Buka ya Bibele ya Bu 46—1 Makorinte

Muñoli: Paulusi

Ko Ne I Ñolezwi: Efese

Fo Ne I Felelizwe ku Ñolwa: c. 55 C.E.

1. Korinte ne li tolopo ye cwañi mwa miteñi ya Paulusi?

KORINTE ne li “tolopo ye bubana ili ye mbwambwami mwa bubelete, ili mo ne ku kopanezi buitamaeli bwa kwa Upa ni Wiko.” * Korinte, ye ne i li fa kasholondondo ka ka patisani ili mwahal’a Peloponnesus ni Greece ye fa likamba, ne i zamaisa mikwakwa ye isa kwa naha ye fa likamba yeo. Mwa miteñi ya muapositola Paulusi, palo ya bayahi ba yona ye bat’o eza 400,000 ne i fitiwa fela ki ya Roma, Alexandria, ni Antioke ya mwa Syria. Kwa upa wa Korinte ne ku lapami Liwate la Aegea, mi kwa wiko, ne ku lapami Siko sa Korinte ni Liwate la Ionia. Kacwalo Korinte, ona muleneñi wa kalulo ya Akaya, ni mafwekelo a yona a mabeli a Senkreya ni Lechaeum, ne li sibaka sa butokwa hahulu ku za lipisinisi. Hape ne li sibaka sa lituto za Magerike. Se ku bulezwi kuli, “Bufumu bwa yona ne bu bubana luli kuli mane ne bu bulelwa kamita; buitamaeli ni bucencetwa bwa bayahi ba yona ni bona ne bu bubana cwalo.” * Bulapeli bwa Aphrodite (Venus kwa Maroma) ne li bo buñwi bwa likezo za yona za bulapeli bwa sihedeni. Minyaka ne li kalulo ye ñwi ya bulapeli mwa Korinte.

2. Puteho ya kwa Korinte ne i tomilwe cwañi, mi kacwalo ne i na ni swalisano ifi ni Paulusi?

² Wo ki ona muleneñi wa mwa kalulo ye ne busiwa ki Roma o kupukile kono ili wa mizamao ye pongani k’o muapositola Paulusi n’a ile ibat’o ba ka 50 C.E. Mwahal’a ku pota kwa hae kwa likweli ze 18, puteho ya Sikreste ne i tomilwe mwateñi. (Lik. 18:1-11) Ki lilato hakalo leo Paulusi n’a bile ni lona kwa balumeli bao ba n’a bulelezi pili taba ye nde ya za Kreste! Ka liñolo n’a ba hupulize za swalisano ya bona ya kwa moya, kuli: “Niha ne mu ka ba ni baluti ba ba eza 10,000 ku Kreste, ha mu na bondate ba bañata, kakuli ki na ya mi pepile ku Jesu Kreste ka Evangeli.”—1 Makor. 4:15.

3. Paulusi n’a susuelizwe kiñi ku ñola liñolo la hae la pili kwa Makorinte?

³ Ku iyakatwa hahulu za bona za kwa moya ne ku susuelize Paulusi ku ñolela Bakreste ba kwa Korinte liñolo la hae la pili ha n’a li mwa lieto la hae la bulalu la bulumiwa. Lilimonyana ne se li fitile ku zwa fa n’a bezi mwa Korinte. Ne se ibat’o ba 55 C.E., mi Paulusi n’a li mwa Efese. Ku bonahala kuli n’a amuhezi liñolo la puteho ye sa zo tomwa mwa Korinte, mi ne li tokwa kalabo. Hape, Paulusi n’a s’a utwile lipiho ze filikanya. (7:1; 1:11; 5:1; 11:18) Ne li filikanya hahulu kuli mane muapositola n’a si ka ama kwa liñolo ka za lipuzo za bona ku fitela timana ya pili ya kauhanyo 7 ya liñolo la hae. Paulusi n’a ikutwile ku tameha ku ñolela Bakreste sina yena kwa Korinte sihulu kabakala lipiho za n’a amuhezi zeo.

