapili? [Milimu ya bona i] tise lipaki za [yona], kuli [i] yemelwe; batu ba utwe mi ba bulele, ba li: Ki niti!” (Isaya 43:9) Jehova u kupa macaba a lifasi nto ye t’ata. Sa bulela luli kikuli: ‘Milimu ya mina i pake kuli ki milimu luli ka ku polofita za kwapili, i sa bushi.’ Bakeñisa kuli ki Mulimu fela wa niti ya kona ku polofita a sa bushi, tiko ye i ka bonahaza mahata kaufela. (Isaya 48:5) Kono Ya M’ata Ote u sa ekeza teñi tumelelano ye ñwi, u li: Bote ba ba ipapata ku ba milimu ya niti ba lukela ku tisa lipaki, ba ba paka bupolofita bwa bona ni talelezo ya bona. Jehova ni yena ha izwisi kwa tokwahalo yeo ya ka mulao.

11. Jehova u fa musebezi mañi ku mutang’a hae, mi Jehova u patululañi ka za Bumulimu bwa hae?

¹¹ Bakeñisa kuli ha i na m’ata, milimu ya buhata ha i koni ku tisa lipaki. Kacwalo, sibaka sa paki ka maswabisa si siyala mukungulu. Kono cwale nako ya Jehova ya fita ya ku paka Bumulimu bwa hae. Ha talima batu ba hae, u li: “Ki mina lipaki za ka, . . . mina, ni mutanga wa ka ye ni ketile; kuli mu zibe, mi mu lumele, mi mu utwisise kuli ki Na. Ha ku na Mulimu ya kile a ba teñi pili ku Na, bo ha ku na  ya ka ba teñi mwamulaho wa ka. Ki Na, e, ki Na [Jehova, NW], mi ha ku na Mupilisi yo muñwi, haisi Na. Ki Na ya bulezi pili, ki Na ya pilisize, ki Na ya lemusize; mi ne ku si na Mulimu yo muñwi mwahal’a mina; kabakaleo mu lipaki za ka, . . . mi ki Na Mulimu. E, lizazi li si ka ba teñi, ne ni li teñi, inz’e li Na; ha ku na ya ka ni amuha se siñwi mwa lizoho la ka; ni ka sebeza, bo ki ufi ya ka ni hanisa?”—Isaya 43:10-13.

12, 13. (a) Ki bufi bupaki bo butuna bo ba swanela ku fa batu ba Jehova? (b) Libizo la Jehova li fitile cwañi fa ku tuma mwa miteñi ya cwale?

¹² Kabakala manzwi a Jehova ao, sibaka sa paki honaf’o fela si tala silundwamanje sa lipaki ba ba tabile. Bupaki bwa bona bwa utwahala ni ku sa hononwa. Sina Joshua, ba paka kuli ‘z’a sepisize Mulimu kamukana li bonahalile. Ha ku na ye ñwi ya zona ye tokwahezi.’ (Joshua 23:14) Batu ba Jehova ba sa hupula manzwi a bo Isaya, Jeremia, Ezekiele, ni bapolofita ba bañwi be ne ba polofitile inge ki ka linzwi li li liñwi, za ku hapiwa kwa Juda ni za ku lukuluha kwa yona ka makazo. (Jeremia 25:11, 12) Mupilisi wa Juda, yena Sirusi, n’a bulezwi cimo fa libizo kale-kale mane pili a si ka pepiwa!—Isaya 44:26–45:1.

