Kauhanyo 28

Liseli kwa Macaba

Isaya 66:15-24

1, 2. Ki kabakalañi liseli ha li li la butokwa, mi ki lififi le li cwañi le li kwahezi lifasi kacenu?

JEHOVA ki yena Simbule sa liseli, ki “Yena ya beile lizazi kuli ibe liseli la musihali, ya beile kweli ni linaleli kuli ibe liseli la busihu.” (Jeremia 31:35) Ka lona libaka fela le, u swanela ku bulelwa kuli ki Simbule sa bupilo, kakuli bupilo bu itingile fa liseli. Kambe kuli lifasi-mubu ne li sa amuheli kamita mufutumala ni liseli ze zwa kwa lizazi, bupilo ka mo lu bu zibela kambe ha bu yo. Ne ku si ke kwa konahala ku ba ni libupiwa fa lifasi fa.

² Kabakaleo, lwa iyakatwa hahulu kuli Jehova, ha n’a bonezi cimo miteñi ya luna, n’a polofitile za nako ya lififi, isi ya liseli. Isaya n’a ñozi ka puyelelo kuli: “Lififi ki le, li ka kwahela lifasi, lififi le lituna li kwahele macaba.” (Isaya 60:2) Ki niti kuli manzwi a, n’a talusa lififi la kwa moya, isi lififi tenyene, kono ha lu swaneli ku li keshebisa. Ba ba si na liseli la kwa moya ha ba bangi ni bupilo kwa mafelelezo, sina mane ba ba kaulwa kwa liseli la lizazi.

3. Mwa miteñi ye ya lififi, lu kona ku fumana kai liseli?

³ Mwa miteñi ya lififi ye, ha lu swaneli ku keshebisa liseli la kwa moya l’a lu fa Jehova. Ki kwa butokwa kuli lu itinge fa Linzwi la Mulimu kuli li monyehele nzila ya luna, ku bala Bibele ka zazi ha ku konahala. (Samu 119:105) Mikopano ya Sikreste i lu fa kolo ya ku susuezana kuli lu zwelepili ku zamaya mwa “nzila ya ba ba lukile.” (Liproverbia 4:18; Maheberu 10:23-25) M’ata e lu fumana mwa ku ituta Bibele ka tukufalelo ni mwa swalisano ye nde ya  Sikreste a lu tusa ku pima ku kwahelwa ki lififi la “mazazi a maungulelo” a, a ka isa kwa “lizazi [le lituna] la buhali bwa [Muñ’a] Bupilo.” (2 Timotea 3:1; Zefania 2:3) Lizazi leo li taha li akufile! Li ka taha luli sina lizazi le li swana ha ne li tulukezi bayahi ba Jerusalema wa kwaikale.

Jehova Wa “Atula”

4, 5. (a) Jehova u tulukela cwañi Jerusalema? (b) Kiñi ha lu kona ku nahana kuli ki ba sikai fela ba ba ka punyuha sinyeho ya Jerusalema ka 607 B.C.E.? (Mu bone litaluso za kwatasi.)

⁴ Mwa litimana za mafelelezo za bupolofita bo bu nyangumuna bwa Isaya, Jehova u talusa ka swanisezo likezahalo ze isa kwa lizazi la buhali bwa hae. Lu bala kuli: “[Muñ’a] Bupilo u ka ta ni mulilo, makoloi a hae a ka ba sina kakundu-kundu: buhali bwa hae bu fetuhe mulilo, mi ku halifa kwa hae i be sina malimi a mulilo. Kakuli [Muñ’a] Bupilo u ka atula mutu kaufela ka mulilo ni ka mukwale; mi ba ba ka bulawa ki [Muñ’a] Bupilo ba ka ba ba bañata.”—Isaya 66:15, 16.

