Sepo Ye Tiile
Sepo Ye Tiile
“Ku zwa fa nako ya ku pepwa mutu u kona ku shwa nako ifi kamba ifi; mi ku be cwañi kamba cwañi yona nto yeo i ka fita fa ku petahala.”—ARNOLD TOYNBEE, MUITUTI WA LITABA ZE EZAHEZI WA KWA BRITAIN.
1. Ki buniti mañi b’o mufuta wa mutu u fitile fa ku amuhela, ili ku zusa lipuzo mañi?
KI MAÑI ya kona ku kanana ka za buniti bwa pulelo ye fahalimu? Mufuta wa mutu ka nako kaufela u bile o tokwa ku amuhela buniti bo bu butuku bwa lifu. Mi haki mo lu ikutwelanga matomolapilu ha lu ipumana lu shwezwi ki mutu ye lu lata! Ku latehelwa ko ku cwalo ka nako yeo ku bonahalanga kuli ha ku koni ku kutiswa. Kana kwa konahala ku ba hape ni batu be lu lata ba ba shwile? Bibele i fa sepo mañi ka za ba ba shwile? Ha mu nyakisise taba ye latelela.
‘Mulikan’a Luna U Shwile’
2-5. (a) Mulikan’a hae yena Lazaro ha n’a shwile, Jesu n’a bonisize cwañi ku tabela ni ku kona kwa hae ku mu zusa kwa bafu? (b) Kwand’a ku kutiseza Lazaro kwa bupilo, makazo ya zuho ne i petile lika mañi?
2 Ne li ka 32 C.E. Mwa munzinyana wa Betania, ili likilomita ze peli kwande a Jerusalema, ne ku pila Lazaro ni likaizeli za hae bo Mareta ni Maria. Ne ba li balikani ba Jesu ba batuna. Ka lizazi le liñwi, Lazaro a kenelwa ki butuku bo butuna. Honaf’o, likaizeli za hae ba ne ba ikalezwi ba lumela liñusa ku Jesu, ya n’a li mwa buse bwa Nuka ya Jordani. Jesu n’a lata hahulu Lazaro ni likaizeli za hae, kacwalo hamulaho wa nakonyana a funduka ku liba kwa Betania. Ha ba li mwa nzila, Jesu a taluseza balutiwa ba hae a li: “Lazaro mulikan’a luna u lobezi; kono ni sa y’o mu zusa.” Kakuli balutiwa ne ba si ka utwisisa manzwi ao honaf’o, Jesu a talusa kuli: “Lazaro u shwile.”—Joani 11:1-15.
3 Ha ba utwile kuli Jesu n’a taha kwa Betania, Mareta a mata ku yo mu katanyeza. Ka ku utwiswa bumaswe ki maswabi a hae, Jesu a mu kolwisa a li: “Kaizel’a hao u ka zuha.” Mareta a mu alaba a li: “Ni ziba kuli u ka zuha ka nako ya zuho, ka la mafelelezo.” Jesu kacwalo a mu bulelela a li: “Ki na zuho ni bupilo; ya lumela ku na, nih’a shwile u ka pila.”—Joani 11:20-25.
4 Jesu kiha ya kwa libita ni ku laela kuli licwe le ne li kwahezwi fa libita li zwiswe. Ha s’a lapezi ka ku tiisa, a laela a li: “Lazaro, zwa mo.” Mi meto kaufela a nze a ndwendukezi fa libita, Lazaro kaniti luli a zwa. Jesu n’a zusize Lazaro—ku kutiseza bupilo ku mutu ya n’a shwile ka mazazi a mane!—Joani 11:38-44.
5 Mareta na s’a bile kale ni tumelo mwa sepo ya zuho ya bafu. (Joani 5:28, 29; 11:23, 24) Makazo ya ku kutiswa kwa Lazaro kwa bupilo ne i tusize mwa ku tiisa tumelo ya hae ni ku kenya tumelo ku ba bañwi. (Joani 11:45) Kono linzwi la “zuho” li talusañi luli?