¹³ Kabakala bupaki bo buñata b’o, ki mañi ya ka hana kuli Jehova ki yena Mulimu a nosi wa niti? Ka ku fapana ni milimu ya mahedeni, ki Jehova fela ya si ka bupiwa; ki yena fela Mulimu wa niti. * Kabakaleo, batu ba ba biziswa ka libizo la Jehova ba na ni tohonolo ye ipitezi ni ku tabisa ya ku bulela likezo za hae ze komokisa kwa masika a sa taha ni ku ba bañwi ba ba buza ka za hae. (Samu 78:5-7) Ka nzila ye swana, Lipaki za Jehova ba cwale ba na ni tohonolo ya ku zibahaza libizo la Jehova mwa lifasi kaufela.  Mwa ma-1920, Baituti ba Bibele ne ba fitile fa ku ziba hahulu taluso ye tungile ya libizo la Mulimu la Jehova. Mi la July 26, 1931, kwa mukopano wa mwa Columbus, kwa Ohio, prezidenti wa Sosaiti, yena Joseph F. Rutherford, n’a balile katulo ye ne na ni toho ya taba ye li “Libizo Le Linca.” Manzwi a kuli, “Lu lakaza ku zibwa ni ku biziswa ka libizo la kuli lipaki za Jehova,” ne a tabisize baputehi, mi ba amuhela katulo yeo ka ku huweleza kuli “Ee!” Ku zwelela honaf’o, libizo la Jehova li zibilwe mwa lifasi kaufela.—Samu 83:18, NW.

14. Jehova u hupulisañi Maisilaele, mi ki kabakalañi kupuliso yeo ha i tile ka nako ye swanela?

¹⁴ Jehova u babalela ba ba nga libizo la hae ka likute, u ba nga ku ba “taku ya liito la hae.” U hupulisa Maisilaele nto yeo, mi u ba bulelela mwa n’a ba lamulezi kwa Egepita ni ku ba zamaisa hande mwa lihalaupa. (Deuteronoma 32:10, 12) Ka nako yeo, ne ku si na mulimu u sili mwahal’a bona, kakuli ne ba iponezi ka meto a bona mo ne i swabiselizwe maswe milimu kaufela ya Egepita. Kaniti, milimu kaufela ya Egepita ne i sa koni ku sileleza Egepita kamba ku palelwisa Isilaele ku funduka. (Exoda 12:12) Ni yona Babilona ye m’ata, ili yeo mwa muleneñi wa yona ku inzi litempele ze fitelela 50 za milimu ya buhata, ha i na ku kona ku yemisa lizoho la Ya M’ata Ote ha ka lukulula batu ba hae. Kaniti, “ha ku na Mupilisi yo muñwi” kwand’a Jehova.

Lipizi za Ndwa Za Wa, Litolongo Za Kwaluluha

15. Jehova u polofitañi ka za Babilona?

¹⁵ “[Muñ’a] Bupilo Mupilisi wa mina, Ya-Kenile wa Isilaele s’a bulela ki se, u li: Kabakala mina, ni lumile mpi ku lwanisa Babilona, mi ni ka ba lelekisa kaufel’a bona; mi bona Makalade ba ka sabela mwa lisepe ze ba itumba ka  zona. Na, [Muñ’a] Bupilo, ki Na Ya-Kenile wa mina, Mubupi wa Isilaele, Mulen’a mina. Ki s’a bulela [Muñ’a] Bupilo, Yena ya ezize nzila mwa liwate ni likululu fahalimu a mezi a mañata; Yena ya zwisize makoloi ni lipizi, mpi ni balwani ba ba mata, u li; Ki ba, ba lobezi fafasi, mi ha sa na ku zuha; ba fipelizwe, ba timile sina muhala wa lambi.”—Isaya 43:14-17.

16. Ki sifi se si ka tahela Babilona, balekisi ba Makalade, ni bote be ne ba ka lwanela Babilona?

¹⁶ Kwa bahapiwa, Babilona i swana sina tolongo kakuli i ba palelwisa ku kuta kwa Jerusalema. Kono lisilelezo za Babilona ha li tibeli Ya M’ata Ote, Yena ya n’a kile a ‘eza nzila mwa Liwate le li Fubelu ni likululu fahalimu a mezi a mañata’—mwendi a Jordani. (Exoda 14:16; Joshua 3:13) Ni numwana ya Jehova, yena Sirusi, u ka kalisa Eufrati ye m’ata, ili ku konisa limpi za hae ku kena mwa munzi. Balekisi ba Makalade ba ba fuluhanga mwa maabwa a Babilona, mona mo ku fita lisepe za balekisi ze likiti-kiti ni mikolo ye shimbile milimu ya Mababilona, ba ka saba munzi wa bona o m’ata ha u ka wa. Sina makoloi a Faro mwa Liwate le li Fubelu, makoloi a’ lubilo a Babilona ha na ku tusa se siñwi. Ha na ku i sileleza. Sina mutu ha kona ku tima ka bunolo muhala wa lambi, ni musinyi u ka t’o timisa cwalo bote be ne ba ka i lwanela.