⁵ Manzwi ao a swanela ku tusa ba mwa miteñi ya Isaya ku lemuha kuli ba mwa ziyezi. Nako ya atumela ilif’o Mababilona, ka ku ba bafitisi ba katulo ya Jehova, ba ka tulukela Jerusalema, makoloi a bona a nz’a tunyisa liluli inge kakundu-kundu. Yeo ikaba pono ye sabisa hahulu! Jehova u ka itusisa bafenyi bao kwa ku fitisisa likatulo za hae ze buhali fahalimw’a “mutu” kaufela wa Mujuda ya sa sepahali. Ku ka ba inge kuli Jehova ka sibili n’a lwanisa batu ba hae. “Buhali” bwa hae ha bu na ku tibelwa. Majuda ba bañata ba ka “bulawa ki [Muñ’a] Bupilo.” Ka 607 B.C.E., bupolofita b’o bwa talelezwa. *

6. Ki ifi mikwa ye masila ye ezahala mwa Juda?

 ⁶ Kana Jehova luli n’a na ni libaka le li utwahala la ku “atula” batu ba hae? Ee luli! Hañata-ñata mwa nyakisiso ya luna ya buka ya Isaya, lu boni kuli Majuda ne ba ikenyize mwa bulapeli bwa buhata, niha ne kutwi ne ba ineezi ku Jehova—mi Jehova n’a sweli ku bona likezo za bona. Manzwi a tatama a bupolofita a lu bonisa taba yeo hape, a li: “Bona ba ba sebeleza milimu, ba ka ikenisa kuli ba ye mwa masimu mo ba kena ka a li muñwi a li muñwi, bona ba ba ca nama ya kulube, ni ze masila, ni lipeba, ba yundiswe hamoho, ku bulela [Muñ’a] Bupilo.” (Isaya 66:17) Kana Majuda bao ba “ikenisa” kuli ba itukiseze ku eza bulapeli bo bu kenile? Kutokwa. Ba sweli ku eza lizo za buhedeni za ku ikenisa ka zona mwa masimu a ipitezi. Hamulaho, ba funjela nama ya kulube ni libupiwa ze ñwi ze ngiwa ku ba ze masila mwa Mulao wa Mushe.—Livitike 11:7, 21-23.

7. Krestendomu i swana cwañi ni Juda ye lapela milimu?

⁷ Ki lika kwa masila ze si eza sicaba se si itamile bulikani ni Mulimu a nosi wa niti! Kono mu nahane se: Muinelo o masila o swana u teñi kacenu mwa bulapeli bwa Krestendomu. Bao ni bona ba ipapata ku sebeleza Mulimu, mi buñata bwa baeteleli ba bona ba ipumisa kuli ba lukile. Niteñi, ba isilafaza ka lituto ni lizo za sihedeni, ili ku iponahaza cwalo kuli ba mwa lififi la kwa moya. Mi ki lififi kwa butuna!—Mateu 6:23; Joani 3:19, 20.

‘Ba Ka Buha Kanya ya Ka’

8. (a) Kiñi ze ka tulukela Juda ni Krestendomu? (b) Macaba a ka ‘buha kanya ya Jehova’ ka nzila ifi?

⁸ Kana Jehova wa ziba likezo ze masila za Krestendomu ni lituto za yona za buhata? Mu bale manzwi a tatama a Jehova, a’ ñozwi ki Isaya, kuli mu ikalabe. A li: “Ni ziba misebezi ya bona ni mihupulo ya bona. Se li nako ya ku kopanya  macaba kaufela ni ba lipuo kaufela; mi ba ka ta, ba buhe kanya ya ka.” (Isaya 66:18) Jehova wa ziba mi u i itukiselize ku atula misebezi hamohocwalo ni mihupulo ya ba ba ipapata ku ba batanga ba hae. Juda i ipapata ku lumela ku Jehova, kono bulapeli bwa yona bwa maswaniso ni likezo za yona za buhedeni li lwanisana ni buipapato b’o. Bayahi ba yona ba ba twi ba ikenisa ka lizo za buhedeni ba ikenisa mbango. Sicaba si ka sinyiwa, mi seo ha si ka ezahala, macaba a’ li mabapa a’ lapela maswaniso a ka iponela. Ao a ka ‘buha kanya ya Jehova’ kakuli a ka iponela ze ezahala ni kutokwa mwa ku ezeza kwand’a ku lumela kuli linzwi la Jehova li talelelizwe. Zeo kaufela li ama cwañi Krestendomu? Ha i ka timezwa, buñata bwa be ne ba li balikani ba yona ni be ne ba eza ni yona lipisinisi ba ka tokwa mwa ku ezeza kwand’a ku yema ni ku buha fela Jehova ha nz’a taleleza linzwi la hae.—Jeremia 25:31-33; Sinulo 17:15-18; 18:9-19.

