6

Ki Kabakalañi Manyando Ni Katulo Ye Fosahezi Ha Li Atile Cwalo?

1, 2. Ka ku beya mwa munahano zeo mufuta wa mutu u ipumani ku zona, ki lipuzo lifi ze ne li kana za buziwa?

¹ Nihakulicwalo, haiba Y’o y’a li Mutu Ya Pahami ka ku Fitisisa n’a bata kuli batu ba ba petehile ba pile ku ya ku ile fa lifasi-mubu mwahal’a miinelo ya paradaisi mi haiba w’o u sa li mulelo wa hae, ki kabakalañi ha ku si na paradaisi cwale? Ki kabakalañi, mwa sibaka sa seo, mufuta wa mutu ha u ipumani mwa manyando ni ku tokwa katulo ye lukile ka lilimo ze myanda-nda ye miñata?

² Ku si na ku kakanya, litaba za kwamulaho za mufuta wa mutu li tezi bumai bo bu tisizwe ki ndwa, tulo ka puso ya bukoba, buputeleli, katulo ye fosahezi, bubotana, likayamana, makulanu, ni lifu. Ki kabakalañi lika ze maswe ze ñata cwalo ha li ezahezi kwa batu ba bañata ba ba si na mulatu? Haiba Mulimu ki y’a m’ata o’te, ki kabakalañi h’a tuhelezi manyando a matuna cwalo ka likiti-kiti za lilimo? Bakeñisa kuli Mulimu n’a pangile ni ku lukisa hande cwalo pupo kaufela, ki kabakalañi ha n’a ka tuhelela muinelo wa mifilifili ni wa ku sinya lika fa lifasi-mubu?

Mutala

3-5. (a) Ki swanisezo mañi ye kona ku lu tusa ku utwisisa libaka Mulimu wa tamaiso ye lukile ha n’a ka tuhelela muinelo wa mifilifili fa lifasi-mubu? (b) Ki kalulo ifi ye mwahal’a ze fitana-fitana ze sikai ye swanela muinelo kwa neku la lifasi-mubu?

³ Ha lu itusiseñi mutala ili ku talusa libaka Mulimu wa tamaiso ye lukile ha n’a ka tuhelela lika za mifilifili fa lifasi-mubu. Shangwe a m’u nge kuli, mwa zamaya mwa mushitu mi mu t’o fumana ndu. Ha mu nze mu tatubisisa ndu yeo, mu bona kuli i mwa muinelo o maswe. Mahaulo a tubehile, situwa si sinyehile hahulu, kalulo ya situwa sa kwa malibela i na ni masuba-suba, sikwalo si kund’oka fa inji i liñwi, mi lipompi za mezi ha li sebezi.

⁴ Ka ku itemuhela lika zeo kaufela ze sinyehile,  kana ne mu ka bulela ka ku tiisa kuli ha ku na mupangi ya butali ya na konile ku yaha ndu yeo? Kana ku s’a konda kwa lika ne ku ka mi kolwisa kuli, ki ka muinelo fela wa ku itahela ko ku tahisize kuli ndu yeo i be teñi? Kamba haiba mu bulela kuli mutu yo muñwi n’a i nahanile ni ku i yaha, kana ne mu ka ikutwa kuli mutu yo ne si c’aziba mi haki ya na ni nahanisiso ye tuna?

⁵ Ha mu tatubisisa ka butuna muyaho wo, mu bona kuli kwa makalelo ne u kile wa yahiwa hande luli mi u fa bupaki bwa pabalelo ya ka nahanisiso ye tuna. Kono ka bunolo fela cwale se u tatauka mi u libile kwa ku shandauka. Milatu yeo ni but’ata li kona ku bonisa nto mañi? Li kona ku akaleza kuli (1) muñ’a yona u shwile kale; (2) ki muyahi y’a kona kono fela ha s’a tabela ndu yeo; kamba (3) u beile muyaho wa hae w’o fa teko ka swalelele kwa batu ba ba si na buitebuho. Kalulo ya mafelelezo ya swana ni muinelo wa lona lifasi-mubu le.

Se Ne si Fosahezi

6, 7. Ki sika mañi se ne si ezahezi ku Adama ni Eva ha ne ba tulile mulao wa Mulimu?

⁶ Ku zwa kwa makalelo a litaba ze ñozwi za Bibele, lu ituta kuli ne si mulelo wa Mulimu kuli batu ba nyande kamba ku shwa. Bashemi ba luna ba pili, Adama ni Eva, ne ba shwile ka libaka fela la kuli ne ba si ka ipeya ku utwa Mulimu. (Genese, likauhanyo 2 ni 3) Muta ne ba fitile fa ku sa utwa, ne ba tuhezi ku eza tato ya Mulimu. Ne ba zwile mwa pabalelo ya Mulimu. Ka mo ku inezi fela, ne ba itusize ili bona ku Mulimu, “liwelu-welu la bupilo.”—Samu 36:9.