Jehova U Kutisa Hande Batu ba Hae Habo Bona

17, 18. (a) Jehova u polofita za nto ifi “ye nca”? (b) Batu ha ba swaneli ku hupula cwañi za kwaikale, mi ki kabakalañi?

¹⁷ Ha bapanya mwa n’a piliselize batu kwamulaho ni z’a ka tuha a eza, Jehova u li: “Mu si ke mwa hupula litaba za kale, kamba ku nahana litaba za samutamunene. A mu bone, ni ka eza nto ye nca; cwale ya ta: kikuli ha mu na ku i ziba? Ni ka eza nzila mwa naha ye si na batu, ni linuka mwa lihalaupa. Libatana za mwa naheñi ni boluwawa ni  limpye li ka ni lumba, kakuli ni tisa mezi mwa lihalaupa ni linuka mwa naha ye omile, ku nwisa sicaba sa ka se ni iketezi; sona sicaba se ni ipupezi, kuli si ni lumbeke.”—Isaya 43:18-21.

¹⁸ Ha bulela kuli, “mu si ke mwa hupula litaba za kale,” Jehova ha talusi kuli batanga ba hae ba libale mwa n’a kile a piliseza kwamulaho. Mane, buñata bwa litaba zeo ki kalulo ya litaba za kwaikale za Isilaele ze ñozwi ili ze buyelezwi, mi Jehova n’a laezi kuli ku baleha mwa Egepita ku hupulwange ka silimo ni silimo fa mukiti wa Paseka. (Livitike 23:5; Deuteronoma 16:1-4) Nihakulicwalo, Jehova cwale u bata kuli batu ba hae ba mu lumbeke kabakala “nto ye nca,” ye ba ka iponela bona ka sibili. Nto yeo haki ku lukuluha fela mwa Babilona kono ni musipili wa bona o makaza wa ku kutela habo bona, mwendi ka nzila ye nongile hahulu ya lihalaupa. Jehova u ka ba ezeza “nzila” mwa lihalaupa leo mi u ka eza limakazo ze swana ni za n’a ezelize Maisilaele mwa miteñi ya Mushe—ee, u ka fepa batu bao mwa lihalaupa ni ku feza linyolwa la bona ka linuka luli. Z’a ka tahisa Jehova ikaba ze ñata hahulu kuli mane niheba libatana li ka lumbeka Mulimu ni ku tuhela ku lwanisa batu.

19. Bomasiyaleti ba Isilaele ya kwa moya ni balikani ba bona ba zamaya cwañi mwa “Nzila ye kenile”?

¹⁹ Ka nzila ye swana, ka 1919, bomasiyaleti ba Isilaele ya kwa moya ne ba lukuluzwi mwa butanga bwa Babilona, mi ne ba kalisize ku zamaya mwa nzila ya n’a ba lukiselize Jehova, yona “Nzila ye kenile.” (Isaya 35:8) Ka ku fapana ni Maisilaele, ne ba sa tokwi ku fita mwa lihalaupa le li cisa ka ku zwa mwa naha ye ñwi ku ya ku ye ñwi, mi musipili wa bona ne u si ka fela ka ku punya mwa Jerusalema hamulaho wa likwelinyana. Kono “Nzila ye kenile” ne i libisize bomasiyaleti ba Bakreste ba ba tozizwe mwa paradaisi  ya kwa moya. Mi bona ba sa li mwa “Nzila ye kenile” yeo kakuli ba sa na ni ku pila mwa muinelo wo wa linto. Ibile fela ba zwelapili ku zamaya mwa likululu leo, f’o kikuli, ibile fela ba mamela likuka za Mulimu za bukeni, ba zwelapili ku ba mwa paradaisi ya kwa moya. Mi ba tabile luli ku swalisana ni buñata bo butuna bwa “ba ba si Maisilaele”! Ka ku fapanela kwahule ni ba ba sepile muinelo wa Satani, bomasiyaleti ni balikani ba bona ba zwelapili ku ikola lico ze nunile za kwa moya ze fiwa ki Jehova. (Isaya 25:6; 65:13, 14) Ka ku lemuha mw’a fuyaulela Jehova batu ba hae, ba bañata be ne ba swana sina libatana ba cincize mikwa ya bona mi se ba lumbeka Mulimu wa niti.—Isaya 11:6-9.