9. Ki lifi litaba ze nde z’a zibahaza Jehova?

⁹ Kana sinyeho ya Jerusalema ka 607 B.C.E. i talusa kuli Jehova ha sa na ku ba ni lipaki fa lifasi-mubu? Batili. Basepahali ba ba tumile, ba ba cwale ka Daniele ni balikani ba hae ba balalu, ba ka zwelapili ku sebeleza Jehova niha ba li bahapiwa mwa Babilona. (Daniele 1:6, 7) Ee, lipaki za Jehova ba ba sepahala ba ka zwelapili ku ba teñi, mi hamulaho wa lilimo ze 70, banna ni basali ba ba sepahala ba ka zwa mwa Babilona ni ku kutela kwa Juda ku yo zusa teñi bulapeli bo bu kenile. Ki sona sa bulela Jehova cwale, h’a li: “Ni ka beya poniso mwahal’a bona; mi ba ba punyuhile kaufela ni ka ba luma mwa macaba, kwa Tareshishi, kwa Puli ni kwa Ludi ku ba ba kopamisa buta, kwa Tubali ni kwa Javani, ni kwa lioli ze kwahule, ze si ka utwa za libubo la ka; mi ba ka bubanisa kanya ya ka mwahal’a macaba.”—Isaya 66:19.

10. (a) Majuda ba ba sepahala ba ba lukululwa mwa Babilona ba ka ba poniso ka nzila ifi? (b) Ki bomañi kacenu ba ba li poniso?

 ¹⁰ Banna ni basali ba bañata ba ba sepahala ba ba ka kutela kwa Jerusalema ka 537 B.C.E. ba ka ba poniso ye komokisa, ili bupaki bwa kuli Jehova u lukuluzi batu ba hae. Ki mañi ya n’a ka nahana kuli Majuda ba bahapiwa zazi le liñwi ne ba ka lukuluha ku ezeza bulapeli bo bu kenile kwa tempele ya Jehova? Ka nzila ye swana mwa lilimo za mwanda wa pili, be ne ba li “lisupo ni limakazo” ne li Bakreste ba ba tozizwe, ili bona ko ne ba selehanela baishuwi be ne ba bata ku sebeleza Jehova. (Isaya 8:18; Maheberu 2:13) Kacenu Bakreste ba ba tozizwe, ba ba ikola mwa naha ya bona ye zusizwe, ki bona poniso ye komokisa fa lifasi-mubu. (Isaya 66:8) Bona bao ki bupaki bo bu pila bwa m’ata a moya wa Jehova, mi ba sweli ku hoha baishuwi ba ba na ni lipilu ze ba susueza ku sebeleza Jehova.

11. (a) Hamulaho wa tukuluho, ku ka taha cwañi kuli ba macaba ba itute ka za Jehova? (b) Zakaria 8:23 ne i talelelizwe cwañi lwa pili?

¹¹ Kono hamulaho wa tukuluho ka 537 B.C.E., ba macaba ba ba si ka utwa za Jehova ba ka fita cwañi fa ku mu ziba? Haki Majuda ba ba sepahala kaufela ba ba ka kutela kwa Jerusalema butanga bwa mwa Babilona ha bu ka fela. Ba bañwi, inge cwalo Daniele, ba ka siyala mwa Babilona. Ba bañwi ba ka hasanela mwa bupala bwa lifasi. Ha ku to fitwa mwa lilimo za mwanda wa buketalizoho B.C.E., ne se ku na ni Majuda be ne ba pila mwa Mubuso kaufela wa Maperesia. (Estere 1:1; 3:8) Ku si na kakanyo, ba bañwi ku bona ne ba bulelezi bahedeni be ne ba yahile mabapa ni bona ka za Jehova, kakuli ba bañata ba mwa macaba ao ne ba keni mwa bulapeli bwa Majuda. Ku bonahala kuli ne ku li cwalo ni ku nduna wa Muetopia, ya n’a kutalizwe ki Filipi mulutiwa wa Sikreste mwa lilimo za mwanda wa pili. (Likezo 8:26-40) Zeo kaufela ne li ezahezi ka ku ba  talelezo ya pili ya manzwi a mupolofita Zakaria, ya n’a ize: “[Muñ’a] Bupilo wa limpi s’a bulela ki se, u li: Mwa mazazi ao, banna ba ba lishumi, ba malimi kaufela a macaba, ba ka swalelela mungundo wa kubo ya munna wa Mujuda, ba li: Lu ka ya ni mina; kakuli lu utwile kuli [Muñ’a] Bupilo u inzi ni mina.” (Zakaria 8:23) Kaniti, Jehova n’a lumile liseli kwa macaba!—Samu 43:3.