4. Ki sifi se si paka kuli Paulusi n’a ñolezi liñolo la 1 Makorinte mwa Efese?

⁴ Kono lu ziba cwañi kuli Paulusi n’a ñolezi 1 Makorinte mwa Efese? Taba ye ñwi kikuli, ha feza liñolo la hae ka litumeliso, muapositola u lumela ni za Akila ni Prisila. (16:19) Likezo 18:18, 19 i bonisa kuli ne se ba tutezi kwa Efese ku zwa kwa Korinte. Bakeñisa kuli Akila ni Prisila ne ba ina teñi k’o ni kuli Paulusi n’a ba bulezi mwa litumeliso za ku kwala za 1 Makorinte, ku lukela ku ba kuli n’a li mwa Efese ha n’a ñola liñolo leo. Nihakulicwalo, se si paka luli ki manzwi a Paulusi kwa 1 Makorinte 16:8 a’ li: “Ni sa inzi mwa Efese ku isa kwa Pentekonta.” (Litaku li siyamisizwe ki luna.) Kacwalo Paulusi n’a ñolezi 1 Makorinte kwa Efese, mwendi ili bukaufi ni ku funduka teñi kwa hae.

5. Ki sifi se si paka buniti bwa mañolo a Makorinte?

⁵ Buniti bwa 1 Makorinte, ni bwa 2 Makorinte, ha bu konwi ku hononwa. Bakreste ba kwa makalelo ne ba nga kuli mañolo ao ne a ñozwi ki Paulusi mi ne ba a amuhela sina kalulo ya Bibele, mi ne ba a kopanyeleza mwa miputo ya bona. Mane, ku bulelwa kuli 1 MaKorinte i bulezwi ni ku amiwa ha 6 kamba ku fitelela mwa liñolo le li zwa kwa Roma ku ya kwa Korinte le li bat’o ba la mwa 95 C.E. ili le ne li bizwa 1 Klementi. Mwendi ka ku ama 1 Makorinte, muñoli n’a susuelize ba n’a ñolezi liñolo leo kuli ba “amuhele liñolo la muapositola Paulusi ya fuyauzwi.” * Liñolo la 1 Makorinte hape li amilwe luli ki Justin Martyr, Athenagoras, Irenaeus, ni Tertullian. Ku na ni bupaki bo bu tiile bwa kuli siputela, kamba muputo, wa mañolo a Paulusi, ku kopanyeleza teñi 1 Makorinte ni 2 Makorinte, “ne si  lukisizwe ni ku hasanyiwa mwa lilimo ze lishumi za mafelelezo a lilimo za mwanda wa pili.” *

6. Puteho ya Korinte ne i na ni butata bufi, mi Paulusi n’a iyakatitwe hahulu nto mañi?

⁶ Liñolo la pili la Paulusi kwa Makorinte li lu konisa ku nangela mwa puteho ya kwa Korinte ka sibili. Bakreste bao ne ba talimani ni butata, mi ne ba na ni lipuzo ze tokwa likalabo. Ne ku na ni likwata ze hohana mwa puteho, kakuli ba bañwi ne ba latelela batu. Buhule bo bu swabisa hahulu ne bu ezizwe. Ba bañwi ne ba pila mwa malapa a aluhani ku za bulapeli. Kana ba swanela ku ina ni bosinyalana ni bona ba ba sa lumeli kamba ku kauhana? Mi ku cwañi ka za ku ca nama ye tabezwi milimu? Ba abane teñi nji? Makorinte ne ba tokwa kelezo ka za mwa ku zamaiseza mikopano ya bona, ku kopanyeleza ni za ku ca Mulalelo wa Mulena. Mayemo a basali mwa puteho a swanela ku ba afi? Mi, hape, ne ku na ni ba bañwi ku bona ba ne ba latula zuho. Butata ne bu atile. Niteñi, muapositola n’a iyakatwa hahulu ku kutisa sinca mayemo a kwa moya a Makorinte.

