Kauhanyo 12

Ku Wisa Pilu ya Batu ba Mulimu

Isaya 51:1-23

1. Ki lifi ze maswe ze ka tahela Jerusalema ni bayahi ba yona, kono ku na ni sepo mañi?

LILIMO ze 70—ze ba pilanga batu ba bañata—ki yona nako yeo sicaba sa Juda si ka ba mwa butanga kwa Babilona. (Samu 90:10; Jeremia 25:11; 29:10) Buñata bwa Maisilaele ba ba hapilwe ba ka supalela ni ku shwela mwa Babilona. Mu nahane mo ba ka swabisezwa ki linyefulo ni lisomo ze zwa kwa lila za bona. Hape mu nahane mw’a ka nyazahalela Jehova, Mulimu wa bona, muleneñi mw’a tomile libizo la hae ha u ka siiwa matota ka nako ye telele cwalo. (Nehemia 1:9; Samu 132:13; 137:1-3) Tempele ye latwa, ye n’e tezi kanya ya Mulimu ha ne i kakuzwi ki Salumoni, ha i sa na ku ba teñi. (2 Makolonika 7:1-3) Ha ku na sepo luli! Kono Jehova, ka Isaya, u polofita za tukuluho. (Isaya 43:14; 44:26-28) Mwa kauhanyo 51 ya buka ya Isaya, lu fumana bupolofita bo buñwi fa taba ye ya za ku wisa pilu ili ya tiisezo.

2. (a) Jehova ka Isaya u bulelela bomañi taba ya hae ye wisa pilu? (b) Ki ka nzila ifi yeo Majuda ba ba sepahala ba “tundamena ze lukile”?

² Jehova u bulelela ba mwa Juda ba ba mu isa lipilu kuli: “A mu ni teeleze, mina ba ba tundamena ze lukile, ba ba bata [Muñ’a] Bupilo.” (Isaya 51:1a) Ku “tundamena ze lukile” ku talusa ku eza se siñwi. Ba ba  “tundamena ze lukile” ha ba na ku ipapata fela ku ba batu ba Mulimu. Ba ka ikataza hahulu ku ba ba ba lukile ni ku latelela tato ya Mulimu. (Samu 34:15; Liproverbia 21:21) Ba ka itinga ku Jehova kuli ki yena Simbule a nosi wa ze lukile, mi ba ka “bata [Muñ’a] Bupilo.” (Samu 11:7; 145:17) Haki kuli ha ba na ku ba be se ba zibile kale Jehova kamba mwa ku lapelela ku yena. Kono ba ka ikataza ku sutelela hahulu ku yena, ku mu sebeleza, ku lapela ku yena, ni ku bata ketelelo ya hae ku zote ze ba eza.

3, 4. (a) Ki mañi “Licwe” le ba lamutuzwi ku lona Majuda, mi ki mañi “mukoti wa silafo” mo ba lafilwe? (b) Ki kabakalañi Majuda ha ba ka wa pilu ka ku hupula simuluho ya bona?

³ Nihakulicwalo, ki ba sikainyana fela ba ba tundamena ze lukile ka buniti mwa Juda, mi kacwalo ba kana ba saba ni ku zwafa maswe. Kabakaleo ka swanisezo ya silafo, Jehova u ba susueza kuli: “A mu talime kwa Licwe le mu lamutuzwi ku lona, ni kwa mukoti wa silafo se mu lafilwe ku sona. Mu talime ku Abrahama mushemi wa mina, ni ku Sara ya mi pepile; kakuli ni mu bizize yena a li nosi, na mu fuyola, mi na mu eza ba bañata.” (Isaya 51:1b, 2) “Licwe” ko ba lamutuzwi Majuda ki Abrahama, mutu wa kwaikale ye si itumba ka yena sicaba sa Isilaele. (Mateu 3:9; Joani 8:33, 39) Ki yena kukululu, mushemi wa butu wa sicaba seo. “Mukoti wa silafo” ki Sara, ya n’a pepile Isaka kukululu wa Isilaele.