Ku Tisa ‘Nubu ya Muñ’a Bupilo’

12, 13. “Banabahabo” ba ka tiswa ka nzila ifi kwa Jerusalema ku kala ka 537 B.C.E.?

¹² Jerusalema ha se i zusizwe, Majuda ba ba hasanezi kwahule ni habo bona ba ka talimela kwa munzi hamoho ni buprisita bwa yona bo bu zusizwe kuli kona mutomo wa bulapeli bo bu kenile. Buñata bwa bona ba ka zamaya misipili ye mitelele kuli ba y’o fumaneha kwa mikiti ya ka silimo ye ka ezezwa teñi. Isaya ka puyelelo u ñola kuli: “Ba ka tisa banabahabo mina ba ba li mwa macaba kaufela, i be nubu ya [Muñ’a] Bupilo; ba ba tise fa lipizi ni mwa makoloi, ni mwa macile, fa mambema, ni fa likamele; ba ba tiseze fa lilundu la ka le li kenile, mwa Jerusalema, ku bulela [Muñ’a] Bupilo; ku be sina bana ba Isilaele ha ba tisa limpo za bona mwa lipiza ze kenile, mwa Ndu ya [Muñ’a] Bupilo. Ni ka nga ba bañwi ku bona, ba be baprisita ni Malivi.”—Isaya 66:20, 21.

¹³ Ba bañwi kwa ‘banabahabo bona ba mwa macaba kaufela’ bao ne ba li teñi la Pentekonta moya o kenile ha ne u sululezwi balutiwa ba Jesu. Taba i li: “Ne ku na ni Majuda ba ba tibelezi mwa Jerusalema, banna ba ba saba Mulimu, ba ba zwa kwa macaba kaufela a mwatas’a lihalimu.” (Likezo 2:5) Ne ba tile kwa Jerusalema ku t’o lapela ka mukwa wa Sijuda, kono ha se ba utwile taba ye nde ka za Jesu Kreste, ba bañata ba lumela ku yena mi ba kolobezwa.

14, 15. (a) Bakreste ba ba tozizwe ne ba kubukanyize cwañi “banabahabo” bona ba bañwi ba kwa moya hamulaho wa Ndwa ya Lifasi ya I, mi bao ne ba tisizwe cwañi ku Jehova sina ‘limpo mwa lipiza ze kenile’? (b) Jehova n’a ‘ngile ba bañwi ku bona kuli ba be baprisita’ ka nzila ifi? (c) Ki bomañi Bakreste ba ba tozizwe ba bañwi be ne ba kubukanyize banabahabo bona ba kwa moya? (Mu bone sikwenda fa likepe le.)

 ¹⁴ Kana bupolofita b’o bu na ni talelezo kacenu? Ee luli. Hamulaho wa Ndwa ya Lifasi ya I, batanga ba Jehova ba ba tozizwe ne ba lemuhile mwa Mañolo kuli Mubuso wa Mulimu n’o tomilwe mwa lihalimu ka 1914. Ka tuto ya Bibele ya ka tokomelo, ne ba itutile kuli ba bañwi be ne ba ka busa mwa Mubuso, kamba ‘banabahabo bona,’ ne ba ka kubukanywa. Bakutazi ba ba bundume ne ba ile “kwa mafelelezo a lifasi,” ka ku itusisa linzila kaufela, ku bata-bata be ne ba ka ba lilama za bomasiyaleti ba ba tozizwe,  buñata ili be ne ba zwile mwa likeleke za Krestendomu. Bao ha ne ba fumanwi, ne ba tisizwe sina nubu ku Jehova.—Likezo 1:8.