“U ka Zuha”
6. Linzwi la “zuho” li talusañi?
6 Linzwi la “zuho” li tolokilwe ku zwelela fa linzwi la Sigerike la a·naʹsta·sis, le li talusa “ku yema hape.” Batoloki ba Maheberu ba Sigerike ba tolokile linzwi la a·naʹsta·sis ka manzwi a Siheberu a techi·yathʹ ham·me·thimʹ, a’ talusa “ku piliswa kwa ba ba shwile.” * Kacwalo, zuho i ama ku zusa mutu kwa muinelo wa ku sa ba ni bupilo wa lifu—ku zusulusa mupilelo wa mutu.
7. Ki kabakalañi zuho ya batu ha i si ke ya tiseza Jehova Mulimu ni Jesu Kreste butata?
7 Ka ku ba ni butali bo butuna ni ku kona ku hupula ko ku petahalile, Jehova Mulimu u kona ku zusa mutu kwa bafu ka bunolo. Ka ku hupula mipilelo ya ba ba shwile—tulemeno twa bona twa ka butu, litaba za bona ze ezahezi, ni tunango kaufela to ba zibahala ka tona—ha li mu tahisezi butata. (Jobo 12:13; mu bapanye Isaya 40:26.) Jehova hape ki yena Musimululi wa bupilo. Kacwalo u kona ku kutiseza mutu kwa bupilo ka bunolo, ili ku mu fa butu bo bu swana mwa mubili o munca. Fahalimu a seo, sina mo i boniseza nto ye n’e ezahezi ku Lazaro, Jesu Kreste ki ya tabela mi u kona ku zusa ba ba shwile.—Mu bapanye Luka 7:11-17; 8:40-56.
8, 9. (a) Ki kabakalañi zuho ni muhupulo wa ku sa shwa kwa moyo ha li sa lumelelani? (b) Kalafo ya lifu ki ifi?
8 Nihakulicwalo, tuto ya ka Mañolo ya zuho, ha i lumelelani ni tuto ya ku sa shwa kwa moyo. Kambe ku na ni moyo o zwelapili ku pila hamulaho wa lifu, ha ku na ya n’a ka tokwa ku zuswa, kamba ku kutisezwa kwa bupilo. Kaniti luli, Mareta n’a si ka bonisa muhupulo wa kuli ku na ni moyo o si ka shwa o ne u pila ko kuñwi hamulaho wa lifu. N’a si ka lumela kuli Lazaro na s’a ile kale kwa sibaka se siñwi sa mioya k’o n’a il’o zwelapili ku pila. Ka ku fapana, n’a bonisize tumelo ya hae ka za mulelo wa Mulimu wa ku cinca ze tahiswa ki lifu. N’a ize: “Ni ziba kuli u ka zuha ka nako ya zuho, ka la mafelelezo.” (Joani 11:23, 24) Ka nzila ye swana, Lazaro yena ka sibili n’a si ka kandeka se siñwi ka za bupilo bwa hamulaho wa lifu. Ne ku si na za ku kandeka.
9 Kwa iponahaza hande ka ku ya ka Bibele kuli, moyo wa shwa mi kalafo ya lifu ki zuho. Kono likiti-kiti za bolule za batu se ba shwile ku zwa f’o Adama, mutu wa pili, n’a bezi teñi fa lifasi. Kacwalo, ba ba ka zuswa ki bomañi, mi i ka bela kakai?
“Ba Ba Li mwa Mabita Kaufela”
10. Ki sepiso mañi yeo Jesu n’a ezize ka za ba ba mwa mabita?
10 Jesu Kreste n’a ize: “Nako ya ta, mo ba ba li mwa mabita [a kupulo, NW] kaufela, ba ka utwa linzwi la [Jesu], mi ba zwe.” (Joani 5:28, 29) Ee, Jesu Kreste n’a sepisize kuli ba ba hupulwa ki Jehova kaufela ba ka zuswa. Bolule ba likiti-kiti za batu se ba pilile ni ku shwa. Mwahal’a bona bao, ki bafi ba ba hupulwa ki Mulimu, ba ba libelezi zuho?