⁷ Sina mushini ha u tuhela ku sebeza mi ni ku yema muta u zwisiwa kwa simbule sa m’ata a ona, mibili ya bona ni minahano ne i fitile fa ku pongana. Ka lona libaka leo, Adama ni Eva ba pongana, ba supala, mi kwa nalulelule ni ku shwa. Ki sika mañi se ne si ezahezi ku zwa fo? Ne ba kutezi k’o ne ba zwile: “U liluli, mi u ka kutela mwa liluli.” Mulimu n’a ba file temuso kuli lifu ne li ka ba mupuzo wa ku sa ipeya ku utwa milao ya hae: “U ka shwa luli.”—Genese 2:17; 3:19.

8. Sibi sa bashemi ba luna ba pili si amile cwañi lubasi lwa mufuta wa mutu?

⁸ Ne si fela bashemi ba luna ba ne ba shwile kono bana ba bona kaufela, lubasi lwa mufuta wa mutu kamukana, ni bona ba bile batanga kwa lifu. Ki kabakalañi? Kakuli ka ku ya ka milao ya ka sipepo, bana ba hoza tulemeno twa bashemi ba bona. Mi se ne ba hozize bana ba bashemi ba luna ba pili ne li ku sa petahala ni lifu. Maroma 5:12 i lu taluseza kuli: “Sibi sina ha si keni mwa lifasi ka mutu a li muñwi [Adama, ndat’ahe mufuta wa mutu kaufela], mi ka sibi ku keni lifu, kamukwaocwalo lifu li tile kwa batu kaufela kakuli ba ezize sibi [ka ku hoza ku sa petahala, fo kikuli, litengamo za buezalibi] kaufela.” Mi kakuli sibi, ku sa petahala, ni lifu ki zona fela lika ze ba ziba batu, ba bañwi ba l’i nga ku ba sina za ka taho ni ze sa konwi ku pimiwa. Niteñi, batu ba makalelo ne ba filwe buikoneli ni takazo ya ku pila ku ya ku ile. Ki lona libaka batu ba bañata ha ba fumana tibelelo yeo ya kuli bupilo bwa bona bu ka kaulwa ka lifu ku ba ye zwafisa luli.

Ki Kabakalañi Ha K’u Ngile Nako ye Telele Hahulu?

9. Ki kabakalañi Mulimu ha tuhelezi manyando ku zwelapili cwalo ka nako ye telele?

⁹ Ki kabakalañi Mulimu h’a tuhelezi batu ku eza lika ka mutakafululele ka nako ye telele cwalo? Ki kabakalañi h’a tuhelezi manyando ku ba teñi ka lilimo ze myanda-nda ye miñata? Libaka le liñwi la butokwa hahulu ki la kuli kañi ye tuna ne i zusizwe: Ki mañi ya na ni tukelo ya ku busa? Kana Mulimu wa swanela ku ba Mubusi wa mufuta wa mutu, kamba kana b’a kona ku ipusa ili bona ni ku kondisa lika kwand’a hae?

10. Ki buikoneli bufi b’o ne bu filwe kwa batu, mi ili ka ku ba ni buikalabelo mañi?

¹⁰ Batu ne ba bupilwe ni m’ata a ku iketela, fo kikuli, inze ba na ni buikoneli bwa ku keta. Ne ba si ka eziwa sina mishini ye pangilwe ki batu kamba sina lifolofolo, ze zamaiswa sihulu ka kalemeno ka sipepo. Kacwalo batu ba kona ku iketela y’o ye ba ka sebeleza. (Deuteronoma 30:19; 2 Makorinte 3:17) Kamukwaocwalo, Linzwi la Mulimu li fa kelezo: “Mu ba ba lukuluhile, kono mu si ke mwa eza bulukuluhi bwa mina kubo ya ku apesa bumaswe; kono mu izamaise sina batanga ba Mulimu.” (1 Pitrosi 2:16) Nihakulicwalo, hailif’o batu ba na ni mpo ye nde hahulu ya m’ata a ku iketela, ba lukela ku itumelela ze zwa mwa muhato wa keto ya bona.