¹⁵ Batoziwa be ne ba kubukanyizwe mwa lilimo za kwa makalelo ne ba si ka libelela kuli Jehova n’a ka ba amuhela ka mo ne ba inezi pili ba si ka ziba kale niti ya Bibele. Ne ba ngile mihato ya ku ikenisa kwa moya ni mwa muzamao ilikuli ba fiwe sina ‘limpo mwa lipiza ze kenile,’ kamba sina mwa n’a bulelezi muapositola Paulusi kuli, sina “musizana ya kenile” ya tahiswa “ku Kreste.” (2 Makorinte 11:2) Kwand’a ku ambuka lituto ze fosahezi, batoziwa ne ba itutile mwa ku ikambuseza ka ku tala kwa litaba za bupolitiki za lifasi le. Ka 1931, batanga ba hae ha ne ba se ba kenisizwe ka ku swaneleha, Jehova ka sishemo a ba fa tohonolo ya ku biziswa ka libizo la hae la Lipaki za Jehova. (Isaya 43:10-12) Kono Jehova n’a ‘ngile ba bañwi ku bona kuli ba be baprisita’ ka nzila ifi? Ka sikwata, batoziwa bao ne ba bile kalulo ya “buprisita bwa silena, . . . mushobo o kenile,” be ne ba tiseza Mulimu sitabelo sa milumbeko.—1 Pitrosi 2:9; Isaya 54:1; Maheberu 13:15.

Ku Kubukanya kwa Zwelapili

16, 17. Pulelo ya kuli “lusika lwa mina” i ama ku bomañi hamulaho wa Ndwa ya Lifasi ya I?

¹⁶ Palo mutumbi ya “buprisita bwa silena” b’o ki 144,000, mi hamulaho, baprisita kaufela bao ne ba kubukanyizwe. (Sinulo 7:1-8; 14:1) Kana musebezi wa ku kubukanya ne u felezi f’o? Kutokwa. Bupolofita bwa Isaya bu zwelapili kuli: “Mahalimu a manca ni lifasi le linca ze ni ka eza, sina ha li ka ina fapil’a ka, ku bulela [Muñ’a] Bupilo, ni lusika lwa mina ni libizo la mina li ka ina cwalo.” (Isaya 66:22) Mwa talelezo ya pili ya manzwi a, Majuda ba ba zwa mwa  butanga bwa kwa Babilona ba ka kalisa ku pepa bana. Kacwalo, bomasiyaleti ba Majuda ba ba lukuluzwi, ona “lifasi le linca,” mwatas’a tamaiso ya Sijuda ye nca, ona “mahalimu a manca,” ba ka tiya luli. Kono bupolofita b’o bu bile ni talelezo ye tuna hahulu mwa miteñi ya luna.

¹⁷ “Lusika” lo lu tahiswa ki sicaba sa banabahabo ba kwa moya ki “buñata bo butuna,” ba ba na ni sepo ya ku pila ku ya ku ile fa lifasi-mubu. Ba zwa “mwa macaba kaufela, ni mwa mishobo, ni mwa masika, ni mwa lipuo kaufela,” mi ba yema “fapil’a Lubona ni fapil’a Ngunyana.” Bona bao ba “tapisize liapalo za bona, ba li sweufalize mwa mali a Ngunyana.” (Sinulo 7:9-14; 22:17) Kacenu “buñata bo butuna” bu sweli ku zwa mwa lififi la kwa moya ku  taha mwa liseli l’a fa Jehova. Ba bonisa tumelo ku Jesu Kreste, mi sina mizwale ni likaizeli ba bona ba batoziwa, ba satalala ku ba ba ba kenile kwa moya ni mwa muzamao. Ka sikwata, ba zwelapili ku sebeleza mwatas’a ketelelo ya Kreste mi ba ka “ina cwalo” ku ya ku ile!—Samu 37:11, 29.

18. (a) Ba buñata bo butuna ba likanyisize cwañi mizwale ba bona ba ba tozizwe? (b) Batoziwa ni balikani ba bona ba lapela cwañi Jehova “ka kweli ni kweli ha i tasa, ni la Pumulo kaufela mo li tela”?