11. Ki bomañi ba ba ka zuswa?
11 Ba ba ndongwami nzila ye lukile ka ku ba batanga ba Jehova ba ka zuswa. Kono bolule-lule ba batu ba bañwi ba shwile ba si ka bonisa ka za haiba ba kona ku latelela lipimo za Mulimu ze lukile. I kana ya ba kuli ne ba sa zibi seo Jehova a tokwa kamba ne ba si ka ba ni nako ye likani ya ku eza licinceho ze tokwahala. Ni bona bao ba mwa muhupulo wa Mulimu mi kacwalo ba ka zuswa, kakuli Bibele i sepisa kuli: “Ku zuha kwa bafu ku ka ba teñi, kwa ba ba lukile ni ba ba si ka luka.”—Likezo 24:15.
12. (a) Ki pono mañi yeo muapositola Joani n’a amuhezi ka za zuho? (b) Ki lika mañi ze “nepelwa mwa lisa la mulilo,” mi yona pulelo yeo i talusañi?
12 Muapositola Joani n’a bile ni pono ye nyangumuna ya ba ba zusizwe kwa bafu inze ba yemi fapil’a lubona lwa Mulimu. Ka ku i talusa n’a ñozi kuli: “Liwate la kutisa bafu ba ba ku lona; ni lifu, ni libita za kutisa bafu ba ba ku zona; mi ba atulwa, mutu ni mutu, ka likezo za hae. Lifu ni libita za nepelwa mwa lisa la mulilo. Lisa la mulilo ki lifu la bubeli.” (Sinulo 20:12-14) Mu nahanele kuli seo si talusañi! Ba ba shwile kaufela ba ba mwa muhupulo wa Mulimu ba ka lukululwa kwa libita, le li zibahala la mufuta wa mutu. (Samu 16:10; Likezo 2:31) Mi “lifu ni libita” li ka nepelwa mwa nto ye bizwa “lisa la mulilo,” ili ku yemela sinyeho ye tezi. Libita le li zibahala la mufuta wa mutu ha li sa na ku ba teñi.
Ba ka Zusezwa Kakai?
13. Ki kabakalañi Mulimu h’a ezize tukiso ya kuli ba bañwi ba zuhele bupilo bwa kwa lihalimu, mi Jehova u ka ba fa mibili ya mufuta mañi?
13 Palo ye nyinyani ya banna ni basali ba ka zuhela bupilo bwa kwa lihalimu. Bona bao ba ka busa ni Kreste sina malena ni baprisita mi ba ka ba ni kabelo mwa ku felisa ze zwile kaufela mwa lifu leo mufuta wa mutu ne u hozize ku mutu wa pili, Adama. (Maroma 5:12; Sinulo 5:9, 10) Ka ku ya ka Bibele, ba eza fela 144,000 mi ba ketilwe mwahal’a balateleli ba Kreste, ku kala ka baapositola ba ba sepahala. (Luka 22:28-30; Joani 14:2, 3; Sinulo 7:4; 14:1, 3) Jehova u ka fa mañi ni mañi wa bona ba ba zusizwe bao mubili wa moya ilikuli ba kone ku pila kwa lihalimu.—1 Makorinte 15:35, 38, 42-45; 1 Pitrosi 3:18.
14, 15. (a) Buñata bwa ba ba shwile ba ka zusezwa kwa bupilo bwa mufuta mañi? (b) Mufuta wa mutu o ipeya ku utwa u ka ba ni limbuyoti mañi?