11. Ki ifi ye neikaba nzila fela ya ku batisisa ka za haiba nzila ya ku itukulula ku Mulimu ne i ka kondisa lika?

¹¹ Bashemi ba luna ba pili ne ba ezize keto ye fosahezi. Ne ba ketile nzila ya ku itukulula ku  Mulimu. Ki niti, Mulimu na ka kona ku timeza bosinyalana bao ba pili ba bakwenuheli ona f’o fela hamulaho wa ku itusisa maswe m’ata a bona a ku iketela. Kono seo ne si si ke sa tatulula puzo ye ama za tukelo ya Mulimu ya ku busa batu. Bakeñisa kuli bosinyalana ba pili ne ba bata ku itukulula ku Mulimu, puzo ye lukela ku alabiwa, ki ye: Kana nzila yeo ne i ka tisa bupilo bwa tabo, bo bu kondisa lika? Nzila fela ye ne i ka fa kalabo ye nde ne li ya ku tuhelela bashemi ba luna ba pili ni bana ba bona ku eza lika ka mo ba latela, kakuli yeo ne li yona keto ya bona. Nako ne i ka bonisa haiba batu ne ba bupilwe ni buikoneli bwa ku kondisa lika mwa ku ipusa ili bona inze ba itukuluzi ku Mulimu.

12. Jeremia n’a taluhanyize cwañi puso ya mufuta wa mutu, mi ki kabakalañi seo ha si li cwalo?

¹² Muñoli yo muñwi wa Bibele Jeremia n’a ziba se ne si ka zwa mwateñi. Ka ku zamaiswa ki moya o kenile o m’ata wa Mulimu, kamba m’ata a sebeza, n’a ñozi ka nzila y’e buniti kuli: “Wena [Jehova, NW], na ziba kuli nzila ya mutu ha i yo mwa mata a hae; mi mutu nih’a zamaya, h’a koni ku izamaisa ili yena. Wena [Jehova u ni hakulule, NW].” (Jeremia 10:23, 24) N’a ziba kuli batu ba lukela ku ba ni ketelelo ya butali bwa Mulimu bo bu zwelela kwa lihalimu. Ki kabakalañi? Ka libaka fela la kuli Mulimu n’a si ka bupa batu kuli ba kone ku kondisa lika kwand’a ketelelo ya hae.

13. Ze se li bile teñi ka likiti-kiti za lilimo za puso ya mufuta wa mutu li bonisize nto mañi ku si na ku honona?

¹³ Ze se li bile teñi ka likiti-kiti za lilimo za puso ya mufuta wa mutu li zwisa ku honona kufi kamba kufi ka za kuli batu ha ba koni ku zamaisa litaba za bona kwand’a Mubupi wa bona. Hamulaho wa ku lika kwa bona, ki bona ba se ba na ni mulatu ka ze shandaula ze zwile mwateñi. Bibele i talusa seo ka ku utwahala hande kuli: “[Mulimu] ki Yena Licwe; musebezi wa hae u lukile; Kakuli linzila za hae kaufela li lukile; Ki Mulimu ya sepahala, ya si na bumaswe, Ya na ni niti, ya eza ka ku luka. Ba isinyize fapil’a hae, haki bana ba hae, ki ona mulatu wa bona.”—Deuteronoma 32:4, 5.

Mulimu U Tuha A’ Nga Muhato Cwale

14. Ki kabakalañi Mulimu h’a si ke a liyeha mwa k’u nga muhato mwa litaba za mufuta wa mutu?

¹⁴ Hamulaho wa ku tuhelela nako ye likani ya ku bonisa ku palelwa kwa puso ya mufuta wa mutu mwahal’a nako ye fita fa lilimo ze myanda-nda, Mulimu cwale u kona ku zwelapili k’u nga muhato mwa litaba za mufuta wa mutu ni ku felisa manyando, maswabi, makulanu, ni lifu. Hamulaho wa  ku tuhelela mufuta wa mutu ku fita fa sipimo se situna ka ku fitisisa sa ku peta lika mwa sayansi, bumapanga-panga, milyani, ni maluko a mañwi cwalo, ha ku sa li ko ku tokwahala kwa neku la Mulimu ku tuhelela mufuta wa mutu o lukuluhile ku Mubupi wa bona lilimo ze myanda-nda za ku bonisa haiba ba ka kona ku tahisa lifasi la kozo, le li na ni miinelo ya paradaisi. Ha ba si ka kona mi ha ba na ku kona. Ku itukulula ku Mulimu ku tisize lifasi le li maswe, le li situhu, ni le li bulaya.

15. Ki kelezo ifi ya mwa Bibele ye lu lukela ku latelela?

¹⁵ Hailif’o se ku bile ni babusi ba ba buniti ba se ba lakalize ku tusa mufuta wa mutu, buikatazo bwa bona ha bu si ka kona ku kondisa lika. Kai ni kai kacenu ku na ni bupaki bwa ku shandauka kwa bubusi bwa mufuta wa mutu. Ki lona libaka Bibele ha i fa kelezo ye li: “Mu si ke mwa isepisa ka malena, nihaiba ka bana ba batu, ba ba palelwa ku tusa.”—Samu 146:3.

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 24, 25]

Mane nihaiba babusi ba ba buniti ba lifasi ha ba si ka kona ku tisa lifasi la kozo, le li na ni miinelo ya paradaisi