¹⁸ Bona banna ni basali ba ba sebeza ka t’ata bao ba ba na ni sepo ya ku pila fa lifasi-mubu niha ba ziba kuli ki kwa butokwa ku zwelapili ku ba ba ba kenile mwa muzamao ni kwa moya, ba ziba hape kuli ku tabisa Jehova ku ama ze ñata. Musebezi wa ku kubukanya u sweli wa eziwa hahulu, mi ba bata ku abana teñi. Buka ya Sinulo i polofita za bona kuli: “Ba inzi fapil’a Lubona lwa Mulimu, mi ba mu sebeleza musihali ni busihu mwa Tempele ya hae.” (Sinulo 7:15) Manzwi ao a lu hupulisa timana ya bubeli ku ya mafelelezo mwa bupolofita bwa Isaya, ye li: “Ka kweli ni kweli ha i tasa, ni la Pumulo kaufela mo li tela, mishobo ya batu kamukana i ka kubama fapil’a ka, ku bulela [Muñ’a] Bupilo.” (Isaya 66:23) Nto yeo ya ezahala kacenu. “Ka kweli ni kweli ha i tasa, ni la Pumulo kaufela mo li tela”—f’o kikuli, kamita, ka viki ni viki ya kweli ni kweli—Bakreste ba ba tozizwe ni balikani ba bona, ba buñata bo butuna, ba kopana hamoho kuli ba lapele Jehova. Nzila ye ñwi ye ba eza cwalo ka yona ki ka ku yanga kwa mikopano ya Sikreste ni ka ku kutaza kwa nyangela. Kana mu ba bañwi ba ba ba ‘kubama kamita fapil’a Jehova’? Batu ba Jehova ba fumana tabo ye tuna mwa ku eza cwalo, mi ba buñata bo butuna ba libelela nako muta “mishobo ya batu kamukana” ba ba pila i ka sebeleza Jehova “ka kweli ni kweli ha i tasa, ni la Pumulo kaufela mo li tela,” ili kamita ni ku ya ku ile.

 Timezo ya Lila za Mulimu

19, 20. Gehena ne i peta mulelo mañi mwa miteñi ya ze mwa Bibele, mi i swanisezañi?

¹⁹ Ku siyezi timana i liñwi kwa tuto ya luna ya bupolofita bwa Isaya. Buka ye i fela ka manzwi a, a’ li: “Ha ba ka zwa, ba ka bona litupu za batu ba ba ikuhumuselize Na; mabuku a bona h’a na ku shwa, mulilo wa bona ha u na ku tima; mi ikaba nto ye sabisa kwa batu kaufela.” (Isaya 66:24) Mwendi Jesu Kreste n’a hupuzi bupolofita b’o ha n’a susuelize balutiwa ba hae ku nolofaza bupilo bwa bona ni ku eza pili za Mubuso. N’a ize: “Liito la hao ha li ku wiseza mwa sibi, u li kule; se sinde ku wena, kiha u kena mwa mubuso wa Mulimu u li simpolyo, isi ku ba ni meto a mabeli ni ku nepelwa mwa lyangalilo [“Gehena” mwa puo ya pili], mo si sa shwi sibuku sa bona, ni m’o sa timi mulilo.”—Mareka 9:47, 48; Mateu 5:29, 30; 6:33.

²⁰ Sibaka se, se si bizwa Gehena kiñi? Lilimo-limo kwamulaho k’o, David Kimhi caziba wa Mujuda, n’a ñozi kuli: “Ki sibaka . . . se si bapani ni Jerusalema, mi ki sibaka se si masila, mi ba nepela teñi manyalala ni litupu. Hape ne ku na ni mulilo o sa timi o no cisa manyalala ni masapo a litupu. Kacwalo, katulo ya ba ba maswe i bizwa ka swanisezo kuli [Gehena].” Haiba, sina mw’a taluseza caziba wa Mujuda y’o kuli, Gehena ne i itusiswa kwa ku cisa manyalala ni litupu za ba ba atuzwi ku sa swanela ku bulukwa, u zibe mulilo n’o ka ba nto ye swanela ya ku tanyela ka yona masila ao. Ze ne li si ke za ciswa ki mulilo, mabuku n’a ka li sinya. Yeo ki swanisezo ye swanela luli ya timezo ya lila zote za Mulimu! *