7. Lu swanela ku nyakisisa 1 Makorinte ka mulelo ufi, mi ki kabakalañi?

⁷ Bakeñisa kuli miinelo mwa puteho ya kwa Korinte wa kale ni kwande a yona, hamoho ni buonyoki ni bubelete za yona, za swana ni za miteñi ya luna, kelezo ye nde hahulu yeo Paulusi n’a buyelezwi ki Mulimu kuli a ñole ya swanelwa ki mamelelo ya luna. Za n’a bulezi Paulusi ki za butokwa hahulu mwa lizazi la luna kuli ku yeya liñolo la hae la pili kwa mizwale ni likaizeli za hae ba kwa Korinte ba ba lateha ku ka lu tusa luli. Cwale mu hupule ka za nako ni sibaka. Sina mo ne ba kana ba ezelize Bakreste ba kwa Korinte, mu nahane ka ku batisisa litaba ha lu nze lu lundulula manzwi a Paulusi a buyelezwi, a susueza, ili a nyangumuna ao n’a ñolezi balumeli sina yena mwa Korinte wa kale.

ZE MWA 1 MAKORINTE

8. (a) Paulusi u beya cwañi fa nalela butoto bwa ku latelela batu mwa puteho? (b) Paulusi u bonisa sifi se si swanela kuli mutu a utwisise lika za Mulimu?

⁸ Paulusi u beya za ku latelela batu fa nalela, u susueza swalisano (1:1–4:21). Paulusi u lakaleza Makorinte ze nde. Kono ku cwañi ka za mipingo, lifapahano, ze mwahal’a bona? ‘Kreste u kauhani.’ (1:13) Muapositola u itumela kuli u kolobelize ba sikai fela ku bona, kacwalo ha ba koni ku bulela kuli ne ba kolobelizwe ka libizo la hae. Paulusi u kutaza za Kreste ya kokotezwi. Seo si sitatalisa Majuda mi ki butanya ku bamacaba. Kono Mulimu n’a ketile za butanya ni ze fokola za lifasi kuli a swabise ba ba butali ni ba ba m’ata. Kacwalo Paulusi ha itusisi manzwi a t’ata kono u tuhela mizwale ba hae ku bona moya ni m’ata a Mulimu ka manzwi a hae, ilikuli ba tome tumelo ya bona isi fa butali bwa batu kono fa m’ata a Mulimu. Paulusi u li , lu bulela ze patuluzwi ki moya wa Mulimu, “kakuli Moya [u] batisisa linto kaufela, mane ni ze tungile za Mulimu.” Zeo li konwa fela ku utwisiswa ki mutu wa moya isiñi wa nama.—2:10.

9. Paulusi u bulelañi mwa ku bonisa kuli ha ku na ya swanela ku ikuhumuseza batu?

⁹ Ba sweli ku latelela batu—ba bañwi ba latelela Apolosi, ba bañwi Paulusi. Kono bao ki bomañi? Ki batanga fela bao Makorinte ba lumezi ka bona. Bacali ni baselaeli haki ba butokwa, kakuli “ya melisize, ki Mulimu,” mi bona ki “ba ba sebeza” ni yena. Mulilo wa tiko u ka paka kuli misebezi ye inelela ki ya mañi. Paulusi u ba bulelela kuli, “Ki mina Tempele ya Mulimu,” mo ku inzi moya wa Hae. “Butali bwa lifasi le, ki butanya mwa meto a Mulimu.” Kacwalo, ku tokwe ni a li muñwi ya ikuhumuseza batu, kakuli zote ki za Mulimu.—3:6, 9, 16, 19.

10. Ki kabakalañi ku ikuhumusa kwa Makorinte ha ku sa swaneli, mi Paulusi u’ nga mihato ifi kuli a tatulule muinelo wo?

¹⁰ Paulusi ni Apolosi ki likombwa ze ishuwa za likunutu ze kenile za Mulimu, mi likombwa li swanela ku fumanwa inze li sepahala. Mizwale kwa Korinte ki bomañi kuli ba ikutwe, mi ki sifi se ba na ni sona se ne ba si ka fiwa? Kana ki kale ba fuma, ku kala ku busa, ku talifa ni ku tiya hahulu, hailif’o baapositola, ba ba beilwe ba lubukelwa ki mangeloi ni batu, ba sa li likuba ba ba fokola, ili lifulo la linto kamukana? Paulusi u ka luma Timotea kuli a ba tuse ku hupula mikwa ya hae ku Kreste ni ku mu likanyisa. Jehova h’a lata, Paulusi yena ka sibili a tuha a taha kuli a t’o ziba, isi fela manzwi a baikuhumusi, kono ni m’ata a bona.