Jehova U Patulula Mw’a Foselizwe

20. Isilaele ya mwa miteñi ya Isaya i swabisize cwañi Jehova?

²⁰ Kwaikale, bomasiyaleti ba Isilaele ba ba kutile habo ki batu ba ba bakile ku fita lusika lo lu maswe lwa mwa miteñi ya Isaya. Ka za ba mwa miteñi ya Isaya, Jehova u li: “Ha u si ka ni lapela wena Jakobo, kono n’o s’o tinilwe ki Na, wena Isilaele! Ha u si ka ni tiseza matabelo a ku [cisa] kwa lingu za hao, ha u si ka ni kuteka ka limpo za hao. Ha ni si ka ku imeza ka ku biza linubu, nihaiba ku ku kataza kuli u ni ciseze insense. Ha u si ka zwisa mali a ku ni lekela litaka la munko o munati, nihaiba ku ni kulisa mafula a matabelo a hao; kono u ni imelize libi za hao, u ni katalize ka bumaswe bwa hao.”—Isaya 43:22-24.

21, 22. (a) Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli litokwahalo za Jehova ha li imezi? (b) Batu ba eza cwañi inge ba ba hapeleza Jehova ku ba sebeleza?

²¹ Jehova ha bulela kuli, “ha ni si ka ku imeza ka ku biza linubu, nihaiba ku ku kataza kuli u ni ciseze insense,” ha bonisi kuli sitabelo ni insense ha li tokwahali (insense yeo ki kalulo ya insense ye kenile). Kaniti mwa bulikani bwa  Mulao, zeo ki kalulo ye tuna ya bulapeli bwa niti. Ku cwalo ni ka za “litaka,” le li ama kwa kota ya munko o munati, ye ne i li ye ñwi ya ze ne pangiswanga oli ye kenile ya ku toziswa. Maisilaele ba keshebisize ku itusisa lika zeo kwa tempele. Kono kana litokwahalo zeo za imeza? Kutokwa! Litokwahalo za Jehova li bunolo ha li bapanyiwa ni za milimu ya buhata. Ka mutala, Muloke mulimu wa buhata n’a tokwa batu ku eza banana matabelo—ili nto y’a si ka tokwa Jehova ni kamuta!—Deuteronoma 30:11; Mika 6:3, 4, 8.

²² Kambe Maisilaele ne ba na ni kutwisiso ya kwa moya, ne ba si ke ba ‘tiniwa ki Jehova.’ Ha ne ba ka batisisa mwa Mulao wa hae, ne ba ka bona mwa n’a ba latela hahulu ni ku mu fa ka tabo “mafula,” ona kalulo ye nde ka ku fitisisa ya matabelo a bona. Kono ka micomibi, ba ipulukela mafula. (Livitike 3:9-11, 16) Sicaba se si maswe se luli si imeza Jehova ka bumaswe bwa sona, mi ku swana fela inge kuli si hapeleza Jehova ku si sebeleza!—Nehemia 9:28-30.

Kalimelo I Tisa Ze Nde

23. (a) Ki kabakalañi kalimelo ya Jehova ha i swanela? (b) Ki sifi se si amiwa mwa kalimelo ya Mulimu ku Isilaele?