21. Buka ya Isaya i fela ka ku susueza bomañi, mi ki kabakalañi?

²¹ Bupolofita bwa Isaya bo bu nyangumuna ha bu bulela cwalo za litupu, mulilo, ni mabuku, kana haki niti kuli bu  fela ka nzila ye sabisa? Ku si na ku li cwañi, lila ze tiile za Mulimu ne li ka nahana cwalo. Kono kwa balikani ba Mulimu, manzwi a Isaya a za sinyeho ya kamita ya ba ba maswe ki manzwi a tiisa pilu hakalo. Batu ba Jehova ba tokwa sepiso ye ya kuli lila za bona ha li sa na ku ba ni m’ata. Lila zeo, ze nyandisize hahulu balapeli ba Mulimu ili ze tisize nyazo ye tuna fahalimw’a libizo la hae, li ka yundiselezwa. Ku tuha f’o, ‘ñalelwa ha i na ku ba swala habeli.’—Nahumi 1:9.

22, 23. (a) Mu taluse mo mu tusehezi ka ku ituta buka ya Isaya. (b) Hamulaho wa ku ituta buka ya Isaya, ki ifi katulo ya mina, mi ki ifi sepo ya mina?

²² Ha lu nze lu feza ku ituta buka ya Isaya, lwa itumela hakalo kuli buka ya mwa Bibele ye haki ye na ni litaba fela za kwaikale ze sa lu tusi se siñwi. Kono i na ni lushango lo lu tokwiwa ki luna kacenu. Ha lu nahana miteñi ye maswe ya n’a pila ku yona Isaya, lwa kona ku bona m’o nako yeo ne i swanela ni miteñi ya luna. Mifilifili ya bupolitiki, buipi bwa bulapeli, likatulo za silibonda, ni nyandiso ya basepahali ni babotana ne li atile mwa miteñi ya Isaya, mi li atile ni kacenu. Majuda ba ba sepahala ba mwa lilimo za mwanda wa bu 6 B.C.E. ba lukela ku ba be ne ba itebuhile bupolofita bwa Isaya, mi luna kacenu lwa tiiswa lipilu ha lu ituta bona.

²³ Mwa mazazi a, a’ t’ata f’o lififi li kwahezi lifasi ni lififi le lituna ku kwahela macaba, kaufel’a luna lwa itebuha hahulu kuli Jehova, ka Isaya, u file liseli kwa batu kamukana! Liseli la kwa moya leo li ka tisa bupilo bo bu sa feli ku ba ba li amuhela ka pilu kaufela, ku si na taba ni kuli ki ba sicaba kamba mushobo mañi. (Likezo 10:34, 35) Kacwalo, haike lu zwelepili ku zamaya mwa liseli la Linzwi la Mulimu, ku li bala ka zazi, ku li nahanisisa, ni ku itebuha ze li bulela. Seo si ka lu tiseza limbuyoti za kamita-ni-mita ni ku lumbekisa libizo la Jehova le li kenile!

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Mbokisi fa likepe 409]

Limpo za Jehova za Batoziwa Ba mwa Macaba Kaufela

Ka 1920, Juan Muñiz n’a fundukile mwa United States ku ya kwa Spain kihona a ya kwa Argentina, kwa n’a iz’o toma liputeho za batoziwa. Ku zwa ka 1923 ku ya cwalo kwapili, liseli la niti ne li benyelize basepahali mwa West Africa muta mulumiwa ya bizwa William R. Brown (ya n’a bizwa hañata kuli Bible Brown) n’a tamile musipili wa ku yo kutaleza taba ya Mubuso mwa libaka ze cwale ka Sierra Leone, Ghana, Liberia, The Gambia, ni Nigeria. Ka sona silimo seo, George Young wa kwa Canada a ya kwa Brazil kona a yo fita kwa Argentina, Costa Rica, Panama, Venezuela, mane ni kwa Soviet Union. Ka nako ye bat’o ba ye swana, Edwin Skinner a zwa kwa England mi a fuluhela kwa India, kwa n’a sebelize ka lilimo ze ñata mwa musebezi wa kutulo.

[Siswaniso se si fa likepe 411]

Majuda ba bañwi fa Pentekonta ne li bona ‘banabahabo be ne ba tisizwe ku zwa mwa macaba kaufela’

 [Siswaniso se si fa likepe mutumbi la 413]