11. Ku zuhile buhule bufi mwahal’a bona, ku swanelwa ku ezwañi ka za bona, mi ki kabakalañi?

¹¹ Ka za ku buluka puteho i li ye kenile (5:1–6:20). Se ku bihilwe za buhule bo bu tulile tikanyo mwahal’a Makorinte! Yo muñwi u ngile musal’a ndat’ahe. U lukela ku fiwa Satani kakuli mumelanyana u hulisa liñende kaufela. Ha ba lukeli ku kopana ni mutu kaufela ya ipiza muzwale bo ki muezalibi.

12. (a) Paulusi u bulelañi ka za ku isana kwa kuta? (b) Paulusi u bulelelañi kuli, “Mu sabe buhule”?

¹² Ha, mane Makorinte ne ba sweli ku isana kwa kuta! Kana ne ku si ke kwa ba hande ku itiselela ku ezwa maswe? Bakeñisa kuli ba ka atula lifasi ni mangeloi, kana ha ba koni ku fumana yo muñwi ku bona kuli a atulele mizwale? Kwand’a seo, ba swanela ku kena, kakuli mahule, ba ba lapela maswaniso, ni ba bañwi ba mufuta wo ha ba na ku ca sanda sa Mubuso wa Mulimu. Ba bañwi ba ku bona ki mo ne ba inezi, kono se ba tapisizwe ni ku keniswa. Paulusi u li , “Mu sabe buhule. Kakuli mu lekilwe ka teko ye tuna. Hakulicwalo mu lumbeke Mulimu  mwa mubili wa mina ni mwa moya wa mina, kakuli li luwilwe ki Mulimu.”—6:18, 20.

13. (a) Ki kabakalañi Paulusi ha eleza ba bañwi ku kena mwa linyalo? Kono ba swanela ku ezañi ba sa kena fela mwa linyalo? (b) Likwasha u ‘eza cwañi hande ku fita’?

¹³ Kelezo ya za bukwasha ni linyalo (7:1-40). Paulusi u alaba puzo ya za linyalo. Kabakala ku yambalakana kwa buhule, ku kana kwa ba hande kuli munna kamba musali a kene mwa linyalo, mi ba ba mwa linyalo ha ba lukeli ku timana liswanelo za mwa linyalo. Ku hande kuli ba ba si mwa linyalo ni limbelwa ba siyale ba li makwasha, sina Paulusi; kono haiba ha ba na buiswalo, ha ba nyale kamba ku nyalwa. Ba sa kena fela mwa linyalo, ba swanela ku kumalelana. Haiba a nyalani ni ye si mulumeli, mulumeli ha swaneli ku mu siya, kakuli ka nzila yeo a kana a pilisa yena sinyalana ni yena ya sa lumeli y’o. Haili ka za mupato ni butanga, mañi ni mañi u swanela ku kolwa ki muinelo wa n’a li ku ona ha n’a bizizwe. Mutu ya mwa linyalo u aluhani kakuli u bata ku tabisa sinyalana ni yena, hailif’o likwasha yena u iyakatwa fela za Mulena. Ba ba kena mwa linyalo ha ba fosi, kono ba ba sa ezi cwalo ba “eza hande mane ku fita.”—7:38.

14. Paulusi u liñi ka za “milimu” ni “malena,” kono ki lili ha ku li butali ku itoboha lico ze tabezwi milimu?

¹⁴ Ku eza lika kaufela kabakala taba ye nde (8:1–9:27). Ze tabezwi milimu bo? Milimu hasi se siñwi! Ku na ni “milimu” ni “malena” a mañata mwa lifasi, kono Bakreste ba na ni ‘Mulimu a li muñwi’ ni “Mulena a li muñwi fela, yena Jesu Kreste.” (8:5, 6) Niteñi yo muñwi a kana a sitatala h’a ku bona u ca nama ye tabezwi milimu. Paulusi u eleza kuli, mwa miinelo ye cwalo, u itobohe yona kuli u si ke wa sitatalisa wahenu.