⁴ Abrahama ni Sara ne ba fitelezi lilimo za ku pepa bana mi ne ba si na mwana. Niteñi, Jehova n’a sepisize ku fuyola Abrahama ni ku “mu eza ba bañata.” (Genese 17:1-6, 15-17) Ka ku fiwa sinca m’ata a lupepo ki Mulimu, bo Abrahama ni Sara ba pepa mwana mwa busupali bwa bona, mi mwana y’o a simulula sicaba se ne si  itamile bulikani ni Mulimu. Kacwalo Jehova a eza mutu a li nosi yani Abrahama ku ba ndate sicaba se situna se ne si sa koni ku balwa inge linaleli za mwa lihalimu. (Genese 15:5; Likezo 7:5) Haiba Jehova n’a zwisize cwalo Abrahama kwa naha ya kwahule ni ku mu eza sicaba se situna, u zibe wa kona ku taleleza sepiso ya hae ya ku lukulula bomasiyaleti ba ba sepahala mwa butanga bwa Babilona, ku ba kutisa habo bona, ni ku ba eza hape sicaba se situna. Sepiso ya Mulimu ku Abrahama ne i talelelizwe; ni sepiso ya hae kwa Majuda ba bahapiwa bao i ka talelezwa.

5. (a) Bo Abrahama ni Sara ba swaniseza bomañi? Mu taluse. (b) Mwa talelezo ya mafelelezo, ki bomañi ba ba simuluha kwa “Licwe”?

⁵ Ku bonahala kuli silafo sa swanisezo se si kwa Isaya  51:1, 2 si na ni talelezo ye ñwi. Deuteronoma 32:18 i biza Jehova kuli “Licwe” le ne li pepile Isilaele ni ‘Mulimu y’o Isilaele a zwile ku Yena.’ Mwa pulelo ya bubeli yeo, linzwi la Siheberu le li talusa kezo yeo la swana ni le li kwa Isaya 51:2 le li ama za ku pepa Isilaele kwa Sara. Kabakaleo, Abrahama ka bupolofita u swaniseza Jehova, yena Abrahama yo Mutuna. Sara musal’a Abrahama u swaniseza hande kopano ya kwa lihalimu ya libupiwa za moya, ili ye bulelwa mwa Mañolo a Kenile kuli ki musal’a Mulimu, kamba musali. (Genese 3:15; Sinulo 12:1, 5) Mwa talelezo ya mafelelezo ya manzwi ao a bupolofita bwa Isaya, sicaba se si simuluha kwa “Licwe” ki “Isilaele wa Mulimu,” ili puteho ya Bakreste ba ba tozizwe ka moya, ye ne tomilwe fa Pentekonta ya 33 C.E. Sina mo ku boniselizwe mwa likauhanyo ze felile za buka ye, sicaba seo ne si keni mwa butanga bwa Babilona ka 1918 mi ka 1919, ne si kutiselizwe mwa muinelo wa ku onyoka kwa moya.—Magalata 3:26-29; 4:28; 6:16.

6. (a) Ku ka ezahalañi kwa naha ya Juda, mi ku ka tokwahala tukuluho ifi? (b) Isaya 51:3 i lu hupulisa za tukuluho ifi ya kacenu?

⁶ Ku wiswa pilu kwa Sione, kamba Jerusalema, ki Jehova haki sepiso fela ya kuli i ka pepa sicaba se situna. Lu bala kuli: “[Muñ’a] Bupilo u wisize pilu ya Sione, u utwezi mabaka a hae kaufela a’ sinyehile butuku; matota a Sione, ka Yena a fetuhile sina simu ya Edeni; mabumbuywa a hae, sina simu ya [Muñ’a] Bupilo. Tabo ni munyaka li ka fumanwa mwateñi, ni buitumelo ni lilata la lipina.” (Isaya 51:3) Mwa lilimo ze 70 ze i ka siyala matota, naha ya Juda i ka fetuha lihalaupa, ku ka mela mikona ni mikakani, ni likota ze ñwi za mwa mushitu. (Isaya 64:10; Jeremia 4:26; 9:10-12) Kacwalo, kwand’a ku yaha sinca mwa Juda, tukuluho i ka kopanyeleza  ku zusa naha, ye ka fetulwa ku ba inge simu ya Edeni ye ka ba ni masimu a’ selaelwa hande ili a’ beya miselo ye miñata. Mubu u ka bonahala ku nyakalala. Ha i ka bapanyiwa ni mo ne i bezi matota ka nako ya butanga, naha yeo ikaba paradaisi. Bomasiyaleti ba ba tozizwe ba Isilaele wa Mulimu ne ba keni mwa paradaisi ye cwalo kwa moya ka 1919.—Isaya 11:6-9; 35:1-7.