²³ Kalimelo ya Jehova niha i li ye tiile mi luli i swanela ku tiya, i peta ze tokwiwa. I konisa makeke ku ba teñi. “Ki Na, e, ki Na ya feza bumaswe bwa hao kabakala ka; mi ha ni sa na ku hupula libi za hao. U ni hupulise; a lu zeke hamoho! Bulela taba ya hao, niti ya hao i bonahale. Kuku wa hao wa pili u ezize sibi, mi batalusezi ba hao ba ni foselize. Kabakaleo ni shubuzi manduna ba Sibaka se si kenile, mi ni file Jakobo ku kutiwa, ni Isilaele ku shwaulwa.” (Isaya 43:25-28) Sina macaba kaufela a lifasi, Isilaele i simuluha  ku Adama, yena mutu “wa pili.” Kabakaleo, ha ku na Muisilaele ya kona ku ipaka kuli u ‘na ni niti.’ Niheba bona “batalusezi” ba Isilaele—ona baluti ba Mulao—ba foselize Jehova ni ku luta buhata. Kacwalo, Jehova u ka tahiseza sicaba mutumbi “ku kutiwa” ni “ku shwaulwa.” Hape u ka shubula bote ba ba sebeleza kwa ‘Sibaka sa hae se si kenile.’

24. Ki libaka lifi le lituna le li ka ezisa Jehova ku swalela batu ba hae—ba kwaikale ni ba kacenu—kono u ikutwa cwañi ka za bona?

²⁴ Kono mu lemuhe kuli libaka leo Mulimu a ka bela ni makeke haki ku baka fela kwa Isilaele; kono ki kabakala hae Jehova. Ee, libizo la hae la amiwa. Ha n’a ka tuhelela Isilaele ku hapiwa ku ya ku ile, libizo la hae ne li ka nyefulwa ki batu ba bañwi. (Samu 79:9; Ezekiele 20:8-10) Ni kacenu, ku bonisa kuli libizo la Jehova li kenile ni kuli bubusi bwa hae bu lukile ki za butokwa ku fita ku piliswa kwa batu. Nihakulicwalo, Jehova u lata ba ba sa kata-kati ku amuhela kalimelo ya hae ili ba ba mu lapela ka moya ni ka niti. U bonisa lilato ku ba ba cwalo—ibe ba ba tozizwe kamba lingu ze ñwi—ka ku felisa bumaswe bwa bona ka sitabelo sa Jesu Kreste.—Joani 3:16; 4:23, 24.

25. Ki lifi lika ze sabisa z’a ka tuha a eza Jehova, mi lu kona ku bonisa cwañi buitebuho bwa luna cwale?

²⁵ Hape Jehova u ka tuha a bonisa lilato la hae kwa buñata bo butuna bwa balapeli ba hae ba ba sepahala ha ka ba ezeza nto ye nca. Yeo ikaba h’a ka ba pilisa mwahal’a “ñalelwa ye tuna” ni ku ba kenya mwa “lifasi le linca” le li kenisizwe. (Sinulo 7:14; 2 Pitrosi 3:13) Ba ka iponela m’ata a Jehova a’ sabisa hahulu a’ si ka bonwa kale ki batu haisali. Ku tameha ku ezahala kwa nto yeo ku ezisa bomasiyaleti ba ba tozizwe ni bote ba ba ka ba buñata bo butuna ku nyakalala ni ku latelela ka zazi taelo ye tuna ye, ye li: “Ki mina lipaki za ka”!—Isaya 43:10.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 48, 49]

Jehova u ka tiisa Majuda ha ba nze ba kutela habo bona kwa Jerusalema

 [Maswaniso a fa likepe 52]

Jehova u kupa macaba ku tahisa lipaki za milimu ya ona

1. Siswaniso sa kopa sa Baale 2. Tuswaniso twa lizupa twa Ashitaroti 3. Silalu sa Siegepita sa Horus, Osiris, ni Isis 4. Milimu ya Magerike ya Athena (kwa nzohoto) ni Aphrodite

 [Maswaniso a fa likepe 58]

“Ki mina lipaki za ka.”—Isaya 43:10