15. Paulusi u ikeza cwañi mwa bukombwa?

¹⁵ Paulusi u itima lika ze ñata kabakala bukombwa. Ka ku ba muapositola, u na ni tukelo ya ku ‘pila ka Evangeli,’ kono yena u itobohile seo. Nihakulicwalo, swanelo i mu tamile kuli a kutaze; mane u li , “Ku maiba ku inzi ku na, ha ni sa buleli Evangeli”! Kacwalo, u ikezize mutanga wa bote, ili ku ba ‘linto kaufela kwa batu kaufela’ kuli a “pilise ba bañwi,” ili ku eza linto kaufela “kabakala Evangeli.” Kuli a wine takano ni kuwani ya bulena ye sa boli, u eza mubili wa hae ka t’ata kuli hamulaho wa ku kutaza ba bañwi, yena ka sibili a si ke a “ba muhaniwa.”—9:14, 16, 19, 22, 23, 27.

16. (a) Bakreste ba swanela ku itutañi ku ‘bokuku ba kale’? (b) Ku za ku lapela milimu, Bakreste ba kana ba eza cwañi linto kaufela kuli Mulimu a lumbekwe ka zona?

¹⁶ Kelezo ka za lika ze maswe (10:1–33). Ku cwañi ka za ‘bokuku ba kale’? Bona bao ne ba li mwatas’a lilu mi ne ba kolobelizwe ku Mushe. Buñata bwa bona ne ba si ka katelwa ki Mulimu kono ne ba felezi mwa lihalaupa. Kabakalañi? Ne ba lakalize lika ze maswe. Bakreste ba swanela ku ituta tuto ku seo ni ku ikambusa kwa ku lapela maswaniso ni buhule, kwa ku lika Jehova, ni ku ñuñuna. Ya hupula kuli u yemi a itibelele kuli a si ke a wa. Miliko i ka taha, kono Mulimu h’a na ku tuhelela batanga ba hae ku likiwa ki ze ba fita; u ka ba fa nzila ya kuli ba itiise ku yona. Paulusi u ñola kuli, “Hakubacwalo, . . . mu sabe kwa sebelezo ya milimu.” (10:1, 14) Ha lu koni ku ca fa tafule ya Jehova homoho ni ya badimona. Niteñi, haiba mu cela mwa ndu ye ñwi, mu si buzi ka za simbule sa nama. Kono haiba mutu yo muñwi a mi lemusa kuli ne i tabezwi milimu, mu si i ci kabakala lizwalo la yena y’o. Paulusi u ñola kuli, “Mu eze linto kaufela kuli Mulimu a lumbekwe ka zona.”—10:31.

17. (a) Paulusi u talusa sikuka sifi sa butoho? (b) U nungahanya cwañi taba ya mipingo mwa puteho ni taba ya Mulalelo wa Mulena?

¹⁷ Butoho; Mulalelo wa Mulena (11:1-34). Paulusi u li , “Mu be ba ba ni likanyisa, sina na, ha ni li ya likanyisa Kreste,” mi u zwelapili ku talusa sikuka sa bumulimu sa butoho: Toho ya musali ki munna, toho ya munna ki Kreste, toho ya Kreste ki Mulimu. Kacwalo, kwa toho ya musali ku swanela ku ba ni ‘sisupo sa kuli wa buswa’ ha lapela kamba ha polofita mwa puteho. Paulusi h’a babazi Makorinte, kakuli ku b’anga ni mingalato mwahal’a bona ha ba kopana hamoho. Mwa muinelo wo, ba kona ku ca cwañi Mulalelo wa Mulena ka mo ku swanehela? U lundulula ze ne ezahezi Jesu ha n’a tomile Kupuzo ya lifu la hae. Mañi ni mañi u swanela ku itekula a si ka abana kale, ilikuli a si ke a itahiseza katulo kabakala ku sa lemuha “mubili wa Mulena.”—11:1, 10, 29.