Mabaka A ku Sepela Jehova

7, 8. (a) Kupo ya Jehova ya kuli a teelezwe i talusañi? (b) Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa kuli Juda i teeleze ku Jehova?

⁷ Ha kupa ku teelezwa hape, Jehova u li: “U ni teeleze hande wena sicaba sa ka, mi u teye zebe wena Kopano ya ka; kakuli Mulao u ka zwa ku Na, mi ni ka beya litaelo za ka, kuli li be liseli la macaba. Ku luka kwa ka ku ka iponahalisa kapili; ku pilisa kwa ka ku sutelezi, mi mazoho a ka a ka atula macaba; lioli li ka talimela ku Na, li ka sepa lizoho la ka.”—Isaya 51:4, 5.

⁸ Jehova ha kupa kuli batu ba mu teeleze, ha kupi kuli ba utwe fela z’a bulela. U ba kupa ku teeleza ka mulelo wa ku sebelisa ze ba utwa. (Samu 49:1; 78:1) Sicaba si lukela ku utwisisa kuli Jehova ki yena Simbule sa taelo, katulo ye lukile, ni puluso. Ki Yena fela ya monyehela kwa moya. (2 Makorinte 4:6) Ki yena Muatuli wa mafelelezo wa batu. Milao ni likatulo za Jehova ki liseli ku ba ba lumela ku zamaiswa ki zona.—Samu 43:3; 119:105; Liproverbia 6:23.

9. Kwand’a batu ba ba itamile bulikani ni Mulimu, ki bomañi hape ba ba ka tusiwa ki puluso ya Jehova?

⁹ Zeo kaufela li ka ezahala isi fela kwa batu ba ba itamile bulikani ni Mulimu kono ni ku ba lipilu ze nde kai ni kai, nihaiba ba kwa lioli za liwate ze kwahule. Sepo  ya bona ku Mulimu ni m’ata a hae a ku lamulela batanga ba hae ba ba sepahala ni ku ba pilisa i ka talelezwa. M’ata a hae, a’ swanisezwa ki lizoho la hae, a sepeha; ha ku na mutu ya kona ku a tibela. (Isaya 40:10; Luka 1:51, 52) Ni kacenu le, musebezi wa ku kutaza ka bundume wa bomasiyaleti ba Isilaele wa Mulimu u tusize bolule-lule ku taha ku Jehova ni ku lumela ku yena. Buñata bwa bao ba zwa kwa lioli za mwa liwate ze kwahule.

10. (a) Ki ifi niti y’a ka hapelezwa ku ituta Nebukadenezare? (b) Ki lifi “lihalimu” ni “lifasi” ze ka feliswa?

¹⁰ Ku tuha f’o, Jehova u bulela niti y’a ka ituta Nebukadenezare wa Babilona. Ha ku na ze kwahalimu kamba fafasi ze kona ku yemisa Jehova ku peta tato ya hae. (Daniele 4:34, 35) Lu bala kuli: “A mu talime lihalimu, mu talime ni lifasi; kakuli lihalimu li ka fela sina musi, lifasi lona li supale sina siapalo, mi ba ba yahile ku lona ba shwe sina linzi. Kono ku pilisa kwa ka, ku ka na ku ba teñi kamita; mi ku luka kwa ka ha ku na ku fela.” (Isaya 51:6) Nihaike kuli malena ba Babilona ha ba kutisangi bahapiwa habo bona, puluso ya Jehova ya batu ba hae ha i na ku palelwiswa. (Isaya 14:16, 17) “Lihalimu,” kamba babusi ba Mababilona, ba ka tulwa.  “Lifasi” la Mababilona, ona batu ba ba busiwa ki babusi bao, ba ka fela hanyinyani-hanyinyani. Ee luli, nihaiba mubuso o m’ata ka ku fitisisa wa mwa miteñi yeo ha u koni ku lwanisa m’ata a Jehova kamba ku palelwisa puluso ya hae.

11. Ki kabakalañi Bakreste kacenu ha ba susuezwa ki talelezo ye tezi ya bupolofita bwa kuli “lihalimu” ni “lifasi” la Mababilona ne li ka feliswa?