14 Buñata bo butuna bwa ba ba shwile, nihakulicwalo, ba ka zuhela bupilo bwa fa lifasi-mubu. (Samu 37:29; Mateu 6:10) I ka ba lifasi la mufuta mañi? Lifasi kacenu li tezi lifapano, ku sulula kwa mali, ku silafala, ni misunga. Ba ba shwile ha ne ba ka kutela kwa bupilo mwa lifasi le li cwalo, kaniti luli, tabo ifi kamba ifi ne i si ke ya ba ya ka nako ye telele. Kono Mubupi u sepisize kuli u katuha a tisa mafelelezo a nyangela ya lifasi la cwale ye li mwatas’a tamaiso ya Satani. (Liproverbia 2:21, 22; Daniele 2:44) Nyangela ye nca ya batu ba ba lukile—“lifasi le linca”—ka nako yeo ikaba nto ya luli. (2 Pitrosi 3:13) Ka nako yeo “ha ku na mutu ya . . . ka ipulela kuli: Na kula.” (Isaya 33:24) Nihaiba manyando a lifu a ka feliswa, kakuli Mulimu “u ka takula miyoko kaufela kwa meto a bona; mi lifu ha li sa na ku ba teñi; nihaiba ku tahelwa ki maswabi ni ku lila, ni ku utwa butuku; kakuli za pili li felile.”—Sinulo 21:4.
15 Mwa lifasi le linca la Mulimu le li sepisizwe, ba ba ishuwa “ba ka ikola kozo ye tuna.” (Samu 37:11) Mulonga wa lihalimu wa Kreste Jesu ni babusi ni yena b’a 144,000 ka ku zwelapili ba ka kutiseza mufuta wa mutu o ipeya ku utwa kwa ku petahala k’o bashemi ba luna ba pili, bo Adama ni Eva, ne ba latehezwi ki kona. Mwahal’a ba ba ka yaha mwa lifasi ku ka ba ba ba ka zusiwa kwa bafu.—Luka 23:42, 43.
16-18. Ki tabo mañi yeo zuho i ka tahisa kwa mabasi?
16 Bibele i fa muleukela wa tabo yeo zuho i ka tahiseza mabasi. Mu nahane tabo yeo mbelwa wa kwa Naine n’a bile ni yona Jesu ha n’a yemisize sikwata se ne si zamaisa maswabi ni ku zusa mwan’a hae wa libanda kwa bafu! (Luka 7:11-17) Hamulaho, bukaufi ni Liwate la Galilea, Jesu ha n’a kutiselize musizana wa lilimo ze 12 kwa bupilo, bashemi ba musizana “ba kala ku komoka hahulu luli.”—Mareka 5:21-24, 35, 42; hape mu bone 1 Malena 17:17-24; 2 Malena 4:32-37.
17 Ku bolule-lule ba batu ba ba shwile cwale, zuho i ka talusa bupilo mwa lifasi le linca la kozo. Mu nahane fela tibelelo ye nyangumuna yeo nto yeo i tahiseza Tommy ni munna wa lipisinisi, ba ba bulezwi mwa kalulo ya pili ya yona broshuwa ye! Tommy h’a ka kutela kwa bupilo mwa Paradaisi ya fa lifasi-mubu, u ka ba Tommy ya swana ye ne ba ziba bom’ahe—kono a si ya na ni matuku. Ba ka kona ku mu swala, ku mu kumbata, ni ku mu lata. Ka nzila ye swana, ku fita ku kayekiwa mwa mupotoloho o bat’o ba o sa feli wa ku pepwa sinca, munna wa lipisinisi wa kwa India u na ni tibelelo ye nde hahulu ya ku kwalula meto a hae mwa lifasi le linca la Mulimu ni ku bona bana ba hae.
18 Ku ziba niti ka za moyo, ya se si ezahala ku luna ha lu shwa, ni ya sepo ya zuho ni kona ku kona ku ba ni ku ama ko kutuna ku ba ba pila cwale. Ha lu boneñi mo ku kona ku bela cwalo.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 6 Nihaike linzwi la “zuho” ha li fumanehi mwa Mañolo a Siheberu, sepo ya zuho i bonisizwe hande kwa Jobo 14:13, Daniele 12:13, ni Hosea 13:14.
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 26]
Zuho i ka tahisa tabo ye sa feli