18. (a) Limpo ni bukombwa niha li fitana-fitana, ki kabakalañi ha ku sa swaneli ku ba ni kauhano mwa mubili? (b) Ki kabakalañi lilato ha li zwile mubano?

¹⁸ Limpo za moya; lilato ni ku li tundamena (12:1–14:40). Limpo za moya za fitana-fitana, kono moya ki u li muñwi; bukombwa ni misebezi za fitana-fitana, kono Mulena ki a li muñwi mi Mulimu ni yena ki a li muñwi. Ka nzila ye swana mubili o swalisani wa Kreste u na ni lilama ze ñata, ili ze tokwana, sina mwa mubili wa mutu. Mulimu u tomile silama se siñwi ni se siñwi mwa mubili Mw’a latela, mi kaufela li na ni musebezi o li eza, kacwalo “ku kauhana ku tokwahale mwa mubili.” (12:25) Baitusisi ba limpo za moya ha ba se siñwi haiba ba si na lilato. Lilato li na ni pilu-telele ni musa, ha li na pilu seta, ha li ikuhumusi. Li tabela fela niti. “Lilato ha li na ku fela.” (13:8) Limpo za moya, ze cwale ka ku polofita ni malimi, li ka feliswa, kono tumelo, sepo, ni lilato za siyala. Ku zeo, lilato ki lona le lituna.

19. Paulusi u elezañi ka za ku yahisa puteho ni ku lukisa hande lika?

¹⁹ Paulusi u eleza kuli, “Mu tundamene lilato.” Limpo za kwa moya li lukela ku itusiswa ka lilato  kuli puteho i yahiwe. Kacwalo, sihulu ku polofitwe ku fita ku bulela mwa malimi. Yena n’a ka bulela manzwi a 5 ka kutwisiso kuli a lute ba bañwi ku fita ku bulela a 10,000 mwa puo ye sa utwahali. Malimi ki sisupo ku ba ba sa lumeli, kono ku polofita ki kwa balumeli. Ha ba swaneli ku ba “banana” kwa ku utwisisa litaba zeo. Haili ka za basali, ba swanela ku ipeya kwatasi mwa puteho. “Linto kaufela li ezwe ka swanelo, ni ka mulao.”—14:1, 20, 40.

20. (a) Paulusi u fa bupaki bufi bwa zuho ya Kreste? (b) Zuho i latelelana cwañi, mi ki lila lifi ze ka bitiwa?

²⁰ Zuho ikaba teñi luli (15:1–16:24). Kreste ya zusizwe n’a bonwi ki Kefasi, ba 12, mizwale ba ba fitelela 500 ka nako i liñwi, Jakobo, ni baapositola bote, mi kwa nalulelule ki Paulusi. Paulusi u ñola kuli, ‘Haiba Kreste ki ya si ka zuha, tuto ni tumelo za luna ha li na tuso.’ (15:14) Mañi ni mañi u zuswa ka nako ya hae, Kreste ili yena mitamuno, mi hamulaho ni ba ba ku yena mwahal’a ku ba teñi kwa hae. Kwa nalulelule u fa Ndat’ahe Mubuso lila za hae kaufela ha se li beilwe mwatas’a mautu a hae. Nihaiba lifu, sona sila sa mafelelezo, li ka feliswa. Ku ka tusañi Paulusi ha talimana ni mabeta a lifu a’ sa feli haiba ha ku na zuho?

21. (a) Ba ba ka yola Mubuso wa Mulimu ba ka zuswa cwañi? (b) Paulusi u patulula kunutu ifi ye kenile, mi u liñi ka za tulo fahalimw’a lifu?