¹¹ Bakreste kacenu ba susuezwa luli ku ziba kuli manzwi ao a bupolofita n’a talelelizwe ka ku tala! Kabakalañi? Kakuli muapositola Pitrosi n’a itusisize lipulelo ze swana ka za kezahalo ye sa li kwapili. N’a bulezi za lizazi la Jehova le li atumela ka bubebe, “le ka lona lihalimu li ka fela ku ca, mi linto li ka shengunukiswa ki mulilo o buhali.” Kihona a li: “Ka sepiso ya hae, lu talimezi lihalimu le linca, ni lifasi le linca, mo ku yahile Ku Luka.” (2 Pitrosi 3:12, 13; Isaya 34:4; Sinulo 6:12-14) Macaba a’ m’ata ni babusi ba ona ba ba pahami ba ba swana inge linaleli niha ba ka lwanisa Jehova, ka nako ya hae ye tomilwe, ba ka timezwa—ba ka bulaiwa ka bunolo sina linzi. (Samu 2:1-9) Ki mulonga fela wa Mulimu o lukile o ka busa ku ya ku ile, u ka busa batu ba ba lukile.—Daniele 2:44; Sinulo 21:1-4.

12. Ki kabakalañi batanga ba Mulimu ha ba sa swaneli ku saba ha ba nyefulwa ki balwanisi ba butu?

¹² Ha bulela ku “ba ba tundamena ze lukile,” Jehova cwale u li: “Mu ni teeleze mina ba ba itwaelisize ku eza niti, mina ba sicaba ba ba mamela mulao wa ka mwa lipilu za mina; mu si ke mwa saba nyazo ya batu, mi mu si ke mwa bilaela ha ba mi shwaula. Kakuli ba ka ciwa ki mafele sina siapalo, sibuku si ka ba sinya mo si sinyeza boya bwa ngu; kono ku luka kwa ka ku ka na ku ba  teñi ku ya ku ile, ni ku pilisa kwa ka mwa masika ni masika.” (Isaya 51:7, 8) Ba ba sepile Jehova ba ka shwaulwa ni ku nyaziwa kabakala bundume bwa bona, kono yeo haki nto ya ku saba. Banyazi ki batu fela ba ba ka “ciwa,” sina siapalo sa boya bwa ngu mo si celwa ki lifele. * Sina Majuda ba ba sepahala ba kwaikale, Bakreste ba niti kacenu ha ba swaneli ku saba balwanisi ba bona. Jehova, Mulimu wa kamita, ki yena mupilisi wa bona. (Samu 37:1, 2) Nyazo ye zwa kwa lila za Mulimu ki bupaki bwa kuli batu ba Jehova ba na ni moya wa hae.—Mateu 5:11, 12; 10:24-31.

13, 14. Ki ifi taluso ya linzwi la “Drakone,” mi i ‘tuzwi’ ni ku ‘tabwa’ cwañi?

¹³ Isaya, ka ku eza inge kuli u kupa Jehova ku lamulela batu ba Hae ba ba hapilwe, u li: “Zuha, zuha, u itiise wena lizoho la [Muñ’a] Bupilo; zuha sina ka linako za kale, kwa mazazi a samutamunene. Kikuli hasi wena ya tuzi Egepita, ya tabile Drakone? Ha ni li, ki wena ya kalisize liwate, ona mezi a buliba bo butuna; ya ezize mwa liwate le li tungile nzila ya ba ba liuluzwi, kuli ba fite ku yona?”—Isaya 51:9, 10.

¹⁴ Isaya u ketile hande mitala ya kwaikale y’a bulela. Muisilaele kaufela wa ziba mo ne si lamulezwi sicaba kwa Egepita ni za ku sila Liwate le Lifubelu. (Exoda 12:24-27; 14:26-31) Linzwi la kuli “Drakone” ne li ama ku Egepita ye ne busiwa ki Faro ya n’a hanisize Isilaele ku zwa mwa Egepita. (Samu 74:13) Egepita ya kwaikale ne i swana sina Drakone kakuli toho ya yona ne i kalezi kwa mulomo wa Nuka ya Nile mi bupala bwa yona bo bu eza  libima ze mianda-nda ne bu iz’o fita mwa Musindi wa Nuka ya Nile. Kono Drakone yeo ne i tuzwi Jehova ha n’a i tahiselize Likoto ze Lishumi. Ne i tabilwe, ku holofazwa maswe, ni ku fokoliswa muta limpi za yona ne li timelizwe mwa mezi a Liwate le Lifubelu. Ee, Jehova n’a bonisize m’ata a lizoho la hae ka mwa n’a ezelize Egepita. Kaniti u ka itukiseza cwalo ku lwanela batu ba hae ba ba hapezwi kwa Babilona.

15. (a) Ku nyanda ni ku tonga kwa Sione ku saba lili mi ka mukwa ufi? (b) Ku nyanda ni ku tonga ne ku sabile lili ku Isilaele wa Mulimu mwa miteñi ya cwale?

¹⁵ Ka za ku lamulela Isilaele kwa Babilona, bupolofita bu zwelapili kuli: “Ba ba liuluzwi ki [Muñ’a] Bupilo ba ka kuta, ba tahe mwa Sione ba nze ba opela; tabo ye si na ku fela i ka ina fa litoho za bona; tabo ni nyakalalo li sutelele; ku nyanda ni ku tonga ku sabe.” (Isaya 51:11) Niha ba ka nyanda cwañi mwa Babilona, ba ba bata ku luka kwa Jehova ba na ni sepo ye tabisa. Ku ka taha nako ye ku si ke kwa ba ni ku nyanda ni ku tonga. Lipina, tabo, ni nyakalalo ki zona ze ka zwa mwa milomo ya ba ba liuluzwi, kamba ba ba lukuluzwi. Mwa talelezo ya cwale ya manzwi ao a bupolofita, Isilaele wa Mulimu n’a lukuluzwi mwa butanga bwa Babilona ka 1919. Ne ba kutezi mwa muinelo wa bona wa kwa moya ka tabo ye tuna—tabo ye zwezipili ku t’o fita ni kacenu le.

16. Ki ifi tifo ye lifiwa kuli Juda i liululwe?

¹⁶ Ki ifi ye ka ba tifo ya tiululo ya Majuda? Bupolofita bwa Isaya se bu patuluzi kale kuli Jehova u “zwisize Egepita kuli i be tiululo ya hao, ni fa Etopia ni Seba kabakala hao.” (Isaya 43:1-4) Seo si ka ezahala kwapili. Mubuso wa Maperesia ha se u tuzi Babilona ni ku lukulula  bahapiwa ba Majuda, u ka tula Egepita, Etopia, ni Seba. Zeo li ka fiwa kabakala mioyo ya Maisilaele. Nto yeo ya lumelelana ni sikuka se si kwa Liproverbia 21:18, se si li: “Ya maswe u ezwa tifo ya ya lukile, mi mupumi u ezwa tifo ya ya niti.”

Sepiso Ye Ñwi

17. Ki kabakalañi Majuda ha ba sa swaneli ku saba buhali bwa Babilona?

¹⁷ Jehova hape u sepisa batu ba hae kuli: “Ki Na, e, ki Na ya mi tiisa pilu. Ki wena mañi, kuli u sabe mutu ya na ni ku shwa, ni mwan’a mutu ya fela sina bucwañi? U libalelañi [Muñ’a] Bupilo, Mubupi wa hao ya namuluzi lihalimu ni ku toma mitomo ya lifasi? mi kiñi s’o saba ka mazazi kaufela, buhali bwa munyandisi h’a itukisa ku ku lwanisa? Buhali bwa munyandisi bu kai cwale?” (Isaya 51:12, 13) Lilimo za butanga li kwapili. Kono ha ba swaneli ku saba buhali bwa Babilona. Nihaike kuli naha yeo, ye li ona mubuso wa bulalu o m’ata ka ku fitisisa mwa lifasi o bihilwe mwa Bibele, i ka tula batu ba Mulimu ni ku bata ku ‘ba nyandisa,’ kamba ku ba tibela ku baleha, Majuda ba ba sepahala ba ziba kuli Jehova u polofitile kuli Babilona i ka wiswa ki Sirusi. (Isaya 44:8, 24-28) Ka ku fapana ni Mubupi—yena Jehova, Mulimu wa kamita—batu ba Babilona ba ka fela sina bucwañi bo bu letuka mwa lizazi le li cisa maswe mwa mbumbi. Cwale mifumbo ni buhali bwa bona li ka ba kakai? Ki butoto luli ku saba batu ni ku libala Jehova, ya n’a ezize lihalimu ni lifasi!