²¹ Kono bafu ba ka zuswa cwañi? Kuli mubili wa simela u hule, peu ye cezwi i lukela ku shwa. Ni zuho ya bafu i cwalo. “U calwa ili mubili wa nama, u ka zuha ili mubili wa moya. . . . nama ni mali ha li koni ku yola sanda sa mubuso wa Mulimu.” (15:44, 50) Paulusi u patulula kunutu ye kenile: Bote ha ba na ku lobalelela mwa lifu, kono ka tolombita ya mafelelezo, ba ka fetulwa mwa ku koba kwa liito. Se si shwa si sa apala fela ku sa shwa, lifu li ka mizelezwa. “Wena lifu, ku tula kwa hao ku kai? Wena lifu, sibulaiso sa hao si kai?” Ka pilu kaufela Paulusi u makala kuli: “A lu itumele ku Mulimu ya lu file ku tula ka mulen’a luna Jesu Kreste”!—15:55, 57.

22. Paulusi u fa kelezo ni kalimelo lifi za ku kwala?

²² Paulusi u feza ka ku eleza fa tamaiso ye nde mwa ku kubukanya likoleko ze ka lumelwa kwa Jerusalema ku y’o tusa mizwale ba ba shebile. U bulela kuli u tuha a ba potela ka nzila ya Masedonia mi u supa kuli Timotea ni Apolosi ni bona ba kana ba ba potela. Paulusi u eleza kuli, “Mu tone, mu tiye mwa tumelo; mu be banna, mu be ni mata. Litaba za mina kaufela li ezwe ka lilato.” (16:13, 14) Paulusi u lumela litumeliso za liputeho za mwa Asia, mi cwale u ñola tumeliso ya mafelelezo ka lizoho la hae tota, ili ku fa lilato la hae.

MABAKA HA I LI YE TUSA

23. (a) Paulusi u swaniseza cwañi ze sabisa ze tahiswa ki litakazo ze fosahezi ni buisepo? (b) Paulusi u ama kai ha eleza za Mulalelo wa Mulena ni lico ze swanela?

²³ Liñolo le la muapositola Paulusi li lu tusa hahulu ku tunafaza kutwisiso ya luna ya Mañolo a Siheberu, ao li ama hañata-ñata. Mwa kauhanyo ya bulishumi, Paulusi u talusa kuli Maisilaele mwatas’a Mushe ne ba nwile kwa licwe la kwa moya, le ne li yemela Kreste. (1 Makor. 10:4; Num. 20:11) Ku zwa f’o u ama ze sabisa ze ne tahisizwe ki ku lakaza lika ze maswe, sina mo ne ba ezelize Maisilaele mwatas’a Mushe, mi u ekeza kuli: “Litaba zeo ha li tahezi bale, ki linguli ku luna; liñozwi kuli lu elezwe, luna ba ba tahezwi ki linako za maungulo.” Ni kamuta lu si ke lwa isepa, ili ku hupula kuli ha lu koni ku wa! (1 Makor. 10:11, 12; Num. 14:2; 21:5; 25:9) Hape, u tahisa swanisezo ye ñwi ka za Mulao. U ama litabelo za buitumelo mwa Isilaele kuli a bonise kuli baci ba Mulalelo wa Mulena ba swanela ku ca fa tafule ya Jehova ka ku ikuteka. Ku zwa f’o, kuli a yemele taba ya hae ya kuli ku lukile ku ca zote ze lekiswa kwa musika wa nama, u ama Samu 24:1, kuli: “Lifasi ki la [Jehova, NW], ni ze tezi ku lona.”—1 Makor. 10:18, 21, 26; Ex. 32:6; Liv. 7:11-15.

24. Paulusi u ama lifi ze ñwi kwa Mañolo a Siheberu kuli a yemele litaluso za hae?

²⁴ Ha bonisa butokwa bwa zeo “Mulimu [a] lukiselize ba ba mu lata” ni kutokwa tuso kwa “mihupulo ya ba ba butali” ba lifasi le, Paulusi hape u itusisa Mañolo a Siheberu. (1 Makor. 2:9; 3:20; Is. 64:4; Samu 94:11) Sina mutomo wa litaelo za hae mwa kauhanyo 5 za ku zwisa sifosi, u ama mulao wa Jehova wo li “zwisa bumaswe haenu.” (Deut. 17:7) Mwa ku bulela za tukelo ya hae ya ku pila ka bukombwa, Paulusi hape u ama Mulao wa Mushe, o ne u bulezi kuli milomo ya limunanu ze sebeza ha i swaneli ku tibiwa kuli li palelwe ku ca ni kuli Malivi mwa sebelezo ya tempele ne ba ka amuhela kabelo ya bona ku ze fa aletare.—1 Makor. 9:8-14; Deut. 25:4; 18:1.