18. Nihaike kuli batu ba hae ba ka ba bahapiwa ka nako ye ñwi, Jehova u ba kolwisañi?

¹⁸ Nihaike kuli batu ba Jehova ba ka ba “sihapiwa se si mwa butanga” ka nakonyana, ba ka lukululwa ka sipundumukela.  Ha ba na ku timezwa kaufel’a bona mwa Babilona kamba ku bulawa ki tala ba li mapantiti, ili ku shetumukela mwa libita. Jehova u ba kolwisa kuli: “Sihapwa se si mwa butanga si ka lukululwa kapili; ha si na ku ishwela ni ku shetumukela mwa libita; mi hape buhobe bwa sona ha bu na ku tokwahala.”—Isaya 51:14.

19. Ki kabakalañi Majuda ba ba sepahala ha ba kona ku sepa ka ku tala manzwi a Jehova?

¹⁹ Jehova u sa zwelapili ku wisa pilu ya Sione, u li: “Ki Na [Jehova, NW] Mulimu wa hao, ya halifisa liwate, ya lumisa mandinda a lona: [Jehova, NW] wa limpi ki lona Libizo la hae. Mi ni beile manzwi a ka mwa mulomo wa hao, ni ku kwahezi ka muluti wa lizoho la ka, kuli ni bapule lihalimu le linca, ni tome lifasi le linca, mi ni bulelele Sione, ni li: U sicaba sa ka.” (Isaya 51:15, 16) Bibele i bulela ka ku kuta-kutela kuli Mulimu u na ni m’ata fahalimw’a liwate ni kuli wa kona ku li zamaisa. (Jobo 26:12; Samu 89:9; Jeremia 31:35) U na ni m’ata a tezi fahalimw’a lika za ka taho, sina mwa n’a boniselize ha n’a lukuluzi batu ba hae mwa Egepita. Ki mañi ya kona ku bapanywa nihaiba hanyinyani fela ni “[Jehova, NW] wa limpi”?—Samu 24:10.

20. Jehova ha ka zusa Sione, ki “mahalimu” ni “lifasi” lifi ze ka ba teñi, mi u ka bulela manzwi mañi a’ wisa pilu?

²⁰ Majuda ba sa itamile ona cwalo bulikani ni Mulimu, mi Jehova u ba kolwisa kuli ba ka kutela habo bona, ku yo pila hape mwatas’a Mulao wa hae. Teñi k’o, ba ka zusa Jerusalema ni tempele ni ku eza hape lika za mwa bulikani bwa n’a itamile ni bona ka Mushe. Naha ha i ka kalisa ku yahiwa sinca ki Maisilaele ba ba lukuluzwi hamoho ni limunanu za bona, ikaba “lifasi le linca.” Fahalimw’a lona ku ka beiwa “mahalimu a manca,” ili  mulonga o munca. (Isaya 65:17-19; Hagai 1:1, 14) Jehova hape u ka bulelela Sione kuli: “U sicaba sa ka.”

Kupo ya ku Eza Se Siñwi

21. Jehova u fitisa kupo ifi ya ku eza se siñwi?

²¹ Ha s’a kolwisize Sione, Jehova u i kupa ku eza se siñwi. Ha bulela inge kuli manyando a yona ki kale a fela, u li: “Zuha, zuha, u yeme wena Jerusalema ya nwile mwa sinwiso sa buhali bwa [Muñ’a] Bupilo mwa lizoho la hae; u nwile lisifa la mwa sinwiso se si njanjisa, mi wa li feza.” (Isaya 51:17) Ee, Jerusalema i lukela ku zuha mwa muinelo wa yona o maswe ni ku kutela mwa muinelo ni kanya za yona za kale. Nako i ka fita ye i kabe i felize ze mwa sinwiso sa swanisezo sa buhali bwa Mulimu. Buhali bwa Mulimu ku yona bu kabe bu felile.

22, 23. Jerusalema i ka ba cwañi ha i ka nwa mwa sinwiso sa buhali bwa Jehova?

²² Nihakulicwalo, Jerusalema ha i fiwa koto, ha ku na  ni yo mukana kwa “bana” ba yona, ili bayahi ba yona, ba ba ka kona ku tibela se si ezahala. (Isaya 43:5-7; Jeremia 3:14) Bupolofita bu li: “Ha ku na ya mu zamaisa kwa bana ba ba pepilwe ki yena; ni kwa bana ba ba añuzwi ki yena, ha ku na ni yo mukana ya mu swala kwa lizoho.” (Isaya 51:18) I ka nyandiswa maswe ki Mababilona! “U tahezwi ki likozi ze peli, ku si na ya ku utwezi butuku; ki ku sinyehelwa ni ku shandauka; ki lukupwe ni lilumo. Bana ba hao ba welezi, ba lobala mwa makopanelo a linzila kaufela za munzi, sina tolo ye swasizwe mwa mubeto; ba kusi buhali bwa [Muñ’a] Bupilo, ni komanyo ya Mulimu wa hao.”—Isaya 51:19, 20.

²³ Mawe Jerusalema! I ka talimana ni “ku sinyehelwa ni ku shandauka” ni “lukupwe ni lilumo.” “Bana” ba yona ba ka palelwa ku i etelela ni ku i tiisa mi ba ka i talimela fela, ba nze ba fokozi, ba si na m’ata a ku lwanisa bafenyi ba Mababilona. Ba ka iponelwa ba welezi mwa makopanelo a nzila, ba fokozi, ni ku katala maswe.  (Malilo 2:19; 4:1, 2) Ba kabe ba nwile mwa sinwiso sa buhali bwa Mulimu mi ba ka fokola inge lifolofolo ze swasizwe mwa mubeto.

24, 25. (a) Kiñi ze si ke za ezwa hape ku Jerusalema? (b) Hamulaho wa Jerusalema, ki bafi ba bañwi ba ba ka nwa mwa sinwiso sa buhali bwa Jehova?

²⁴ Kono muinelo o zwafisa wo u ka fela. Isaya wa tiisa pilu, u li: “Cwale, utwa se, wena munyandi ya tahwile kono isi ka veine: [Muñ’a] Bupilo, Mulen’a hao ni Mulimu wa hao, Yena ya yemela muzeko wa sicaba, s’a bulela ki se, u li: Bona, ni zwisize sinwiso se si kola mwa lizoho la hao, sinwiso sa buhali bwa ka; cwale ha u sa nwela ku sona. Kono sinwiso seo, ni ka si fa ba ba ku nyandisa, ba ba ne ba li ku wena: U inamele fafasi kuli [lu] fite fahalimu a hao! Mane wa patamisa mukokoto wa hao sina mubu ni sina nzila, kuli ba fite.” (Isaya 51:21-23) Hamulaho wa ku kalimela Jerusalema, Jehova cwale u bata ku i eza ka makeke ni ku i swalela.

²⁵ Jehova cwale u ka zwisa buhali bwa hae fahalimw’a Jerusalema mi u ka bu sululela Babilona. Babilona i kabe i shandauzi Jerusalema ni ku i kokobeza. (Samu 137:7-9) Kono Jerusalema ha i na ku nwiswa sinwiso seo hape ki Babilona kamba bayemeli ba yona. Kono sinwiso seo si ka zwiswa ku Jerusalema ni ku fiwa ku be ne ba tabezi ku bona maswabi a yona. (Malilo 4:21, 22) Babilona i ka wa, inze i kozwi maswe. (Jeremia 51:6-8) Kono Sione i ka zuha! Ki cinceho kwa butuna! Kaniti, Sione i kona ku wa pilu kabakala sepiso yeo. Mi batanga ba Jehova ba kona ku kolwa kuli ka puluso ya hae, libizo la hae li ka boniswa kuli li kenile.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 167]

Jehova, yena Abrahama yo Mutuna, ki lona “Licwe” ko ne ba “lamutuzwi” batu ba hae

[Siswaniso se si fa likepe 170]

Balwanisi ba batu ba Mulimu ba ka fela, inge siapalo se si cilwe ki mafele

[Siswaniso se si fa likepe 176, 177]

Jehova u bonisize m’ata a hae fahalimw’a lika za ka taho

 [Siswaniso se si fa likepe 178]

Sinwiso mo i kabe i nwile Jerusalema si ka fiwa ku Babilona ni bayemeli ba yona