25. Ki lifi lisupo ze ñwi ze zwile mubano za litaelo ze tusa ze mwa 1 Makorinte?

²⁵ Ki lituso kwa butuna za litaelo ze buyelezwi ze lu amuhezi ku zwa mwa liñolo la pili la Paulusi kwa Bakreste ba kwa Korinte! Mu yeye kelezo ye filwe ka za mingalato ni ku latelela batu. (Likauhanyo 1-4) Mu hupule taba yani ya buhule ni ka mo Paulusi n’a koñomekezi butokwi bwa muzamao o munde ni bukeni mwa puteho. (Likauhanyo 5, 6) Mu nyakisise kelezo ya hae ye buyelezwi ya za bukwasha, linyalo, ni ku kauhana. (Kauhanyo 7) Mu nahane ka za nyakisiso ya muapositola ya lico ze tabezwi milimu ni ka mo ku mamela ku sa sitatalisa ba bañwi ni ku wela mwa ku lapela maswaniso ne li koñomekezwi. (Likauhanyo 8-10) Kelezo ka za ku ipeya kwatasi ko ku nepahezi, nyakisiso ya limpo za moya, nyakisiso ye sebeza ya bunde bwa kalemeno ka lilato le li inelela, le li sa pali—ni zona zeo li ambozwi. Mi muapositola n’a koñomekile hande  cwañi butokwi bwa ku zamaya hande kwa mikopano ya Sikreste! (Likauhanyo 11-14) Ki kemelo kwa ku tiya ya za zuho ya n’a ñozi ka puyelelo! (Kauhanyo 15) Liito la munahano li iponezi zona zeo kaufela ni ze ñwi—mi luli za tusa Bakreste mwa lizazi la luna!

26. (a) Kreste ya zusizwe u peta musebezi ufi o ne u polofitilwe kale ha busa ka ku ba Mulena? (b) Ka mutomo wa sepo ya zuho, Paulusi u fa susuezo ifi ye tiile?

²⁶ Liñolo le li ekeza hahulu kwa kutwisiso ya luna ya toho ya taba ye tuna ya Bibele ya za Mubuso wa Mulimu. I lemusa ka ku tiya kuli batu ba ba si ka luka ha ba na ku kena mwa Mubuso, mi i kolokisa buñata bwa likezo ze maswe ze ne ka yawisa mutu seo. (1 Makor. 6:9, 10) Kono sihulu, i talusa swalisano ye mwahal’a zuho ni Mubuso wa Mulimu. I bonisa kuli Kreste, yena “mitamuno” wa zuho, u lukela “ku busa ku isa [Mulimu] f’a ka beela lila za hae kaufela mwatas’a mautu a hae.” Mi, ha s’a tutubalize lila za hae zote, hamoho ni lifu, u “ka beya mubuso mwa mata a Mulimu Ndate . . . ilikuli Mulimu a [be] linto kamukana kwa batu kamukana.” Kwa mafelelezo, ka ku taleleza sepiso ya Mubuso ye ne filwe mwa Edeni, Kreste, hamoho ni banyani ba Hae ba kwa moya ba ba zusizwe, u peta musebezi wa ku pyata toho ya Noha ka ku tala. Tibelelo ya zuho ya ba ba ka abana ku sa bola ni Kreste Jesu mwa Mubuso wa kwa lihalimu ki ye nde luli. Ki fa mutomo wa sepo ya zuho Paulusi ha eleza kuli: “Cwale banabahesu ba ba latwa, mu tiye, mu si ke mwa zikinyeha, mi mu tiise kamita musebezi wa Mulena, inze mu ziba kuli musebezi wa mina o tata ha u na ku ba o si na tuso ku Mulena.”—1 Makor. 15:20-28, 58; Gen. 3:15; Maro. 16:20.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]